MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Joanna Wdowska
Uprawa roślin ozdobnych w gruncie
321[03].Z3.01
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr in\
. Barbara Arciszewska
dr in\
. Stefan Wolny
Opracowanie redakcyjne:
mgr in\
. Joanna Wdowska
Konsultacja:
mgr in\
. Marek Rudziński
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 321[03].Z3.01,
 Uprawa roślin ozdobnych w gruncie , zawartego w modułowym programie nauczania
dla zawodu technik ogrodnik.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Materiał nauczania 7
4.1. Zastosowanie i klasyfikacja roślin ozdobnych 7
4.1.1. Materiał nauczania 7
4.1.2. Pytania sprawdzające 9
4.1.3. Ćwiczenia 10
4.1.4. Sprawdzian postępów 11
4.2. Sposoby rozmna\
ania roślin ozdobnych 12
4.2.1. Materiał nauczania 12
4.2.2. Pytania sprawdzające 16
4.2.3. Ćwiczenia 16
4.2.4. Sprawdzian postępów 19
4.3. Sadzenie i pielęgnacja roślin ozdobnych 20
4.3.1. Materiał nauczania 20
4.3.2. Pytania sprawdzające 22
4.3.3. Ćwiczenia 22
4.3.4. Sprawdzian postępów 24
4.4. Ochrona roślin ozdobnych w gruncie 25
4.4.1. Materiał nauczania 25
4.4.2. Pytania sprawdzające 27
4.4.3. Ćwiczenia 28
4.4.4. Sprawdzian postępów 29
4.5. Uprawa roślin ozdobnych w gruncie 30
4.5.1. Materiał nauczania 30
4.5.2. Pytania sprawdzające 36
4.5.3. Ćwiczenia 36
4.5.4. Sprawdzian postępów 39
5. Sprawdzian osiągnięć 40
6. Literatura 44
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy i umiejętności z zakresu uprawy
roślin ozdobnych w otwartym gruncie. W materiale nauczania zostały opisane zagadnienia
dotyczące klasyfikacji i zastosowania roślin ozdobnych, sposobów rozmna\
ania roślin
ozdobnych, sadzenia i pielęgnacji roślin ozdobnych, ochrony roślin ozdobnych, Materiał
nauczania umieszczony w poradniku zawiera najwa\
niejsze, ujęte w du\
ym skrócie treści,
dotyczące omawianych zagadnień. W poradniku zamieszczono:
- wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś
mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej,
- cele kształcenia tej jednostki modułowej,
- materiał nauczania (rozdział 4), który umo\
liwia samodzielne przygotowanie się do
wykonania ćwiczeń i zaliczenia sprawdzianów. Obejmuje on równie\
ćwiczenia, które
zawierają wykaz materiałów potrzebnych do realizacji ćwiczeń. Przed ćwiczeniami
zamieszczono pytania sprawdzające wiedzę potrzebną do ich wykonania. Po ćwiczeniach
zamieszczony został sprawdzian postępów. Wykonując sprawdzian postępów,
powinieneś odpowiadać na pytania tak lub nie, co oznacza, \
e opanowałeś materiał albo
nie,
- sprawdzian osiągnięć, w którym zamieszczono instrukcję dla ucznia oraz zestaw zadań
testowych sprawdzających opanowanie wiedzy i umiejętności z zakresu całej jednostki.
Zamieszczona została tak\
e karta odpowiedzi,
- wykaz literatury obejmujący zakres wiadomości, dotyczącej tej jednostki modułowej,
która umo\
liwi Ci pogłębienie nabytych umiejętności.
Je\
eli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela
o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną czynność.
Jednostka modułowa Uprawa roślin ozdobnych w gruncie, której treści zawiera niniejsze
opracowanie, jest jednostką przygotowującą do nabycia kolejnych umiejętności w module
321[03].Z3 Produkcja roślin ozdobnych i jest oznaczona na schemacie na stronie 4.
Bezpieczeństwo i higiena pracy
W czasie pobytu w pracowni nale\
y bezwzględnie zapoznać się i przestrzegać
regulaminów, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpo\
arowych,
wynikających z rodzaju wykonywanych prac.
Przepisy te będą przedmiotem zajęć podczas trwania nauki.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
321[03].Z3
Produkcja roślin
ozdobnych
321[03].Z3.02
321[03].Z3.01
Uprawa roślin ozdobnych
Uprawa roślin ozdobnych
pod osłonami
w gruncie
321[03].Z3.03
Uprawa drzew i krzewów
ozdobnych
Struktura układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
- charakteryzować warunki klimatyczne oraz określać ich wpływ na wzrost, rozwój
i plonowanie roślin,
- charakteryzować rozmna\
anie generatywne i wegetatywne,
- rozró\
niać podział roślin pod względem botanicznym i u\
ytkowym,
- rozró\
niać cechy morfologiczne roślin,
- charakteryzować nawozy organiczne i mineralne oraz określać ich wpływ na właściwości
gleby, wzrost i plonowanie roślin,
- przygotować glebę pod uprawę roślin ozdobnych,
- charakteryzować sposoby siewu,
- charakteryzować zabiegi pielęgnacyjne w uprawie roślin,
- rozpoznawać podstawowe choroby roślin i szkodniki oraz znać ich biologię i metody
zapobiegania oraz zwalczania,
- stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo\
arowej oraz
ochrony środowiska.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
- sklasyfikować rośliny ozdobne ze względu na właściwości biologiczne i wymagania
uprawowe,
- określić znaczenie roślin ozdobnych dla człowieka,
- określić stan i perspektywy produkcji roślin ozdobnych,
- dobrać gatunki i odmiany roślin ozdobnych do upraw,
- zastosować ró\
ne sposoby rozmna\
ania roślin ozdobnych,
- opracować harmonogram prac ogrodniczych na sezon wegetacyjny,
- rozró\
nić organy podziemne roślin ozdobnych,
- zało\
yć uprawy roślin ozdobnych w gruncie,
- rozpoznać nasiona roślin ozdobnych,
- przygotować ró\
ne podło\
a, komponenty i ziemię do uprawy roślin ozdobnych,
- przygotować i wyrównać teren oraz wyznaczyć rzędy pod wysiew nasion roślin
ozdobnych uprawianych w gruncie,
- przygotować nasiona do wysiewu,
- przygotować rozsadę roślin do posadzenia,
- przesadzić rośliny ozdobne,
- dobrać materiały do okrywania roślin,
- wykonać zabiegi pielęgnacyjne, fitosanitarne oraz zabiegi ochrony roślin,
- rozpoznawać choroby i szkodniki roślin ozdobnych,
- zastosować metody profilaktyki oraz środki zwalczania chorób i szkodników roślin
ozdobnych,
- ocenić jakość i zdrowotność roślin,
- określić terminy oraz dokonać zbioru kwiatów i innych elementów roślin ozdobnych,
- zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska podczas
uprawy roślin ozdobnych w gruncie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. MATERIAA
NAUCZANIA
4.1. Zastosowanie i klasyfikacja roślin ozdobnych
4.1.1. Materiał nauczania
Rośliny ozdobne to gatunki i odmiany roślin zielnych; jednorocznych, dwuletnich, bylin
oraz drzewiastych (drzew i krzewów). Rośliny ozdobne odgrywają istotną rolę w \
yciu
człowieka. Swą ró\
norodnością kształtów, kolorów i zapachów oraz \
ywymi elementami
dekoracyjnymi słu\
ą upiększaniu i wzbogacaniu otoczenia człowieka. Rośliny ozdobne
obecne są we wszystkich wa\
nych uroczystościach, radosnych i smutnych wydarzeniach
rodzinnych. Są dowodem sympatii, szacunku oraz wyrazem uczuć w kontaktach
międzyludzkich. Obok drzew i krzewów są one podstawowym elementem kształtowania
terenów zieleni. Są chętnie uprawiane w ogrodach przydomowych oraz w ogrodach
działkowych.
Wybierając roślinę kierujemy się walorami dekoracyjnymi. Ozdobą rośliny mo\
e być jej
pokrój, poszczególne części rośliny  liście, kwiaty, owoce, nasiona. O dekoracyjności
kwiatów decyduje ich wielkość, barwa kwiatów, uło\
enie oraz ilość płatków. Często
spotykamy kwiaty zebrane razem tworzące ró\
nego rodzaju kwiatostany. O dekoracyjności
owoców decyduje oryginalny kształt oraz jaskrawa barwa. Dekoracyjność roślin jest związana
z określoną fazą ich rozwoju, mo\
e być sezonowa lub te\
mo\
e utrzymywać się przez cały
okres \
ycia rośliny.
Rośliny ozdobne mo\
emy klasyfikować i grupować:
- pod względem botanicznym,
- pod względem u\
ytkowym.
Klasyfikacja botaniczna opiera się na systematyce roślin. Podstawową jednostką
taksonomiczną jest gatunek, skupiający osobniki, które mają wszystkie cechy wspólne, a ich
potomstwo jest takie samo jak rodzice. Pokrewne gatunki, które wykazują wiele cech
wspólnych mogą nale\
eć do jednego rodzaju. Na analogicznej zasadzie podobne rodzaje
grupuje się w rodzinę, rodziny  w rząd, rzędy  w klasę, klasy  w typ, a typy w królestwo
roślin. W nomenklaturze naukowej gatunek określa się nazwą dwuwyrazową, pierwsze słowo
określa rodzaj, a drugim jest charakterystyczny dla danego gatunku epitet np. mak polny.
Ponadto rośliny dzieli się w zale\
ności od: drewnienia pędów, czasu \
ycia i charakteru
wzrostu.
Tab. 1. Przykładowy podział roślin pod względem biologicznym
[opracowanie własne na podstawie systemu Reveala]
Rodzaj Gatunek Rodzina Rząd Klasa Gromada
Ró\
a dzika ró\
owate ró\
owce dwuliścienne okrytonasienne
Stokrotka pospolita astrowate astrowce dwuliścienne okrytonasienne
(zło\
one)
Mak polny makowate makowce dwuliścienne okrytonasienne
Konwalia majowa konwaliowate szparagowce jednoliścienne okrytonasienne
Klasyfikacje pod względem u\
ytkowym są przewa\
nie uzale\
nione od dziedziny
działalności człowieka. Mogą się pokrywać z podziałem botanicznym lub nie. Kryteria
klasyfikacji pod względem drewnienia pędów (rys. 1).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
Pod względem drewnienia pędów
Zielne
Zdrewniałe
Jednoroczne Dwuletnie Byliny Drzewa Krzewy Krzewinki
Rys. 1. Klasyfikacja roślin pod względem drewnienia pędów [opracowanie własne autora]
Kryteria klasyfikacji pod względem miejsca i sposobu uprawy roślin ozdobnych (rys. 2).
Miejsca i sposobu uprawy
w gruncie w szklarni
wysiewane wprost do gruntu z rozsady
Rys. 2. Klasyfikacja roślin pod względem miejsca i sposobu uprawy [opracowanie własne]
Kryteria klasyfikacji pod względem zastosowania i wykorzystania ró\
nych organów roślin
ozdobnych (rys. 3).
doniczkowe rabatowe
Zastosowanie i wykorzystanie
roślin
na suche bukiety kwietniki sezonowe
i trwałe
Na kwiat i zieleń ciętą pnącza rośliny okrywowe
Rys. 3. Klasyfikacja roślin pod względem zastosowania i wykorzystania roślin [opracowanie własne]
Ze względu na du\
e zainteresowanie uprawą roślin ozdobnych oraz zapotrzebowanie ze
strony ró\
nych odbiorców, produkcję roślin ozdobnych mo\
emy podzielić na: towarową
i amatorską. Uprawą amatorską zajmują się osoby jedynie dorywczo i z zamiłowania
w ogrodach działkowych, przydomowych, przy szkołach. Działalność ta zaspakaja potrzeby
miłośników roślin ozdobnych, wpływa na kulturę \
ycia oraz uczy i zachęca do ochrony
środowiska Produkcja towarowa w zale\
ności od przeznaczenia produkowanego materiału
roślinnego mo\
e być przeznaczona:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
- dla indywidualnego odbiorcy  celem tej produkcji jest dostarczenie roślin do dekoracji
wnętrz, balkonów, tarasów, okien; wyprodukowanie roślinnego materiału
rozmno\
eniowego: rozsady, sadzonek, cebul, bulw, nasion.
- dla odbiorcy zbiorowego np. na potrzeby zakładów gospodarki komunalnej albo du\
ych
zakładów przemysłowych  celem tej produkcji jest dostarczenie roślin do obsadzeń
parków, skwerów, kwietników, otoczenia szkół i przedszkoli, szpitali, fabryk itp.
Wśród gospodarstw towarowych mo\
emy wyodrębnić tak\
e gospodarstwa nasienne. Celem
tych gospodarstw jest wyprodukowanie dobrego materiału siewnego, cebul, bulw oraz kłączy.
Produkcją nasienną zajmują się Stacje Hodowli Roślin Ogrodniczych.
Rodzaje produkcji roślin ozdobnych
amatorska towarowa
dla odbiorców
dla odbiorców gospodarstwa
zbiorowych
indywidualnych nasienne
Rys. 4. Rodzaje produkcji roślin ozdobnych [opracowanie własne]
Perspektywy rozwoju ogrodnictwa ozdobnego.
Największy rozwój produkcji roślin ozdobnych miał miejsce w latach 1970 1985, kiedy
to powierzchnia uprawy roślin pod osłonami wynosiła ponad 700 ha, głównie kwiatów
ciętych, a w szczególności goz
dzika. Lata 90. przyniosły du\
e zmiany na rynku kwiaciarskim.
Wzrost asortymentu produkowanych kwiatów i nadprodukcja sezonowa oraz rosnący import
kwiatów stały się przyczyną spadku opłacalności produkcji roślin ozdobnych. Największy
spadek produkcji kwiatów wystąpił w gospodarstwach uspołecznionych. Jedną z przyczyn
spadku w tym sektorze były du\
e koszty produkcji w stosunku do cen sprzeda\
y kwiatów.
Rynek kwiaciarski podlega ciągłym zmianom. Producenci poszukują nowych, coraz
atrakcyjniejszych dla klientów gatunków i odmian roślin ozdobnych. Du\
ą popularnością
cieszą się rośliny doniczkowe o ozdobnych liściach. Powoli odbudowuje się rynek zbytu poza
granice kraju roślin ozdobnych, głównie materiału nasiennego. Powstają nowe firmy
nasienne, oferujące szeroki wybór nasion roślin jednorocznych, dwuletnich, bylin, kwiatów
cebulowych w tym odmian zagranicznych, na które zostały wykupione licencje. Obecnie
zwiększa się popyt na rośliny ozdobne. Przyczyną tego zjawiska jest wzrost zamo\
ności
społeczeństwa oraz podnoszenie się poziomu kultury i poczucia estetycznego mieszkańców
wsi i miast.
4.1.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie zastosowanie mają rośliny ozdobne?
2. Co decyduje o wartości dekoracyjnej roślin ozdobnych?
3. Jakie cechy decydują o atrakcyjności kwiatów?
4. Jaka jest ró\
nica między klasyfikacją botaniczną, a podziałem u\
ytkowym roślin
ozdobnych?
5. Jakie wyró\
niamy kryteria podziału roślin ozdobnych?
6. Jakie wyró\
niamy rodzaje produkcji roślin ozdobnych?
7. Jakie były przyczyny spadku produkcji roślin ozdobnych?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Określ dekoracyjność ró\
nych gatunków roślin ozdobnych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy,
2) narysować elementy dekoracyjne poszczególnych gatunków roślin na wcześniej
przygotowanym arkuszu papieru według wzoru,
3) wpisać we właściwej kolumnie tabeli: elementy dekoracyjne, barwę oraz zastosowanie,
4) zaprezentować wyniki ćwiczeń.
Lp. Gatunek Barwa Dekoracyjność Zastosowanie
1
2
3
4
5
6
7
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- materiał roślinny,
- atlasy roślin ozdobnych,
- kredki, temperówka.
Ćwiczenie 2
Rozpoznaj rośliny jednoroczne i dwuletnie na podstawie cech morfologicznych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy,
2) dokładnie obejrzeć otrzymane rośliny,
3) określić ich charakterystyczne cechy,
4) sporządzić tabelę wg wzoru,
5) zaprezentować rezultaty swojej pracy.
Rodzaj Gatunek Liście Rodzina Rysunek
rośliny
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- okazy roślin,
- arkusze papieru,
- przybory do pisania,
- atlasy roślin ozdobnych.
Ćwiczenie 3
Dokonaj klasyfikacji roślin pod względem u\
ytkowym.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) wyró\
nić kryteria klasyfikacji roślin,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) sporządzić schemat podziału roślin pod względem u\
ytkowym,
4) scharakteryzować rośliny, które są podane na karcie pracy,
5) wpisać nazwy gatunków roślin w odpowiednim miejscu schematu,
6) zaprezentować wyniki ćwiczenia.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- karta pracy z określonymi gatunkami roślin,
- atlasy roślin ozdobnych,
- foldery z roślinami ozdobnymi,
- arkusze papieru,
- przybory do pisania.
4.1.3. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) określić walory dekoracyjne roślin ozdobnych?
1
1

