sredniowiecze007aangelsa

Temat: "Bogurodzica" jako zabytek ciekawy dla historyka literatury i
językoznawcy.

Najstarszym drukowanym polskim tekstem poetyckim jest "Bogurodzica" (otwiera
"Statut polski" z 1506 roku Jana Łaskiego). Czas jej powstania do dziś budzi
żywe dyskusje badaczy; ich wnioskowania wahają się skrajnie od X w (legenda
związana z autorstwem św. Wojciecha) do końca XIV w. Jak pozwalają sądzić
najnowsze ustalenia językoznawcze, narodziny tekstu związane są z pierwszą
połową XIII w. Pieśń wzorowana jest na hymnach grecko-bizantyjskich, o czym
świadczy m.in. sam wyraz Bogurodzica, będący wiernym tłumaczeniem greckiego
Theotokos.
Najstarsza część pieśni składa się z dwóch zwrotek. Pierwsza skierowana jest
bezpośrednio do Matki Boskiej z prośbą o wstawiennictwo u Syna, by zechciał
wysłuchać ludzkich próśb. Druga zwrotka skierowana jest do Syna Bożego, zawiera
błagania o "zbożny pobyt" na ziemi i "rajski przebyt" po śmierci. Pieśń jest
źródłem wiadomości o słownictwie i formach gramatycznych ówczesnej polszczyzny.
Obok słowa Bogurodzica występują inne archaizmy językowe, np. dziela (dla),
bożyc (syn Boży), zbożny (dostatni), sławiena (sławiona), zwolena (wybrana), jąż
(która), jegoż (o co). Inaczej też wyglądała 2 osoba l. poj. trybu rozkazującego
- zyszczy, spuści, raczy. Różnice w głosowni ukazują wyrazy sławiena (dziś
sławiona) i krzciciel (dziś chrzciciel). Wołacz deklinacji żeńskiej równy był
mianownikowi, np. Bogurodzica, dziewica, Maryja (dziś powiedzielibyśmy -
Bogurodzico, dziewico, Maryjo).
Rymy zewnętrzne i wewnętrzne, budowa trójdzielna - każde trzy wersy to zamknięta
myśl (oddzielna). Autor próbował się zbliżyć do sylabizmu. Archaizmy: szyk
przestawny wyrazów w zdaniu, archaizmy fleksyjne, fonetyczne.
Choć "Bogurodzica" ma charakter pieśni religijnej, szybko wyszła poza mury
Kościoła i stała się jak gdyby hymnem narodowym. Jak twierdzą ówczesne
świadectwa, śpiewało ją rycerstwo polskie pod Grunwaldem i pod Warną (kronika
Jana Długosza). Jednocześnie stanowiła nadal nieodłączną część ważniejszych
uroczystości kościelnych.