TEMATYKA WYKŁADU

Z TECHNOLOGII MATERIAŁÓW

A. Zagadnienia ogólne.

1. Wyrób (wytwór, przedmiot, ustrój techniczny) – materialny efekt celowego działania

zmierzającego do nadania tworzywu pożądanego zespołu własności w celu spełnienia
zamierzonych funkcji – technologia.

2. Określenie potrzeb i oczekiwań konsumentów – podstawowe funkcje wytworu.
3. Kryteria oceny: funkcjonalność (szeroki zakres – wyspecjalizowanie), koszt, trudności

technologiczne (specjalne materiały, rodzaje obróbek, pracochłonność, czasochłonność, terminy,
kooperacja), estetyka, moda.

4. Przepisy i normy, instytucje nadzorcze.
5. Ustalenie i zapisywanie przewidywanych cech wyrobu – projektowanie (koncepcja, projekt,

weryfikacja).

6. Konstrukcja jako opis cech wyrobu – granic, w jakich te cechy (parametry) powinny znaleźć się

aby spełnić założenia w świetle kryteriów.

7. Sposoby zapisu cech wytworu: rysunek techniczny, inne formy opisu konstrukcji, oznaczenia

umowne, symbole, tolerancje.

B. Charakterystyka materiałów.

8. Tworzywa konstrukcyjne: naturalne i sztuczne, metale i stopy, tworzywa niemetalowe (tworzywa

sztuczne, drewno, ceramika i kamień itp.).

9. Własności wytrzymałościowe: zależność od rodzaju obciążenia (rozciąganie, zginanie, skręcanie),

materiały plastyczne i kruche, prawo Hooke’a, wykres rozciągania, udarność.

10. Własności ,,technologiczne’’ – obrabialność, spawalność, lejność.
11. Inne właściwości: korozyjne, magnetyczne.

C. Procesy przetwórcze jako zamierzone działanie w celu uzyskania wyrobu (z jego cechami).

12. Łańcuch główny procesorów twórczych:

- surowiec pierwotny (naturalny) – pozyskanie (wydobycie) – przetworzenie wstępne
(oczyszczenie, konsolidacja bez zasadniczych zmian fizyko – chemicznych) – surowiec wtórny –
proces fizyko – chemiczny (topnienie, odlewanie, prasowanie, ekstrakcja, nadawanie struktury i
formy, złożone przetwarzanie chemiczne) – półprodukt – obróbka, łączenie – części, podzespół –
obróbka, łączenie i montaż – wyrób finalny - ,,konsument’’ (użytkownik).

13. Procesy pomocnicze: inwestycje, przygotowanie produkcji (projektowanie, oprzyrządowania,

zaopatrzenie) kontrola, konfekcjonowanie, składowanie, transport.

14. Systemy i terminologia:
a) Nadawanie cech geometrycznych – odlewanie, obróbka prze deformacje, obróbka prze usuwanie

materiału (skrawanie, drążenie, trawienie itp.), połączenia, ustawianie i mocowanie.

b) Nadawanie cech wewnętrznych – zmiana składu chemicznego, zmiana własności fizycznych

(struktury, twardości, wytrzymałość).

15. Typowe kształty obrabianych powierzchni (prostokątne, obrotowe, symetryczne, złożone).
16. Technologiczność produkcji:
a) Produkcja jednostkowa, seryjna, masowa – wpływ na dobór technologii.
b) Punkt ciężkości nakładów pracy i kosztów po stronie przygotowania lub realizacji.
c) Uniwersalność i wyspecjalizowanie procesów i urządzeń.

D. Opis procesów.

17. Rodzaj obróbki:
a) Odlewanie.
b) Obróbka plastyczna (bez znaczącego usunięcia materiału) – tłoczenia, ciąganie, naciąganie, gięcie

na prasach, kucie.

c) Obróbka skrawaniem (kształtowanie przez oddzielanie części materiału), piłowanie, toczenie,

frezowanie, struganie, przeciąganie, wiercenie i rozwiercanie, szlifowanie i polerowanie.

d) Obróbka ręczna – piłowanie, pilnikowanie, skrobanie, gięcie, przebijanie, przecinanie i ścinanie,

kucie, gwintowanie, rozwiercanie.

e) Inne rodzaje obróbki – drążenie, obróbka strumieniowo – ścierna, trawienie.

f) Łączenia – spawanie i lutowanie, klejenie, połączenia cierne (wtłaczane i skurczone), nitowanie,

połączenia gwintowe i inne.

g) Obróbka cieplna i cieplno – chemiczna.
h) Wykończenie – ochrona i estetyka; powłoki: galwaniczna, malarskie i inne.
18. Technika obróbki i skrawaniem:
a) Zasady skrawania: ostrze, tworzenie wióra.
b) Układ odniesienia, ruchy przedmiotu i narzędzia.
c) Siły skrawania, obciążenia mechaniczne i cieplne, drgania.
d) Sposoby mocowania przedmiotu i narzędzia.
e) Szczegółowy opis rodzajów obróbki: ruchy przedmiotu i narzędzia.

E. Maszyny.

19. Napędy: elektryczny, pneumatyczny, hydrauliczny, spalinowy.
20. Maszyny do obróbki plastycznej: młoty, prasy, walcarki, ciągarki.
21. Maszyny do obróbki skrawaniem: piły, tokarki, frezarki, wiertarki, wiertarko – frezarki

(wytaczarki), strugarki, obrabiarki specjalne.

22. Automatyzacja i robotyzacja procesów, sterowanie numeryczne.
23. Obsługa i konserwacja maszyn.

F. Narzędzia.

24. Typowa charakterystyka ogólna: proste i złożone, jedno i wieloostrzowe.
25. Budowa narzędzi skrawających:
a) Piły.
b) Noże tokarskie, strugarskie.
c) Wiertła i rozwiertarki.
d) Frezy.
e) Narzędzia ścierne.
26. Wytrzymałość narzędzia, trwałość ostrza.
27. Materiały narzędziowe: stale węglowe i stopowe, węgliki spiekane, stellity, materiały ceramiczne,

diament.