MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Joanna Wdowska
Uprawa roślin ozdobnych w gruncie
621[01].Z4.01
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr Tomasz Kałuski
mgr in\
. Barbara Arciszewska
Opracowanie redakcyjne:
mgr in\
. Krystyna Kwestarz
Konsultacja:
mgr in\
. Marek Rudziński
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 621[01].Z4.01
 Uprawa roślin ozdobnych w gruncie , zawartego w modułowym programie nauczania dla
zawodu ogrodnik.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Materiał nauczania 7
4.1. Klasyfikacja roślin ozdobnych 7
4.1.1. Materiał nauczania 7
4.1.2. Pytania sprawdzające 10
4.1.3. Ćwiczenia 10
4.1.4. Sprawdzian postępów 12
4.2. Sposoby rozmna\
ania roślin ozdobnych 13
4.2.1. Materiał nauczania 13
4.2.2. Pytania sprawdzające 15
4.2.3. Ćwiczenia 15
4.2.4. Sprawdzian postępów 17
4.3. Technika i sposoby siewu 18
4.3.1. Materiał nauczania 18
4.3.2. Pytania sprawdzające 21
4.3.3. Ćwiczenia 22
4.3.4. Sprawdzian postępów 24
4.4. Sadzenie i pielęgnacja roślin ozdobnych 25
4.4.1. Materiał nauczania 25
4.4.2. Pytania sprawdzające 27
4.4.3. Ćwiczenia 28
4.4.4. Sprawdzian postępów 29
4.5. Ochrona roślin ozdobnych 30
4.5.1. Materiał nauczania 30
4.5.2. Pytania sprawdzające 33
4.5.3. Ćwiczenia 34
4.5.4. Sprawdzian postępów 35
4.6. Uprawa roślin ozdobnych w gruncie 36
4.6.1. Materiał nauczania 36
4.6.2. Pytania sprawdzające 41
4.6.3. Ćwiczenia 42
4.6.4. Sprawdzian postępów 43
4.7. Zbiór, przechowywanie i transport kwiatów 44
4.7.1. Materiał nauczania 44
4.7.2. Pytania sprawdzające 45
4.7.3. Ćwiczenia 46
4.7.4. Sprawdzian postępów 47
5. Sprawdzian osiągnięć 48
6. Literatura 52
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Poradnik ten będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy i zdobywaniu umiejętności
z zakresu uprawy roślin w gruncie.
W poradniku zamieszczono:
- wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś
mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej,
- cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,
- materiał nauczania, zawierający niezbędne wiadomości teoretyczne, umo\
liwiający
samodzielne przygotowanie się do wykonania ćwiczeń i zaliczenia sprawdzianów,
- pytania sprawdzające wiedzę potrzebną do wykonania ćwiczenia,
- ćwiczenia, które umo\
liwią Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne z umiejętnościami
praktycznymi, ćwiczenia zawierają wykaz materiałów i sprzętu pomocnych w ich
realizacji,
- sprawdzian postępów,
- zestaw pytań sprawdzających Twoje opanowanie wiedzy i umiejętności z zakresu całej
jednostki modułowej,
- wykaz literatury.
W materiale nauczania zostały omówione:
- zastosowanie i klasyfikacja roślin ozdobnych,
- rozmna\
anie roślin,
- sadzenie i pielęgnacja roślin ozdobnych,
- uprawa roślin ozdobnych w gruncie,
- ochrona roślin ozdobnych,
- zbiór, przechowywanie i transport kwiatów.
Przed przystąpieniem do wykonywania ćwiczeń zapoznaj się z pytaniami
sprawdzającymi, które pozwolą Ci ocenić stan Twojej wiedzy, potrzebnej do wykonania
ćwiczeń. Je\
eli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela
o wyjaśnienie i sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną czynność.
Jednostka modułowa  Uprawa roślin ozdobnych w gruncie , której treści teraz poznasz,
jest jednostką przygotowującą do nabycia kolejnych umiejętności w module 621[01].Z4
 Produkcja roślin ozdobnych i jest oznaczona na schemacie na stronie 5.
Bezpieczeństwo i higiena pracy
W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów bhp i higieny
pracy oraz instrukcji przeciwpo\
arowych, wynikających z rodzaju wykonywanych prac.
Przepisy te poznasz podczas trwania nauki.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
621[01].Z4
Produkcja roślin ozdobnych
621[01].Z4.02
621[01].Z4.01
Uprawa roślin ozdobnych pod
Uprawa roślin ozdobnych
osłonami
w gruncie
621[01].Z4.03
Uprawa drzew i krzewów
ozdobnych
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
- charakteryzować warunki klimatyczne oraz określać ich wpływ na wzrost, rozwój
i plonowanie roślin,
- charakteryzować rozmna\
anie generatywne i wegetatywne,
- rozró\
nić cechy morfologiczne roślin,
- charakteryzować nawozy organiczne i mineralne oraz określać ich wpływ na właściwości
gleby, wzrost i plonowanie roślin,
- przygotowywać glebę pod uprawę roślin ozdobnych,
- charakteryzować zabiegi pielęgnacyjne w uprawie roślin,
- charakteryzować podstawowe choroby roślin, szkodniki oraz stosować metody ich
zwalczania,
- określać przydatność podło\
y i ziem do określonych upraw,
- stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo\
arowej oraz
ochrony środowiska.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
 dokonać podziału roślin ozdobnych według określonych kryteriów,
 dobrać gatunki i odmiany roślin ozdobnych do produkcji,
 zaplanować uprawę roślin w gruncie,
 zastosować ró\
ne sposoby rozmna\
ania roślin ozdobnych,
 rozpoznać nasiona roślin ozdobnych,
 scharakteryzować organy podziemne roślin ozdobnych,
 przygotować do siewu nasiona roślin ozdobnych,
 wykonać siew ró\
nymi sposobami,
 przygotować oraz posadzić rozsadę roślin ozdobnych,
 przygotować i posadzić części podziemne roślin ozdobnych,
 określić walory dekoracyjne roślin,
 rozró\
nić rodzaje i gatunki roślin ozdobnych na podstawie cech morfologicznych,
 dobrać i wykonać zabiegi pielęgnacyjne,
 określić choroby i szkodniki roślin ozdobnych oraz metody i środki ich zwalczania,
 zaplanować terminy oraz dokonać zbioru kwiatów,
 określić zastosowanie kwiatów,
 zaplanować oraz dokonać sprzeda\
y kwiatów,
 zapewnić warunki przechowywania organów pochodzenia pędowego i korzeniowego do
rozmna\
ania roślin ozdobnych,
 sporządzić kalkulację kosztów produkcji określonych gatunków roślin ozdobnych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. MATERIAA
NAUCZANIA
4.1. Klasyfikacja roślin ozdobnych
4.1.1.Materiał nauczania
Rośliny ozdobne to gatunki i odmiany roślin zielnych; jednorocznych, dwuletnich, bylin
oraz drzewiastych (drzew i krzewów). Za rośliny ozdobne uwa\
a się gatunki i odmiany roślin
zielnych; jednorocznych, dwuletnich, bylin oraz drzewiastych (drzew i krzewów).
Znaczenie i zastosowanie roślin ozdobnych
Rośliny ozdobne odgrywają dość istotną rolę w \
yciu człowieka. Swą urodą oraz \
ywymi
elementami dekoracyjnymi słu\
ą do upiększania i wzbogacania otoczenia człowieka. Rośliny
obecne są we wszystkich wa\
nych uroczystościach, radosnych i smutnych wydarzeniach
rodzinnych. Są dowodem sympatii, szacunku oraz wyrazem uczuć w kontaktach
międzyludzkich. Obok drzew i krzewów są podstawowym elementem w kształtowaniu
terenów zieleni. Są chętnie sadzone w ogrodach przydomowych oraz w ogrodach
działkowych.
Wybierając roślinę kierujemy się walorami dekoracyjnymi. Ozdobą rośliny mo\
e być
jej pokrój, poszczególne części rośliny - liście, kwiaty, owoce, nasiona. O dekoracyjności
kwiatów decyduje ich wielkość, barwa kwiatów, uło\
enie płatków oraz ilość. Często
spotykamy kwiaty zebrane razem tworząc ró\
nego rodzaju kwiatostany. O dekoracyjności
owoców decyduje ich oryginalny kształt oraz jaskrawa barwa. Dekoracyjność roślin jest
związana z określoną fazą ich rozwoju, mo\
e być sezonowa lub te\
mo\
e utrzymywać się
przez cały okres \
ycia rośliny.
Klasyfikacja roślin ozdobnych
Rośliny ozdobne mo\
emy klasyfikować i grupować:
- pod względem botanicznym,
- pod względem u\
ytkowym.
Klasyfikacja botaniczna opiera się na systematyce roślin. Podstawową jednostką systematyki
jest gatunek, skupiający te osobniki, które mają wszystkie cechy wspólne, a potomstwo jest
takie same jak rodzice. W systematyce, gatunek określa się dwuwyrazową nazwą, pierwszy
wyraz oznacza rodzaj, a drugi to nazwa gatunku.
Tabela 1. Przykładowy podział roślin pod względem botanicznym[opracowanie własne]
Rodzaj Gatunek Rodzina Rząd Klasa
Ró\
a Ró\
a dzika Ró\
owate Ró\
owce Dwuliścienne
Stokrotka Stokrotka pospolita Zło\
one Główkozrosłe Dwuliścienne
Mak Mak polny Makowate Makowce Dwuliścienne
Konwalia Konwalia majowa Liliowate Liliowce Jednoliścienne
Ponadto dzieli się rośliny zale\
nie od:
- drewnienia pędów,
-
-
-
- czasu \
ycia,
-
-
-
- charakteru wzrostu.
-
-
-
Klasyfikacje pod względem u\
ytkowym są przewa\
nie uzale\
nione od dziedziny
działalności człowieka. Mogą się pokrywać z podziałem botanicznym lub nie. W miarę
potrzeby wykorzystuje się zarówno botaniczne jak i u\
ytkowe mo\
liwości podziału rośli
ozdobnych.
Klasyfikacja pod względem u\
ytkowym mo\
e być dokonywana ze względu na następujące
kryteria:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
1) ze względu na drewnienie pędów (rys 1).
Podział roślin ze względu na
drewnienie pędów
zielne
zdrewniałe
byliny
jednoroczne dwuletnie drzewa krzewy krzewinki
Rys. 1. Podział roślin ze względu na drewnienie pędów[opracowanie własne]
2) ze względu na miejsce i sposobu uprawy,
Podział roślin ze względu na
miejsce i sposób uprawy
w gruncie w szklarni
wysiewane wprost do gruntu z rozsady
Rys. 2. Podział roślin ze względu na miejsce i sposób uprawy [opracowanie własne]
3) ze względu na zastosowanie i wykorzystanie roślin.
Podział roślin ze względu na zastosowania i wykorzystania roślin
doniczkowe na kwiat rabatowe na suche pnącza rośliny kwietniki
i zieleń ciętą bukiety okrywowe sezonowe
i trwałe
Rys. 3. Podział roślin ze względu na zastosowanie i wykorzystanie roślin [opracowanie własne]
Cechy morfologiczne roślin ozdobnych
Morfologia korzenia
Korzenie roślin zielnych są cienkie i delikatne. Główna masa korzeni mieści się na
głębokość 10-40 cm. Zasięg korzeni związany jest z warunkami glebowymi. Na glebach
lekkich i ubogich jest większy, a na glebach cię\
szych i \
yznych - mniejszy. U roślin zielnych
wyró\
niamy następujące rodzaje korzeni:
- korzeń główny lub palowy - jest najsilniejszy,
- korzenie boczne - rozrastają się na boki od korzenia palowego,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
- korzenie przybyszowe - pojawiają się w węzłach i mogą wyrastać jako korzenie
powietrzne lub czepne.
Mo\
emy wyró\
nić następujące systemy korzeniowe:
- system osiowy - wykształca się korzeń główny,
- system wiązkowy - bez korzenia głównego, składający się z kilku lub kilkunastu korzeni.
(rys. 4).
Rys. 4. Systemy korzeniowe a  palowy u buka, b, c  systemy palowe u roślin zielnych, c  korzenie wiązkowe
[8, s.180].
Morfologia pędu
Pędem nazywamy część rośliny składającą się z łodygi i liści oraz kwiatu. A
odyga
stanowi oś pędu, na której wyrastają liście i pędy boczne. Pęd jest zakończony pąkiem
szczytowym. U roślin jednorocznych wzrost pędu głównego kończy się wtedy, gdy ze
szczytowego pąka wytworzy się kwiat, a potem owoc i nasienie. U roślin dwuletnich
kwitnienie oraz wytwarzanie nasion następuje w drugim roku uprawy. U roślin wieloletnich
kwitnienie i owocowanie powtarza się co roku, wzrost przy tym trwa do końca \
ycia.
Rozró\
niamy pędy:
- nadziemne,
- podziemne.
Spośród pędów nadziemnych wyró\
niamy pędy wspinające się po sztywnych podporach 
spotykane u fasoli ozdobnej, groszku pachnącego, powoju trójbarwnego.
Pędy podziemne są to pędy zmodyfikowane. Wyró\
niają się znaczną grubością i zanikiem
ciałek zieleni. Występują u bylin w postaci bulw i kłączy.
Bulwy są to silnie zgrubiałe i skrócone pędy podziemne o ograniczonym wzroście, na
których znajdują się pąki liściowe. W bulwach są gromadzone materiały zapasowe.
Przykładami roślin, które posiadają bulwy są: mieczyk ogrodowy (rysunek 5), begonia
bulwiasta.
Rys. 5. Bulwa mieczyka [Kwietnik 10/1999]
Kłącza to podziemne pędy z krótkimi międzywęz
lami powstałymi w wyniku wzrostu na
grubość w ciągu kilku okresów wegetacyjnych. Mają wzrost nieograniczony, mogą być
zgrubiałe lub nie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
Rys. 6. Zmodyfikowane pędy podziemne. Kłącza kanny [Kwietnik 10/1999]
Liście mają cechy charakterystyczne dla ka\
dego gatunku rośliny. Ich kształt, wielkość,
owłosienie, brzeg blaszki liściowej, barwa są cechami dziedzicznymi. Liście są wa\
nym
elementem rozpoznawczym w czasie sezonu wegetacyjnego. Liście mogą być pojedyncze
lub zło\
one.
4.1.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie znaczenie mają rośliny ozdobne?
2. Co decyduje o wartości dekoracyjnej roślin ozdobnych?
3. Od jakich czynników uzale\
niona jest klasyfikacja u\
ytkowa?
4. Jakie znasz kryteria podziału roślin ozdobnych pod względem u\
ytkowym?
5. Jakie znasz rodzaje korzeni u roślin zielnych?
6. Co nazywamy pędem?
7. Jakie znasz pędy podziemne?
8. Jakie cechami charakteryzują się liście?
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Określ dekoracyjność roślin ozdobnych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy,
2) narysować elementy dekoracyjne poszczególnych roślin na wcześniej przygotowanym
arkuszu papieru według wzoru,
3) wpisać we właściwej kolumnie tabeli: elementy dekoracyjne, barwę oraz zastosowanie,
4) zaprezentować rezultat swojej pracy.
Lp. Gatunek Rysunek Barwa Dekoracyjność Zastosowanie
1
2
3
4
5
6
7
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- materiał roślinny,
- atlasy roślin ozdobnych,
- karty pracy,
- kredki, temperówka.
Ćwiczenie 2
Rozpoznaj rośliny jednoroczne oraz dwuletnie na podstawie cech morfologicznych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy,
2) dokładnie obejrzeć roślinę,
3) zapisać na kartce swoje spostrze\
enia,
4) wpisać do tabeli rozpoznane rośliny,
5) zaprezentować rezultaty swojej pracy.
Rodzaj Gatunek Liście Rodzaj Rodzina Rysunek
obrze\
enia rośliny
blaszki
liściowej
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- \
ywe okazy roślin,
- kartki papieru,
- przybory do pisania,
- karta pracy,
- atlasy roślin ozdobnych.
Ćwiczenie 3
Dokonaj klasyfikacji roślin pod względem u\
ytkowym.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy,
2) sporządzić schemat podziału roślin pod względem u\
ytkowym,
3) zapoznać się z roślinami, które są podane na karcie pracy,
4) umieścić nazwy gatunków roślin w odpowiednim miejscu schematu,
5) zaprezentować wyniki swojej pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- karta z roślinami,
- atlasy roślin ozdobnych,
- foldery z roślinami ozdobnymi,
- arkusze papieru,
- przybory do pisania.
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) określić walory dekoracyjne roślin?
1
1

