Kwiecieñ 2006

02

PaŸdziernik 2006

3/2.1 Zasady przedmiarowania robót ziemnych

Przedmiar robót ziemnych należy określić w takich jednostkach
miary, które odpowiadają określonemu rodzajowi budowli.

Pod względem praktycznych uwarunkowań technicznych i orga-
nizacyjnych budowle ziemne można podzielić na:

• roboty przestrzenne, zwane kubaturowymi, które wykonuje się

jako czasowe lub stałe.

Jako czasowe określa się wykopy, które służą do wykonania fun-

damentów i elementów podziemnych obiektów budowlanych.
Ulegają one zasypaniu po zrealizowaniu robót budowlanych.

Jako stałe określa się wykopy lub nasypy, które służą do prze-

prowadzenia np. urządzeń hydrotechnicznych lub mogą być
samodzielną budowlą.

Dla tej grupy wykopów jednostką miary jest m

3

;

• roboty liniowe, obejmujące wykopy i nasypy wąskoprzestrzen-

ne, takie jak wykopy pod budynki niepodpiwniczone, drogi
kołowe, linie kolejowe, wały ochronne, instalacje zewnętrze
itp. Mogą być wykonywane jako czasowe lub stałe. Jednostką
miary tej grupy wykopów jest m

3

z wyjątkiem robót energetycz-

nych, w których jednostką jest m;

• roboty powierzchniowe wykonywane na powierzchni placu

budowy i na małych głębokościach. Obejmują takie roboty jak
zdjęcie warstwy ziemi roślinnej, plantowanie terenu dla uzy-
skania wymaganych poziomów itp. Jednostką miary tej grupy
wykopów jest m

2

.

Powyższe roboty ziemne zaliczane są do grupy robót podstawo-
wych.

Wyróżnia się również grupę robót ziemnych towarzyszących,
która obejmuje:

• roboty przygotowawcze i pomiarowe,

• roboty wykończeniowe,

• roboty specjalistyczne,

• roboty porządkowe.

Zasady przedmiarowania robót ziemnych

3/2.1 – Strona 1

Przedmiarowanie

robót ziemnych

PaŸdziernik 2006

02

PaŸdziernik 2006

Przed przystąpieniem do procedury przedmiarowania należy do-
konać:

• klasyfikacji wykopów pod względem kształtów i wymiarów,

• klasyfikacji gruntów do odpowiedniej kategorii,

• ustalenia sposobu zabezpieczenia ścian wykopów i nasypów,

• ustalenia wymiarów wykopów.

Klasyfikacja wykopów pod względem kształtów i wymiarów

Zaleca się przeprowadzenie klasyfikacji wykopów z uwzględnie-
niem parametrów technicznych, technologii robót ziemnych oraz
przeznaczenia wykopu.

Można przyjąć, że podstawowym parametrem technicznym przy
wykonywaniu wykopów w technologii ręcznej jest wymiar wy-
noszący 1,50 m. Wykonywanie wykopów w technologii zmecha-
nizowanej pozwala na zwiększenie wymiarów do 2,50 m. Nieza-
leżnie od przyjętych parametrów technicznych zaleca się również
uwzględniać przeznaczenie wykopu. Charakter robót budowlano-
instalacyjnych w wykopie powoduje zwiększenie wymiarów bez
zmiany kształtu wykopu lub nasypu.

Wyróżnia się następujące kształty wykopów:

• wykopy szerokoprzestrzenne o szerokości i długości na dnie

wykopu powyżej 1,50 m.

Zastosowanie: budynki podpiwniczone.

Rys. 1. Wykop szerokoprzestrzenny

• wykopy wąskoprzestrzenne o szerokości dna wykopu do

1,50 m i o nieograniczonej długości.

Rys. 1. Wykop szerokoprzestrzenny

- wykopy w

skoprzestrzenne

o szeroko

ci dna wykopu do 1,50 m i o nieograniczonej długoci.

zastosowanie: budynki niepodpiwniczone i budowle linowe.