1
1

1
1

1
1

2) wyjaśnić ró\
nicę pomiędzy klasyfikacją botaniczną a u\
ytkową?
1
1

1
1

1
1

1
1

3) określić znaczenie roślin ozdobnych?
1
1

1
1

1
1

1
1

4) scharakteryzować rodzaje produkcji roślin ozdobnych?
1
1

1
1

1
1

1
1

 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
4.2. Sposoby rozmna\
ania roślin ozdobnych
4.2.1. Materiał nauczania
Rośliny ozdobne mo\
na rozmna\
ać:
- generatywnie,
- wegetatywnie.
Rozmna\
anie generatywne
Rozmna\
anie z nasion nazywamy generatywnym. Zaletą tego rozmna\
ania jest łatwość
wykonania. Rośliny rozmna\
ane tą metodą są \
ywotniejsze i zdrowsze. Wadą jest brak
powtarzalności cech rośliny matecznej. Nasieniem nazywamy organ generatywnego
rozmna\
ania roślin nasiennych, który zawiera młodą roślinę w postaci zarodka. Nasionko
zbudowane jest z:
- zarodka,
-
-
-
- bielma,
-
-
-
- obielma (u niektórych gatunków),
-
-
-
- łupiny nasiennej.
-
-
-
Rys. 5. Budowa nasion roślin dwuliściennych i jednoliściennych [1, s. 32]
Warunki kiełkowania nasion
Kiełkowanie jest to wyjście nasion ze stanu spoczynku i podjęcie przez zarodek dalszego
rozwoju, przy udziale wody. Proces kiełkowania odbywa się w odpowiednich warunkach
zewnętrznych. Do tych warunków nale\
ą: woda, temperatura, skład atmosfery i światło.
Woda jest konieczna do procesu kiełkowania, nasiona chłoną ją z ogromną siłą. Nasiona
pobierają wodę w dwóch etapach; pęcznienia i wchłaniania wody. Temperatura odgrywa
istotną rolę w procesie kiełkowania. Najwy\
szy procent skiełkowanych nasion w jak
najkrótszym czasie, osiąga się pod warunkiem uzyskania optymalnej temperatury
charakterystycznej dla ró\
nych gatunków. Nasiona do kiełkowania potrzebują równie\