2) wyjaśnić ró\
nicę pomiędzy klasyfikacją botaniczną a u\
ytkową?
1
1

3) wymienić rodzaje pędów?
1
1

4) scharakteryzować pędy zmodyfikowane?
1
1

5) scharakteryzować cechy morfologiczne roślin zielnych?
1
1

 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
4.2. Sposoby rozmna\
ania roślin ozdobnych
4.2.1. Materiał nauczania
Rośliny ozdobne mo\
emy rozmna\
ać:
- generatywnie,
- wegetatywnie.
Rozmna\
anie generatywne
Rozmna\
anie z nasion nazywamy generatywnym. Zaletą tego rozmna\
ania jest łatwość
wykonania. Rośliny rozmna\
ane tą metodą są \
ywotniejsze i zdrowsze. Wadą jest brak
powtarzalności cech rośliny matecznej.
Nasieniem nazywamy organ generatywnego rozmna\
ania roślin nasiennych, który
zawiera młodą roślinę w postaci zarodka. Nasionko zbudowane jest z:
- zarodka,
-
-
-
- bielma,
-
-
-
- obielma,
-
-
-
- łupiny nasiennej.
-
-
-
-
-
-
-
Rys. 7. Budowa nasion roślin dwuliściennych i jednoliściennych [1, s. 32]
Warunki kiełkowania nasion
Kiełkowanie jest to wyjście nasion ze stanu spoczynku i podjęcie przez zarodek dalszego
rozwoju, przy udziale wody. Proces kiełkowania odbywa się w odpowiednich warunkach
zewnętrznych. Do tych warunków nale\
ą: woda, temperatura, skład atmosfery i światło.
Woda jest konieczna do procesu kiełkowania, nasiona chłoną ją z ogromną siłą. Nasiona
pobierają wodę w dwóch etapach; pęcznienia i wchłaniania wody. Temperatura odgrywa
istotną rolę w procesie kiełkowania. Najwy\
szy procent skiełkowanych nasion w jak
najkrótszym czasie, osiąga się poprzez uzyskanie optymalnej temperatury dla ró\
nych
gatunków. Nasiona do kiełkowania potrzebują równie\
odpowiedniego składu atmosfery.
Nasiona kiełkują, gdy powietrze zawiera 20% tlenu i 0,03% dwutlenku węgla. Kiedy
zawartość tlenu obni\
a się, wzrasta stę\
enie dwutlenku węgla i prowadzi to do zmniejszenia
liczby kiełkujących nasion. Większość nasion kiełkuje bez dostępu światła (pod
przykryciem). Są nasiona, których proces kiełkowania odbywa się wyłącznie przy dostępie
światła.
Rozmna\
anie wegetatywne
Sposób ten wykorzystujemy w przypadku rozmna\
ania gatunków, które słabo zawiązują
nasiona, lub których nasiona trudno dojrzewają i kiełkują. Rozmna\
ane tą metodą rośliny
odtwarzają wiernie cechy rośliny matecznej, wcześniej wchodzą w okres kwitnienia
i owocowania. Do rozmna\
ania wegetatywnego wybieramy rośliny zdrowe o najbardziej
wartościowych cechach dekoracyjnych. Rośliny ozdobne uprawiane w gruncie mo\
emy
rozmna\
ać poprzez:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
- cebule przybyszowe,
- bulwy,
- kłącza,
- sadzonki pędowe,
- dzielenie roślin.
Przykładem rozmna\
ania przez cebule przybyszowe jest tygrysówka pawia. Oddzielenie
cebul przybyszowych wykonuje się jesienią po wykopaniu rośliny. Liście obcina się, a cebule
suszy w pomieszczeniu o temperaturze około 17�C, następnie czyści się i odejmuje od rośliny
matecznej tylko te cebule, które mo\
na łatwo oddzielić. Jeśli w drugim roku uprawy cebule
nie osiągną obwodu 7 cm, to nie powinno się ich dalej uprawiać.
Bulwy nadziemne powstają najczęściej na pędzie w kątach liści. Bulwy tworzą
następujące gatunki: begonia bulwiasta, mieczyk ogrodowy, krokosmia ogrodowa (nazywana
cynobrówką).
Rys. 8. Typ bulwy podziemnej u mieczyka. a - bulwa mateczna, b - środkowa część
bulwy,
c - wewnętrzna część bulwy, d  bulwy zastępcze [9, s. 89]
Dzieląc kłącza nale\
y uwa\
ać, aby ka\
da oddzielona część miała co najmniej jeden
dobrze wykształcony pąk. Rany powstałe podczas dzielenia, nale\
y posypać sproszkowanym
węglem drzewnym celem wysuszenia i zdezynfekowania. Rośliną rozmna\
aną przez podział
kłączy jest paciorecznik. Przez sadzonki pędowe mo\
emy rozmna\
ać dalię oraz begonię
bulwiastą. Jest to jeden ze sposobów rozmna\
ania tych roślin. W drugiej połowie grudnia lub
w styczniu, dobrze wyrośnięte bulwy begonii sadzi się płytko w skrzynkach. Pozostawia się
je a\
do momentu, kiedy zaczynają wybijać pędy, z których pobiera się sadzonki (rys. 9).
Sadzonki ukorzeniają się po trzech tygodniach.
Rys. 9. Sporządzanie sadzonek pędowych begonii [Kwietnik 4/1998]
Podziału roślin dokonujemy poprzez rozerwanie wykopanej rośliny lub jej rozcięciu
ostrym szpadlem lub no\
em. Otrzymane w ten sposób nowe rośliny sadzi się do doniczek
lub bezpośrednio do gruntu. Czynność tę wykonujemy wiosną. Tą metodą rozmna\
amy dalie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
Rys. 10. Sposoby dzielenia roślin [4, s. 92]
4.2.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie są sposoby rozmna\
ania roślin?
2. Jakie są wady i zalety rozmna\
ania generatywnego?
3. Jakie czynniki wpływają na kiełkowanie nasion?
4. Na czym polega rozmna\
anie wegetatywne?
5. Jakie są sposoby rozmna\
ania wegetatywnego?
6. Na czym polega dzielenie roślin?
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Rozpoznaj organy podziemne roślin.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) dokładnie obejrzeć i zapisać swoje spostrze\
enia,
2) rozpoznać organy podziemne roślin,
3) uzupełnić tabelę wpisując rozpoznany gatunek, sposoby rozmna\
ania,
4) wykonać rysunek rozpoznanego organu podziemnego,
5) przedstawić wyniki swojej pracy.
Rysunek
organu
podziemnego
Gatunek
Sposoby
rozmna\
ania
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- poradnik dla ucznia,
- organy podziemne roślin,
- atlasy roślin ozdobnych,
- karty pracy,
- przybory do pisania.
Ćwiczenie 2
Wykonaj rozmna\
anie dalii.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) określić metodę rozmna\
ania dalii,
2) przygotować materiały do rozmna\
ania,
3) sprawdzić zdrowotność karp dalii po przezimowaniu,
4) dokonać podziału, tak aby ka\
da część na wierzchołku miała co najmniej jeden dobrze
wykształcony pąk,
5) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania ćwiczenia,
6) posadzić w przygotowane miejsca i podlać,
7) przedstawić wyniki swojej pracy.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- karpy dalii,
- poradnik dla ucznia,
- szpadel, ostry nó\
,
- wyznaczone miejsca do sadzenia dalii,
- konewka.
Ćwiczenie 3
Rozpoznaj nasiona kwiatów jednorocznych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) sporządz
tabelę według wzoru,
rysunek
Gatunek wielkość kształt barwa powierzchnia
nasion
Nagietek lekarski
Szałwia błyszcząca
Starzec
śeniszek meksykański
Begonia stale kwitnąca
Aksamitka rozpierzchła
Lobelia przylądkowa
Cynia wytworna
2) uzupełnij tabelę, naszkicuj lub wklej nasiona,
3) określ cechy nasion,
4) przedstaw wyniki swojej pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- próbki z materiałem siewnym,
- karta pracy,
- przybory do pisania.
4.2.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) rozpoznać organy wegetatywne roślin ozdobnych?
1
1

