W Anglii neogotyk nigdy nie wygasł. W 1717-18 John Vanbrugh postawił niedaleko
Londynu swój dom własny, który był pierwszym nowożytnym budynkiem świeckim
wykorzystującym motywy gotyckie – bastiony, blanki, okrągła baszta. Vanbrugh
często sotosował motywy średniowieczne, uważał je za silne i męskie :P. Był jednym
z najważniejszych przedstawicieli tzw. angielskiego baroku. Jego najważniejsze
dzieła to: Blenheim Palace 1704, Castle Howard 1699. Jego budowle stanowiły
podstawę do późniejszej fascynacji średniowieczem.

Blenheim Palace

Castle Howard


Robert Adam – ojciec tzw. classical revival – angielskiego neoklasycyzmu. Wskrzesił
rzymską dekorację stiukową. Często stosował zaokrąglone nisze. Miał braci – często
mówi się o stylu Adamów. Widział ruiny Pompei i pałac Dioklecjana. Lubił formy
lekkie, dekoracyjne, wysmuklone, a jednocześnie monumentalne. Jego budowle
kontrastowały z dominującym wówczas w Anglii stylem palladiańskim.
Charakterystyczne stiukowe medaliony, kasetonowe plafony. W 1762 został
architektem królewskim. Zrobił: rezydencje wiejskie w Kenwood 1768-69, budynki
uniwersytetu w Edynburgu 1781-91, w Londynie – zabudowa Fitzroy Square,
Stratford Place, Adelphi Terrace, Osterley Park; zamek Wedderburn 1771-75.

Adelphi

Zamek Wedderburn

Duży wpływ na popularyzację antyku miała publikacja Jamesa Stuarta i Nicholasa
Revetta – Antiques of Athens z 1762.

James Stuart – zwany Ateńczykiem. Jeden z pionierów neoklasycyzmu. Wzniósł
wierne kopie świątyń greckich – Hagley koło Brimingham – 1758 były tam też inne
budynki ogrodowe w stylu doryckim. Stworzył też Shugborough Hall, Hagley Hall,
Spencer House.

Shugborough Hall

Horacy Walpole – dzięki niemu neogotyk przyjął się w angielskich dworach
ziemiańskich. W 1750 rozbudował swoją posiadłość – Strawberry Hill. W sumie to
on był bardziej znany jako pisarz.

Strawberry Hill

William Chambers – miłośnik palladiańskiego klasycyzmu, ale też twórca pierwszej
budowli w stylu chińskim w Europie – pagoda w parku Kew 1761. W owym parku
też : dom Konfucjusza, koryncka kolumnada, Alhambra, meczet, gotycka katedra.

Kew – Pagoda
Chambers urodził się w Szwecji, kształcił się w Paryżu i we Włoszech. Był

architektem księcia Walii.

Jacques Ange Gabriel – był pierwszym francuskim architektem zwróconym ku
klasycyzmowi. W 1742 został nadwornym architektem Ludwika XV. Stworzył:
Eccole Militaire, Petit Tranon w Wersalu 1762-64 – dla Madame Pompadour; operę
w pałacu wersalskim 1751, plac Ludwika XV (dzisiaj Zgody) w Paryżu. Petit Trianon
było bardzo ważne – tam wielki porządek, symetria, harmonia, powściągliwość
formy.

Petit Trianon

Eccole Militaire

Jacques – Germain Soufflot – najwybitniejszy przedstawiciel pokolenia tworzącego
po Gabrielu. Badał architekturę starożytną, brał udział w badaniach
archeologicznych. Najsłynniejsze jego dzieło to paryski Panteon – pierwotnie kościół
św. Genowefy. Widoczne też pewne związki z architekturą angielską. Łączył lekkość
z monumentalnością. Jego też: Hotel-Dieu w Lyonie i Hotel Marigny.

Panteon

Hotel Dieu

Claude Nicholas Ledoux – architekt królewski. Inspiracje Palladiem i Piranesim.
Upraszczał i ograniczał detale, operował bryłą. Był prekursorem nowoczesnej
architektury. Tworzył głównie budownictwo mieszkalne, ale także budynki celne w
Paryżu 1784-89 – różnorodne chociaż dominuje styl toskański. Zrobił też teatr w
Besancon 1775-84. Zaprojektował też miasto idealne

Dom dyrektora salin Chaux w Arc-et-senans. 1775-79

John Soane – Tworzył podobnie do Ledoux. Dążył do form prostych i surowych. Był
architektem Banku Anglii. Lubił gładkie, nieprzerywane powierzchnie. Jego
najoryginalniejsze dzieła to: muzeum w Dulwich 1811-14, dom własny przy
Lincoln's Inn Fields w Londynie 1812-13. Jego styl łączy elementy francuskie i
angielskie. Na tyłach swojego domu stworzył muzeum, które sam wyposażył.