odpowiedniego składu atmosfery. Nasiona kiełkują, gdy powietrze zawiera 20% tlenu i 0,03%
dwutlenku węgla. Kiedy zawartość tlenu obni\
a się, wzrasta stę\
enie dwutlenku węgla
i prowadzi to do zmniejszenia liczby kiełkujących nasion. Większość nasion kiełkuje bez
dostępu światła (pod przykryciem). Są nasiona, których proces kiełkowania odbywa się
wyłącznie przy dostępie światła.
Rozmna\
anie wegetatywne
Sposób ten jest wykorzystywany w przypadku rozmna\
ania gatunków słabo
zawiązujących nasiona, lub których nasiona trudno dojrzewają i kiełkują. Rośliny rozmna\
ane
tą metodą odtwarzają wiernie cechy rośliny matecznej i wcześniej wchodzą w okres
kwitnienia i owocowania. Do rozmna\
ania wegetatywnego wybieramy rośliny zdrowe
o najbardziej wartościowych cechach dekoracyjnych. Rośliny ozdobne uprawiane w gruncie
mo\
emy rozmna\
ać poprzez;
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
- cebule przybyszowe,
-
-
-
- bulwy,
-
-
-
- kłącza,
-
-
-
- sadzonki pędowe,
-
-
-
- dzielenie roślin.
-
-
-
Przykładem rozmna\
ania poprzez cebule przybyszowe jest tygrysówka pawia.
Oddzielenie cebul przybyszowych wykonuje się jesienią po wykopaniu rośliny. Liście obcina
się, a cebule suszy w pomieszczeniu o temperaturze około 17�C. Następnie nale\
y oczyścić
i oderwać od rośliny matecznej, ale tylko te cebule, które mo\
na łatwo oddzielić. Jeśli
w drugim roku uprawy cebule nie osiągną obwodu 7 cm, to nie powinno się ich dalej
uprawiać.
Bulwy nadziemne powstają najczęściej na pędzie, w kątach liści. Bulwy tworzą
następujące gatunki: begonia bulwiasta, mieczyk ogrodowy, krokosmia ogrodowa (nazywana
cynobrówką).
Rys . 6. Typ bulwy podziemnej u mieczyka. a - bulwa mateczna, b - środkowa część bulwy, c - wewnętrzna
część bulwy, d  bulwy zastępcze [9. s. 89]
Dzieląc kłącza nale\
y uwa\
ać, aby ka\
da oddzielona część miała co najmniej jeden
dobrze wykształcony pąk. Rany powstałe podczas dzielenia, nale\
y posypać sproszkowanym
węglem drzewnym, celem wysuszenia i zdezynfekowania. Przykładem rozmna\
ania przez
kłącza jest paciorecznik ogrodowy (kanna).
Rys. 7. Kłącza kanny [Kwietnik 10/1999]
Metodą sadzonek pędowych mo\
na rozmna\
ać dalie ogrodowe, begonie bulwiaste. Jest to
jeden ze sposobów rozmna\
ania tych roślin. W drugiej połowie grudnia lub w styczniu,
dobrze wyrośnięte bulwy begonii sadzi się płytko w skrzynkach. Pozostawia się je a\
do
momentu, kiedy zaczynają wybijać pędy, z których pobiera się sadzonki. Sadzonki
ukorzeniają się po trzech tygodniach.
Rozmna\
ania przez podział roślin dokonuje się poprzez rozerwanie wykopanej rośliny lub
jej rozcięcia ostrym szpadlem lub no\
em. Otrzymane w ten sposób nowe rośliny sadzi się do
doniczek lub bezpośrednio do gruntu. Czynność tę wykonuje się wiosną. Tą metodą rozmna\
a
się np. dalie ogrodowe.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
Przygotowanie nasion do siewu
Przed wysianiem nasion, celem osiągnięcia lepszych wyników, mo\
na zastosować kilka
zabiegów przedsiewnych. Do tych zabiegów nale\
ą:
- skaryfikacja
- stratyfikacja
- zaprawianie nasion
Skaryfikacja - zabieg ten polega na uszkadzaniu twardej łupiny nasiennej. Uszkadzać
łupiny mo\
na: mechanicznie, fizycznie albo chemicznie. Metoda mechaniczna polega
na nacinaniu, ścieraniu pilnikiem lub papierem ściernym. Metoda fizyczna polega
na moczeniu nasion w gorącej wodzie o temperaturze 75-80�C w ciągu 24 godzin.
Chemicznie mo\
na uszkadzać łupinę nasienną poprzez działanie stę\
onym kwasem
siarkowym w ciągu kilku lub kilkunastu godzin. Po zabiegu nasiona trzeba przemyć wodą.
Taki sposób stosuje się u pacioreczników.
Zaprawianie nasion - celem tego zabiegu jest zabezpieczenie nasion przed chorobami
i szkodnikami. Zaprawianie mo\
na przeprowadzać termicznie i chemicznie. Zaprawianie
termiczne stosuje się gdy patogeny chorobotwórcze lub szkodniki znajdują się wewnątrz
nasienia. Polega ono na moczeniu nasion przez około jednej godziny w wodzie
o temperaturze 50�C. Zaprawianie chemiczne przeprowadza się w celu ochrony
skiełkowanego nasienia, siewki, a następnie sadzonki przed patogenami i szkodnikami
występującymi na powierzchni nasion lub w ziemi, do której będzie ono wysiane. Polega to
na pokryciu nasion ochronną otoczką zawierającą środek chemiczny. Mo\
na zaprawiać na
mokro zaprawami płynnymi lub na sucho gdy mają one formę proszku. Wykaz aktualnie
zarejestrowanych zapraw chemicznych mo\
na znalez
ć w Zaleceniach Ochrony Roślin
Instytutu Ochrony Roślin, cz. III. Warzywa, Sady, Poznań 2006.
Ze względu na to, \
e wiele roślin uprawianych w naszym kraju pochodzi z ró\
nych stref
geograficznych wyró\
niamy trzy terminy wysiewu nasion.
Tab. 2. Terminy wysiewu nasion [opracowanie własne autora]
Wysiew Termin Miejsce wysiewu Gatunki
szałwia błyszcząca
\
eniszek meksykański
koniec w szklarni
Zimowy lwia paszcza
I IV w inspekcie
petunia ogrodowa
begonia stale kwitnąca
groszek pachnący
koniec do gruntu nagietek lekarski
wczesnowiosenny
III V na rozsadniku portulaka wielkokwiatowa
nasturcja większa
koniec do gruntu stokrotka pospolita
letni
VI VIII w szklarni goz
dzik ogrodowy
Przygotowanie podło\
a i pojemniki do wysiewu
W produkcji kwiatów stosuje się podło\
a, które w zale\
ności od ich przeznaczenia mo\
na
pogrupować na:
- ziemie ogrodnicze,
- torfy,
- mieszanki ziem ogrodniczych,
- inne komponenty.
Do grupy ziem ogrodniczych zaliczamy:
- ziemię kompostową, która jest stosowana jako podło\
e lub komponent do ró\
nych ziem
ogrodniczych; jej skład jest bardzo zró\
nicowany: zawiera próchnicę  pokarmową oraz
mikroskładniki; ziemię tę przygotowuje się z ró\
nego rodzaju odpadów organicznych,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
- ziemię liściową, stosowaną jako składnik ró\
nego rodzaju mieszanek ziem ogrodniczych
do sadzenia roślin doniczkowych; uzyskuje się ją z przekompostowanych liści drzew
i krzewów,
- ziemię gnojową i inspektową, stosowaną do ró\
nych mieszanek ogrodniczych. Ziemię
gnojową otrzymuje się z ró\
nego rodzaju oborników, które po przykryciu cienką warstwą
ziemi i kilkakrotnym przerobieniu nadają się do u\
ycia jako ziemia inspektowa. Odznacza
się ona du\
ą zawartością próchnicy i składników mineralnych. Problemem są występujące
w niej patogeny chorobotwórcze i szkodniki, dlatego te\
przed zastosowaniem do uprawy
roślin nale\
y ją odkazić przez parowanie.
Torfy - w zale\
ności od tego, w jakich warunkach i z jakiej roślinności powstały,
wyró\
nia się: torfy wysokie, przejściowe i niskie. Są one stosowane jako podło\
e do uprawy
szklarniowej, do mieszanek ziem ogrodniczych i jako nawóz organiczny. Ró\
nią się
właściwościami: torf wysoki jest kwaśny, ubogi w składniki pokarmowe, ale zawiera
najwięcej masy organicznej; torf niski ma wy\
szy odczyn i jest bogaty w składniki
pokarmowe; torf przejściowy jest zbli\
ony do torfu wysokiego.
W skład mieszanek ziem ogrodniczych wchodzą: ziemie ró\
nego pochodzenia, torf,
piasek i glina. Do uprawy roślin ozdobnych stosuje się mieszaniny torfu wysokiego i gliny.
Mieszaniny takie nazywane są ziemiami znormalizowanymi. Z innych materiałów, jako
podło\
e do uprawy roślin ozdobnych mo\
e być wykorzystywana korowina drzew liściastych
i iglastych. Odznacza się ona dobrymi właściwościami fizycznymi, nale\
y ją jednak
wzbogacić w składniki mineralne. Jako dodatek do torfów, stosuje się perlit i wermikulit.
Poprawiają one właściwości torfów. Perlit i wermikulit bez domieszek u\
ywane
są do ukorzenienia sadzonek, przy czym nie zawierają one składników pokarmowych.
Przygotowując podło\
e do wysiewu nasion roślin jednorocznych uprawianych z rozsady,
nale\
y pamiętać, i\
powinno ono być lekkie, przewiewne, wolne od patogenów i nasion
chwastów. Struktura podło\
a powinna być gruzełkowata zapewniająca odpowiednie
właściwości powietrzno-wodne. Nie jest wymagana zasobność w składniki pokarmowe,
poniewa\
dawkę startową roślina ma zmagazynowaną w nasieniu. Do wysiewów doskonale
nadaje się torf wysoki odkwaszony, z dodatkiem gruboziarnistego piasku rzecznego
lub perlitu w stosunku 1:1, lub ziemia liściowa z domieszką piasku lub torfu. Do wysiewów
najczęściej stosuje się skrzynki, multiplaty lub doniczki torfowe, w których wysadza się
rozsadę do gruntu (rys. 8). Wszystkie pojemniki przeznaczone do wysiewów powinny być
czyste i zdezynfekowane formaliną techniczną lub siarczanem miedzi. Pojemniki wypełnia się
przygotowanym wcześniej podło\
em i lekko wyrównuje (nie nale\
y ubijać!) np. deseczką
albo packą.
Rys. 8. Pojemniki do wysiewów [2. s. 12]
Po wykonaniu siewu, nasiona trzeba przykryć przesianym piaskiem (z wyjątkiem nasion
bardzo drobnych lub wymagających światła do kiełkowania). Sposób siewu nasion oraz
grubość ich przykrycia zale\
y od wielkości nasion. Nasiona powinny być przykryte warstwą
stanowiącą 3 krotną grubość nasion. Z wielkością nasion wią\
e się wartość określająca liczbę
nasion w 1 g. Do gruntu wysiewa się zwykle nasiona w rzędach lub gniazdowo. Siew
rzędowy polega na wyznaczeniu rzędów w określonej rozstawie w zale\
ności od gatunku
rośliny. Kierunek rzędów powinien przebiegać z północy na południe, aby zapewnić lepsze
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
i bardziej równomierne oświetlenie roślin. Przedtem nale\
y ziemię przekopać i wyrównać.
Do wykonania tych prac wykorzystuje się łopatę lub szpadel, a w przypadku terenu
zachwaszczonego widły ogrodnicze. Rzędy wyznacza się sznurem lub znacznikiem Wysiane
nasiona nale\
y przykryć rozdrobnioną ziemią, u\
ywając odwrotnej strony grabi. Przykładami
roślin, które uprawia się stosując siew wprost do gruntu są: klarkia wytworna, godecja
wielkokwiatowa, eszolcja.
Siew gniazdowy  jest modyfikacją siewu punktowego i polega na umieszczeniu kilku (3-5)
nasion w jednym miejscu. Wzdłu\
wyznaczonej linii siewu, w równych odstępach nale\
y
zrobić dołki, w których umieszcza się po kilka nasion. Następnie powierzchnię grządki trzeba
zagrabić i lekko ugnieść (rys. 9). Przykładem roślin wysiewnych systemem gniazdowym
mogą być: nasturcja większa, fasola ozdobna, słonecznik ozdobny.
Rys. 9. Siew gniazdowy [www.castorama.pl]
4.2.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie są sposoby rozmna\
ania roślin?
2. Jakie są wady i zalety rozmna\
ania generatywnego?
3. Od jakich czynników zale\
y kiełkowanie nasion?
4. W jakich przypadkach wykonujemy rozmna\
anie wegetatywne?
5. Jakie znasz sposoby rozmna\
ania wegetatywnego?
6. Na czym polega dzielenie roślin?
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Rozpoznaj organy podziemne roślin.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) dokładnie obejrzeć otrzymane organy podziemne roślin,
2) wyró\
nić organy podziemne
3) określić cechy poszczególnych organów podziemnych roślin,
4) sporządzić tabelę wg wzoru,
5) przedstawić wyniki ćwiczenia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
Rysunek
organu
podziemnego
rośliny
Gatunek
Sposoby
rozmna\
ania
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- organy podziemne roślin,
- atlasy roślin ozdobnych,
- przybory do pisania.
Ćwiczenie 2
Wykonaj rozmna\
anie dalii.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) wyjaśnić metodę rozmna\
ania dalii,
2) przygotować materiały do rozmna\
ania,
3) sprawdzić zdrowotność karp dalii po przezimowaniu,
4) dokonać podziału, tak aby ka\
da część na wierzchołku miała co najmniej jeden dobrze
wykształcony pąk,
5) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania ćwiczenia,
6) posadzić dalię w przygotowane miejsca i podlać,
7) zaprezentować wyniki ćwiczenia.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- karpy dalii,
- poradnik dla ucznia,
- szpadel,
- nó\
,
- wyznaczone miejsca do sadzenia dalii,
- konewka.
Ćwiczenie 3
Rozpoznaj nasiona kwiatów jednorocznych i dwuletnich.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) sporządzić tabelę według wzoru,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
gatunek rysunek nasion wielkość kształt barwa powierzchnia
nagietek lekarski
szałwia błyszcząca
\
eniszek meksykański
begonia stale kwitnąca
aksamitka rozpierzchła
lobelia przylądkowa
cynia wytworna
bratek ogrodowy
stokrotka pospolita
2) uzupełnić tabelę,
3) opisać nasiona wymienione w tabeli,
4) zaprezentować wyniki ćwiczenia.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- próbki z materiałem siewnym,
- karta pracy,
- przybory do pisania.
Ćwiczenie 4
Wykonaj siew nasion \
eniszka i szałwii.
Sposób wykonania ćwiczenia.
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zgromadzić potrzebne materiały,
2) dobrać techniki siewu do otrzymanych nasion,
3) wybrać skrzynki,
4) napełnić skrzynkę ziemią i zagęścić ją,
5) mocno podlać przygotowane podło\
e w skrzynce,
6) przestrzegać zasad techniki siewu,
7) przykryć szybą jeśli zachodzi taka konieczność,
8) zaprezentować wyniki ćwiczenia.
Wyposa\
enie stanowiska pracy
- nasiona szałwii i \
eniszka,
- skrzynki, kuwety, multiplaty ró\
nej wielkości,
- podło\
e (najlepiej ziemia liściowa)
- packa, deseczka,
- sito do przesiewania, suchy piasek,
- konewka,
- szkło.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
4.2.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) rozpoznać organy wegetatywne roślin ozdobnych?
1
1