2) wskazać sposób rozmna\
ania określonej rośliny?
1
1

3) wykonać rozmna\
anie dalii?
1
1

4) scharakteryzować rozmna\
anie wegetatywne roślin ozdobnych?
1
1

5) określić wady i zalety rozmna\
ania wegetatywnego i generatywnego?
1
1

6) rozpoznać nasiona podstawowych gatunków roślin uprawianych
1
1

z rozsady?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
4.3. Technika i sposoby siewu
4.3.1. Materiał nauczania
Przygotowanie nasion do siewu
Przed wysiewem nasion, celem osiągnięcia lepszych wyników, mo\
emy zastosować kilka
zabiegów. Do tych zabiegów nale\
ą:
- skaryfikacja,
- zaprawianie nasion.
Skaryfikacja  zabieg ten polega na uszkadzaniu twardej łupiny nasiennej. Uszkodzenie
łupiny mo\
e być:
- mechaniczne, uszkodzenia łupiny polega na nacinaniu, ścieraniu pilnikiem lub papierem
ściernym,
- fizyczne, polega na moczeniu nasion w gorącej wodzie  temperatura 75-80�C przez
24 godziny
- chemiczne, polega na działaniu stę\
onym kwasem siarkowym przez kilka lub kilkanaście
godzin, po zabiegu nale\
y nasiona przemyć wodą.
Skaryfikację wykonujemy u kanny.
Rys. 11. Ró\
ne sposoby niszczenia łupiny nasiennej [Kwietnik 10/2004]
Zaprawianie nasion  zabieg ten ma na celu zabezpieczenie nasion przed chorobami
i szkodnikami. Zaprawianie mo\
emy przeprowadzać termicznie i chemicznie. Zaprawianie
termiczne przeprowadza się jeśli patogeny znajdują się wewnątrz nasienia. Polega to
na moczeniu nasion przez około jednej godziny w wodzie o temperaturze 50�C. Zaprawianie
chemiczne przeprowadza się jeśli patogeny występują na powierzchni nasion. Polega to
na pokryciu nasion ochronną otoczką środka chemicznego. Mo\
emy zaprawiać na mokro
w roztworach środków chemicznych lub na sucho w postaci proszku. Najczęściej stosowane
zaprawy chemiczne to: Zaprawa nasienna T, Zaprawa Funaben T, Dithane M-45.
Terminy i miejsce wysiewu
Ze względu na to, \
e wiele roślin uprawianych w naszym kraju pochodzi z ró\
nych stref
geograficznych wyró\
niamy trzy terminy wysiewu nasion.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
Tabela 2. Terminy wysiewu nasion [opracowanie własne]
Wysiew Termin Miejsce wysiewu Gatunki
Szałwia błyszcząca
Zimowy k. I-IV szklarnia śeniszek meksykański
inspekt Lwia paszcza
Petunia ogrodowa
Groszek pachnący
Wczesnowiosenny k. III-V do gruntu Nagietek lekarski
na rozsadnik Portulaka wielkokwiatowa
Nasturcja większa
Stokrotka
do gruntu
Letni k. VI-VIII Goz
dzik ogrodowy
w szklarni
Bratek
Przygotowanie podło\
a i pojemników do wysiewu
Przygotowując podło\
e do wysiewu nasion dla roślin jednorocznych uprawianych z rozsady,
nale\
y uwzględnić i\
, powinno ono być lekkie, przewiewne, wolne od patogenów i nasion
chwastów, o gruzełkowatej strukturze oraz dobrych właściwościach powietrzno-wodnych. Nie jest
wymagana zasobność w składniki pokarmowe, poniewa\
dawkę startową roślina ma
zmagazynowaną w nasieniu. Do wysiewów doskonale nadaje się torf wysoki odkwaszony
z dodatkiem gruboziarnistego piasku rzecznego lub perlitu w stosunku 1:1, lub ziemia
liściowa z domieszką piasku lub torfu. Do wysiewów najczęściej stosuje się skrzynki,
multiplaty lub doniczki torfowe, w których wysadza się rozsadę do gruntu (rysunek 12).
Wszystkie pojemniki przeznaczone do wysiewów powinny być czyste i zdezynfekowane
formaliną techniczną lub siarczanem miedzi. Pojemniki wypełniamy przygotowanym
wcześniej podło\
em i lekko wyrównujemy (nie ubijamy!) np. deseczką albo packą.
Rys.12. Pojemniki do wysiewów [2, s. 12]
Po wysiewie nasiona przykrywamy przesianym piaskiem (z wyjątkiem nasion bardzo
drobnych lub wymagających światła do kiełkowania). Sposób wysiewu nasion oraz grubość
ich przykrycia zale\
y od wielkości nasion. Zakłada się, \
e nasiona powinny być przykryte
warstwą 3 razy grubszą od wielkości nasion. Z wielkością nasion wią\
e się wartość
określająca ilość nasion w jednym gramie. Znajomość tej wartości ma ogromne znaczenie
przy planowaniu zakupu nasion na produkcję określonej ilości rozsady (tabela 3).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
Tabela 3. Wielkość nasion jednorocznych produkowanych z rozsady [opracowanie własne autora].
Nazwa polska Liczba nasion w 1g Ilość nasion [g] do produkcji 1000 roślin
\
eniszek meksykański 6000 1
wy\
lin większy, 6000 0,5
begonia stale kwitnąca, 80000 0,1
aster chiński, 450 3
celozja pierzasta, 1200 1,5
goz
dzik ogrodowy, 500 3
gazania lśniąca. 200 10
kocanki ogrodowe 1200 3
niecierpek balsamina 100 20
lobelia przylądkowa 3500 0,1
lewkonia letnia 600 3 4
petunia ogrodowa 8000 0,25
portulaka wielkokwiatowa 8000 0,1
szałwia błyszcząca 350 5
aksamitka wyniosła 250 8
aksamitka rozpierzchła 400 6
aksamitka wąskolistna 1200 2
werbena ogrodowa 350 6
cynia wytworna 120 15
Sposoby siewu nasion
Do uprawy roślin jednorocznych uprawianych z rozsady stosujemy:
- siew rzutowy,
- siew rzędowy,
- siew punktowy.
Siew rzutowy  polega na równomiernym rozrzuceniu nasion na całej powierzchni
przeznaczonej pod wysiew. Stosuje się go dla nasion, które wyraz
nie widać na powierzchni,
szybko kiełkujących oraz dla bardzo drobnych nasion, przykładem mogą być nasiona
aksamitki, gazanii, begonii stale kwitnącej, lobelii przylądkowej.
Rys. 13. Siew rzutowy [9, s. 84]
Siew rzędowy  polega na wysianiu nasion w wyznaczone rzędy. Stosuje się go dla
nasion nieco większych przykładem mogą być rośliny szałwia, starzec, werbena.
Rys. 14. Siew rzędowy [9, s. 84]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
Siew punktowy  polega na wysianiu nasion pojedynczo, najczęściej do doniczek
lub multiplatów. Stosuje się go dla du\
ych nasion oraz gatunków, które nie znoszą
przesadzania.
Rys.15. Siewu punktowy do multipletów [2, s.14]
 Do gruntu wysiewa się zwykle nasiona systemem rzędowym lub gniazdowym. Kierunek
rzędów powinien przebiegać z północy na południe celem lepszego i bardziej równomiernego
oświetlenia roślin. Ziemię przekopujemy i wyrównujemy pod wysiew. Drobne prace
wykonujemy szpadlem, w przypadku terenu zachwaszczonego u\
ywamy wideł ogrodniczych.
Rzędy wyznaczamy sznurem lub znacznikiem Przykrywamy nasiona rozdrobnioną ziemią,
u\
ywając odwrotnej strony grabi. Przykładem mogą być rośliny, które uprawia się stosując
siew wprost do gruntu to: klarkia wytworna, godecja wielkokwiatowa, eszolcja.
Siew gniazdowy  jest modyfikacją siewu punktowego i polega na umieszczeniu kilku
(3-5) nasion w jednym miejscu. Wzdłu\
wyznaczonej linii siewu, w równych odstępach
robimy dołki, w których umieszczamy po kilka nasion. Zagrabiamy je i lekko ugniatamy
(rys. 16). W taki sposób wysiewa się nasiona nasturcji większej, fasoli ozdobnej, słonecznika
ozdobnego.
Rys.16. Siew gniazdowy [www.castorama.pl.]
4.3.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie zabiegi wykonuje się przed siewem?
2. Na czym polega skaryfikacja nasion?
3. W jakim celu wykonujemy zaprawianie nasion?
4. Jakie są terminy wysiewu nasion?
5. Czym powinna charakteryzować się ziemia do wysiewów?
6. Jakie są sposoby siewu nasion uprawianych z rozsady i wprost do gruntu?
7. Od czego zale\
y wybór techniki siewu?
8. Jaka powinna być grubość warstwy piasku, którą nale\
y przykryć nasiona?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
4.3.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj siew szałwii i \
eniszka.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zgromadzić materiały,
2) określić, technikę i głębokość siewu,
3) wybrać skrzynki i je napełnić podło\
em,
4) mocno podlać przygotowaną skrzynkę do wysiewu,
5) wysiać nasiona szałwii i \
eniszka,
6) przestrzegać zasad techniki siewu,
7) przykryć skrzynkę szybą,
8) zaetykietować wysiewy,
9) zaprezentować wyniki ćwiczeń.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- nasiona szałwii i \
eniszka,
- skrzynki, kuwety, multiplaty ró\
nej wielkości,
- podło\
e (ziemia liściowa, torf, piasek),
- packa, deseczka, sito do przesiewania,
- suchy piasek, konewka,
- szkło do przykrycia skrzynek,
- etykiety, pisak.
Ćwiczenie 2
Przygotuj doniczki i pojemniki do produkcji rozsady.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) wyró\
nić ró\
ne pojemniki oraz doniczki stosowane w produkcji ogrodniczej,
2) określić średnicę i porównać z numerem doniczki,
3) porównać cię\
ar i pojemność doniczek tego samego numeru wykonanych z ró\
nych
materiałów,
4) napełnić doniczki i skrzynki podło\
em, zwracając uwagę na prawidłowe wykonanie tej
czynności.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- zestaw doniczek o ró\
nych kształtach i wielkościach, ceramicznych i z tworzyw
sztucznych,
- skrzynki, kuwety, multiplaty ró\
nej średnicy,
- waga, miarka, etykiety, pisak,
- podło\
e (ziemia liściowa).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
Ćwiczenie 3
Przygotuj nasiona paciorecznika do wysiewu.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) dokładnie obejrzeć nasiona paciorecznika,
2) określić technikę i głębokość siewu nasion paciorecznika,
3) uszkodzić nasiona paciorecznika pilnikiem lub papierem ściernym,
4) wybrać doniczki o odpowiedniej średnicy,
5) napełnić doniczkę podło\
em i umieścić w nich nasiona,
6) podlać i w wyznaczonym miejscu ustawić doniczki z paciorecznikiem,
7) zaetykietować wysiewy,
8) zaprezentować swoje wyniki.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- nasiona pacioreczników,
- poradnik dla ucznia,
- kartki papieru,
- przybory do pisania,
- papier ścierny lub pilnik,
- doniczki ró\
nej średnicy, multiplaty,
- podło\
e (ziemia liściowa),
- konewka.
Ćwiczenie 4
Określ technikę i głębokość siewu nasion roślin jednorocznych.
Sposób wykonania ćwiczenia:
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) sporządzić tabelę według wzoru,
Wielkość nasion Technika siewu nasion Głębokość siewu nasion
Lp.
1 2 3
Nasiona bardzo
1
drobne
Nasiona średniej
2
wielkości
Nasiona du\
e
3
2) dobrać technikę siewu do wielkości nasion,
3) określić głębokość siewu nasion w zale\
ności od wielkości,
4) zaprezentować wyniki ćwiczenia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- poradnik dla ucznia,
- arkusze papieru,
- przybory do rysowania.
4.3.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wyjaśnić, na czym polega skaryfikacja nasion?
1
1

2) wyjaśnić, na czym polega zaprawianie chemiczne nasion?
1
1

3) scharakteryzować podło\
a do wysiewu nasion?
1
1

4) scharakteryzować techniki siewu nasion roślin jednorocznych
1
1

uprawianych z rozsady i z siewu wprost do gruntu?
5) dobrać sposób siewu nasion do ich wielkości?
1
1