Rys. 2. Wykop w

skopasmowy

- wykopy jamiste

o wymiarach dna wykopu w obu kierunkach do 1,50 m. Wykop
wykonywany mechanicznie mo

e mie powierzchnie do 9,0 m

2

.

Zakwalifikowanie wykopu w przedmiarowaniu do jamistego powinno
uwzgl

dnia równie odległo „C” midzy dolnymi krawdziami

s

siednich stóp (tabela 1).

 









 









3/2.1 – Strona 2

Zasady przedmiarowania robót ziemnych

Wykopy

Wykopy
szerokoprzestrzenne

Wykopy
wąskoprzestrzenne

1,50 m

PaŸdziernik 2006

02

PaŸdziernik 2006

Zastosowanie: budynki niepodpiwniczone i budowle linowe.

Rys. 2. Wykop wąskoprzestrzenny

• wykopy jamiste o wymiarach dna wykopu w obu kierunkach

do 1,50 m. Wykop wykonywany mechanicznie może mieć po-
wierzchnie do 9,0 m

2

.

Zakwalifikowanie wykopu w przedmiarowaniu do jamistego

powinno uwzględniać również odległość „C” między dolnymi
krawędziami sąsiednich stóp (tabela 1).

Tabela 1

Lp.

Głębokość

wykopu

h

Graniczne wartości „c”, przy głębokości h

i dla gruntów kategorii

I-II

III-IV

V-VI

1.

do 3 m

2,0 h

1,2 h

0,8 h

2. ponad 3 m

2,5 h

1,4 h

1,0 h

Gdy odległość rzeczywista „C” jest mniejsza od wielkości gra-

nicznych „C” podanych w tabeli 1, to wykopy pod budynki
niepodpiwniczone, a posadowione na oddzielnych stopach
przyjmuje się do przedmiarowania jako wykopy wąskoprze-
strzenne.

Zastosowanie: samodzielne wykopy stopowe w budownictwie

szkieletowym.

Rys. 1. Wykop szerokoprzestrzenny

- wykopy w

skoprzestrzenne

o szeroko

ci dna wykopu do 1,50 m i o nieograniczonej długoci.

zastosowanie: budynki niepodpiwniczone i budowle linowe.

Rys. 2. Wykop w

skopasmowy

- wykopy jamiste

o wymiarach dna wykopu w obu kierunkach do 1,50 m. Wykop
wykonywany mechanicznie mo

e mie powierzchnie do 9,0 m

2

.

Zakwalifikowanie wykopu w przedmiarowaniu do jamistego powinno
uwzgl

dnia równie odległo „C” midzy dolnymi krawdziami

s

siednich stóp (tabela 1).

 









 









Zasady przedmiarowania robót ziemnych

3/2.1 – Strona 3

Wykopy jamiste

PaŸdziernik 2006

02

PaŸdziernik 2006

Rys. 3. Wykop jamisty

Klasyfikacja gruntów

Bardzo istotnym kryterium w procesie technologii robót ziemnych,
a tym samym w prawidłowym przedmiarowaniu zakresu robót,
jest określenie kategorii gruntu zależnie od trudności ich odspaja-
nia. Podstawowe kategorie gruntów przedstawiono w tabeli 2.

- 2 -

Tabela 1

Graniczne warto

ci „c”, przy głboko
ci h

i dla gruntów kategorii

Lp.

Gł

boko


Wykopu

h

I-II

III-IV

V-VI

1

do 3 m

2,0 h

1,2 h

0,8 h

2

ponad 3 m

2,5 h

1,4 h

1,0 h

Gdy odległo

 rzeczywista „C” jest mniejsza od wielko
ci granicznych „C”

podanych w tabeli 1, to wykopy pod budynki niepodpiwniczone, a
posadowione na oddzielnych stopach przyjmuje do przedmiarowania jako
wykopy w

skoprzestrzenne.

Zastosowanie: samodzielne wykopy stopowe w budownictwie szkieletowym.