1
1

1
1

1
1

2) dobrać sposób rozmna\
ania do określonego gatunku rośliny?
1
1

1
1

1
1

1
1

3) rozmno\
yć dalie?
1
1

1
1

1
1

1
1

4) scharakteryzować rozmna\
anie wegetatywne roślin ozdobnych?
1
1

1
1

1
1

1
1

5) wymienić wady i zalety rozmna\
ania wegetatywnego?
1
1

1
1

1
1

1
1

6) rozpoznać nasiona podstawowych gatunków roślin ozdobnych
1
1

1
1

1
1

1
1

uprawianych z rozsady?
7) wymienić wady i zalety rozmna\
ania generatywnego?
1
1

1
1

1
1

1
1

8) przygotować podło\
e do wysiewu?
1
1

1
1

1
1

1
1

 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
4.3. Sadzenie i pielęgnacja roślin ozdobnych
4.3.1. Materiał nauczania
Rośliny ozdobne rozmna\
ane generatywnie wymagają jednorazowej lub kilkakrotnej
zmiany miejsca uprawy. Zmiany te obejmują:
- pikowanie,
-
-
-
- przesadzanie,
-
-
-
- sadzenie na miejsce stałe.
-
-
-
Pikowanie jest to rozsadzanie siewek, będące najbardziej pracochłonnym i czasochłonnym
zabiegiem przy produkcji rozsady. Zabieg ten wykonuje się w fazie, gdy młode siewki
wykształciły pierwszy liść właściwy. Pozwala on na:
- rozsadzenie gęstych wysiewów,
- zwiększenie ilości składników od\
ywczych przypadających na jedną roślinę,
- zwiększenie światła przypadającego na jedną roślinę,
- pobudzenie korzeni do formowania zwartej bryły korzeniowej.
Do pikowania u\
ywa się takiego samego podło\
a jak do wysiewów (podło\
e i pojemniki
zostały omówione w rozdziale 4.2.). Siewki pikuje się do przygotowanych pojemników.
Zabieg ten wykonuje się specjalnym pikownikiem albo dobrze zaostrzonym kołeczkiem.
Przed pikowaniem kuwety z siewkami powinny być dobrze podlane. Kołeczkiem podwa\
a się
korzenie siewki, trzymając równocześnie palcami za liścienie. Najdłu\
sze korzenie nale\
y
uszczyknąć, nie niszcząc bryłki korzeniowej. Kołeczkiem wykonuje się otwór, w którym
umieszcza się roślinkę, nieco głębiej ni\
rosła na miejscu poprzednim. Tu\
obok siewki
nale\
y wbić pod kątem kołeczek i przesunąć go w kierunku rośliny, nagarniając podło\
e na
korzenie. Pikowanie siewek roślin przedstawia rys. 10. Następnie trzeba wyrównać miejsce
po wbitym kołeczku i podlać małym strumieniem wody.
Rys. 10. Pikowanie siewek a - nieprawidłowo przeprowadzone pikowanie  korzenie zgięte do góry, pikownik
nie dociska podło\
a do systemu korzeniowego, b  prawidłowe pikowanie  korzenie nie podwinięte,
pikownik wbity pod kątem po przesunięciu dociska podło\
e do systemu
korzeniowego.[www.mussanly.w.interia.pl]
Przed sadzeniem rozsady na miejsce stałe teren powinien być starannie uprawiony
i wzbogacony w próchnicę oraz składniki pokarmowe. W tym celu co 2 3 lata, jesienią,
stosuje się nawo\
enie obornikiem. Młode rośliny uprawiane pod szkłem są bardzo delikatne.
Aby zwiększyć ich wytrzymałość na ni\
sze temperatury, ostre słońce, niedobór wody i wiatr,
nale\
y je zahartować, ograniczając podlewanie i stopniowo zwiększając wietrzenie na 7-10
dni przed wysadzeniem na miejsce stałe. Wa\
nym zabiegiem powodującym dobre
rozkrzewienie rozsady jest uszczykiwanie wierzchołków. Opóz
nia ono kwitnienie, ale
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
wzmacnia rozsadę, nadaje jej ładny kształt oraz zapewnia obfite kwitnienie (roślina wytwarza
większą ilość pędów). Dobrze wykształconą, krępą i zahartowaną rozsadę mo\
na wysadzać
dopiero wtedy, gdy minie groz
ba ostatnich wiosennych przymrozków (około połowy maja -
po tzw.  zimnej Zośce ). Sadzenie najlepiej przeprowadzić w pochmurną, albo deszczową
pogodę. Przed sadzeniem rośliny powinny być obficie podlane (najlepiej dzień wcześniej).
Sadzonkę trzeba wyciągnąć, obracając ją w dół i uderzając w denko doniczki. Bryła ziemi
powinna się łatwo wysunąć. Je\
eli nie, nale\
y rozciąć doniczkę no\
ycami ogrodniczymi.
Roślinę umieszcza się w wykopanym łopatką ogrodniczą odpowiedniej wielkości dołku nie
rozbijając bryły korzeniowej. Następnie nale\
y ją przysypać spulchnioną ziemią i podlać.
Powodzenie uprawy roślin jednorocznych zale\
y od prawidłowego rozmieszczenia sadzonek.
Sadzonki wysadza się w "szachownicę". Taki sposób rozmieszczenia roślin zapewnia
maksymalne wykorzystanie terenu i gwarantuje uzyskanie ładnego efektu wizualnego.
a b c d
Rys. 11. Etapy wysadzania rozsady na miejsce stałe a  wyciąganie rozsady z doniczki, b  sadzenie na
miejsce, stałe, c  podlewanie, d  sadzenie w szachownicę [www.castorama.pl]
Rozstawa, w jakiej wysadza się rośliny zale\
y przede wszystkim od gatunku, odmiany,
a tak\
e od przeznaczenia rośliny. Przybli\
one rozstawy, w jakich powinno się wysadzać
rozsadę roślin jednorocznych przedstawia tabela 3. Znając rozstawę danego gatunku rośliny
łatwo mo\
na obliczyć liczbę roślin przypadających na 1 m2 .
Tab. 3. Rozstawa sadzenia roślin jednorocznych produkowanych z rozsady [opracowanie własne]
Nazwa polska Rozstawa [cm]
\
eniszek meksykański 15 x 20
begonia stale kwitnąca 15 x 30
aster chiński 20 x 25
celozja pierzasta 25 x 30
goz
dzik ogrodowy 25 x 30
gazania lśniąca 25 x 30
niecierpek balsamina 30 x 40
lobelia przylądkowa 15 x 20
petunia ogrodowa 20 x 25
szałwia błyszcząca 20 x 20
aksamitka wzniesiona 30 x 40
aksamitka rozpierzchła 20 x 25
aksamitka wąskolistna 20 x 25
werbena ogrodowa 20 x 30
cynia wytworna 20 x 25
Zabiegi po posadzeniu roślin
Do podstawowych zabiegów, jakie wykonuje się po posadzeniu roślin do gruntu nale\
ą:
- podlewanie,
- odchwaszczanie,
- usuwanie przekwitniętych kwiatostanów,
- dokarmianie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
Jednym z podstawowych zabiegów po przepikowaniu, i posadzeniu roślin jest
podlewanie. Zabieg ten ma na celu dostarczenie wody roślinie oraz ściślejsze przyleganie
wilgotnej ziemi do korzeni. Dawkowanie wody zale\
y od gatunku uprawianej rośliny, od faz
rozwojowych, temperatury i rodzaju gleby. Świe\
o posadzone sadzonki nale\
y podlewać
bardzo ostro\
nie, aby ich nie  przybić do podło\
a i nie spowodować zalania, które pogarsza
warunki powietrzne w podło\
u. W okresie, kiedy nasłonecznienie i temperatura wzrastają,
nale\
y zwiększyć ilość wody oraz częstotliwość podlewania. Najlepszą porą podlewania
i zraszania są godziny ranne lub przedpołudniowe, wtedy bowiem roślina wykazuje
największe zapotrzebowanie na wodę. Na małych powierzchniach mo\
emy podlewać
tradycyjną konewką lub wę\
em.
Odchwaszczanie. Po posadzeniu roślin kwietnikowych jednym z zabiegów, jakie
wykonuje się jest usuwanie chwastów. Podstawowym sposobem zapobiegania wyrastaniu jest
motyczenie. Zabieg ten pozwala równie\
na spulchnienie gleby, przewietrzanie i niszczenie
skorupy gleby. Aby zabieg był skuteczny nale\
y przeprowadzać go starannie i regularnie.
Usuwanie przekwitniętych kwiatostanów, przedłu\
y okres kwitnienia i mo\
e spowodować
powtórne kwitnienie pod koniec lata. Kwiaty usuwa się ostrym no\
em, sekatorem, no\
ycami
lub usuwa się ręcznie w zale\
ności od gatunku.
Dokarmianie. Większość roślin w fazie wzrostu wymaga nawo\
enia. Rośliny jednoroczne
nawozi się do czasu kwitnienia. Nale\
y uwa\
ać, aby nie przenawozić, bo otrzymamy wielką
masę liści, a nie kwiatów. Stosując nawozy w formie proszku lub granulek miesza się
go z wierzchnią warstwą ziemi. Lepsze rezultaty daje nawo\
enie dolistne. Polega na
opryskaniu płynnym nawozem na liście roślin. Jest on szybko wchłaniany przez roślinę.
4.3.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Kiedy wykonuje się pikowanie siewek?
2. W jakim celu wykonuje się pikowanie siewek?
3. Jakie są cechy dobrej rozsady?
4. Na czym polega zabieg hartowania roślin?
5. Kiedy wysadza się rośliny jednoroczne uprawiane z rozsady do gruntu?
6. Jakie zabiegi są wykonywane po posadzeniu roślin na miejsce stałe?
7. O jakiej porze dnia najlepiej podlewać rośliny?
8. W jaki sposób nawozi się rośliny jednoroczne?
4.3.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj pikowanie siewek begonii stale kwitnącej i aksamitki rozpierzchłej.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zgromadzić potrzebne materiały,
2) zgromadzić siewki begonii stale kwitnącej i aksamitki rozpierzchłej,
3) wybrać odpowiedniej średnicy doniczki lub multiplaty,
4) napełnić podło\
em wybrane pojemniki,
5) ostro\
nie wyjąć siewki ze skrzynek,
6) pikować za pomocą pikownika lub kołeczka,
7) ustawić przepikowane rośliny w wybranym miejscu i podlać je,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
8) zaetykietować rośliny, podając nazwę rodzajową i gatunkową,
9) zaprezentować wyniki ćwiczenia.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- poradnik dla ucznia,
- siewki begonii i aksamitki,
- doniczki ró\
nej średnicy i multiplaty,
- podło\
e,
- rękawiczki,
- pikulec lub kołeczek zaostrzony,
- etykiety, flamaster,
- konewka.
Ćwiczenie 2
Wysadz
szałwię błyszczącą i aksamitkę wąskolistną.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) wybrać i zmierzyć miejsce na kwietnik,
2) zaprojektować kwietnik,
3) wybrać odpowiednią rozstawę dla poszczególnych roślin,
4) obliczyć obsadę rośliny na 1 m�,
5) sprawdzić zdrowotność rozsady,
6) wyznaczyć za pomocą sznurka lub znacznika rozstawę roślin,
7) wysadzić rośliny zgodnie z projektem,
8) wykonać zabiegi pielęgnacyjne po posadzeniu,
9) zaprezentować wyniki ćwiczenia.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- poradnik dla ucznia,
- sadzonki szałwii błyszczącej i \
eniszka meksykańskiego,
- sznurek lub znacznik,
- łopatka, rękawiczki,
- metr, konewka,
- papier milimetorwy lub zwykły do zaprojektowania kwietnika,
- ołowek, kredki, linijka, gumka.
Ćwiczenie 3
Wykonaj zabiegi pielęgnacyjne na kwietniku z roślin jednorocznych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) dobrać rodzaj zabiegów pielęgnacyjnych,
2) zgromadzić odpowiednie narzędzia,
3) wykonać zabiegi pielęgnacyjne,
4) zaprezentować wyniki ćwiczenia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- poradnik dla ucznia,
- kwietnik z roślinami jednorocznymi,
- motyczka, pazurki,
- sekator,
- nawozy dolistne,
- rękawiczki,
- wą\
, konewka.
4.3.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) podać zalety pikowania?
1
1

1
1

1
1

1
1

2) opisać sposób pikowania siewek?
1
1

1
1

1
1

1
1

3) wyjaśnić technikę sadzenia roślin do gruntu?
1
1

1
1

1
1

1
1

4) scharakteryzować zabiegi pielęgnacyjne wykonywane po posadzeniu
1
1

1
1

1
1

1
1

rozsady do gruntu?
5) wyjaśnić celowość zabiegu uszczykiwania wierzchołków roślin?
1
1