 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
4.4. Sadzenie i pielęgnacja roślin ozdobnych
4.4.1. Materiał nauczania
Rośliny ozdobne rozmna\
ane generatywnie wymagają kilkakrotnej lub jednorazowej
zmiany miejsca uprawy. Zmiany te to: pikowanie, przesadzanie i sadzenie na miejsce stałe.
Pikowanie jest to rozsadzanie siewek, jest najbardziej pracochłonnym i czasochłonnym
zabiegiem przy produkcji rozsady. Zabieg ten wykonujemy, gdy młode siewki wykształciły
pierwszy liść właściwy. Zabieg ten pozwala na:
- rozsadzenie gęstych wysiewów,
- zwiększenie ilości składników od\
ywczych przypadających na jedną roślinę,
- zwiększenie światła przypadającego na jedną roślinę,
- pobudzenie korzeni do formowania zwartej bryły korzeniowej.
Do pikowania u\
ywa się takiego samego podło\
a jak do wysiewów (podło\
e i pojemniki
zostały omówione w rozdziale 4.3.). Pikujemy do przygotowanych pojemników. Zabieg ten
wykonujemy specjalnym pikownikiem (rys. 17), albo dobrze zaostrzonym kołeczkiem.
Kuwety z siewkami przed pikowaniem powinny być dobrze podlane. Kołeczkiem
podwa\
amy korzenie siewki, trzymając jednocześnie palcami za liścienie. Najdłu\
sze
korzenie uszczykujemy, nie niszcząc bryłki korzeniowej. Kołeczkiem wykonujemy otwór, w
którym umieszczamy roślinę głębiej ni\
rosła na miejscu stałym. Pod kątem wbijamy
kołeczek tu\
obok siewki i przesuwamy go w kierunku rośliny, nagarniając podło\
e na
korzenie. Wyrównujemy miejsce po wbitym kołeczku, podlewamy małym strumieniem
wody. Pikowanie siewek roślin pokazano na rysunku 18.
Rys.17. Picownik [www.musanlu.w.interia.pl]
Rys. 18. A - nieprawidłowo przeprowadzone pikowanie  korzenie zgięte do góry, pikownik nie dociska
podło\
a do systemu korzeniowego, B  prawidłowe pikowanie  korzenie nie podwinięte, pikownik
wbity pod kątem po przesunięciu dociska podło\
e do systemu korzeniowego
[www.musanlu.w.interia.pl]
Przed sadzeniem rozsady na miejsce stałe teren powinien być starannie uprawiony i wzbogacony
w próchnicę. W tym celu stosuje się co 2-3 lata, jesienią nawo\
enie obornikiem. Młode
rośliny uprawiane pod szkłem są bardzo delikatne. Chcąc zwiększyć ich wytrzymałość na
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
ni\
sze temperatury, ostre słońce, niedobór wody i wiatr, nale\
y je zahartować. W tym celu, na
7-10 dni przed wysadzeniem na miejsce stałe, ograniczamy podlewanie i stopniowo
zwiększamy wietrzenie. Wa\
nym zabiegiem wpływającym na dobre rozkrzewienie rozsady
jest uszczykiwanie wierzchołków. Opóz
nia ono kwitnienie, ale wzmacnia rozsadę, nadaje jej
ładny kształt oraz zapewnia obfitsze kwitnienie (roślina wytwarza większą ilość pędów).
Dobrze wykształconą, krępą i zahartowaną rozsadę mo\
emy wysadzać dopiero wtedy, gdy
minie groz
ba ostatnich wiosennych przymrozków (około połowy maja; po tzw.  zimnej
Zośce ). Sadzenie najlepiej przeprowadzić w pochmurną, a nawet lekko deszczową pogodę.
Przed sadzeniem rośliny powinny być obficie podlane (najlepiej dzień wcześniej).
Wyciągamy sadzonkę, obracając ją w dół i uderzając w denko doniczki. Bryła ziemi powinna
się łatwo wysunąć, je\
eli nie, rozcinamy doniczkę no\
ycami ogrodniczymi. Wykopujemy
łopatką ogrodniczą odpowiedniej wielkości dołek. Umieszczamy w nim roślinę, nie rozbijając
bryły korzeniowej, przysypujemy spulchnioną ziemią i podlewamy. Powodzenie uprawy
roślin jednorocznych zale\
y od prawidłowego rozmieszczenia sadzonek. Sadzonki
rozkładamy w "szachownicę" w celu maksymalnego wykorzystania terenu i uzyskania
efektu wizualnego. Rozstawa, w jakiej wysadzamy rośliny zale\
y przede wszystkim od
gatunku, odmiany rośliny, a tak\
e od przeznaczenia rośliny. Przybli\
one rozstawy, w jakich
powinno się wysadzać rozsadę roślin jednorocznych przedstawia tabela 4. Znając rozstawę
danej rośliny łatwo mo\
emy obliczyć ilość roślin przypadających na 1 m2.
Tabela 4 Rozstawa sadzenia roślin jednorocznych produkowanych z rozsady [opracowanie własne autora]
Nazwa polska Rozstawa [cm]
\
eniszek meksykański 15 x 20
begonia stale kwitnąca 15 x 30
aster chiński 20 x 25
celozja pierzasta 25 x 30
goz
dzik ogrodowy 25 x 30
gazania lśniąca 25 x 30
niecierpek balsamina 30 x 40
lobelia przylądkowa 15 x 20
petunia ogrodowa 20 x 25
szałwia błyszcząca 20 x 20
aksamitka wzniesiona 30 x 40
aksamitka rozpierzchła 20 x 25
aksamitka wąskolistna 20 x 25
werbena ogrodowa 20 x 30
cynia wytworna 20 x 25
a b c d
Rys. 19. Etapy wysadzania rozsady na miejsce stałe a  wyciąganie sadzonki z doniczki, b 
sadzenie rośliny, c  podlewanie rośliny, d  pokaz sadzenia na krzy\
[www.costorama.pl.]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
Zabiegi po sadzeniu roślin
Do podstawowych zabiegów jakie wykonuje się po posadzeniu roślin do gruntu nale\
ą:
- podlewanie,
- odchwaszczanie,
- usuwanie przekwitniętych kwiatostanów,
- dokarmianie.
Jednym z podstawowych zabiegów po przepikowaniu i posadzeniu roślin jest podlewanie.
Zabieg ten ma na celu dostarczenie roślinie wody oraz ściślejsze przyleganie wilgotnej ziemi
do korzeni. Dawkowanie wody zale\
y od gatunku uprawianej rośliny, od faz rozwojowych,
temperatury i rodzaju gleby. Świe\
o posadzone sadzonki nale\
y podlewać bardzo ostro\
nie,
aby ich nie  przybić do podło\
a i nie spowodować zalania, które pogarsza warunki
powietrzne w podło\
u. W okresie, kiedy nasłonecznienie i temperatura wzrastają, nale\
y
zwiększyć ilość wody oraz częstotliwość podlewania. Najlepszą porą podlewania i zraszania
są godziny ranne lub przedpołudniowe, wtedy bowiem roślina wykazuje największe
zapotrzebowanie na wodę. Na małych powierzchniach mo\
emy podlewać tradycyjną
konewką lub wę\
em.
Kolejnym zabiegiem wykonywanym po posadzeniu roślin na miejsce stałe jest
odchwaszczanie. Podstawowym sposobem zapobiegania zachwaszczeniu jest motyczenie.
Zabieg ten powoduje równie\
spulchnienie, przewietrzanie i niszczenie skorupy gleby.
Aby zabieg był skuteczny nale\
y przeprowadzać go starannie i regularnie.
Usuwanie przekwitniętych kwiatostanów, przedłu\
y okres kwitnienia i mo\
e spowodować
powtórne kwitnienie pod koniec lata. Kwiaty usuwa się ostrym no\
em, sekatorem, no\
ycami
lub usuwa się ręcznie w zale\
ności od gatunku.
Większość roślin w fazie wzrostu wymaga nawo\
enia. Rośliny jednoroczne nawozi się
do czasu kwitnienia. Nale\
y uwa\
ać, aby ich nie przenawozić, bo otrzymamy wielką masę
liści, a nie kwiatów. Stosując nawozy w formie proszku lub granulek miesza się z wierzchnią
warstwą ziemi. Lepsze rezultaty daje nawo\
enie dolistne. Polega na opryskaniu roślin
płynnym nawozem. Jest on szybko wchłaniany przez roślinę.
4.4.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Kiedy wykonujemy pikowanie siewek?
2. W jakim celu wykonujemy pikowanie siewek?
3. Jakie są cechy dobrej rozsady?
4. Na czym polega zabieg hartowania rozsady?
5. Kiedy wysadzamy rośliny jednoroczne uprawiane z rozsady do gruntu?
6. Jakie znasz zabiegi wykonywane po posadzeniu roślin?
7. Kiedy najlepiej podlewać roślin?
8. W jaki sposób nawozimy rośliny jednoroczne?
4.4.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj pikowanie siewek szałwii i lobelii.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zgromadzić materiały,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
2) zgromadzić siewki szałwii i lobelii,
3) wybrać odpowiedniej średnicy doniczki lub multiplaty,
4) napełnić podło\
em wybrane pojemniki,
5) ostro\
nie wyjąć siewki ze skrzynek,
6) przestrzegać techniki pikowania,
7) pikować za pomocą pikownika lub kołeczka,
8) ustawić przepikowane rośliny w wybranym miejscu i podlać je,
9) zaetykietować rośliny, podając nazwę rodzajową i gatunkową, ewentualnie odmianę,
10) zaprezentować wyniki ćwiczenia.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- poradnik dla ucznia,
- siewki szałwii i lobelii,
- doniczki ró\
nej średnicy i multiplaty,
- podło\
e,
- rękawiczki,
- pikulec lub kołeczek zaostrzony,
- etykiety, flamaster,
- konewka.
Ćwiczenie 2
Wysadz
szałwię błyszczącą i \
eniszek meksykański.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zmierzyć kwietnik,
2) zaprojektować nasadzenie kwietnika,
3) dobrać rozstawę dla poszczególnych roślin,
4) obliczyć obsadę rośliny na1 m�,
5) sprawdzić zdrowotność rozsady,
6) wyznaczyć za pomocą sznurka lub znacznika rozstawę roślin,
7) wykonać sadzenie zgodnie z projektem,
8) wykonaj zabiegi pielęgnacyjne po posadzeniu,
9) zaprezentować wyniki ćwiczenia.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- poradnik dla ucznia,
- sadzonki szałwii błyszczącej i \
eniszka meksykańskiego,
- sznurek lub znacznik, metrówka,
- łopatka, rękawiczki,
- konewka.
Ćwiczenie 3
Wykonaj zabiegi pielęgnacyjne na kwietniku z roślin jednorocznych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
1) dobrać rodzaj zabiegów pielęgnacyjnych,
2) zgromadzić odpowiednie narzędzi,
3) wykonać zabiegi pielęgnacyjne,
4) zaprezentować wyniki ćwiczenia.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- poradnik dla ucznia,
- kwietnik z roślinami jednorocznymi,
- motyczka, pazurki,
- sekator,
- nawozy dolistne,
- rękawiczki,
- wą\
, konewka.
4.4.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) określić zalety pikowania?
1
1