Rys. 3. Wykop jamisty

Klasyfikacja gruntów

Bardzo istotnym kryterium w procesie technologii robót ziemnych, a tym
samym w prawidłowym przedmiarowaniu zakresu robót, jest okre

lenie

kategorii gruntu zale

nie od trudno
ci ich odspajania. Podstawowe kategorie

gruntów przedstawiono w tabeli 2.

Tabela 2













Tabela 2

Kate-

goria

gruntu

Rodzaj i charakterystyka

gruntu lub materiału

Przeciętne

spulchnienie

po odspojeniu

w %

Trudność w odspajaniu

1

2

3

4

I

Gleba uprawna zaorana.

Piasek suchy niespoisty.

Torf bez korzeni

5–15

Bardzo mała trudność w od-

spajaniu

II

Gleba uprawna z darniną lub korze-

niami.

Piasek wilgotny i gliniasty

Pyły i lessy.

Nasypy z piasku z gruzem, tłuczniem

i odpadkami drewna.

Żwir luźny.

Torf z korzeniami

15–25

Grunty lekkie o małej trudności

w odspajaniu

III

Gleba uprawna z korzeniami grubo-

ści ponad 30 mm.

Piasek półzwarty gliniasty.

Pyły i lessy małowilgotne.

Nasyp zleżały z piasku gliniastego

z gruzem.

Glina ciężka i iły wilgotne zwarte bez

głazów

20–30

Grunty o średniej trudności

w odspajaniu

3/2.1 – Strona 4

Zasady przedmiarowania robót ziemnych

Klasyfikacja gruntów

PaŸdziernik 2006

02

PaŸdziernik 2006

1

2

3

4

IV

Glina ciężka i iły małowilgotne zwarte.

Glina zwałowa z głazami. Less suchy

zwarty. Nasyp zleżały z gliny lub iłu

z gruzem. Gruz budowlany z blokami

do 50 kg. Grube otoczaki o wymia-

rach do 90 mm

25–35

Grunty o dużej trudności w od-

spajaniu

V

Glina zwałowa z głazami stano-

wiącymi do 30% objętości gruntu.

Gruz ceglany silnie scementowany

w bloki. Margle średnio twarde. Iły

przewarstwione łupkiem

30–45

Grunty o dużej trudności w od-

spajaniu przy częściowym uży-

ciu materiałów wybuchowych

VI–X

Margiel twardy. Skały od miękkich

do twardych

45–50

Grunty o bardzo dużej trudno-

ści w odspajaniu przy użyciu

wyłącznie materiałów wybu-

chowych

Zakwalifikowanie gruntu do odpowiedniej kategorii trudności
odspajania przeprowadza się w oparciu o dane ujęte w projekcie
i dokumentacji geologicznej.

Na budowach o małym zakresie robót ziemnych, gdzie na ogół
brak dokumentacji geologicznej, należy wykonać wykopy prób-
ne. Badanie poligonowe gruntu z bezpośrednią oceną może być
podstawą klasyfikacji gruntu do wykopu.

Ustalenie sposobu zabezpieczenia ścian wykopów i nasypów

Uwzględniając kategorię gruntu, głębokość wykopu, warunki
terenowe na budowie i uwarunkowania technologiczne, można
określić sposób zabezpieczenia ścian wykopu lub nasypu.

W gruntach suchych i nieobciążonych przy wykopie w pasie
o szerokości równej głębokości wykopu można wykonać ściany
pionowe bez zabezpieczenia (tabela 3).

Tabela 3

Lp.

Charakterystyka gruntu

Głębokość ściany

pionowej wykopu [m]

1.

Grunty luźne, suche małospoiste kategorii I–II

1,00

2.

Grunty twardoplastyczne półzwarte kategoria III

1,25

3.

Grunty spoiste, zwarte, kategoria IV

1,50

4.

Skały zwarte odspojone mechanicznie, kategoria V–X

2,00

Zasady przedmiarowania robót ziemnych

3/2.1 – Strona 5

Zabezpieczenie

ścian wykopów

PaŸdziernik 2006

02

PaŸdziernik 2006

Wykopy fundamentowe o głębokości większej niż głębokości
podane w tabeli 3 muszą mieć ściany zabezpieczone w sposób
naturalny lub sztuczny.