1
1

1
1

1
1

6) obliczyć ilość roślin na 1m2?
1
1

1
1

1
1

1
1

 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
4.4. Ochrona roślin ozdobnych w gruncie
4.4.1. Materiał nauczania
Najwa\
niejsze choroby roślin ozdobnych uprawianych w gruncie
Na roślinach ozdobnych mogą wystąpić :
- choroby nieinfekcyjne,
- choroby infekcyjne.
Przyczynami chorób nieinfekcyjnych są nieodpowiednie warunki glebowe, klimatyczne
lub błędy w uprawie i nawo\
eniu. Czynnikami sprawczymi chorób infekcyjnych są:
- grzyby,
- wirusy albo
- bakterie.
Chorobami najczęściej atakującymi rośliny ozdobne są choroby grzybowe. Objawy
chorób grzybowych to  nekrotyczne plamy na liściach, nekroza podstawy pędów młodych
roślin, zgnilizny. Na liściach i łodygach często występują objawy w postaci białego,
mączystego nalotu: skupień zarodników. Zapobieganie i zwalczanie chorób grzybowych
nale\
y prowadzić zgodnie z zaleceniami programu ochrony roślin ozdobnych. Do zwalczania
chorób grzybowych stosuje się fungicydy. Objawami chorób wirusowych mogą być
przebarwienia lub zniekształcenia wszystkich części nadziemnych roślin w postaci mozaiki,
kędzierzawki, redukcji blaszki liściowej, zniekształcenia liści, staśmienia pędów,
nekrotycznych (często wielobarwnych) plam na liściach. Choroby wirusowe przenoszone są
głównie przez mszyce i wciornastki. Profilaktyka i zwalczanie chorób wirusowych polega na
przestrzeganiu bezwzględnej zasady stosowania tylko zdrowego materiału rozmno\
eniowego
oraz zwalczaniu szkodników, które przenoszą chorobotwórcze wirusy roślinne i selekcji
negatywnej roślin.
Choroby bakteryjne mają niewielkie znaczenie ekonomiczne. Przenoszenie bakterii
z rośliny na roślinę w warunkach naturalnych następuje za pośrednictwem deszczu, wiatru
i owadów jak równie\
narzędzi np. sekatora lub no\
a podczas uszczykiwania. Bakterie
infekują rośliny poprzez rany. Zapobieganie i zwalczanie chorób bakteryjnych polega
na usuwaniu i niszczeniu chorych roślin.
Organizmy zwierzęce, które \
ywią się roślinami u\
ytkowymi wbrew woli człowieka
nazywamy szkodnikami. Szkodniki mogą \
erować na korzeniach, nadziemnych częściach
roślin, wysysając soki z tkanek, wgryzając się do wnętrza łodyg i płatków korony.
Uszkodzenia spowodowane przez szkodniki wpływają na rozwój roślin oraz na ich wygląd.
Znajomość typowych uszkodzeń i miejsc ich występowania ma znaczenie praktyczne
w rozpoznawaniu szkodników. Prawidłowe rozpoznanie chorób i szkodników umo\
liwia
wczesną diagnozę oraz wybór właściwej metody ich zwalczania.
Charakterystyka najwa\
niejszych chorób i szkodników występujących na roślinach
ozdobnych
Do chorób grzybowych, które często pojawiają się na roślinach ozdobnych nale\
ą:
- zgorzel siewek  występuje, kiedy są niesprzyjające warunki uprawowe (gęsty siew,
wilgotne podło\
e, nie wietrzone pomieszczenia), objawia się na młodych siewkach,
w postaci przewę\
enia na szyjce korzeniowej, które brązowieją i zamierają, nale\
y
przestrzegać zasad uprawy, zaprawiać nasiona. Zapobieganie i zwalczanie chorób
grzybowych nale\
y prowadzić zgodnie z zaleceniami programu ochrony roślin ozdobnych
(Zalecenia Ochrony Roślin Instytutu Ochrony Roślin, cz. IV. Rośliny Ozdobne Rośliny
Zielarskie, Poznań 2006),
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
- mączniak prawdziwy - występuje na bratkach, lobelii, astrach. Objawy: liście pokryte są
białym mączystym nalotem, brązowieją i opadają. Wystąpieniu choroby sprzyja zbytnie
zagęszczenie roślin i niska wilgotność ziemi. Profilaktyka i zwalczanie: nale\
y wybierać
odmiany odporne na mączniaka oraz stosować środki grzybobójcze(Zalecenia Ochrony
Roślin Instytutu Ochrony Roślin, cz. IV. Rośliny Ozdobne Rośliny Zielarskie, Poznań
2006),
- mączniak rzekomy - występuje na bratkach, groszku pachnącym, lwiej paszczy. Objawy:
na górnej stronie liścia pojawiają się \
ółte plamy, a po drugiej stronie w tym samym
miejscu widoczny jest szarawy nalot, przy silnym pora\
eniu liście zasychają. Choroba ta
często atakuje rośliny podczas wilgotnej pogody. Profilaktyka i zwalczanie: zabiegi
rozpoczyna się po pojawieniu się pierwszych objawów środkami grzybobójczymi
(Zalecenia Ochrony Roślin IOR, cz. IV. Rośliny Ozdobne Rośliny Zielarskie, Poznań
2006),
- szara pleśń  występuje na goz
dzikach, begonii, bratkach. Objawy: na liściach, łodygach
lub kwiatach pojawiają się brązowe plamki, które pokryte są szarym puszystym nalotem.
Ujawnia się w okresach pogody deszczowej i chłodnej. Profilaktyka i zwalczanie:
zwalczając szarą pleśń, nale\
y opierać się na zabiegach zapobiegawczych oraz stosować
środki grzybobójcze. (Zalecenia Ochrony Roślin IOR, cz. IV. Rośliny Ozdobne Rośliny
Zielarskie, Poznań 2006),
- rdze  występuje przewa\
nie na malwie, goz
dzikach, stokrotkach. Objawy: na dolnej
stronie liścia pojawiają się rdzawe skupiska zarodników, a na górnej stronie pojawiają się
jasne plamy, po pewnym czasie liście obumierają. Profilaktyka polega na eliminowaniu
roślin \
ywicielskich, na których rozwijają się poszczególne stadia rozwojowe danego
gatunku rdzy.
Szkodniki roślin mo\
na rozpoznać po charakterystycznych sposobach \
erowania, spośród
których mo\
na wyró\
nić;
- \
er całkowity objawiający się częściowym lub całkowitym zjadaniem liści. Szkodniki:
ślimaki, gąsienice motyli, chrabąszcze,
- nakłuwanie  młodych pąków, liści oraz zwijanie liści. Szkodniki: mszyce, przędziorki,
- \
er minujący polega na wyjadaniu miękiszu pomiędzy blaszką górną i dolną liści oraz
między nerwami,
- \
erowanie na korzeniach czyli podgryzanie lub zjadanie korzeni i innych części
podziemnych. Szkodniki: turkuć podjadek, pędraki i drutowce.
Spośród szkodników najbardziej znane są:
- mszyce atakują one bardzo wiele roślin: m.in. astry i goz
dziki. Pojawiają się na młodych
liściach, kwiatach, z których wysysają soki. Roślina opanowana przez mszyce nie rośnie,
a młode liście są poskręcane i pokryte lepką wydzieliną mszyc tzw. spadzią, na której
często pojawiają się czarne grzyby sadzakowe. Profilaktyka i zwalczanie: chcąc
przeciwdziałać pojawieniu się mszyc nale\
y wietrzyć pomieszczenia lub stosować środki
owadobójcze. (Zalecenia Ochrony Roślin IOR, cz. IV. Rośliny Ozdobne Rośliny
Zielarskie, Poznań 2006),
- przędziorki atakują głównie: goz
dziki, malwy. śerują na dolnej stronie liścia w okolicy
nerwu liścia, liść brązowieje i zasycha. Widocznym symptomem ich występowania jest
delikatna, jedwabista pajęczyna pokrywająca powierzchnie liści. Rozwojowi sprzyja
sucha i gorąca pogoda. Profilaktyka i zwalczanie: polega na stosowaniu środków
owadobójczych. (Zalecenia Ochrony Roślin IOR, cz. IV. Rośliny Ozdobne Rośliny
Zielarskie, Poznań 2006),
- ślimaki mo\
na spotkać w uprawie bratka lub stokrotki. Objawy \
erowania mogą być
ró\
ne. Ślimaki zeskrobują powierzchnię liści i łodyg, wygryzają dziury lub nacinają liście.
Szczególnym charakterystycznym symptomem pozwalającym na wykrycie sprawcy są
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
ślady śluzu na roślinach. Rozwijają się w środowisku wilgotnym. Profilaktyka
i zwalczanie: polega na stosowaniu pułapek oraz środków chemicznych do zwalczania
ślimaków (moluskocydy) (Zalecenia Ochrony Roślin IOR, cz. IV. Rośliny Ozdobne
Rośliny Zielarskie, Poznań 2006),
- wciornastki występują na mieczykach, begonii. Pojawiają się na dolnej stronie liścia,
wysysają soki z rośliny, a w miejscach \
erowania pojawiają się jasne plamy i czarne
plamy odchodów obok miejsc ssania,
- nicienie  guzak północny atakuje korzenie begonii, niszczyk zjadliwy atakuje pędy
goz
dzików. Profilaktyka i zwalczanie: niedopuszczenie do zawleczenia nicieni na poletka
uprawne oraz uprawa roślin nie\
ywicielskich.
Metody walki z chorobami i szkodnikami
Do walki z chorobami i szkodnikami stosujemy następujące metody:
- agrotechniczne,
- mechaniczne i fizyczne,
- biologiczne,
- chemiczne.
Metoda agrotechniczna polega na stosowaniu wszystkich niezbędnych zabiegów
uprawowych i pielęgnacyjnych, których celem jest stworzenie roślinom optymalnych
warunków do ich rozwoju, a równocześnie ograniczenie mo\
liwości występowania sprawców
chorób i szkodników. Do podstawowych zabiegów nale\
ą: odpowiednie zmianowanie w tym
uprawa odmian odpornych lub mniej podatnych, staranne przygotowanie gleby, racjonalne
nawo\
enie, zdrowy materiał nasienny lub rozsada oraz niszczenie chwastów jako
potencjalnych \
ywicieli patogenów i szkodników.
Metody mechaniczne polegają na: ręcznym zbieraniu lub ścinaniu pora\
onych części,
roślin z objawami pora\
enia albo ich całkowitym usuwaniu; instalowaniu przynęt i pułapek
do odławiania szkodników oraz niszczenie roślin - \
ywicieli pośrednich. W zale\
ności od
gatunku szkodnika wykorzystuje się pułapki zawierające specyficzne substancje zapachowe
np. związki chemiczne tzw. feromony lub specjalne barwne naczynia z wodą albo tablice
lepne.
Metody fizyczne polegają m.in. na wykorzystaniu wysokich temperatur do odka\
ania
podło\
a metodą parowania gleby oraz materiału rozmno\
eniowego stosując ciepłe kąpiele
bulw i cebul do zniszczenia czynników chorobotwórczych.
Metody biologiczne polegają na wykorzystaniu innych występujących w środowisku
po\
ytecznych organizmów \
ywych (np. drapie\
nych owadów) do zwalczania szkodników
i patogenów roślin.
Metody chemiczne polegają na stosowaniu chemicznych środków ochrony roślin. Dzielą
się na trzy główne grupy:
- herbicydy do zwalczania chwastów,
- fungicydy do zwalczania chorób,
- zoocydy do zwalczania szkodników.
4.4.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie mogą być przyczyny chorób infekcyjnych?
2. W jaki sposób zapobiega się występowaniu chorób wirusowych?
3. Na jakich organach roślin mogą \
erować szkodniki?
4. Jakie są objawy \
erowania szkodników?
5. Jakie mogą być objawy chorobowe?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
6. Jakimi metodami zwalczamy choroby i szkodniki roślin ozdobnych?
7. Na czym polega metoda agrotechniczna?
8. Jakie znasz choroby i szkodniki występujące na roślinach ozdobnych?
9. Jakie są sposoby zapobiegania wystąpieniu chorób lub szkodników na roślinach.
4.4.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Scharakteryzuj środki ochrony stosowane w uprawach roślin ozdobnych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) opisać, uzasadnić i przestrzegać zasad bhp,
2) określić cechy środków ochrony roślin na podstawie treści etykiet instrukcji stosowania
załączonych do opakowań,
3) uzupełnić tabelę w/g wzoru,
4) zaprezentować wyniki ćwiczenia.
Nazwa Substancja Klasa Forma Zastosowanie
preparatu środka biologicznie toksyczności u\
ytkowa
ochrony roślin czynna
dla ludzi dla pszczół
aktywna
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- preparaty chemiczne (opakowania),
- karta pracy,
- przybory do pisania.
Ćwiczenie 2
Zaplanuj program ochrony dla określonej rośliny ozdobnej.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zaplanować uprawę wybranego gatunku rośliny ozdobnej,
2) dobrać odpowiednie zabiegi agrotechniczne i pielęgnacyjne,
3) ustalić listę potencjalnych sprawców chorób i szkodników wybranego gatunku rośliny,
4) wybrać odpowiednie środki ochrony roślin w czasie wegetacji,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
5) zdecydować jakie środki chemiczne do zwalczania chorób i szkodników będą ewentualnie
potrzebne i podać orientacyjne terminy ich u\
ycia,
6) opisać warunki techniczne przeprowadzenia chemicznego zabiegu ochrony roślin,
7) opisać, uzasadnić i przestrzegać warunków bhp,
8) zaprezentować wyniki.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- program ochrony roślin ozdobnych,
- arkusze papieru,
- przybory do pisania.
Ćwiczenie 3
Rozpoznaj szkodniki i choroby roślin ozdobnych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) scharakteryzować ogólnie objawy uszkodzeń powodowanych przez choroby i szkodniki,
2) rozpoznać gatunek szkodnika lub chorobę posługując się w razie potrzeby lupą,
3) wykonać w zeszycie, rysunek charakterystycznych objawów uszkodzeń powodowanych
przez szkodniki
4) przedstawić na rysunku charakterystyczne objawy chorób wykryte na przedstawionych
okazach roślin,
5) zaprezentować wyniki ćwiczenia.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- okazy części roślin z uszkodzeniami,
- arkusze papieru,
- przybory do pisania,
- lupa,
- atlasy chorób i szkodników roślin ozdobnych,
- literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.
4.4.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wyjaśnić przyczyny chorób infekcyjnych i nieinfekcyjnych?
1
1