2) scharakteryzować sposób pikowania siewek?
1
1

3) wyjaśnić technikę sadzenia roślin do gruntu?
1
1

4) scharakteryzować zabiegi pielęgnacyjne po posadzeniu rozsady do
1
1

gruntu?
5) wyjaśnić celowość stosowania uszczykiwania wierzchołków roślin?
1
1

6) obliczyć obsadę roślin na 1m2?
1
1

 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
4.5. Ochrona roślin ozdobnych
4.5.1. Materiał nauczania
Choroby roślin ozdobnych uprawianych w gruncie
Choroby roślin ozdobnych mo\
emy podzielić na dwie podstawowe grupy:
- choroby nieinfekcyjne,
- choroby infekcyjne.
Przyczyną chorób nieinfekcyjnych są przez nieodpowiednie warunki glebowe,
klimatyczne, niewłaściwa uprawa lub nawo\
enie. Przyczyną chorób infekcyjnych są:
- grzyby,
- wirusy,
- bakterie.
Wśród chorób, które często pojawiają się na roślinach uprawianych w gruncie są choroby
grzybowe. Charakterystycznymi objawami tych są: nekrotyczne plamy na liściach, nekroza
podstawy pędów młodych roślin, zgnilizny, biały, mączysty nalot, skupienia zarodników.
Zwalczanie chorób grzybowych nale\
y przeprowadzać zgodnie z zaleceniami w programie
ochrony roślin ozdobnych. Środki do zwalczania chorób grzybowych nazywamy
fungicydami. Objawami chorób wirusowych mogą być: mozaiki, kędzierzawki, redukcja
blaszki liściowej, zniekształcenia liści, staśmienia pędów, nekrotyczne plamy na liściach
często wielobarwne. Choroby wirusowe przenoszone są głównie przez mszyce i wciornastki.
Zwalczanie chorób wirusowych polega na stosowaniu zdrowego materiału rozmno\
eniowego,
zwalczaniu szkodników, które przenoszą tę chorobę oraz selekcji negatywnej. Choroby
bakteryjne mają podrzędne znaczenie. Przenoszenie bakterii z rośliny na roślinę następuje w
warunkach naturalnych za pośrednictwem deszczu, wiatru i owadów. Infekowanie rośliny
następuje przez rany, aparaty szparkowe. Walka z chorobami bakteryjnymi polega na
usuwaniu i niszczeniu chorych roślin. Objawami chorób bakteryjnych są narośla na liściach
i korzeniach roślin, zgnilizny, nekrozy, śluzowate wycieki. Szczegółowe informacje dotyczące
chorób występujących na roślinach ozdobnych uprawianych w gruncie zawiera tab. 5.
Szkodniki roślin uprawianych w gruncie
Szkodniki \
erujące na roślinach często są widoczne gołym okiem np.: mszyce,
wciornastki, przędziorki. Mo\
emy rozpoznać je poprzez zaobserwowanie \
ywych
szkodników lub rodzaj uszkodzeń występujących na roślinie. Często na roślinie występują te\

objawy wskazujące na obecność szkodnika np.: ciecz miodowa wydzielana przez mszyce,
delikatna pajęczynka wydzielana przez przędziorki czy zaschnięty śluz wydzielany przez
ślimaki. Zwalczanie szkodników roślin przeprowadza się według zaleceń w programie
ochrony roślin.
Charakterystyka chorób i szkodników występujących na roślinach ozdobnych
Tabela 5. Choroby i szkodniki występujące na roślinach uprawianych w gruncie [opracowanie własne]
Atakowane
Opis choroby i objawy Metody zwalczania
rośliny
Fuzarioza begonie, Biopreparaty-Biosept 33 SL,
gazanie, naprzemiennie z fungicydami, chore
Choroba grzybowa, pojawiają się brązowe, wodniste plamy,
lobelie, lwie rośliny usuwać.
przy podstawie pędu lub na liściach stykających się z
paszcze.
ziemią, liście obumierają i pojawia się jasnobrązowa
grzybnia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
Mączniak prawdziwy astry, lobelie, Nale\
y wybierać odmiany odporne na
lwie paszcze. mączniaka,
stosować środki grzybobójcze, stosować
biopreparaty (BioPlatt 25EC, Biochikol
020 PC, Biosept 33 SL).
Choroba grzybowa, liście pokryte są białym
mączystym nalotem, liście brązowieją i opadają,
wystąpieniu choroby sprzyja zagęszczenie roślin
i niska wilgotność ziemi.
Mączniak rzekomy bratki, floksy,
Nale\
y zastosować środki grzybobójcze
groszek
po pojawieniu się pierwszych objawów.
pachnący,
lewkonia, lwia
paszcza.
Chorobę tę wywołują patogeny grzybowe, na górnej
stronie liścia pojawiają się \
ółte plamy, a po drugiej
stronie w tym samym miejscu widoczny jest szarawy
nalot, przy silnym pora\
eniu liście zasychają.
Plamistość liści astry, bratki, Usuwać i palić pora\
one liście,
begonie, stosować biopreparaty na przemian
Objawia się poprzez wodniste, okrągłe lub owalne
szałwia. z fungicydami.
plamy barwy brązowej, chore liście zamierają.
Rdza bratki, Lepsze wietrzenie i większe odstępy
goz
dziki, między roślinami, rośliny pora\
one
malwy, nale\
y usuwać. Stosować biopreparaty
stokrotki. naprzemiennie fungicydami.
Chorobę tę wywołują patogeny grzybowe, na dolnej
stronie liścia pojawiają się rdzawe skupiska
zarodników, a na górnej stronie pojawiają się jasne
plamy, po pewnym czasie liście obumierają.
Szara pleśń wiele roślin: Walcząc z szarą pleśnią, nale\
y
aksamitki, stosować działania zapobiegawcze oraz
Chorobę tę wywołują patogeny grzybowe, na liściach,
astry, begonie, stosować środki grzybobójcze.
łodygach czy kwiatach pojawiają się brązowe plamki,
bratki, malwy,
które pokryte są szarym puszystym nalotem, ujawnia
lobelie.
się w okresach pogody deszczowej i chłodnej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
Wiroza groszek Nale\
y kupować rośliny zdrowe
pachnący i zwalczać czynniki mogące przenosić
Choroba powodowana przez wirusy przemieszczające
wirusy, chore rośliny usuwać i palić.
się wraz z sokami zainfekowanych roślin, mogą być i wiele roślin
przenoszone przez szkodniki, narzędzia, kwiaty są kwitnących.
drobne, na płatkach występują smugowate lub pstre
przebarwienia, na liściach \
ółte przebarwienia.
Atakowane Zapobieganie
Szkodniki i powodowane uszkodzenia
rośliny
Nale\
y wietrzyć pomieszczenia, lub
Mszyce atakują bardzo
stosować środki owadobójcze.
wiele roślin,
Pojawiają się na młodych liściach, kwiatach,
astry, goz
dziki,
wysysając soki z rośliny, roślina opanowana przez
lewkonie.
mszyce nie rośnie, a młode liście są poskręcane
i pokryte lepkimi wydzielinami mszyc na których
często pojawiają się grzyby sadzakowe.
goz
dziki, Walka polega na stosowaniu środków
Przędziorki
malwy. owadobójczych.
śerują na dolnej stronie liścia w okolicy nerwu liścia,
liść brązowieje i zasycha, widocznym znakiem ich
występowania jest delikatna, jedwabista pajęczyna,
rozwojowi sprzyja sucha i gorąca pogoda.
bratki, Walka z nimi polega na stosowaniu
Ślimaki
stokrotki. pułapek oraz środków chemicznych do
Objawy \
erowania mogą być ró\
ne, zeskrobując
zwalczania ślimaków (moluskocydy).
powierzchnię liści i łodyg, wygryzają dziury lub
nacinają liście, szczególnym znakiem pozwalającym
na wykrycie sprawcy, są ślady śluzu na roślinach,
rozwijają się w środowisku wilgotnym.
mieczyki, Stosowanie środków owadobójczych.
Wciornastki
begonie.
Pojawiają się na dolnej stronie liścia, wysysając soki z
rośliny, po miejscach \
erowania pojawiają się jasne
plamy, czarne plamy odchodów obok miejsc ssania
oznacza opanowanie przez wciornastki.
Metody walki z chorobami i szkodnikami
Do walki z chorobami i szkodnikami stosujemy metody:
- agrotechniczne,
- mechaniczne i fizyczne,
- biologiczne,
- chemiczne.
Metoda agrotechniczna obejmuje szereg zabiegów uprawowych i pielęgnacyjnych,
których celem jest stworzenie roślinom odpowiednich warunków do rozwoju, a jednocześnie
zmniejszenie występowania chorób i szkodników. Do podstawowych zabiegów nale\
ą:
- odpowiednie zmianowanie,
- dobre przygotowanie gleby,
- prawidłowe nawo\
enie,
- stosowanie wysokiej jakości materiału nasiennego,
- wysadzanie zdrowej rozsady,
- niszczenie chwastów.
Metoda mechaniczna polega na ręcznym zbieraniu, ścinaniu części pora\
onych roślin,
usuwaniu roślin z objawami pora\
enia, stosowanie przynęt i pułapek do odławiania
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
szkodników oraz niszczenie \
ywicieli pośrednich. Pułapki zawierają substancje zapachowe,
związki chemiczne lub specjalne barwne tablice.
Metody fizyczne polegają na wykorzystaniu w ochronie roślin wysokich temperatur.
Wysokie temperatury stosuje się do odka\
ania materiału rozmno\
eniowego lub podło\
a
poprzez parowanie gleby. Mo\
na stosować ciepłe kąpiele bulw i cebul w celu zniszczenia
czynników chorobotwórczych.
Metody biologiczne polegają na wykorzystaniu innych organizmów \
ywych w zwalczaniu
szkodników i patogenów roślin.
Metody chemiczne polegają na stosowaniu chemicznych środków ochrony roślin. Dzielą
się na trzy grupy:
- herbicydy do zwalczania chwastów,
- fungicydy do zwalczania chorób,
- zoocydy do zwalczania szkodników.
4.5.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie są przyczyny chorób infekcyjnych?
2. W jaki sposób zwalczamy choroby wirusowe?
3. Na jakich organach roślin mogą \
erować szkodniki?
4. Jakie są objawy \
erowania szkodników?
5. Jakie mogą być objawy chorobowe?
6. Jakie są metody do zwalczania chorób i szkodników?
7. Na czym polega metoda agrotechniczna?
8. Jakie choroby i szkodniki występują na roślinach ozdobnych?
4.5.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Scharakteryzuj środki ochrony stosowane w uprawach roślin ozdobnych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przestrzegać zasad bhp,
2) odszukać informacje zamieszczone na etykietach opakowania,
3) uzupełnić tabelę według wzoru,
4) zaprezentować wyniki ćwiczenia.
Nazwa Substancja Klasa Forma Zastosowanie
Preparatu biologicznie czynna toksyczności u\
ytkowa
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- najwa\
niejsze krajowe i zagraniczne preparaty chemiczne (opakowania),
- karta pracy,
- przybory do pisania.
Ćwiczenie 2
Zaplanuj harmonogram ochrony dla dowolnej rośliny.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zaplanować uprawę dowolnej rośliny,
2) określić rodzaj zabiegów pielęgnacyjnych,
3) dobrać odpowiednie środki ochrony roślin w czasie wegetacji,
4) zaprezentować swoje wyniki.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- program ochrony roślin ozdobnych,
- arkusze papieru,
- przybory do pisania.
Ćwiczenie 3
Rozpoznaj szkodniki roślin ozdobnych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) wyszukać informacje na temat szkodników w poradniku dla ucznia,
2) opisać objawy uszkodzeń,
3) rozpoznać szkodnika posługując się lupą,
4) wykonać rysunek z uszkodzeniami i zaprezentować swoje wyniki.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- rośliny z uszkodzeniami,
- arkusze papieru,
- przybory do pisania,
- lupa,
- atlasy chorób i szkodników roślin ozdobnych.
4.5.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) wyjaśnić przyczyny chorób infekcyjnych i nieinfekcyjnych?
1
1