Bank Anglii.

Friedrich Gilly – niemiecki architekt klasycyzmu. Wykształcony w Berlinie. Widział
monumentalne piękno stylu doryckiego. Żył bardzo krótko 1772-1800. Wykonał
projekt teatru narodowego w Berlinie, ale nie został on przyjęty. Inne jego dzieła to:
projekt pomnika Fryderyka Wielkiego 1796, mennica w Berlinie 1798-1800,
Mauzoleum Karla Georga Heinricha von Hoyma ok. 1800.

Mauzoleum Karla Georga Heinricha von Hoyma

John Nash – duży wkład w wygląd XIX wiecznego Londynu. W latach 30 był
najwybitniejszym angielskim architektem. Jego autorstwa są budynki pałacowe
wokół Regent Street – 1811-25. Nawiązywał do XVIII wiecznych budowli.
Klasycystyczne fasady zwrócone są do angielskiego ogrodu. Czasami na zlecenie
fundatorów stosował motywy gotyckie. Inne jego dzieła to: willa Cronkhill w
Shropshire 1802 – kształt willi włoskiej z półkolistą loggią, Blaise Castle 1809,
Królewski pałac letni w Brighton – styl indyjski.

Cronkhill

Brighton

Robert Smirke – uczył się u Johna Soane. Tworzył neoklasyczne budynki
użyteczności publicznej np. budynek poczty głównej w Londynie 1825-29 – już nie
istnieje. British Museum – jedno z najlepszych dzieł klasycystycznych, tam kolumny
jońskie skopiowane z Erechtejonu.

Poczta Główna

British Museum

Karl Friedrich Schinkel – niemiecki architekt, jeden z najwybitniejszych twórców
klasycystycznych. Uczeń Gillyego. Tworzył na terenie całych Prus. Tworzył też
projekty nawiązujące do gotyku – np. pałac Ehrenburg w Coburgu,
Friedrichswerdersche Kirche

Friedrichswerdersche Kirche

Pałac Ehrenburg

Budowle klasycystyczne Schinkla: Gmach Starego Muzeum 1822-30, teatr w
Berlinie 1818, Odwach Straży Królewskiej w Berlinie.

Teatr w Berlinie

Stare Muzeum

August Pugin – angielski architekt, stosowanie form gotyckich. Dzieła: Scarisbrick
Hall 1837, St Mary's College 1837, Palace Westminster 1834.

Scarisbrick Hall

Westminster Palace

Gilbert Scott – najbardziej wzięty angielski architekt epoki wiktoriańskiej. Widoczne
inspiracje Puginem, neogotyk. Dzieła: St. John the Baptist Church w Beeston, St
Mark's Church w Worsley, Holy Trinity Church w Coventry.

St. John w Beeston

Worsley

Coventry

Gotfryd Semper – architekt historyzmu, głównie budynki neorenesansowe. Był
projektantem budynków muzealnych przy wiedeńskim ringu.

Teatr zamkowy w Wiedniu 1873-88

Opera w Dreźnie 1871-78

Gmach politechniki w Zurychu 1858-64

Charles Barry – pierwszy neorenesansowy architekt w Londynie. Chociaż
początkowo też neogotyk – pomagał chociażby Puginowi przy budowie Parlamentu
w Londynie. Późniejsze: Skarbiec królewski 1846-47, Cividen House w
Backingamshire 1849.

Cividen House

Charles Garnier – francuski architekt, neobarokowy – porzucenie klasycznych
proporcji na rzecz mocniejszych efektów. Wygrał konkurs na budowę paryskiej opery
– budynek eklektyczny, monumentalny 1862-1874. Budynek ten jest symbolem II
Cesarstwa – styl Napoleona III. W latach 1878-79 powstało wg jego projektu Kasyno
w Monte Carlo.

Kasyno w Monte Carlo

Opera Paryska

Józef Poelaert – Belgijski architekt. Również neobarok. Najważniejsze dzieła: Pałac
Sprawiedliwości w Brukseli 1866-83 budynek eklektyczny największy XIX
wieczny(ale nie chodzi o wysokość), Kolumna Kongresowa? 1850-59 inspiracje
kolumną Trajana – na szczycie król Leopold I.

Pałac Sprawidliwości

Kolumna Kongresowa

Empire
styl cesarstwa, odmiana klasycyzmu powstała we Francji 1800-1815. Wzornictwo
greckie, rzymskie, egipskie. Monumentalność, symetria, wysoka dekoracyjność.
Architektura miała ukazywać potęgę cesarstwa.