1
1

1
1

1
1

2) wyjaśnić na czym polega walka z chorobami wirusowymi?
1
1

1
1

1
1

1
1

3) scharakteryzować i rozpoznać choroby występujące na roślinach
1
1

1
1

1
1

1
1

ozdobnych?
4) scharakteryzować i rozpoznać szkodniki występujące na roślinach
1
1

1
1

1
1

1
1

ozdobnych?
5) rozpoznać uszkodzenia na roślinach spowodowanych przez
1
1

1
1

1
1

1
1

szkodniki?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
4.5. Uprawa roślin ozdobnych w gruncie
4.5.1. Materiał nauczania
Uprawa roślin jednorocznych wysiewanych wprost do gruntu i z rozsady
Rośliny jednoroczne uprawiane są przez jeden sezon wegetacyjny. W zale\
ności
od długości cyklu rozwojowego oraz wymagań cieplnych uprawia się je:
- z siewu wprost do gruntu,
- z rozsady.
Mają one krótki cykl wegetacyjny około 3-4 miesięcy, są roślinami światłolubnymi, dnia
długiego, lubią gleby piaszczysto-gliniaste i średnio wilgotne oraz są stosunkowo odporne na
choroby i szkodniki. Rośliny jednoroczne mają wszechstronne zastosowanie. Uprawia się je
w ogrodach przydomowych, na działkach, nadają się na kwiat cięty, do suchych kompozycji,
jako rośliny rabatowe i obwódkowe oraz jako rośliny pnące.
Rośliny jednoroczne wysiewane wprost do gruntu
Przygotowanie podło\
a oraz zabiegi pielęgnacyjne w uprawie roślin wysiewanych wprost
do gruntu zostały omówione w rozdziale 4.3. Nasiona wysiewa się, kiedy ziemia ogrzeje się
do 6 10�C, czyli w kwietniu lub pierwszej dekadzie maja. Nasiona drobne wysiewa się
rzędowo na zagony lub rabaty, a du\
e gniazdowo lub punktowo. Rozstawa rzędów oraz
gęstość siewu będzie zale\
ała od: wysokości i pokroju rośliny oraz przeznaczenia. Rozstawę
ró\
nych gatunków roślin podano w tabeli 3 na stronie 21.
Rośliny uprawiane z rozsady mają stosunkowo długi okres wegetacji oraz długi okres
wschodów, a ponadto są wra\
liwe na niskie temperatury. Wiele gatunków ma bardzo drobne
nasiona i bezpieczniej jest je wysiać w warunkach kontrolowanych (np. w skrzynkach). Przy
produkcji roślin z rozsady potrzebne jest pomieszczenie zabezpieczające przed mrozem
i dobrze oświetlone. Produkcja powinna odbywać się w szklarni. W tabeli 4 podano terminy
siewu oraz temperatury wysiewu nasion.
Tab. 4. Terminy siewu nasion dla roślin jednorocznych uprawianych z rozsady [opracowanie własne autora]
Wysiew Termin Miejsce Temperatura Gatunki roślin
wysiewu w �C
lobelia przylądkowa,
\
eniszek meksykański,
zimowy koniec XII ciepłe szklarnie 20 25
petunia ogrodowa,
początek III szałwia błyszcząca
cynia wytworna,
portulaka wielkokwiatowa,
wczesno-wiosenny ciepłe inspekty,
gazania błyszcząca
tunele foliowe
koniec III 20
aksamitka rozpierzchła
wiosenny IV Zimne inspekty 16 20
cynia wytworna,
goz
dzik ogrodowy
Przygotowanie podło\
a oraz pojemników do wysiewu zostało omówione w rozdziale 4.2.
Sposoby siewu oraz technika siewu zastała omówiona w rozdziale 4.2.
Warunki kiełkowania nasion
Optymalne temperatury kiełkowania poszczególnych gatunków podano w tabeli 4 na
stronie 30. Są one związane z pochodzeniem roślin. Wa\
nym czynnikiem kiełkowania
i wzrostu roślin jest zapewnienie optymalnej wilgotności podło\
a i powietrza. Zbyt wysoka
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
wilgotność podło\
a powoduje powstawanie warunków beztlenowych i gnicie nasion, zbyt
niska wilgotność jest przyczyną wysychania nasion i utraty zdolności kiełkowania. Większość
nasion kiełkuje w ciemności, nale\
y więc je przykryć cienką warstwą piasku. Do roślin
wymagających światła do kiełkowania nale\
ą: begonia stale kwitnąca, celozja pierzasta,
lewkonia letnia, petunia ogrodowa, lwia paszcza. Specjalnym zabiegiem stosowanym przy
uprawie roślin z rozsady jest ich pikowanie. Technika pikowania zastała omówiona
w rozdziale 4.3.
Pielęgnacja rozsady
Do podstawowych zabiegów pielęgnacyjnych rozsady nale\
ą: podlewanie, wietrzenie,
odchwaszczanie, nawo\
enie, uszczykiwanie, ochrona przed chorobami i szkodnikami.
Szczególnie wa\
ne jest umiejętne podlewanie rozsady. Ma to ogromne znaczenie podczas
słonecznej pogody, gdy\
rośliny łatwo ulegają poparzeniu oraz są bardziej podatne na rozwój
patogenów grzybowych. Nie nale\
y zalewać nadmiernie podło\
a, szczególnie w chłodne
i pochmurne dni. Wszelkie czynniki osłabiające kondycję zdrowotną, a zwłaszcza system
korzeniowy młodych sadzonek sprzyjają rozwojowi chorób oraz zwiększają szkodliwość
szkodników.
Zasilanie jest zabiegiem, który wpływa na jakość rozsady. Nawo\
enie mo\
na rozpocząć
wtedy, gdy roślina zaczęła wypuszczać nowe liście po przesadzeniu lub, gdy obserwuje się
widoczne objawy niedoboru składników pokarmowych. Najlepiej stosować zasilanie dolistne,
płynnymi wieloskładnikowymi nawozami. Du\
ym problemem w uprawie roślin są chwasty,
które najlepiej usuwać ręcznie, tak aby nie uszkodzić młodej rozsady. Wa\
nym zabiegiem
wpływającym na dobre rozkrzewienie rozsady jest uszczykiwanie wierzchołków roślin.
Zabieg ten został omówiony w rozdziale 4.3.
Aby wyprodukowaną rozsadę mo\
na było wysadzić na miejsce stałe, nale\
y poddać
rośliny hartowaniu. Zabieg hartowania został omówiony w rozdziale 4.3. Zahartowana
rozsada przybiera barwę ciemniejszą, jest jędrniejsza, a liście stają się skórzaste i pokryte są
nalotem. Rośliny uprawiane z rozsady są bardziej pora\
ane przez choroby i szkodniki.
Ochrona roślin ozdobnych została omówiona w rozdziale 4.4. Termin wysadzania rozsady
oraz technika sadzenia została omówiona w rozdziale 4.3.
Rys. 12. Produkcja rozsady w multiplatach [Kwietnik 4/2001]
Uprawa i zastosowanie roślin dwuletnich
Cykl rozwojowy roślin dwuletnich rozkłada się na dwa sezony wegetacyjne.
W pierwszym roku rośliny wytwarzają organy wegetatywne w postaci rozety liściowej,
a w drugim roku wytwarzają organy generatywne: kwiaty i nasiona. W grupie u\
ytkowej
roślin dwuletnich występują gatunki:
- monokarpiczne (które po zawiązaniu owoców i wydaniu nasion zamierają), do tej grupy
zaliczamy: bratka ogrodowego, miesięcznicę letnią,
- polikarpiczne (które mogą wielokrotnie kwitnąć i wydawać nasiona) do tej grupy mo\
emy
zaliczyć: goz
dzika ogrodowego, malwę prawoślaz ró\
owy, stokrotkę pospolitą.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
Do najbardziej znanych roślin dwuletnich mo\
na zaliczyć: bratka, stokrotkę,
niezapominajkę, goz
dzika, malwę i naparstnicę. Rośliny dwuletnie dzięki du\
ej
ró\
norodności form, mają szerokie zastosowanie. Wykorzystuje się je do jesiennych
i wiosennych obsadzeń na kwietniki (bratek, stokrotka, goz
dzik brodaty), do ró\
nych
pojemników kwiatowych, do pędzenia pod osłonami, uprawiane są na kwiat cięty
(naparstnica, dzwonek), na rabaty kwiatowe, do większych grup kwiatowych (miesięcznica,
dziewanna, malwa) oraz do suchych kompozycji (miesięcznica, szczeć draparska).
Ze względu na ró\
ną długość cykli wegetacyjnych roślin dwuletnich, mo\
na wyró\
nić
kilka terminów siewu optymalnych dla poszczególnych gatunków tabela 5.
Tab. 5. Terminy siewu dla roślin dwuletnich [ opracowanie własne]
Termin
Wysiew Miejsce wysiewu Gatunek
(miesiące)
malwa, prawoślaz ró\
owy
ciepły inspekt,
wiosenny V pierwsza dekada VI naparstnica purpurowa
szklarnia
goz
dzik ogrodowy
goz
dzik brodaty,
druga dekada V druga ciepły inspekt,
wiosenny dzwonek ogrodowy,
dekada VI szklarnia
miesięcznica letnia,
letni niezapominajka leśna
zimny inspekt,
VI  pierwsza dekada VII stokrotka pospolita
rozsadnik, szklarnia
letni zimny inspekt, bratek ogrodowy
VII  VIII
rozsadnik, szklarnia
Przy podejmowaniu decyzji o terminie wysiewu trzeba uwzględnić długość cyklu uprawy
poszczególnych gatunków roślin oraz planowany termin kwitnienia. Najszybciej (po 3-4
miesiącach) zakwita bratek,. Inne gatunki takie jak stokrotka, niezapominajka, goz
dzik
zakwitają po 3-7 miesiącach. Malwa oraz naparstnica potrzebują a\
12-13 miesięcy do
zakwitnięcia.
Uprawa roślin dwuletnich wymaga wyprodukowania rozsady i posadzenia jej w tym
samym roku do gruntu, aby w przyszłym roku na wiosnę uzyskać efekt kwitnięcia.
Przygotowanie podło\
a oraz pojemników do wysiewu zostało omówione w rozdziale 4.2.
Przed siewem nasion szczególnie bratków i stokrotek nale\
y zaprawić nasiona (aktualnie
zalecane zaprawy nasienne, jakie stosuje się w produkcji ogrodniczej mo\
na znalez
ć
w programie ochrony roślin (Zalecenia Ochrony Roślin IOR, cz. IV. Rośliny Ozdobne i Zioła,
Poznań 2006). Nasiona wysiewa się rzutowo lub punktowo.
Obok uprawy szklarniowej, stosuje się technologię uprawy tradycyjnej polegającej na
wysianiu nasion na rozsadniku lub do zimnego inspektu. Kiedy siewki wytworzą 3-4 liście
rozsadza się je na zagony zastępcze w rozstawie 15x20 cm. Rośliny, które są dostatecznie
wyrośnięte wysadza się na miejsce stałe. Czynność tę wykonuje się jesienią lub po
przezimowaniu na wiosnę, zale\
nie od gatunku i celu uprawy. W czasie produkcji rozsady
nale\
y przeprowadzić wszystkie niezbędne zabiegi pielęgnacyjne: podlewanie,
odchwaszczanie, nawo\
enie oraz zabiegi profilaktyczne i ochronne przed chorobami
i szkodnikami. Zabiegi te zostały omówione w rozdziale 4.3.i 4.4.
Okres zimy wszystkie rośliny dwuletnie w naszym klimacie znoszą dobrze. Jedynie przy
bardzo ostrych i bezśnie\
nych zimach mo\
e wystąpić wymarzanie roślin, dlatego bezpieczniej
jest je przykryć gałązkami drzew iglastych (stroiszem), liśćmi lub torfem. Rośliny nale\
y
przykryć najpóz
niej, kiedy ziemia ju\
płytko przemarznie. Wiosną rośliny trzeba jak
najwcześniej odkryć.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
Uprawa i zastosowanie roślin wieloletnich zimujących w pomieszczeniach
Do tej grupy roślin ozdobnych nale\
ą byliny, które w naszym klimacie przemarzają
i wymagają przechowania. Spośród nich najbardziej znane i chętnie uprawiane w naszych
ogrodach są: dalia, mieczyk, begonia, kanna (paciorecznik). Organy przetrwalnikowe tych
roślin (bulwy, kłącza, korzenie bulwiaste) wykopuje się w końcu września lub na początku
paz
dziernika i przechowuje w pomieszczeniach w ró\
nych warunkach, w zale\
ności od
gatunku. Po pierwszych przymrozkach wykopuje się całe rośliny, przesusza się je przez kilka
dni w miejscu zacienionym i dobrze przewietrzonym, a następnie usuwa łodygę, liście,
zamarłe korzenie oraz resztki ziemi. W tabeli 6 podano temperatury przechowywania bylin.
Tab. 6. Temperatury przechowania organów przetrwalnikowych [opracowanie własne]
Gatunek Temperatura Pomieszczenie Organy przetrwalnikowe
przechowania
begonia bulwiasta 8 10�C piwnica, bulwy
przechowalnia
mieczyk gandawski 3 7�C piwnica bulwy
kanna ogrodowa 5-8�C piwnica kłącza
dalia ogrodowa 4-5�C piwnica zgrubiałe korzenie bulwiaste
Uprawa begonii bulwiastej
Wysokość rośliny do 30 cm, łodyga i liście mięsiste, owłosione. Kwiaty wyrastają
z kątów liści, kwitnie od maja do jesieni. Begonia lubi gleby \
yzne, przewiewne, zasobne w
składniki pokarmowe, a stanowisko nieco zacienione. Ma szerokie zastosowanie jako roślina
rabatowa, na kwietniki, pojemniki wiszące i stojące, stosowana jest te\
jako doniczkowa
roślina pokojowa. Na skalę produkcyjną begonię rozmna\
a się z nasion. Nasiona begonii
wysiewa się do podło\
a w ziemię liściową z domieszką torfu i piasku. Najlepszy termin
