Architektura XX wieku, określana też jako architektura tradycyjna lub antymodernizm - prądy w architekturze XX w. stojące w opozycji do modernizmu i stanowiące reakcję na jego radykalne idee.
Pojawienie się antymodernizmu wynikało z powszechnego wśród społeczeństw Europy i Ameryki przywiązania do wzorców tradycyjnych lub form historycznych, a także nieakceptacji jej abstrakcyjnych form. W przeciwieństwie do modernizmu prądy te łączyło odwoływanie się do tradycji lokalnych, korzystanie tradycyjnych materiałów, oraz zamiłowanie do wpisanej w ludzką świadomość symetrii i nierzadko monumentalizmu.
Prądy klasycyzujące i historyzujące.
W latach 20. duże znaczenie osiągnęła w Niemczech szkoła stuttgarcka, której najbardziej znanym twórcą był Paul Bonatz. W Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii do lat 30. dominowała architektura o cechach historyzmu, zwykle zorientowana na neogotyk włączający motywy art deco.
W latach 30., 40. i 50. w architekturze i urbanistyce miast w dużej części Europy silnie zaznaczyły się ruchy popierane przez reżimy totalitarne - monumentalna architektura III Rzeszy i radziecki socrealizm, a także włoski styl Novecento. Sama ideologia partii nazistowskich i faszystowskich nie rozstrzygała o ich nastawieniu wobec nowoczesnej architektury, w niektórych dziedzinach budownictwa i na niektórych terenach powstawały nadal nowoczesne obiekty. Poparcie, jakim się cieszyli konserwatyści było raczej związane z osobistymi upodobaniami czołowych polityków. Partie komunistyczne natomiast popierały konserwatywną architekturę ze względów czysto populistycznych.
W końcu XX wieku, wraz z nadejściem kolejnej fali krytyki modernizmu, nastąpiło wzmocnienie tradycyjnych nurtów w architekturze. Kontynuację antymodernistycznej tradycji stanowi na przełomie XX i XXI wieku twórczość wielu architektów historyzujących odmian postmodernizmu, m.in. braci Krierów. W Wielkiej Brytanii głównym mecenasem konserwatywnej architektury jest książę Walii Karol.
Tradycjonalizm [edytuj]
Do kierunków konserwatywnych zaliczają się niemiecka Heimatschutzbewegung (Heimatschutzstil) i podobne jej ruchy wernakularne. Architekci odwoływali się do tradycji lokalnej, często ludowej, kontynuując tradycje solidnego rzemiosła i rezygnując z nadawania swojej twórczości cech indywidualnych. W 2. połowie XX wieku prąd ten był szczególnie silny w Szwajcarii (Peter Zumthor), a także na Półwyspie Iberyjskim).
Socrealizm (realizm socjalistyczny) – kierunek w sztuce, określany jako metoda twórcza, istniejący od 1934 w sztuce radzieckiej, a następnie w pozostałych krajach socjalistycznych. Miał tam oficjalny status podstawowej i jedynej metody twórczości artystycznej i był ideowym oraz propagandowym narzędziem partii komunistycznych Budynki cechuje monumentalne przeskalowanie, symetria, oraz stosowanie wielu rozmaitych elementów zdobniczych attyki, kolumnady, pilastry wysokie partery nadają bryle charakter monumentalności. Założenia urbanistyczne, to szerokie trakty i ogromne place mające w założeniu skupiać życie mieszkańców.
Styl krytykowany głównie za brak funkcjonalności nieekonomiczne wykorzystanie materiałów i surowa formę, przez lata realnego socjalizmu ograniczający postęp w architekturze państw ZSRR.
Neoklasycyzm (neo- + klasycyzm – łc. classicus ‘pierwszorzędny’) – zespół dwudziestowiecznych, różnorodnych tendencji w sztuce, literaturze, muzyce i architekturze nawiązujących do nurtu klasycystycznego lub baroku. Określany jest także jako nurt kontynuacyjny klasycyzm, konserwatywny w sztuce i literaturze XIX w. w okresie dominacji romantyzmu.