Główni przedstawiciele:
Pierre François Louis Fontaine - Od 1807 głównego architekt Napoleona. Główne
dzieło to: Arc du Carrousel 1806-1808 – łuk triumfalny w Paryżu, niedaleko Luwru,
wzorowany na łuku Konstantyna. Upamiętnia zwycięstwa Napoleona. Stworzyli też
jedno skrzydło Luwru (Pavillon Marsan) wraz z Charlesem Percierem.- on też przy
łuku.

Arc du Carrousel

Wnętrza empirowe: Luwr, Wersal, Fontainebleau, kościół św. Magdaleny.

I tyle o Empire :P

Paul Wallot – W Niemczech neobarok to tzw. styl wilhelmiński. Twórca gmachu
Reistagu w Berlinie 1884-94. Budynek posiada kopułę – zarzuty, że była ona
zarezerwowana dla budownictwa sakralnego. Łączą się tutaj elementy włoskiego
renesansu i neobaroku.

Reichstag

Budowle inżynieryjne – nowe materiały, oddzielne kształcenie architektów i
inżynierów.

To w Ameryce rozpowszechniły się nowe konstrukcje, chociaż byli też architekci
francuscy, którzy tworzyli tego typu rzeczy, ale byli wyszydzani:

Labrouste – Biblioteka Ste-Genevieve w Paryżu 1845-50

Biblioteka Ste-Genevieve

Boileau – k. St. Eugene 1845

St. Eugene

Henry Hobson Richardson – można go zaliczyć do historyzmu. Mówi się czasami o
Richardsoniźmie romańskim – czy jakoś tak. Np. Marshald Field w Chicago.

Marshald Field 1885

Filip Webb – Jego Red House, proj. Williama Morrisa 1959, gładkie ceglane mury.

Red House

Richard Norman Shaw – Znany jako architekt od lat 70, zm. w 1912. Znany ze
swoich wiejskich domów. Zwolennik idei Williama Morrisa. Wykorzystywał
możliwości mieszania różnych stylów. Siedziba Royal Geographical Society 1873-
75, Adcote w Shropshire 1876-81.

Siedziba Royal Geographical Society

Adcote

Charles Voysey – najwybitniejszy angielski architekt przełomu wieków. Związany z
Arts & Crafts. Związany z secesją i ruchem odrodzenia tradycyjnej, angielskiej
architektury. Tworzył dzieła bardzo eklektyczne. Np. jego pracownia przy St.
Dunstan's Road w Londynie – typ domu cottage.

Styl secesyjny w Brukseli pojawił się w 1892 r – Wiktor Horta – dom przy Rue
Paul-Emile Janson.
W 1895 secesja stała się w Niemczech i Francji ostatnim krzykiem mody. Jednak był
on traktowany jako prawie wyłącznie dekoracyjny.

Eugène Emmanuel Viollet-le-Duc (ur. 27 stycznia 1814 w Paryżu, zm. 17
września 1879 w Lozannie) – francuski architekt, historyk sztuki i konserwator.

Poświęcił się badaniom architektury średniowiecznej. Jest jednym z ojców współczesnej wiedzy o
konserwacji zabytków. Zasłynął dzięki renowacji średniowiecznych budowli. Od 1863 roku był
profesorem uczelni École des Beaux Arts w Paryżu.
Autor opracowań słownikowych dotyczących średniowiecza np. architektury.

W swoim podejściu do sztuki konserwatorskiej charakteryzował się puryzmem
stylowym. Często usuwał późniejsze dobudowy i dodatki. Uzupełniał brakujące
elementy i rekonstruował ubytki. Zajmował się rekonstrukcją wnętrz i otoczenia
budowli zgodnie ze stylem w jakim były one budowane. Jego niewątpliwą
zasługą było uratowanie wielu budowli przed zniszczeniem i zainteresowanie
sztuką średniowiecza.

Viollet-le-Duc często krytykowany jest za swoiście pojęte "ulepszanie" budowli zabytkowych -

dodawał obiektom zabytkowym elementy, które nigdy nie powstały, przy równoczesnym usuwaniu
istniejącej tkanki zabytkowej, niezgodnej z jego wyobrażeniami. Trzeba jednak mieć na uwadze, że
prowadził swoją działalność w XIX wieku, kiedy podejście do architektury było inne niż
współczesne. Obecnie, z uwagi na spustoszenia jakie spowodowały I i II wojna światowa w tkance
zabytkowej Europy, usuwanie elementów "narosłych" przeprowadza się rzadko, a rekonstrukcję
tylko w przypadku istotnych dowodów potwierdzających istnienie wcześniej elementów do
odtworzenia.