Naturalnym sposobem zabezpieczenia są ściany ze skarpami.

Pochylenie skarpy określa się stosunkiem głębokości wykopu „h”
do rzutu skarpy na płaszczyznę poziomą „m” (rys. 4).

Rys. 4. Określenie szerokości rozkopu

Praktyczne wielkości pochylenia skarpy wykopów czasowych
można ustalić w zależności od kategorii gruntu oraz wymiarów
wykopu (tabela 4).

Sztucznym zabezpieczeniem ścian wykopów jest umocnienie za
pomocą deskowania.

- 5 -

Naturalnym sposobem zabezpieczenia s

ciany ze skarpami.

Pochylenie skarpy okre

la si stosunkiem głbokoci wykopu „h” do rzutu

skarpy na płaszczyzn

 poziom
„m” (rys. 4).

Rys. 4. Okre

lenie szerokoci rozkopu

Praktyczne wielko

ci pochylenia skarpy wykopów czasowych mona ustali

w zale

noci od kategorii gruntu oraz wymiarów wykopu (tabela 4).

Tabela 4

Skarpy nieobci

one

Szeroko

 na dnie

do 3,0 m

ponad 3,0 m

Skarpy

obci

one

gł

boko [m]

gł

boko [m]

gł

boko [m]

Kategoria

gruntu

do 3,0 ponad 3,0

do 3,0 ponad 3,0

do 3,0 ponad 3,0

I

1:1,25

1:1,5

1:1,25

1:1,5

1:1,25

1:1,5

II

1:1

1:1,25

1:1

1:1,25

1:1

1:1,25

III

1:0,67

1:0,75

1:0,5

1:0,67

1:0,67

1:0,75

IV

1:0,5

1:0,67

1:0,35

1:0,50

1:0,5

1:0,67

V-X

1:0,1

1:0,2

1:0,1

1:0,2

1:0,2

1:0,35

Sztucznym zabezpieczeniem

cian wykopów jest umocnienie za pomoc

deskowania.

Ustalenie wymiarów wykopów

Wymiary dna wykopów fundamentowych o

cianach pionowych bez

zabezpieczenia przyjmuje si

 jako równe wymiarem rzutu ławy lub stopy

fundamentowej, je

eli ciany boczne wykonuje si bez deskowania i izolacji

pionowej (rys. 5).







×



Tabela 4

Kategoria

gruntu

Skarpy nieobciążone

Skarpy

obciążone

Szerokość na dnie

do 3,0 m

ponad 3,0 m

głębokość [m]

głębokość [m]

głębokość [m]

do 3,0

ponad 3,0

do 3,0

ponad 3,0

do 3,0

ponad 3,0

I

1:1,25

1:1,5

1:1,25

1:1,5

1:1,25

1:1,5

II

1:1

1:1,25

1:1

1:1,25

1:1

1:1,25

III

1:0,67

1:0,75

1:0,5

1:0,67

1:0,67

1:0,75

IV

1:0,5

1:0,67

1:0,35

1:0,50

1:0,5

1:0,67

V-X

1:0,1

1:0,2

1:0,1

1:0,2

1:0,2

1:0,35

3/2.1 – Strona 6

Zasady przedmiarowania robót ziemnych

Pochylenie skarpy

PaŸdziernik 2006

02

PaŸdziernik 2006

Ustalenie wymiarów wykopów

Wymiary dna wykopów fundamentowych o ścianach pionowych
bez zabezpieczenia przyjmuje się jako równe wymiarem rzutu ławy
lub stopy fundamentowej, jeżeli ściany boczne wykonuje się bez
deskowania i izolacji pionowej (rys. 5).

Rys. 5. Wykop o ścianach pionowych bez zabezpieczenia. Ława bez de-

skowania i izolacji pionowej

Jeżeli ściany fundamentu są wykonywane w deskowaniu lub po-
wierzchnie boczne są izolowane, to szerokość wykopu powiększa
się 0,60 m z każdej strony izolowanej lub deskowanej (rys. 6).