2) wyjaśnić, na czym polega walka z chorobami wirusowymi?
1
1

3) scharakteryzować choroby występujące na roślinach ozdobnych?
1
1

4) scharakteryzować szkodniki występujące na roślinach ozdobnych?
1
1

5) rozpoznać uszkodzenia na roślinach spowodowane przez szkodniki?
1
1

 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
4.6. Uprawa roślin ozdobnych w gruncie
4.6.1. Materiał nauczania
Uprawa roślin jednorocznych wysiewanych wprost do gruntu i z rozsady
Rośliny jednoroczne uprawiane są przez jeden sezon wegetacyjny. W zale\
ności od
długości cyklu rozwojowego oraz wymagań cieplnych uprawia się je:
- z siewu wprost do gruntu,
- z rozsady.
Mają one krótki cykl wegetacyjny około 3- 4 miesięcy, są roślinami światłolubnymi, dnia
długiego, lubią gleby piaszczysto  gliniaste i średnio wilgotne, są stosunkowo odporne
na choroby i szkodniki. Rośliny jednoroczne mają wszechstronne zastosowanie. Uprawia się
je w ogrodach przydomowych, na działkach, nadają się na kwiat cięty, do suchych
kompozycji, jako rośliny rabatowe i obwódkowe oraz jako rośliny pnące.
Przygotowanie podło\
a, zabiegi pielęgnacyjne w uprawie roślin wysiewanych wprost
do gruntu zostały omówione w rozdziale 4.4. Nasiona wysiewamy, kiedy ziemia ogrzeje
się do 6-10�C, czyli w kwietniu lub pierwszej dekadzie maja. Nasiona drobne wysiewa się
rzędowo na zagony lub rabaty, a du\
e gniazdowo lub punktowo. Rozstawa rzędów oraz
gęstość siewu będzie zale\
ała od wysokości i pokroju rośliny oraz przeznaczenia. Rozstawę
ró\
nych gatunków roślin podano w tabeli 4.
Rośliny uprawiane z rozsady mają stosunkowo długi okres wegetacji oraz długi okres
wschodów, a ponadto są wra\
liwe na niskie temperatury. Wiele gatunków ma bardzo drobne
nasiona i bezpieczniej jest je wysiać w warunkach kontrolowanych (np. w skrzynkach). Przy
produkcji roślin z rozsady potrzebne jest pomieszczenie zabezpieczające przed mrozem oraz
dobrze oświetlone. Produkcja powinna odbywać się w szklarni. W tabeli 6 podano terminy
siewu oraz temperatury wysiewu nasion.
Tabela 6. Terminy siewu nasion dla roślin jednorocznych uprawianych z siewu wprost do gruntu
[opracowanie własne]
Gatunki roślin
Miejsce Temperatur
Wysiew Termin
wysiewu a w �C
(nazwy łacińskie)
Lobelia przylądkowa,
śeniszek
ciepłe
meksykański,
Zimowy k. XII-pocz. III 20-25
szklarnie
Petunia ogrodowa,
Szałwia błyszcząca.
Cynia wytworna,
ciepłe
Wczesno- inspekty, Portulaka
k. III 20
wiosenny tunele wielkokwiatowa,
foliowe
Gazania.
Aksamitka,
zimne
Wiosenny IV 16-20 Cynia wytworna,
inspekty
Goz
dzik.
Przygotowanie podło\
a oraz pojemników do wysiewu, sposoby siewu oraz technika siewu
zostały omówione w rozdziale 4.3.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
Warunki kiełkowania nasion
Optymalne temperatury kiełkowania poszczególnych gatunków podano w tabeli 6. Są one
związane z pochodzeniem roślin. Wa\
nym czynnikiem kiełkowania i wzrostu roślin jest
zapewnienie optymalnej wilgotności podło\
a i powietrza. Zbyt wysoka wilgotność podło\
a
powoduje powstawanie warunków beztlenowych i gnicie nasion, zbyt niska wilgotność
powoduje wysychanie nasion i utratę zdolności kiełkowania. Większość nasion kiełkuje
w ciemności, przykrywamy więc nasiona piaskiem. Do roślin wymagających światła
do kiełkowania nale\
ą: Begonia stale kwitnąca, Celozja pierzasta, Lewkonia letnia, Petunia
ogrodowa, Lwia paszcza. Specjalnym zabiegiem stosowanym przy uprawie roślin z rozsady
jest ich pikowanie. Technika pikowania zastała omówiona w rozdziale 4.4.
Pielęgnacja rozsady
Do podstawowych zabiegów pielęgnacyjnych rozsady nale\
ą: podlewanie, wietrzenie,
odchwaszczanie, nawo\
enie, uszczykiwanie, ochrona przed chorobami i szkodnikami.
Szczególnie wa\
ne jest umiejętne podlewanie rozsady. Ma to ogromne znaczenie podczas
słonecznej pogody, gdy\
rośliny łatwo ulegają poparzeniu, łatwiej jest o rozwój patogenów
grzybowych. Nie nale\
y tak\
e zalewać nadmiernie podło\
a, szczególnie w chłodne i pochmurne
dni, łatwo wtedy o rozwój chorób grzybowych jak równie\
o pojawienie się szkodników
na roślinach i w glebie. Zasilanie jest zabiegiem, który wpływa na jakość rozsady. Nawo\
enie
mo\
emy rozpocząć wtedy, gdy roślina zaczęła wypuszczać nowe liście po przesadzeniu lub
gdy widzimy objawy niedoboru składników pokarmowych. Najlepiej stosować zasilanie
dolistne, płynnymi wieloskładnikowymi nawozami. Du\
ym problemem w uprawie roślin są chwasty.
Nale\
y eliminować je poprzez wyrywanie, tak aby nie uszkodzić młodej rozsady. Wa\
nym
zabiegiem wpływającym na dobre rozkrzewienie rozsady jest uszczykiwanie wierzchołków.
Zabieg ten został omówiony w rozdziale 4.4. Aby wyprodukowaną rozsadę, mo\
na było
wysadzić na miejsce stałe, nale\
y poddać rośliny hartowaniu. Zbieg hartowania został
omówiony w rozdziale 4.4. Zahartowana rozsada jest krępa, jędrniejsza, ma liście prawidłowo
wybarwione i ukształtowane.
Ochrona roślin ozdobnych została opisana w rozdziale 4.5.
Termin wysadzania rozsady oraz technika sadzenia została omówiona w rozdziale 4.4.
Uprawa i zastosowanie roślin dwuletnich
Cykl rozwojowy roślin dwuletnich jest rozło\
ony na dwa sezony wegetacyjne. W pierwszym
roku wytwarzają organy wegetatywne w postaci rozety liściowej, a w drugim roku
wytwarzają organy generatywne; kwiaty, nasiona. Do najbardziej znanych roślin dwuletnich
mo\
emy zaliczyć: bratki, stokrotki, niezapominajki, goz
dziki, malwy, naparstnicę.
Rośliny dwuletnie dzięki du\
ej ró\
norodności form mają szerokie zastosowanie.
Wykorzystuje się je do jesiennych i wiosennych obsadzeń na kwietniki (bratki, stokrotki,
goz
dziki brodate), do ró\
nych pojemników kwiatowych, do pędzenia pod osłonami,
uprawiane są na kwiat cięty (naparstnice, dzwonki), na rabaty kwiatowe, do większych grup
kwiatowych (miesięcznice, dziewanny, malwy) oraz do suchych kompozycji (miesięcznica,
szczeć draparska).
Ze względu na ró\
ną długość cykli wegetacyjnych roślin dwuletnich, mo\
emy wyró\
nić
kilka terminów siewu dla poszczególnych gatunków tabela 7.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
Tabela 7. Terminy siewu dla roślin dwuletnich [opracowanie własne]
Wysiew Termin Miejsce wysiewu Gatunki
ciepły inspekt. Malwa,
V-pierwsza
Wiosenny
Szklarnia. Naparstnica,
dekada VI
Goz
dzik ogrodowy.
ciepły inspekt. Goz
dzik brodaty,
druga dekada V-
Wiosenny
Szklarnia. Dzwonek ogrodowy,
druga dekada VI
Miesięcznica letnia.
zimny inspekt, Niezapominajka,
VI-pierwsza
Letni
rozsadnik, szklarnia. Stokrotka.
dekada VII
zimny inspekt, Bratek ogrodowy.
Letni VII-VIII
rozsadnik, szklarnia.
Wybierając termin wysiewu, uwzględnia się długość cyklu uprawy poszczególnych roślin
oraz planowany termin kwitnienia. Najszybciej zakwita bratek, po 3- 4 miesiącach, inne
rośliny jak stokrotka, niezapominajka, goz
dzik, zakwitają po 3- 7 miesiącach, malwa,
naparstnica, potrzebują a\
12- 13 miesięcy do zakwitnięcia.
Produkcja roślin dwuletnich opiera się na wyprodukowaniu rozsady i posadzeniu w tym
samym roku do gruntu, aby w przyszłym roku na wiosnę zakwitły. Przygotowanie podło\
a
oraz pojemników do wysiewu zostało omówione w rozdziale 4.3. Przed siewem nasion
szczególnie bratków i stokrotek nale\
y zaprawić nasiona (zaprawy nasienne jakie stosuje się
w produkcji ogrodniczej podano w rozdziale 4.3.). Nasiona wysiewa się rzutowo lub
punktowo.
Oprócz uprawy, która przebiega w szklarni, stosuje się technologię uprawy tradycyjnej.
Uprawa ta polega na wysianiu nasion na rozsadniku lub do zimnego inspektu. Kiedy siewki
wytworzą 3- 4 liście rozsadza się je na zagony zastępcze w rozstawie 15 x 20 cm. Rośliny,
które są dostatecznie wyrośnięte wysadzamy na miejsce stałe. Czynność tą wykonujemy
jesienią lub po przezimowaniu na wiosnę, zale\
nie od gatunku i celu uprawy.
W czasie produkcji rozsady przeprowadzamy niezbędne zabiegi pielęgnacyjne czyli:
podlewanie, odchwaszczanie, nawo\
enie i ochronę przed chorobami i szkodnikami. Zabiegi
te zostały omówione w rozdziale 4.4.i 4.5. Zimowe warunki wszystkie rośliny dwuletnie
w naszym klimacie znoszą dobrze. Jedynie przy bardzo ostrych i bezśnie\
nych zimach mogą
wymarzać, dlatego lepiej jest je przykryć gałązkami drzew iglastych (stroiszem), korą
sosnową lub torfem. Rośliny najpóz
niej nale\
y przykryć, kiedy ziemia ju\
płytko
przemarznie, wiosną okrycie zdejmujemy jak najwcześniej.
Uprawa i zastosowanie roślin wieloletnich zimujących w pomieszczeniach
Do grupy tej nale\
ą byliny, które w naszym klimacie przemarzają. Najbardziej znane
i uprawiane w naszych ogrodach, które wymagają przechowania to: dalia, mieczyk, begonia,
kanna (paciorecznik). Organy przetrwalnikowe (bulwy, kłącza, korzenie bulwiaste) tych
roślin wykopuje się w końcu września lub na początku paz
dziernika i przechowuje
w pomieszczeniach w ró\
nych warunkach, w zale\
ności od gatunku. Po pierwszych
przymrozkach wykopuje się całe rośliny. Przesuszamy je przez kilka dni w miejscu
zacienionym i dobrze przewietrzonym. Usuwamy łodygi, liście, zamarłe korzenie, resztki
ziemi. W tabeli 8 podano temperatury przechowywania bylin.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
Tabela 8. Temperatury przechowania organów przetrwalnikowych [opracowanie własne autora]
Temperatura
Gatunek Pomieszczenie Organy przetrwalnikowe
przechowania
piwnica,
Begonia bulwiasta 8-10�C bulwy
przechowalnia
Mieczyk 3-7�C piwnica bulwy
Kanna 5-8�C piwnica kłącza
Dalia 4-5�C piwnica zgrubiałe korzenie bulwiaste
Uprawa Begonii bulwiastej
Wysokość roślin wynosi do 30cm, łodygi i liście mięsiste, owłosione. Kwiaty wyrastają
z kątów liści, kwitnie od maja do jesieni. Begonia lubi gleby \
yzne, przewiewne, zasobne
w składniki pokarmowe, a stanowisko nieco zacienione. Ma szerokie zastosowanie jako
roślina rabatowa, na kwietniki, do pojemników wiszących i stojących. Stosowana jest te\

jako doniczkowa roślina pokojowa. Na skalę produkcyjną begonię rozmna\
amy z nasion.
Nasiona begonii wysiewamy do podło\
a w ziemię liściową z domieszką torfu i piasku.
Najlepszy termin siewu, to koniec listopada do lutego. Temperatura podczas kiełkowania
powinna wynosić 20�C. Siewki pikuje się kilkakrotnie .W końcu maja przesadza się je na
zagony w miejsca półcieniste i pozostają tam do jesieni. Po pierwszych przymrozkach
wykopuje się je i umieszcza w suchych i przewiewnych pomieszczeniach. W następnym roku
oczyszczone bulwy sadzimy w marcu do doniczek. Podpędzone rośliny wysadzamy ju\