• Saint-Louis w Poissy
• Notre-Dame w Semur-en-Auxois
• Saint-Nazaire w Carcassonne
• Saint-Sernin w Tuluzie
• Sainte-Chapelle w Paryżu z Félix Duban i Jean-Baptiste-Antoine Lassus
• Saint-Ouen w Rouen
• Katedra Notre-Dame w Paryżu - (wraz z Paulem Abadie i Jean-Baptiste-Antoine Lassus)
• Bazylika Saint-Denis koło Paryża
• Bazylika Saint-Nazaire w Carcassonne
• Katedra Saint-Michel w Carcassonne
• Notre-Dame de Semur-en-Auxois
• Katedra Notre-Dame-de-l'Assomption de Clermont
• Katedra Notre-Dame w Lozannie (Szwajcaria)
• Katedra Saint-Maurice de Mirepoix
• Chartreuse Notre-Dame-des-Prés de Neuville-sous-Montreuil

Otto Koloman Wagner (ur. 13 lipca 1841 w Wiedniu, zm. 11 kwietnia 1918
tamże) - architekt i urbanista pochodzenia austriackiego.

W latach 1899–1905 był członkiem secesji wiedeńskiej. Po roku 1893 stał się jednym z
najwybitniejszych przedstawicieli nowego kierunku w architekturze i sztuce - secesji. Jednak dość
szybko porzucił bujność form secesyjnych by wznosić budowle proste, bez ornamentu, o zwartych i
czytelnych bryłach. Najlepszym przykładem przemiany stylowej Wagnera jest Pocztowa Kasa
Oszczędnościowa w Wiedniu.
Wśród jego uczniów byli m.in: Jože Plečnik, Max Fabiani, Koloman Moser, Joseph Maria Olbrich,
Rudolf Schindler, Friedrich Ohmann, Hans Mayr, Karl Ehn i Pavel Janák.

Dzieła:

plan generalny modernizacji Wiednia, 1893

• pawilony stacji kolei miejskiej w Wiedniu, 1894–1897
• kaplica św. Jana w Wiedniu, 1895-1896
• Majolika Haus w Wiedniu, 1898-1899
• Pocztowa Kasa Oszczędnościowa w Wiedniu, 1904–1906
• własna willa w Wiedniu, 1905 i 1912-1913
• szpital Steinhof z kościołem, 1904–1907

Antoni Gaudí (ur. 25 czerwca 1852 w Reus, zm. 10 czerwca 1926 w Barcelonie),
kataloński architekt i inżynier secesyjny słynący z wyjątkowych projektów; był
tercjarzem franciszkańskim, sługa Boży.
Architekt w pierwszych swych dziełach zgodnie z duchem epoki czerpał z neogotyku
(inspirowanym projektami francuskiego architekta, Eugène Viollet-le-Duc). W

związku z tym projektował budynki o rysach gotycko-mauretańskich (te style
krzyżowały się w Hiszpanii często). Za manifest Gaudiego należy uznać Casa Vicens
w Barcelonie (1883-1888), dom dla bogatego przedsięborcy Manuela Vicensa. Widać
w tym przykładzie zapowiedź nowego stylu, który już wkrótce Gaudí wypracował.

Styl Gaudiego był bardzo rzeźbiarski oraz secesyjny. Wykorzystywał paraboliczne łuki,
fantastyczne formy i zawiłe desenie oraz organiczne kształty podpatrywane w przyrodzie.
Nawiązywał niekiedy do płynności podwodnego świata. Dziś jest uważany za prekursora
architektury biomorficznej.

Z narastaniem doświadczenia Gaudí zaczął mocniej eksperymentować w projektach.
Wykorzystywał regułę równowagi krzywej łańcuchowej, tworząc model przestrzenny budynku i
badając na nim siły grawitacji. Testował przy tym wytrzymałość różnych materiałów (bazalt,
granit). Testował także różne rodzaje oświetlenia. Dla osiągnięcia ciekawszego efektu do
projektowania używał luster, fotografii. Odwoływał się także do geometrii innej niż Euklidesa. Do
zdobienia powierzchni wykorzystywał kataloński styl mozaiki trencadis. Z tego okresu pochodzą
dzieła uważane za najdojrzalsze, np. Colonia Güell, Casa Milà, czy właśnie Sagrada Familia.
Gaudí miał wielu krytyków swojej pracy wśród społeczeństwa i prasy. Koło sztuki jaką uprawiał
nie sposób było przejść bez milczenia, ale nie były to krytyki wielkich rozmiarów. Jeden z
ówczesnych filozofów, Francesc Pujol, określił to następująco: W pracach Gaudíego zdumiewało
to, że choć nikogo nie zachwycały, to jednak nikt nie ośmielił się powiedzieć tego wprost, ponieważ
jego styl sam się broni.
Za kontynuatora architektonicznych idei Gaudiego uznać można wiedeńskiego architekta
Friedensreicha Hundertwassera.