Rys. 6. Wykop o ścianach pionowych. Ława z deskowaniem i z izolacją

pionową

- 6 -

Rys. 5. Wykop o

cianach pionowych bez zabezpieczenia. Ława bez

deskowania i izolacji pionowej

Je

eli
ciany fundamentu s wykonywane w deskowaniu lub powierzchnie

boczne s

 izolowane, to szeroko
 wykopu powiksza si 0,60 m z kadej

strony izolowanej lub deskowanej (rys. 6).

Rys. 6. Wykop o

cianach pionowych. Ława z deskowaniem i z izolacj

pionow





   









- 6 -

Rys. 5. Wykop o

cianach pionowych bez zabezpieczenia. Ława bez

deskowania i izolacji pionowej

Je

eli
ciany fundamentu s wykonywane w deskowaniu lub powierzchnie

boczne s

 izolowane, to szeroko
 wykopu powiksza si 0,60 m z kadej

strony izolowanej lub deskowanej (rys. 6).

Rys. 6. Wykop o

cianach pionowych. Ława z deskowaniem i z izolacj

pionow





   









Zasady przedmiarowania robót ziemnych

3/2.1 – Strona 7

Wymiary wykopów

PaŸdziernik 2006

02

PaŸdziernik 2006

Wymiary dna wykopów fundamentowych o głębokości większej
niż głębokości podane w tabeli 3, o ścianach pionowych zabez-
pieczonych deskowaniem pełnym lub ażurowym, powiększa się
po 0,15 m z każdej strony wykopu. Minimalna szerokość wykopu
powinna wynosić 0,90 m (rys. 7).

Rys. 7. Wykop o ścianach pionowych umocnionych. Ława bez desko-

wania i izolacji pionowej

Jeżeli ściany fundamentowe są wykonywane w deskowaniu lub
ich boczne powierzchnie są izolowane, to szerokość dna wykopu
o ścianach pionowych zabezpieczonych deskowaniem powiększa
się o 0,75 m z każdej strony (rys. 8).

Rys. 8. Wykop o ścianach pionowych umocnionych. Ława deskowana

z izolacją pionową

- 7 -

Wymiary dna wykopów fundamentowych o gł

bokoci wi
kszej ni

gł

bokoci podane w tabeli 3, o cianach pionowych zabezpieczonych

deskowaniem pełnym lub a

urowym, powi
ksza si
po 0,15 m z kadej

strony wykopu. Minimalna szeroko

 wykopu powinna wynosi 0,90 m (rys.

7).

Rys. 7. Wykop o

cianach pionowych umocnionych. Ława bez deskowania

i izolacji pionowej







  

×


 



- 8 -

Je

eli ciany fundamentowe s wykonywane w deskowaniu lub ich boczne

powierzchnie s

 izolowane, to szeroko dna wykopu o cianach pionowych

zabezpieczonych deskowaniem powi

ksza si o 0,75 m z ka
dej strony (rys.

8).

Rys. 8. Wykop o

cianach pionowych umocnionych. Ława deskowana z

izolacj

 pionow

Zasady obliczenia obj

toci mas ziemnych

Podstawow

 zasad obliczania robót ziemnych kubaturowych jest objto

mas ziemnych według obj

toci wykopu w stanie rodzimym. Przyjmuje si

wymiary okre

lone w projekcie w zakresie przekrojów poprzecznych i

profili podłu

nych.

Je

eli obliczanie mas ziemnych według obmiaru w wykopie nie jest

mo

liwe, mo
na obliczy według obmiaru:

- na

rodkach transportowych,

- w nasypie.

W tym przypadku obj

to nale
y obliczy z uwzgldnieniem

współczynnika przeci

tnego spulchnienia po odspojeniu. Stosuje si

współczynniki zmniejszaj

ce zale
ne od kategorii gruntu podanych w tabeli

5.

Tabela 5

Współczynniki



× 

 



 

3/2.1 – Strona 8

Zasady przedmiarowania robót ziemnych

Wykopy
fundamentowe