kwitnące na rabaty.
Rozmna\
anie wegetatywne polega na podziale bulw, które wykonujemy w kwietniu
po podpędzeniu w ciepłej szklarni i przez sadzonki pędowe, wykonujemy je na przełomie
marca i kwietnia, kiedy zaczynają wybijać pędy. Rozmna\
anie wegetatywne jest mało
wydajne i na szeroką skalę nie stosuje się tej metody.
Uprawa mieczyka
Mieczyki uprawia się przede wszystkim na kwiat cięty. Rośliny dorastają nawet do 1,5 m
wysokości i mogą mieć 20 kwiatów. Liście wąskie, mieczowate. Kwitną w zale\
ności od
odmiany  wczesne w lipcu, średniowczesne  lipiec-sierpień, póz
ne  we wrześniu. Lubią
gleby próchniczne, zasobne w składniki pokarmowe dobrze nawiezione obornikiem oraz
przewiewne. Najlepiej rosną na stanowisku słonecznym.
Rys. 20. Rozwój bulw mieczyka. 1 - bulwa macierzysta, 2 - bulwa zastępcza, 3 - bulwy przybyszowe
[Kwietnik nr 3/2001]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38
Bulwy sadzi się do gruntu od połowy kwietnia do pierwszej dekady maja. Głębokość
sadzenia powinna wynosić około 3 krotnej ich wysokości. Przed sadzeniem bulwy mieczyka
zaprawiamy środkiem chemicznym np. Topsin w stę\
eniu 0,5%, Kaptan - 0,3% przez
15 minut (przeciw chorobom grzybowym). Gleba pod sadzeniem mieczyków powinna być
dobrze przygotowana i bogata w składniki pokarmowe. Zabiegi pielęgnacyjne polegają na
spulchnianiu międzyrzędzi, nawadnianiu, niszczeniu chwastów oraz chorób i szkodników.
Bulwy wykopujemy w 2-5 tygodni po zakończonym kwitnieniu. Zwykle wykopuje się we
wrześniu lub na początku paz
dziernika. Bulwy czyścimy, sortujemy, a chore i uszkodzone
niszczymy. Warunki przechowania podano w tabeli 6. Mieczyki rozmna\
amy przez bulwki
przybyszowe. Młode bulwki wysadzamy do zimnego inspektu w marcu. We wrześniu i na
przełomie paz
dziernika wykopujemy bulwy, przechowujemy.
Uprawa kanny, paciorecznika
Są to rośliny trwałe, wysokości 50-150 cm, o krótkim i grubym kłączu. Liście mają du\
e,
podłu\
ne, sztywne, kwiaty zebrane w kłosy, w barwach purpury, czerwieni, \
ółci. Nadają się
na kwietniki, rabaty, do tworzenia grup naturalistycznych w parkach. Mają du\
e wymagania
glebowe. Lubią \
yzne, próchniczne i ciepłe gleby, starannie doprawione, stanowisko
słoneczne i lekko zacienione. Pacioreczniki sadzi się na miejsce stałe w drugiej połowie maja
w rozstawie 40-80 cm, zale\
nie od odmiany. Wymagają intensywnego nawo\
enia i obfitego
podlewania. Rośliny te rozmna\
a się przez podział kłączy. Dzielenie kłączy wykonujemy w
marcu lub na początku kwietnia. Podzielone rośliny pozostawiamy na powietrzu, aby
powierzchnia cięcia zaschła i pokryła się korkiem lub zasypujemy miejsca cięcia roztartym
węglem drzewnym. Do przygotowanych doniczek i ziemi liściowej z dodatkiem piasku,
sadzimy kłącza. Utrzymujemy temperaturę około 18�C. Do gruntu wysadzamy je w
drugiej połowie maja po uprzednim zahartowaniu (zasady hartowania zostały omówione w
rozdziale 4.6). Pacioreczniki są stosunkowo odporne na choroby i szkodniki.
Uprawa dalii
Są to rośliny o wysokości do 150cm, korzeniach bulwiasto zgrubiałych o rozgałęzionych
łodygach, które są wewnątrz puste. Kwiatostany mają wszystkie barwy. Rośliny te nadają się
do grup naturalistycznych, na kwiat cięty, a odmiany karłowe na rabaty i obwódki. Dalie
udają się na ka\
dej glebie, która jest dobrze nawo\
ona i przepuszczalna. Są wymagające co
do stanowiska, lubią wystawę słoneczną. Do gruntu sadzi się je po przymrozkach
wiosennych, w drugiej połowie maja. Rozstawa zale\
y od odmiany i przeznaczenia.
Do nasadzeń w terenach zielonych najczęściej sadzi się dalie karłowe w rozstawie 50 x 50 cm.
Odmiany wy\
sze uprawia się w rzędach na kwiat cięty. Rośliny przywiązuje się do podpór. Aby
roślina kwitła długo i obficie, nale\
y regularnie usuwać przekwitnięte kwiatostany. Dalie
rozmna\
amy przez podział bulw korzeniowych (karp), sadzonki zielne i wysiew nasion.
Najprostszą i najszybszą metodą jest podział bulw korzeniowych (karp). Karpy dzielimy
w maju bezpośrednio przed sadzeniem na rabaty. Ka\
da oddzielona część powinna zawierać
co najmniej jeden dobrze wykształcony pąk. Przy sadzeniu całej karpy dalii, pąk
wierzchołkowy powinien być tu\
pod powierzchnią ziemi. Umieszcza się je, na usypanych
z ziemi kopczykach na dnie dołka. Rysunek 21 przedstawia prawidłowe sadzenie całej karpy.
Przy sadzeniu pojedynczych bulw, głębokość sadzenia jest większa. Pojedyncze bulwy sadzi
się ukośnie na ściankach przygotowanego dołka. Sposób sadzenia przedstawia rysunek 22.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
39
Rys. 21. Przedstawia sadzenie całej karpy dalii [6, s. 36]
Rys. 22. Przedstawia sadzenie pojedynczych bulw dalii [6, s. 36]
Chcąc rozmno\
yć dalię przez sadzonki zielne, w marcu podpędzamy karpy na zagonach
w ciepłej szklarni. Gdy wybiją pędy (kwiecień), wycinamy je wraz z piętką i wysadzamy
do doniczek. Do gruntu wysadzamy pod koniec maja. Rozmna\
anie generatywne stosuje się
tylko dla odmian o kwiatach pojedynczych. Nasiona wysiewamy w marcu na przełomie
kwietnia do szklarni, a młode rośliny wysadzamy w maju lub w czerwcu. Dalie wykopujemy
po jesiennych przymrozkach, przycinamy pędy 10-20 cm nad ziemią, a karpy dosuszamy
na wolnym powietrzu, zabezpieczając je przed mrozem. Po dosuszeniu zapewniamy warunki
przechowania, podane w tabeli 8.
4.6.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Kiedy wysiewamy nasiona roślin jednorocznych wprost do gruntu?
2. Jakie rośliny wymagają światła w czasie kiełkowania?
3. Na czym polega pielęgnacja rozsady?
4. Na czym polega uprawa tradycyjna roślin dwuletnich?
5. Kiedy sadzimy rośliny dwuletnie do gruntu?
6. Jakie są byliny nie zimujące w gruncie?
7. W jakich warunkach nale\
y przechowywać organy przetrwalnikowe bylin?
8. W jaki sposób rozmna\
amy begonię?
9. Kiedy sadzimy do gruntu: mieczyka, dalię, begonię i paciorecznika?
10. W jaki sposób rozmna\
amy paciorecznika?
11. W jaki sposób sadzimy całe karpy dalii i pojedyncze bulwy?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
40
4.6.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wysadz
pojedyncze bulwy dalii.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) rozpoznać bulwy,
2) obejrzeć dokładnie bulwy dalii,
3) określić technikę i głębokość sadzenia,
4) wysadzić bulwy,
5) zaprezentować wyniki ćwiczenia.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- poradnik dla ucznia,
- bulwy pojedyncze dalii,
- szpadel,
- miejsce przeznaczone do sadzenia.
Ćwiczenie 2
Oceń stan roślin dwuletnich zimujących w gruncie.
Ćwiczenie terenowe z podziałem na grupy
Grupa I ocenia stan przezimowania bratków na rozsadniku,
Grupa II ocenia stan przezimowania stokrotek na zagonie bez zabezpieczenia,
Grupa III ocenia stan przezimowania stokrotek na zagonie zabezpieczonych przed mrozem,
Grupa IV ocenia stan przezimowania niezapominajek na zagonie bez zabezpieczenia przed
mrozem.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) ocenić wizualnie stan roślin na rozsadniku i na zagonie,
2) określić liczbę roślin, które przezimowały,
3) opisać stan roślin (w jakiej fazie wzrostu i rozwoju znajdują się rośliny),
4) zaprezentować swoje wyniki ćwiczenia.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- wyznaczone miejsca z roślinami dwuletnimi,
- arkusze papieru,
- przybory do pisania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
41
Ćwiczenie 3
Dobierz gatunki roślin do tworzenia kompozycji kwiatowych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) określić wielkość kwietnika,
2) określić gatunki przeznaczone do kompozycji kwiatowych (roczne, dwuletnie,
byliny, nie zimujące w gruncie),
3) sporządzić projekt kwietnika, uwzględniając wymagania: świetlne, glebowe, pokrój oraz
barwę roślin,
4) zaprezentować wyniki ćwiczenia.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- papier milimetrowy i zwykły,
- ołówek, linijka, gumka, kredki,
- katalogi roślin ozdobnych.
4.6.3. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) wyjaśnić ró\
nicę między roślinami uprawianymi z siewu
1
1

i z rozsady?
2) scharakteryzować zabiegi pielęgnacyjne wykonywane w cyklu
1
1

produkcji rozsady?
3) określić terminy siewu roślin dwuletnich?
1
1

4) określić warunki przechowania organów podziemnych bylin?
1
1

5) określić terminy wysadzania bylin do gruntu?
1
1

6) rozpoznać bulwę macierzystą, zastępczą i przybyszową mieczyka?
1
1

 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
42
4.7. Zbiór, przechowywanie i transport kwiatów
4.7.1. Materiał nauczania
Przygotowanie kwiatów do sprzeda\
y w produkcji kwiaciarskiej jest najbardziej
pracochłonną czynnością. Podstawowymi czynnościami jakie nale\
y wykonać jest: cięcie,
sortowanie, przechowywanie i transport.
Zbiór kwiatów
Sposób zbioru i rodzaj u\
ytego narzędzia wią\
e się z ró\
norodnością budowy roślin. Przy
pomocy no\
a tniemy łodygi zielne, sztywne. W momencie cięcia nó\
prowadzimy z dołu
do góry po łodydze tak, aby powierzchnia cięcia była skośna. Wszystkie kwiaty tniemy tu\

