Bogurodzica jako zabytek języka polskiego, historia utworu, walory literackie.




















 
 

Matura 2007
 

Motywy
literackie
 

Matura
ustna
 

Matura
pisemna
 

Powtórka z epok
 

Matura CD
 

Linki
 





WYPRACOWANIA

TEMATY MATURALNE


Antyk
Średniowiecze
Renesans
Barok
Oświecenie
Romantyzm
Pozytywizm
Młoda
Polska
Dwudziestolecie
Współczesność
Biologia
Geografia
Historia
Fizyka
Informatyka


język polski
Matura
pisemna
Matura
ustna
Motywy
literackie
Powtórka z epok
inne przedmioty
Matura z
fizyki
Matura z
matematyki
Matura z
geografii
Matura z
historii







Bogurodzica jako zabytek języka polskiego, historia
utworu, walory literackie.
"Bogurodzica" jest najwspanialszą i najstarszą polską
pieśnią religijną. Nie znamy dokładnej daty jej powstania. Jej
powstanie wiąże się z okresem pomiędzy wiekiem X i XIV, a
najczęściej przyjmuje się pierwszą połowę wieku XIII. Z
powstaniem "Bogurodzicy" w X wieku wiąże się legenda,
przypisująca jej autorstwo świętemu Wojciechowi. Był on jednak
biskupem przybyłym z Czech i prawdopodobnie nie znał dobrze
języka polskiego. Autor pieśni jest nieznany, mógł nim być
wykształcony mnich średniowieczny. "Bogurodzica jest wzorowana
na uroczystych tekstach łacińskich. Nie jest to jednak
przekład, ale utwór oryginalny. Najstarszy zachowany
odpis "Bogurodzicy" tzw. Krakowski pierwszy pochodzi z roku
1407. Obejmuje on dwie zwrotki. Pierwsza skierowana jest do
Matki Bożej, druga do Jezusa za pośrednictwem Jana
Chrzciciela. Z 1408 roku pochodzi odpis krakowski drugi. Liczy
on już 14 zwrotek. Do dwóch pierwszych dołączono pieśni
pasyjne (wielkanocne) i pieśni litaniczne skierowane do
różnych świętych. O ogólnonarodowym znaczeniu
"Bogurodzicy" świadczy umieszczenie jej we wstępie do Statutu
Łaskiego z 1506 roku - także pierwszy drukowany. Statut
Łaskiego był zbiorem praw polskich. Z kroniki Jana Długosza
dowiadujemy się, że Bogurodzica była śpiewana przed bitwami
pod Grunwaldem i Warną. Miała wtedy charakter pieśni
patriotycznej. Był to hymn koronacyjny pierwszych Jagiellonów.
Bogurodzica straciła swe znaczenie w drugiej połowie wieku
XVI. Z zapomnienia wydobył ją nurt poezji patriotycznej XIX
wieku (narodowo-wyzwoleńczej). Świadczy o tym między innymi
przedruk Bogurodzicy przez Niemcewicza w "Śpiewach
historycznych". Nawiązuje do niej także Juliusz Słowacki w
hymnie napisanym na wieść o wybuchu powstania listopadowego
pt. "Bogurodzica". Do pieśni tej nawiązuje Sienkiewicz w
"Krzyżakach" i "Potopie" oraz młodzi poeci okresu okupacji np.
Baczyński - "Modlitwa do Bogurodzicy". Pierwsza strofa
to apostrofa do Matki Boskiej, którą autor w imieniu
zbiorowości prosi o pozyskanie dla ludzi łaski jej syna -
Chrystusa. Druga strofa to apostrofa do Chrystusa. Za
pośrednictwem Chrzciciela autor prosi o spełnienie próśb
ludzi. Zwrotki przedziela powtarzający się zwrot
"Kyrieleison". Kompozycja utworu i jego intelektualny
charakter przypomina porządek naukowego traktatu godzącego
(zgodnie z wymogami scholastyki) prawa wiary i rozumu. Matka
Boga, Dziewica, Pośredniczka jawi się tutaj jako wyposażona w
godności przypisane jej dogmatycznie. Dalsze osoby występujące
w tekście - Chrystus, Bóg i Jan Chrzciciel - tworzą z Marią
święty zespół czterech osób. Jest to liczba symboliczna,
odnosi się do czterech cnót (męstwo, sprawiedliwość,
umiarkowanie, roztropność). Liczba ta obok trójki, dziewiątki,
dziesiątki, bywała często eksponowana w średniowiecznej sztuce
np. z kwadratowych kamieni budowano wczesnośredniowieczne
romańskie świątynie. Jak typowy wiersz średniowieczny
"Bogurodzica" jest wierszem rymowo-zdaniowym (asylabicznym).
Nie przestrzega jednakowego rozmiaru sylabicznego w każdym
wersie. Typowy dla utworów średniowiecznych był także ich
meliczny charakter, "Bogurodzica" znakomicie nadaje się do
śpiewania. Występują rymy wewnętrzne - "Bogurodzica, dziewica"
i rymy zewnętrzne - "sławiena, zwolena". Charakterystyczna
jest także intonacja rosnąco-opadająca. Wynika ona ze
zgodności zdań lub jednorodnych członów zdań z długością
wersu. W "Bogurodzicy" odnajdujemy wiele starych form
językowych, dziś już nie stosownych. Przykładem są zmiany
fonetyczne - brak przegłosu, tłumaczony wpływem czeskim,
związany z hipotezą autorstwa świętego Wojciecha. Przegłos to
dawny proces fonetyczny polegający na przejściu w określonej
pozycji "e" w "a" lub "o": słowiena - sławionazwolena
- zwolonaObecnie nie używane formy trybu rozkazującego:
zyszczy, spuści, napełń, słysz. Cechą charakterystyczną jest
niezgodność przypadków: Bogu + rodzica r.m. lp, C + r.m. lp, D
Zmieniona forma "Bogarodzica" pojawiła się w drugim
odpisie krakowskim. W utworze tym występuje wiele archaizmów
np.: Gospodzina, Krzciciela, zwolena, Bożyc. Bożycze to forma
wołacza od rzeczownika Bożyc (syn Boga). Jest to forma
petronimiczna z języka rosyjskiego. Zwrot "Bogiem sławiena"
dzisiaj zastępujemy rzeczownikiem z przyimkiem: przez Boga
sławiona.Średniowiecze
- wypracowania

zobacz także
Matura
CD
Spis
uczelni
Pojęcia
Pisarze
Cytaty







Karty
Graficzne - Fryzury -
Kosmetyki - Sprzet komputerowy Noclegi | Teksty | Bilety Autokarowe