3. Parabola jako gatunek literacki (przykłady przypowieści).

Przypowieść to gatunek literatury moralistycznej, utwór narracyjny, w którym przedstawione postacie i zdarzenia nie są ważne ze względu na swe cechy jednostkowe, lecz jako przykłady uniwersalnych prawideł ludzkiej egzystencji, postaw wobec życia i kolei losu. Świat przedstawiony w przypowieści stanowi zbiór sytuacyjnych wykładników jakiejś ogólnej prawdy moralnej, filozoficznej czy religijnej. Przypowieść zawiera niejednokrotnie rozwiniętą fabułę, jednakże jest ona z racji swego przykładowego charakteru silnie uschematyzowana i uboga w realia, które podlegają tu rygorystycznej selekcji ze względu na nadrzędny sens utworu. Przypowieść biblijna przekazuje naukę religijną w sposób przykładowy, ilustruje nadrzędną prawdę za pomocą symbolu. Zestawia ze sobą dwie rzeczywistości, z których pierwsza jest obrazem życia codziennego i tworzy świat przedstawiony, a druga jest nieuchwytna zmysłowo, lecz znajduje się w sferze pojęciowej. Aby dobrze zrozumieć przypowieść, należy umiejętnie przejść od znaczenia dosłownego do znaczenia alegorycznego lub symbolicznego. Przytoczonymi w Nowym Testamencie przypowieściami posługiwał się Chrystus. Są one krótkie, przystępne dla wszystkich, jasne i czytelne.
Jedną z najbardziej znanych jest przypowieść o synu marnotrawnym. Opowiada o pewnym człowieku i jego dwóch synach. Młodszy z nich, zabrawszy swoją część majątku, udał się w świat i tam go roztrwonił. Starszy pozostał przy ojcu i ciężko pracował. Gdy młodszemu zaczęła doskwierać nędza i głód, postanowił wrócić do ojca i zostać jego sługą. Ojciec ucieszył się i wydał na jego cześć przyjęcie, co nie spodobało się starszemu bratu. Wypomniał ojcu, że nigdy nie wyprawił mu uczty, chociaż tyle lat wiernie mu służył. Ojciec wyjaśnił mu, że należy weselić się z tego, że odnalazł się jego brat, który był jak umarły. Otrzymujemy tutaj przykład dobrego i złego dziecka oraz ojca, dla obu sprawiedliwego, dobrego i miłosiernego. Ojciec z tej przypowieści to Bóg Ojciec, a synowie to typy ludzkie, przyjmujące różne postawy wobec Boga i Jego przykazań. Ponadczasowy wymiar tej przypowieści wiąże się z wezwaniem do ciągłego powracania, dostrzegania swoich błędów i chęci ich naprawy. Przebaczający ojciec stanowi alegorię miłosiernego, wyrozumiałego Boga.
Przypowieść o siewcy przedstawia człowieka, który wyszedł siać ziarna. Niektóre z nich spadły na drogę i zostały wydziobane przez ptaki. Inne spadły na miejsca skaliste i obumarły, bo spaliło je słońce. Jeszcze inne wpadły między ciernie, które je zagłuszyły. Ostatnie w końcu spadły na ziemię żyzną i wydały obfity plon. Obok realnej sytuacji, opisu codziennego zdarzenia, jakim jest czynność siania, z którą Izraelczycy spotykali się bardzo często, w przypowieści tej także należy szukać wyższego wymiaru. Wzywa ona do zachowywania prawa Bożego i podaje różne przykłady postępowania z Jego słowem. Można je przyjąć i wiernie wypełniać lub odrzucić. Postawy te zostały ocenione jednoznacznie. Przypowieść ta pokazuje prawdę moralną - nakaz zachowywania przykazań i prawda ta posiada wymiar ponadczasowy.
Przypowieść o miłosiernym Samarytaninie opowiada o pewnym człowieku, który został napadnięty, obrabowany i dotkliwie pobity. Nie pomógł mu ani przechodzący tamtędy Lewita (uczony w Piśmie), ani kapłan. Ludzie ci z racji powołania powinni w pierwszej kolejności pomagać innym. Dopiero pewien Samarytanin (mieszkaniec Samarii, uważany za niewiernego), nie tylko okazał współczucie dla rannego, ale również opatrzył go, pielęgnował i zapłacił za jego pobyt w gospodzie. Przesłaniem tej przypowieści jest przykazanie miłości bliźniego i miłosierdzia, jakie powinni okazywać sobie ludzie.