nad węzłem. A
ody\
ki silnie uwodnione mo\
emy uszczykiwać palcami  nasturcja, bratki,
stokrotki. Kwiatostany groszku pachnącego najłatwiej jest wyłamywać z kątów liści, gdzie
łodyga kończy się tarczką. W ten sam sposób mo\
emy zbierać kwiaty nagietka czy astra.
Niektóre rośliny wyrywamy z korzeniami  lewkonia letnia. Korzeni nie obcina się, ułatwiają
one pobieranie wody w wazonie. Kwiaty nale\
y ścinać rano, gdy mają największy turgor.
O trwałości kwiatów decyduje stopień ich rozwoju w momencie zbioru. Faza rozwoju paka,
w które ścina się kwiaty, zale\
y od gatunku i odmiany, pory roku, warunków uprawy,
upodobań konsumenta oraz od tego czy kwiaty przeznaczone są do bezpośredniej sprzeda\
y
czy do przechowywania. Większość roślin uprawianych w gruncie ścinamy w pełni
rozwinięte. Kwiaty, które mają kwiatostany w kłosie, ścinamy, gdy dolne kwiaty mają
charakterystyczne dla danej odmiany zabarwienie, przykładem mo\
e być mieczyk.
Sortowanie
Kwiaty po zbiorze przenosimy do pomieszczeń, gdzie je sortujemy. Kwiaty rozkłada się
na stołach i dzieli się na wybory według obowiązujących norm. Normy określają długość
łodyg, średnicę kwiatu, długość pąka lub kwiatostanu. Kwiaty wszystkich wyborów muszą
być świe\
e, zdrowe, bez uszkodzeń.
Przechowywanie
Jest to kolejny etap przygotowania roślin do sprzeda\
y. Kwiaty mo\
emy przechowywać:
- wstawiając bezpośrednio do wody o temperaturze 40�C, a pomieszczenie w którym
znajdują się kwiaty o temperaturze 2-5�C, gatunki kwiatów, których pąki szybko się
rozwijają wstawiamy do zimnej wody,
- schładzać na sucho  polega to na pakowaniu kwiatów w folię lub kartony wyło\
one folią
i układa się na regały w chłodnym pomieszczeniu,
- w chłodni - rośliny bezpośrednio po ścięciu bez sortowania przenosi się do chłodni,
pakuje się je w opakowania z folią w temperaturze bliskiej 0�C,
- wspomagając środkami chemicznymi  polega to na dodaniu do wody preparatu, który
powoduje spowolnienie procesów \
yciowych. Jednym z takich preparatów jest polski
produkt Proflovit-Uniwersal oraz holenderski Adural AK.
Transport
Kwiaty przeznaczone do transportu nale\
y ścinać suche i takie te\
nale\
y pakować.
W kartonach kwiaty powinny być uło\
one ściśle jeden obok drugiego, w 1-2 warstwy.
Najlepszy do pakowania kwiatów jest papier woskowany lub celofan. Transport pakowanych
kwiatów ciętych powinien odbywać się bez dostępu światła. Kwiaty drobne i delikatne jak
nasturcja, groszki pachnące, bratki mo\
na transportować w płachcie płótna lub chustce.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
43
Na materiale rozkładamy płasko rośliny kwiatami do środka, a łody\
ki na zewnątrz, tworząc
krąg pusty w środku. Na ten pierwszy krąg nakładamy drugi, a\
do uło\
enia wszystkich.
Na płachcie materiału powstał kwiatowy  obwarzanek , związujemy przeciwległe brzegi
chusty i podnosimy do góry. Kwiaty we wnętrzu uło\
ą się delikatnie opierając się łody\
kami
o chustę. Nale\
y równie\
zaznaczyć, \
e karton podczas transportu powinien być
odpowiednio ustawiony. Niektóre kwiaty np. mieczyki, muszą być przewo\
one w pozycji
pionowej. Po zakończeniu transportu kwiaty nale\
y:
- rozpakować,
- przyciąć końce pędów,
- luz
no umieścić w wodzie,
- nie wstawiać do jednego pojemnika ró\
nych gatunków.
Kwiaty przeznaczone do obsady kwietników powinny być w doniczkach, w
skrzynkach o takiej wysokości, aby podczas transportu były stabilne, ka\
dy gatunek
oddzielnie. Skrzynki z roślinami umieszcza się na piętrowych stela\
ach. Wysokości
pomiędzy poszczególnymi piętrami są regulowane, w zale\
ności od wysokości kwiatów.
Koszty produkcji roślin ozdobnych
Prosta technologia uprawy roślin jednorocznych, stosunkowo niskie ceny nasion, łatwość
ich zdobycia, a tak\
e mo\
liwość zbioru we własnym zakresie przyczyniły się do
popularyzacji roślin jednorocznych. Koszty uprawy roślin jednorocznych są niskie,
szczególnie uprawianych z siewu wprost do gruntu (rośliny nie wymagają \
adnych osłon).
Uprawiając rośliny jednoroczne z rozsady ponosimy są wy\
sze koszty oraz większe nakłady
pracy. Jest to związane z technologią uprawy roślin z rozsady. Do produkcji niezbędna jest
szklarnia, poniewa\
rośliny te w naszym klimacie wysiewane wprost do gruntu, nara\
one
byłyby na przymrozki. Okres produkcji roślin rozpoczyna się ju\
od grudnia. W tym okresie
nale\
y utrzymać odpowiednią temperaturę, co wią\
e się z kosztami ogrzewania. W miarę
potrzeb nale\
y doświetlać, zwiększa się ilość pobieranej energii. Inne koszty jakie nale\
y
ponieść na uprawę to: koszty podło\
a, koszty nawozów, koszty zakupu nasion, środków
ochrony roślin, kuwet czy doniczek. Jest to uprawa bardzo czasochłonna, wymaga pikowania
roślin, czasami kilkakrotnego, co przy du\
ych uprawach wymaga zatrudnienia pracowników
sezonowych. Podobnie jak rośliny uprawiane z rozsady, równie\
rośliny dwuletnie cieszą się
du\
ą popularnością. Związane jest to, z łatwą technologią uprawy, z sezonowością oraz
niezbyt wysokimi kosztami. Najmniej pracochłonne są rośliny uprawiane z siewu
wprost do gruntu i w związku z tym koszty ich uprawy są najni\
sze.
4.7.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Kiedy nale\
y ścinać kwiaty do sprzeda\
y?
2. Na czym polega sortowanie kwiatów?
3. W jakich warunkach nale\
y przechowywać cięte kwiaty?
4. W jaki sposób transportuje się kwiaty?
5. Jakie znasz preparaty do dłu\
szego przechowywania kwiatów?
6. Jakie są koszty związane z uprawą roślin z rozsady?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
44
4.7.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Określ fazy rozwojowe kwiatów w momencie zbioru.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) określić fazy zbioru dla wybranych roślin,
2) zapisać spostrze\
enia w zeszycie,
3) zaprezentować wyniki ćwiczenia na forum grupy.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- poradnik dla ucznia,
- plansze z roślinami, katalogi,
- kwiaty,
- arkusze papieru,
- przybory do pisania.
Ćwiczenie 2
Wykonaj zbiór i sortowanie kwiatów mieczyka.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) określić fazy cięcia mieczyka,
2) wybrać odpowiednie narzędzia do cięcia,
3) wykonać prawidłowe cięcie,
4) przenieść kwiaty do pomieszczenia, gdzie będą sortowane,
5) określić normy dla mieczyków,
6) dokonaj sortowania kwiatów,
7) wstawić do wody i chłodnego pomieszczenia,
8) zaprezentować wyniki ćwiczenia.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- rabaty z uprawą mieczyka,
- poradnik dla ucznia,
- sekator, nó\
,
- normy dla mieczyków,
- wiadro, głęboka kuweta.
Ćwiczenie 3
Przygotuj kwiaty do sprzeda\
y.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zgromadzić potrzebne materiały do pakowania kwiatów,
2) określić odległość przewo\
onych kwiatów do sprzeda\
y,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
45
3) wykonać selekcję roślin do sprzeda\
y (zwróć uwagę na zdrowotność, wybarwienie kwiatów),
4) dobrać odpowiednie materiały do pakowania w zale\
ności od gatunku roślin,
5) zapakować kwiaty określonych gatunków,
6) odpowiednio oznaczyć oraz określić pozycje w jakiej mają być transportowane,
7) przedstawić wyniki ćwiczenia.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- poradnik dla ucznia,
- materiał roślinny przeznaczony do pakowania,
- materiały do pakowania: kartony, folie, bibuły,
- przybory do pisania.
4.7.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) wymienić etapy związane z przygotowaniem kwiatów do sprzeda\
y?
1
1

2) wyjaśnić fazy zbioru kwiatów roślin jednorocznych?
1
1

3) wyjaśnić zasady sortowania kwiatów?
1
1

4) wyjaśnić, na czym polega schładzanie na sucho?
1
1

5) scharakteryzować warunki transportu kwiatów?
1
1

6) wymienić preparaty przedłu\
ające trwałość kwiatów w wazonie?
1
1

 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
46
5. SPRAWDZIAN OSI
GNI
Ć
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1. Przeczytaj uwa\
nie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań o ró\
nym stopniu trudności. Są to zadania wielokrotnego wyboru.
5. Za ka\
dą poprawną odpowiedz
mo\
esz uzyskać 1 punkt.
6. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi. Dla ka\
dego zadania podane są
cztery mo\
liwe odpowiedzi: a, b, c, d. Tylko jedna odpowiedz
jest poprawna; zaznacz ją
znakiem X.
7. Staraj się wyraz
nie zaznaczyć odpowiedzi. Je\
eli się pomylisz i błędnie zaznaczysz
odpowiedz
, otocz ją kółkiem i zaznacz ponownie odpowiedz
, którą uwa\
asz za poprawną.
8. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
9. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie sprawiało Ci trudność, wtedy odłó\
rozwiązanie
zadania na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.
10. Po rozwiązaniu testu sprawdz
czy zaznaczyłeś wszystkie odpowiedzi na karcie
odpowiedzi.
11. Na rozwiązanie testu masz 35 min.
Powodzenia!
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Kwiaty jednoroczne wysiewa się do gruntu
a) jesienią.
b) III-IV.
c) VI.
d) II-III.
2. Najlepszym podło\
em do wysiewu nasion jest
a) piasek.
b) ziemia liściowa.
c) perlit.
d) torf z piaskiem.
3. Kwiaty dwuletnie przechodzą swój rozwój w ciągu
a) jednego okresu wegetacyjnego.
b) dwóch okresów wegetacyjnych.
c) trzech okresów wegetacyjnych.
d) czterech okresów wegetacyjnych
4. Nasiona kwiatów dwuletnich mo\
na wysiewać
a) na rozsadniku.
b) do skrzynek w szklarni.
c) do inspektu.
d) wszystkie odpowiedzi są poprawne.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
47
5. Zabiegiem niezbędnym w uprawie kwiatów dwuletnich jest
a) podpieranie.
b) hartowanie.
c) okrywanie na zimę.
d) usuwanie przekwitniętych kwiatów.
6. Siewki kwiatów dwuletnich pikuje się
a) do skrzynek w szklarni.
b) na zagonach w szklarni.
c) na zagonach w gruncie.
d) na kwietnikach.
7. Zaprawianie bulw mieczyka przed wysadzeniem stosuje się w celu zabezpieczenia ich
przed
a) chorobami grzybowymi.
b) zbyt obfitym ukorzenieniem.
c) przerwaniem spoczynku.
d) opóz
nieniem kiełkowania.
8. Na skalę produkcyjną begonię bulwiastą rozmna\
a się
a) przez podział bulw.
b) przez sadzonki.
c) z nasion.
d)  in vitro .
9. Przez sadzonki pędowe mo\
na rozmna\
ać
a) pacioreczniki i begonie.
b) mieczyki i dalie.
c) pacioreczniki i dalie.
d) dalie i begonie.
10. Najwcześniej wysiewa się nasiona
a) aksamitki.
b) bratka.
c) lobelii.
d) begonii.
11. Roślinami dwuletnimi, które nie przemarzają w drugim roku uprawy i mogą wielokrotnie
kwitnąć są
a) niezapominajka.
b) Stokrotka.
c) goz
dzik brodaty.
d) szałwia błyszcząca.
12. Nakłuwanie liści młodych pędów i pąków kwiatowych oraz ich zwijanie powodują
a) nicienie.
b) mszyce.
c) gąsienice.
d) czerwce.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
48
13. Choroby wirusowe mo\
emy zwalczać poprzez
a) u\
ywanie zdrowego materiału do rozmna\
ania.
b) termiczne odka\
anie nasion.
c) zwalczanie mszyc.
d) wszystkie wymienione sposoby.
14. Rysunek przedstawia objawy pora\
enia bratka ogrodowego przez
a) mączniaka prawdziwego.
b) szarą pleśń.
c) mączniaka rzekomego.
d) rdzę bratka.
15. Pocieranie lub uszkadzanie pilnikiem twardej łupiny nasiennej to
a) stratyfikacja.
b) moczenie.
c) skaryfikacja mechaniczna.
d) skaryfikacja chemiczna.
16. Kwiaty lewkonii przygotowujemy do sprzeda\
y w następujący sposób
a) ścinamy sekatorem kwiatostany.
b) wyrywamy całe rośliny z korzeniami
c) uszczykujemy palcami.
d) ścinamy no\
em.
17. Rysunek przedstawia
a) sadzenie mieczyka.
b) sadzenie begonii bulwiastej.
c) sadzenie aksamitki.
d) sadzenie dalii.
18. O trwałości kwiatów ciętych decyduje
a) pora cięcia.
b) faza rozwoju pąka w momencie cięcia.
c) sposób wykonywania cięcia.
d) rodzaj ścinanej łodygi.
19. Bulwy mieczyka przechowujemy w temperaturze
a) 15-20�C.
b) 1-2�C.
c) 10-15�C.
d) 3-7�C.
20. Do środków chemicznych, które stosuje się w celu przedłu\
enia trwałości kwiatów zalicz
się
a) Adural AK.
b) Florowit.
c) Pirymol.
d) Proflovit.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
49
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko..........................................................................................
Uprawa roślin ozdobnych w gruncie
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
Zadania
1
a b c d
2
a b c d
3
a b c d
4
a b c d
5
a b c d
6
a b c d
7
a b c d
8
a b c d
9
a b c d
10
a b c d
11
a b c d
12
a b c d
13
a b c d
14
a b c d
15
a b c d
16
a b c d
17
a b c d
18
a b c d
19
a b c d
20
a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
50
6. LITERATURA
1. Chlebowski B., Mynett K.: Kwiaciarstwo. PWRiL, Warszawa 1995
2. Cmiel H.: Uprawa roślin ozdobnych. PWRiL, Warszaw 1993
3. Chojnowska E.: Rozmna\
amy drzewa i krzewy liściaste. Działkowiec Sp. z.o.o, Warszawa 2004
4. Hessayon D.G.: Kwiaty. Muza SA, Warszaw1997
5. Maier H. O.: Rozmna\
anie roślin. Wiedza i \
ycie, Warszawa 2005
6. Marynowska M., Kapusta I.: Rośliny ozdobne ćwiczenia. Hortpress Sp. z.o.o., Warszawa 1999
7. Masternak H., Wiech K.: Jaki to szkodnik jaka choroba. Polski Związek Działkowców,
Warszawa 1988
8. Rośliny ozdobne. WSiP, Warszawa 1970
9. Skąpski H., Dąbrowski Z.: Ogólna uprawa roślin ogrodniczych. PWRiL, Warszawa 1981
10. Stertek.L., Mynett K.: Rośliny ozdobne. Hortpress Sp. z.o.o., Warszawa 1996
11. Stertek.L., Mynett K.: Rośliny ozdobne. Hortpress Sp. z.o.o., Warszawa 1996
12. Spendel J., Układanki roślinne. PWRiL, Warszaw 1988
Czasopisma:
 Mój piękny ogród
 Ogrody
 Działkowiec
 Kwietnik
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
51