siewu, to koniec listopada do lutego. Temperatura podczas kiełkowania 20�C. Siewki pikuje
się kilkakrotnie. W końcu maja przesadza się je na zagony w miejsca półcieniste i pozostawia
tam do jesieni. Po pierwszych przymrozkach wykopuje się je i umieszcza w suchych,
przewiewnych pomieszczeniach. W następnym roku oczyszczone bulwy sadzi się w marcu do
doniczek. Podpędzone kwitnące ju\
rośliny mo\
na wysadzić na rabaty.
Rozmna\
anie wegetatywne polega: na podziale bulw, które nale\
y wykonać w kwietniu
po podpędzeniu w ciepłej szklarni albo na wyprodukowaniu sadzonek pędowych na
przełomie marca i kwietnia, kiedy zaczynają wybijać pędy. Rozmna\
anie wegetatywne jest
mało wydajne i na szeroką skalę nie stosuje się tej metody.
Uprawa mieczyka
Mieczyki uprawia się przede wszystkim na kwiat cięty. Rośliny dorastają nawet do 1,5 m
wysokości i mogą wytwarzać 20 kwiatów. Liście mają wąskie, mieczowate. Kwitną
w zale\
ności od odmiany: wczesne w lipcu, średniowczesne w lipcu i sierpniu, a póz
ne
we wrześniu. Lubią gleby próchniczne, zasobne w składniki pokarmowe dobrze nawiezione
obornikiem oraz przewiewne. Najlepiej rosną na stanowisku słonecznym.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
Rys. 13. Rozwój bulw mieczyka. 1 - bulwa macierzysta, 2 - bulwa zastępcza, 3 - bulwy
przybyszowe [Kwietnik nr 3/2001]
Bulwy sadzi się do gruntu od połowy kwietnia do pierwszej dekady maja. Głębokość
sadzenia powinna wynosić około 3 krotną wysokość bulwy. Przed sadzeniem bulwy
mieczyka nale\
y zaprawić (przeciw chorobom grzybowym) środkami chemicznymi
zalecanymi w programie ochrony roślin (Zalecenia Ochrony Roślin IOR, cz. IV. Rośliny
Ozdobne i Zioła, Poznań 2006). Gleba pod sadzenie mieczyków powinna być dobrze
przygotowana i bogata w składniki pokarmowe. Zabiegi pielęgnacyjne polegają
na spulchnianiu międzyrzędzi, nawadnianiu, niszczeniu chwastów oraz sprawców chorób
i szkodników. Bulwy wykopuje się w 2-5 tygodni po zakończonym kwitnieniu, zwykle we
wrześniu lub na początku paz
dziernika. Przed przeniesieniem bulw do przechowalni nale\
y je
oczyścić, posortować a chore i uszkodzone zniszczyć. Warunki przechowania opisano
w tabeli 6. Mieczyki rozmna\
a się przez bulwki przybyszowe. Młode bulwki wysadza się do
zimnego inspektu w marcu. We wrześniu i na przełomie paz
dziernika bulwy się wykopuje
i przechowuje do następnego sezonu.
Uprawa kanny (paciorecznik)
Są to rośliny trwałe, dorastające do wysokości 50-150 cm, wytwarzające krótkie i grube
kłącza. Liście mają du\
e, podłu\
ne i sztywne; kwiaty zebrane w kłosy, w barwach purpury,
czerwieni i \
ółci. Nadają się do parków na kwietniki, rabaty i do tworzenia grup
naturalistycznych. Mają du\
e wymagania glebowe. Lubią stanowisko słoneczne i lekko
zacienione; gleby ciepłe, \
yzne, próchniczne i starannie uprawione,. Pacioreczniki sadzi się na
miejsce stałe w drugiej połowie maja w rozstawie 40-80 cm, zale\
nie od odmiany. Wymagają
intensywnego nawo\
enia i obfitego podlewania. Rośliny te rozmna\
ają się przez podział
kłączy, które dzieli się w marcu lub na początku kwietnia. Podzielone rośliny nale\
y
pozostawić na powietrzu, aby powierzchnia cięcia się zasuszyła i pokryła korkiem lub rany po
cięciach zasypuje się roztartym węglem drzewnym. Kłącza sadzi się do przygotowanych
doniczek wypełnionych ziemią liściową z dodatkiem piasku i przetrzymuje w temperaturze
około 18�C. Do gruntu wysadza się je w drugiej połowie maja po uprzednim zahartowaniu.
Warunki hartowania zostały omówione w rozdziale 4.3. Pacioreczniki są stosunkowo odporne
na choroby i szkodniki
Uprawa dalii
Są to rośliny dorastające do wysokości 150 cm, o korzeniach bulwiasto zgrubiałych
i rozgałęzionych łodygach, które są wewnątrz puste. Kwiatostany w zale\
ności od odmiany
mają wszystkie barwy. Rośliny te nadają się do grup naturalistycznych, na kwiat cięty,
a odmiany karłowe na rabaty i obwódki. Dalie udają się na ka\
dej glebie, która jest dobrze
nawo\
ona i przepuszczalna. Są wymagające co do stanowiska, lubią wystawę słoneczną. Ze
względu na wysokość roślin oraz budowę koszyczków wyró\
nia się cztery grupy odmian dalii
ogrodowej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
Tab. 7. Klasyfikacja dalii ogrodowej na grupy ze względu na wysokość roślin oraz budowę kwiatów
[opracowanie własne]
Nazwa grupy Nazwa podgrupy Charakterystyka kwiatów
pojedyncze kwiaty języczkowe, jeden okółek
podwójne kwiaty języczkowe, dwa okółki
półpełne
kryzowane pomiędzy kwiatami rurkowatymi i języczkowymi jest jeden
dodatkowy okółek z kwiatów języczkowych
anemonowe mają długie kwiaty rurkowe i silnie rozrośnięte
dekoracyjne kwiaty języczkowe szerokie i płaskie, nakładające się na
siebie
pełne
półkaktusowe kwiaty języczkowe są skręcone na wierzchołku do 1/3
swojej długości
kaktusowe kwiaty języczkowe są silnie skręcone i ostro zakończone
typu Ball kwiaty języczkowe są bardzo krótkie, u nasady zwinięte,
wy\
ej rozprostowane, koszyczki kuliste
karłowe wszystkie odmiany nie zaliczone do wy\
ej wymienionych
grup
Bulwy dalii sadzi się do gruntu po pierwszych przymrozkach wiosennych, w drugiej
połowie maja. Rozstawa zale\
y od odmiany i przeznaczenia. Do nasadzeń na terenach
zielonych najczęściej sadzi się dalie karłowe w rozstawie 50 x 50 cm. Odmiany wy\
sze
uprawia się w rzędach na kwiat cięty. Wysokie rośliny nale\
y przywiązać do podpór. Aby
roślina długo kwitła i obficie, nale\
y regularnie usuwać przekwitnięte kwiatostany. Dalie
rozmna\
a się przez podział bulw korzeniowych (karp) albo produkcję sadzonek zielnych lub
wysiew nasion. Najprostszą i najszybszą metodą jest podział bulw korzeniowych (karp).
Karpy dzieli się w maju bezpośrednio przed sadzeniem na rabaty. Ka\
da oddzielona część
powinna zawierać co najmniej jeden dobrze wykształcony pąk. Przy sadzeniu całej karpy
dalii, pąk wierzchołkowy powinien być tu\
pod powierzchnią ziemi. Umieszcza się je na
usypanych z ziemi kopczykach na dnie dołka. Rysunek 14 przedstawia prawidłowe sadzenie
całej karpy. Przy sadzeniu pojedynczych bulw głębokość sadzenia jest głębsza. Pojedyncze
bulwy sadzi się ukośnie na ściankach przygotowanego dołka. Sposób sadzenia przedstawia
rysunek 15.
Rys. 14. Schemat sadzenia całej karpy dalii [6, s. 36]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
Rys. 15. Schemat sadzenia pojedynczych bulw dalii [6, s. 36]
Rozmna\
anie przez sadzonki zielne polega na podpędzaniu karp w marcu na zagonach
w ciepłej szklarni. Gdy wybiją pędy (kwiecień), wycina się je wraz z piętką i doniczkuje.
Do gruntu sadzonki wysadza się pod koniec maja. Rozmna\
anie generatywne stosuje się
tylko dla odmian o kwiatach pojedynczych. Nasiona wysiewa się w marcu na przełomie
kwietnia i przechowuje w szklarni, a młode rośliny wysadza się w maju lub w czerwcu.
Dalie trzeba wykopać po jesiennych przymrozkach. Przedtem przycina się pędy 10-20 cm
nad ziemią, a karpy dosusza na wolnym powietrzu, zabezpieczając je przed mrozem. Po
dosuszeniu mo\
na je magazynować do następnego sezonu zapewniając odpowiednie warunki
przechowywania, podane w tabeli 6 na stronie 34.
4.5.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń
1. Kiedy mo\
na wysiewać nasiona roślin jednorocznych wprost do gruntu?
2. Jakie rośliny wymagają światła w czasie kiełkowania?
3. Na czym polega pielęgnacja rozsady?
4. Na czym polega uprawa tradycyjna roślin dwuletnich?
5. Kiedy mo\
na sadzić rośliny dwuletnie do gruntu?
6. Jakie są byliny nie zimujące w gruncie?
7. W jakich warunkach nale\
y przechowywać organy przetrwalnikowe bylin?
8. W jaki sposób rozmna\
a się begonię?
9. Kiedy mo\
na sadzić do gruntu: mieczyka, dalię, begonię i paciorecznika?
10. W jaki sposób rozmna\
a się paciorecznik?
11. W jaki sposób sadzi się całe karpy dalii i pojedyncze bulwy?
4.5.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wysadz
pojedyncze bulwy dalii do gruntu.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) obejrzeć dokładnie bulwy dalii,
2) określić technikę i głębokość sadzenia,
3) posadzić bulwy,
4) zaprezentować wyniki ćwiczenia.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- poradnik dla ucznia
- bulwy pojedyncze dalii,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
- szpadel,
- miejsce przeznaczone do sadzenia.
Ćwiczenie 2
Zabezpiecz organy podziemne dalii i kanny do przechowywania na zimę.
Ćwiczenia terenowe z podziałem na grupy:
grupa I  zabezpieczenie na zimę organów podziemnych dalii.
grupa II  zabezpieczenie na zimę organów podziemnych kanny.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zgromadzić odpowiedni sprzęt,
2) zaznajomić się i przestrzegać zasad bhp podczas wykopywania roślin,
3) oczyścić karpy, usunąć liście, nadmiar ziemi,
4) sprawdzić stan karp,
5) zaetykietować rośliny, podając odmianę, kolor kwiatów,
6) przygotować pomieszczenie, w którym będą przechowywane rośliny,
7) zabezpieczyć rośliny na zimę,
8) zaprezentować wyniki ćwiczenia.
Wyposa\
enie stanowiska pracy
- rabaty z roślinami,
- pomieszczenie do przechowywania rośliny
- szpadel, skrzynki, sznurek,
- torf, etykiety,
- przybory do pisania,
- zeszyt.
Ćwiczenie 3
Dobierz gatunki roślin ozdobnych do kompozycji kwiatowych na kwietniku.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) określić wielkość kwietnika,
2) wybrać gatunki jakie będą na kwietniku (jednoroczne, dwuletnie byliny nie zimujące
w gruncie),
3) zaprojektować rośliny, uwzględniając ich wymagania świetlne, glebowe, wysokość oraz
zestawienie barw,
4) narysować projekt z wybranymi roślinami,
5) zaprezentować wyniki ćwiczenia.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- papier milimetrowy i zwykły,
- ołówek, linijka, gumka, kredki,
- katalogi roślin ozdobnych,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
Ćwiczenie 4
Wykonaj zbiór i sortowanie kwiatów mieczyka.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) określić fazę cięcia mieczyka,
2) wybrać odpowiednie narzędzia do cięcia,
3) wykonać prawidłowe cięcie,
4) przenieść kwiaty do pomieszczenia, gdzie będą sortowane,
5) określić normy dla mieczyków,
6) posortować kwiaty według ustalonych norm,
7) wstawić kwiaty do wody w chłodnym pomieszczeniu,
8) zaprezentować wyniki ćwiczenia.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- rabaty z uprawą mieczyka,
- poradnik dla ucznia,
- sekator, nó\
,
- normy dla mieczyków,
- wiadro, głęboka kuweta.
Ćwiczenie 5
Opracuj harmonogram prac pod uprawę kanny.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) określić technologię uprawy kanny,
2) wypisać w zeszycie czynności związane z przygotowaniem miejsca i roślin do uprawy,
3) dobrać narzędzia do uprawy,
4) wybrać termin sadzenia kanny,
5) przestrzegać zasad sadzenia,
6) scharakteryzować zabiegi pielęgnacyjne w uprawie kanny,
7) zaprezentować wyniki ćwiczenia.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- zeszyt,
- przybory do pisania,
- literatura zgodna z punktem 6 poradnika dla ucznia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38
4.5.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wyjaśnić ró\
nicę między roślinami uprawianymi z siewu i z rozsady?
1
1

