Bogurodzica jako najstarszy zabytek językowy i arcydzieło poezji średniowiecza.




















 
 

Matura 2007
 

Motywy
literackie
 

Matura
ustna
 

Matura
pisemna
 

Powtórka z epok
 

Matura CD
 

Linki
 





WYPRACOWANIA

TEMATY MATURALNE


Antyk
Średniowiecze
Renesans
Barok
Oświecenie
Romantyzm
Pozytywizm
Młoda
Polska
Dwudziestolecie
Współczesność
Biologia
Geografia
Historia
Fizyka
Informatyka


język polski
Matura
pisemna
Matura
ustna
Motywy
literackie
Powtórka z epok
inne przedmioty
Matura z
fizyki
Matura z
matematyki
Matura z
geografii
Matura z
historii







Bogurodzica jako najstarszy zabytek językowy i arcydzieło
poezji średniowiecza.
Bogurodzica, najstarszy drukowany polski tekst
poetycki, jest najbardziej znaną pieśnią religijną polskiego
średniowiecza. Według Jana Długosza śpiewano ją jako carmen
patrium (pieśń ojców) pod Grunwaldem w 1410 roku. Była
hymnem koronacyjnym pierwszych Jagiellonów, dynastycznym i
państwowym. Tak o Bogurodzicy pisał Długosz: "Gdy wytrąbiono
hasło bojowe, wszystko wojsko królewskie zabrzmiało głośno
pieśń ojczystą Bogurodzicę, a potem z podniesiohymi
kopiami pobiegło do bitwy.W 1506 roku kanclerz Jan
Łaski, wydając drukiem Statuty Królestwa Polskiego, poprzedził
ich tekst strofami Bogurodzicy.W początkach XVI wieku
głoszono, że autorem pieśni był święty Wojciech, nieco później
zaczęto uważać jej język za archaiczny. Utwór powstał u
schyłku XIII lub początkach XIV wieku; za czasów Jagiełły był
powszechnie znany - more majorum (obyczajem przodków) śpiewany
był w chwilach ważnych, zwłaszcza jako pieśń
bitewna.Pieśń ta, początkowo licząca tylko dwie
krótkie strofy, rozrosła się w miarę upływu wieków: tekst z
końca XV wieku liczy 15 zwrotek, a tekst jeszcze późniejszy -
już 20. Świadczy to bez wątpienia o popularności Bogurodzicy w
tym okresie. Najstarsza wersja została spisana na początku XV
wieku, ale opiera się ona z całą pewnością na wzorach
wcześniejszych, z połowy XIV, a być może z przeło mu XIII i
XIV wieku. Z dalszych części najgłośniejsze są: pieśń
wielkanocna i pasyjna; pierwsza, osnuta na motywie znanym z
apokryfów, zawiera opowieść o uwięzieniu "starosty
piekielnego" przez Chrystusa i wyzwoleniu patriarchów z
Adamem, "bożym kmieciem", dostojnikiem zasiadającym w "wiecu"
niebieskim; druga wymownie maluje mękę Chrystusa, który dla
człowieka pozwolił sobie przekłuć "ręce i nodze
obie".Treścią Bogurodzicy są modlitewne prośby: w
pierwszej zwrotce podmiot liryczny zwraca się do Matki
Boskiej, aby jako niewiasta wybrana z wielu przez Boga i
zjednoczona z nim dzięki pełnieniu Jego woli pozyskała i
skłoniła ku ludziom przychylność swego
Syna:"Bogurodzica, dziewica, Bogiem sławiena
Maryja!U twego Syna Gospodzina, matko zwolena
Maryja,Zyszczy nam, spuści namKyrielejson!".W
drugiej zwrotce podmiot liryczny kieruje swe prośby do Bożyca,
czyli Chrystusa - Syna Bożego, aby za przyczyną Jana
Chrzciciela wysłuchał błagań o dar bogobojnego życia i
zbawienia po śmierci:"Twego dziela krzciciela,
Bożycze,Usłysz głosy, napełń myśli człowiecze.Słysz
modlitwę, jąż nosimy,A dać raczy, jegoż prosimy,A na
świecie zbożny pobyt,Po żywocie rajski
przebyt.Kyrielejson!".Postacie w Bogurodzicy i ich
wzajemne relacje w średniowieczu posiadały odpowiednik
ikonograficzny w kręgu sztuki Kościoła bizantyjskiego - było
to wyobrażenie Chrystusa-władcy w otoczeniu Matki Boskiej i
Jana Chrzciciela, będą cych pośrednikami między Bogiem a
człowiekiem. Ta tzw. "trójpostać" została przejęta przez
Zachód i dotarła również do Polski (przykładem może być fresk
w Tumie pod Łęczycą sprzed 1161 roku).Bogurodzica jest
pieśnią całkowicie oryginalną; jej autor musiał doskonale
opanować poetyckie rzemiosło, wykazał również dużą kulturę
literacką i samodzielność. Pieśń zawiera wyrazy o brzmieniu
lub znaczeniu poza nią nie spotykanym: "Bogurodzica", "Bogiem
sławiena", "gospodzin", "dzieła ", "Bożycze", "zbożny",
"przebyt". Gdy spojrzymy na tekst Bogurodzicy od strony
ilościowej zawartości poszczególnych części mowy, okaże się,
że najliczniejszą grupę stanowią rzeczowniki. Na szczególną
uwagę zasługują dwa: "Bogurodzica" i "Bożycze". Wyraz
"Bogurodzica" to mianownik użyty w formie wołacza, a oznacza:
"matka Boża". Natomiast archaizm "Bożyc" rozumieć należy jako
"Syn Boga". W języku współczesnym funkcjonuje forma bardzo
podobna do tej - dziedzic.Na uwagę zasługują też
szczególne formy rozkaźników z końcowymi - i lub - y (raczy,
spuści, zyszczy) oraz bez tej końcówki (napełń, słysz).
Istnienie dwóch typów rozkaźników odpowiada najbardziej
archaicznej postaci języka polskiego. Z językiem Bogurodzicy
współbrzmi jej melodia, być może skomponowana przez tego
samego autora.W drugiej połowie XVI wieku Bogurodzica
przestała być pieśnią bojową ("już dziś o niej nie sluchać,
babom ją oddali" - pisał autor Albertusa z wojny w 1596 roku).
W XVII wieku powstał łaciński przekład M.K. Sarbiewskiego;
bezskutecznie jednak usiłowano wznowić zwyczaj śpiewania jej
przed bitwą. W XVIII wieku władza duchowna, żeby ją ocalić od
zapomnienia, wydała nakaz, aby duchowieństwo katedry
gnieźnieńskiej śpiewało ją co niedziela przy trumnie świętego
Wojciecha. Z zapomnienia wydobył Bogurodzicę dopiero
patriotyczny nurt poezji XIX - wiecznej. Przedruk pieśni
zamieścił J.U. Niemcewicz na czele swych Śpiewów historycznych
(1816 r.), jej parafrazą powitał Słowacki wybuch powstania
listopadowego, Norwid zaś poświęcił jej rozprawę (1873 r.).
Tradycję Bogurodzicy jako pieśni grunwaldzkiej utrwalił H.
Sienkiewicz w Krzyżakach, wprowadził ją też do
Potopu.Średniowiecze
- wypracowania

zobacz także
Matura
CD
Spis
uczelni
Pojęcia
Pisarze
Cytaty







Hotele Warszawa - Opony - Firmy wg branż,
Ogłoszenia - In Vitro
Noclegi | Teksty | Bilety Autokarowe