1
1

1
1

1
1

2) scharakteryzować zabiegi pielęgnacyjne wykonywane w produkcji
1
1

1
1

1
1

1
1

rozsady?
3) określić w jakich terminach wysiewa się rośliny dwuletnie?
1
1

1
1

1
1

1
1

4) określić w jakich warunkach przechowuje się organy podziemne bylin?
1
1

1
1

1
1

1
1

5) określić terminy wysadzania bylin do gruntu?
1
1

1
1

1
1

1
1

6) rozpoznać bulwę macierzystą, zastępczą i przybyszową mieczyka?
1
1

1
1

1
1

1
1

7) ocenić jakość rozsady?
1
1

1
1

1
1

1
1

8) scharakteryzować warunki kiełkowania nasion?
1
1

1
1

1
1

1
1

 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
39
5. SPRAWDZIAN OSI
GNI
Ć
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1. Przeczytaj uwa\
nie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań o ró\
nym stopniu trudności. Są to zadania wielokrotnego wyboru.
5. Za ka\
dą poprawną odpowiedz
mo\
esz uzyskać 1 punkt.
6. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi. Dla ka\
dego zadania podane
są cztery mo\
liwe odpowiedzi: a, b, c, d. Tylko jedna odpowiedz
jest poprawna; zaznacz
ją znakiem X.
7. Staraj się wyraz
nie zaznaczyć odpowiedzi. Je\
eli się pomylisz i błędnie zaznaczysz
odpowiedz
, otocz ją kółkiem i zaznacz ponownie odpowiedz
, którą uwa\
asz
za poprawną.
8. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
9. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie sprawiało Ci trudność, wtedy odłó\
rozwiązanie
zadania na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.
10. Po rozwiązaniu testu sprawdz
czy zaznaczyłeś wszystkie odpowiedzi na KARCIE
ODPOWIEDZI.
11. Na rozwiązanie testu masz 35 min.
Powodzenia!
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Nasiona kwiatów jednorocznych wysiewa się do gruntu
a) jesienią.
b) w marcu kwietniu.
c) w czerwcu.
d) w lutym marcu.
2. Najlepszym podło\
em do wysiewu nasion jest
a) piasek.
b) ziemia liściowa.
c) perlit.
d) torf z piaskiem.
3. Rośliny dwuletnie przechodzą swój rozwój w czasie
a) jednego okresu wegetacyjnego.
b) dwóch okresów wegetacyjnych.
c) trzech okresów wegetacyjnych.
d) czterech okresów wegetacyjnych.
4. Nasiona kwiatów dwuletnich mo\
na wysiewać
a) na rozsadniku.
b) do skrzynek w szklarni.
c) do inspektu.
d) wszystkie odpowiedzi są poprawne.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
40
5. Zabiegiem koniecznym w uprawie kwiatów dwuletnich jest
a) podpieranie.
b) hartowanie.
c) okrywanie na zimę.
d) usuwanie przekwitniętych kwiatów.
6. Siewki kwiatów dwuletnich pikuje się
a) do skrzynek w szklarni.
b) na zagonach w szklarni.
c) na zagonach w gruncie.
d) na kwietnikach.
7. Gniazdowo wysiewamy nasiona
a) szałwii błyszczącej, aksamitki wąskolistnej.
b) nasturcji większej, fasoli ozdobnej.
c) fasoli ozdobnej, \
eniszka meksykańskiego.
d) groszku pachnącego, lobelii przylądkowej.
8. Na skalę produkcyjną begonię bulwiastą rozmna\
a się
a) przez podział bulw.
b) przez sadzonki.
c) z nasion.
d) przez szczepienie.
9. Poprzez sadzonki pędowe mo\
na rozmna\
ać
a) paciorecznik i begonię.
b) mieczyk i dalię.
c) paciorecznik i dalię.
d) dalię i begonię.
10. Najwcześniej wysiewa się nasiona
a) aksamitki.
b) bratka.
c) lobelii.
d) begonii.
11. Roślinami dwuletnimi, które nie przemarzają w czasie zimy i mogą wielokrotnie kwitnąć
są
a) niezapominajka leśna.
b) szarłat wyniosły.
c) goz
dzik brodaty.
d) lobelia przylądkowa.
12. Uszkodzenia polegające na nakłuwaniu młodych liści i pędów powodują
a) nicienie.
b) mszyce.
c) gąsienice.
d) czerwce.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
41
13. Zabieg, który wpływa na rozkrzewienie rozsady to
a) podwiązywanie.
b) uszczykiwanie.
c) podkrzesywanie.
d) cieniowanie.
14. Rysunek przedstawia objawy choroby
a) mączniaka prawdziwego.
b) szarej pleśni.
c) mączniaka rzekomego.
d) rdzy bratka.
15. Pocieranie lub uszkadzanie pilnikiem twardej łupiny nasiennej to
a) stratyfikacja.
b) moczenie.
c) skaryfikacja mechaniczna.
d) skaryfikacja chemiczna.
16. Rośliny dwuletnie przeznaczone do suchych kompozycji to
a) bratek ogrodowy, niezapominajka leśna.
b) szczeć draparska, miesięcznica letnia.
c) miesięcznica letnia, niezapominajka leśna.
d) szczeć draparska, stokrotka pospolita.
17. Rośliny, które wymagają światła do kiełkowania to
a) begonia stale kwitnąca, lewkonia letnia.
b) aksamitka rozpierzchła, szałwia błyszcząca.
c) begonia stale kwitnąca, \
eniszek meksykański.
d) petunia ogrodowa, aksamitka wąskolistna,
18. O trwałości kwiatów decyduje
a) pora cięcia.
b) faza rozwoju pąka w momencie cięcia.
c) sposób wykonywania cięcia.
d) rodzaj ścinanej łodygi.
19. Rysunek przedstawia objawy
a) \
erowania wciornastków.
b) grzybów sadzakowych.
c) mączniaka prawdziwego.
d) przędziorka chmielowca.
20. Do środków chemicznych, które stosuje się w celu przedłu\
enia okresu przechowywania
kwiatów zalicza się
a) Adural AK.
b) Florowit.
c) Pirymol.
d) Proflovit
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
42
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko..........................................................................................
Uprawa roślin ozdobnych w gruncie
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
Zadania
1
a b c d
2
a b c d
3
a b c d
4
a b c d
5
a b c d
6
a b c d
7
a b c d
8
a b c d
9
a b c d
10
a b c d
11
a b c d
12
a b c d
13
a b c d
14
a b c d
15
a b c d
16
a b c d
17
a b c d
18
a b c d
19
a b c d
20
a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
43
6. LITERATURA
1. Chlebowski B., Mynett K.: Kwiaciarstwo. PWRiL, Warszawa 1995
2. Cmiel H.: Uprawa roślin ozdobnych. PWRiL, Warszaw 1993
3. Chojnowska E.: Rozmna\
amy drzewa i krzewy liściaste. Działkowiec Sp.z.o.o, Warszawa 2004
4. Hessayon D.G.: Kwiaty. Muza SA, Warszaw 1997
5. Maier H. O.: Rozmna\
anie roślin. Wiedza i \
ycie, Warszawa 2005
6. Marynowska M., Kapusta I.: Rośliny ozdobne ćwiczenia. Hortpress Sp. z.o.o., Warszawa 1999
7. Masternak H., Wiech K.: Jaki to szkodnik jaka choroba. Polski Związek Działkowców,
Warszawa 1988
8. Retounatd D.: Rozmna\
anie 250 roślin przez sadzonki. Delta W  Z, Warszawa
9. Skąpski H., Dąbrowski Z.: Ogólna uprawa roślin ogrodniczych. PWRiL, Warzawa 1981
10. Steller G.: Choroby szkodniki roślin ozdobnych w ogrodzie. Mulico, Warszawa 1993
11. Stertek.L., Mynett K.: Rośliny ozdobne. Hortpress Sp. z.o.o., Warszawa 1996
12. Zalecenia Ochrony Roślin dotyczące zwalczania chorób, szkodników oraz chwastów
roślin uprawnych. Instytut Ochrony Roślin, Poznań 2006. Część IV  Rośliny Ozdobne,
Rośliny Zielarskie
Czasopisma:
- Działkowiec,
- Kwietnik,
- Mój piękny ogród,
- Ogrody.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
44