Monter_sieci_komunalnych_713[03]_Z1_2_3_4_03

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Agnieszka Rozwadowska

Montaż rurociągów stalowych 713[03].Z1/2/3/4.03

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
dr inż. Władysława Maria Francuz
mgr inż. Anna Kusina

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Agnieszka Rozwadowska

Konsultacja:
mgr inż. Mirosław Żurek

Korekta:
mgr inż. Mirosław Żurek

Poradnik

stanowi

obudowę

dydaktyczną

programu

jednostki

modułowej

713[03].Z1/2/3/4.03 „Montaż rurociągów stalowych” zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu „Monter sieci komunalnych”.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Przepisy bhp i ochrony ppoż. przy wykonywaniu połączeń rurociągów

stalowych

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Rury i kształtki stalowe

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Stanowisko pracy do spawania

5.3.1. Ćwiczenia

5.4. Cięcie rur stalowych

5.4.1. Ćwiczenia

5.5. Połączenia spawane rurociągów stalowych

5.5.1. Ćwiczenia

5.6. Połączenia kołnierzowe rurociągów stalowych

5.6.1. Ćwiczenia

5.7. Odgałęzienia rurociągów stalowych

5.7.1. Ćwiczenia

5.8. Zawieszenia podparcia i kompensacja wydłużeń rurociągów stalowych

5.8.1. Ćwiczenia

5.9. Połączenia rur stalowych z armaturą, aparaturą i urządzeniami pomiarowymi

oraz rurociągami z innych materiałów

5.9.1. Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie Monter sieci komunalnych.

W poradniku zamieszczono:

−

Wymagania wstępne, czyli wykaz wiadomości i umiejętności, jakie uczeń powinien mieć
opanowane, aby mógł przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej.

−

Cele kształcenia jednostki modułowej, stanowiące wykaz wiadomości i umiejętności,
jakie uczeń ukształtuje podczas pracy z poradnikiem.

−

Przykładowe scenariusze zajęć.

−

Przykładowe ćwiczenia, ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania-
-uczenia się oraz środkami dydaktycznymi.

−

Ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego.

−

Wykaz literatury, z której uczniowie mogą korzystać podczas nauki.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania tj. tekstu przewodniego,
samokształcenia kierowanego, ćwiczeń praktycznych.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej

pracy uczniów do pracy zespołowej.

W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel może

posłużyć się zamieszczonym w rozdziale 6 zestawem zadań testowych, zawierającym różnego
rodzaju zadania.

W tym rozdziale podano również:

−

plan testu w formie tabelarycznej,

−

punktacje zadań,

−

propozycje norm wymagań,

−

instrukcję dla nauczyciela,

−

instrukcję dla ucznia,

−

kartę odpowiedzi,

−

zestaw zadań testowych.

„Montaż rurociągów stalowych”, jest jednym z modułów koniecznych do zapoznania się

z technologią montażu sieci komunalnych – schemat 1.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

713[03].Z1.07

Montaż i instalacja urządzeń

regulujących ciśnienie

wody w sieci

713[03].Z2

Technologia montażu sieci

kanalizacyjnych

713[03].Z2.06

Montaż sieci kanalizacyjnych

713[03].Z2.07

Montaż i instalacja pompowni

kanalizacyjnych

713[03].Z3.05

Montaż sieci gazowej

713[03].Z3

Technologia montażu sieci

gazowych

713[03].Z4.04

Montaż sieci cieplnej

713[03].Z1.06

Montaż sieci wodociągowej

713[03].Z4.05

Montaż i instalacja węzła

cieplnego

713[03].Z1/2/3/4.05

Montaż rurociągów żeliwnych,

kamionkowych i betonowych

713[03].Z1/2/3/4.04

Montaż rurociągów z tworzyw

sztucznych

713[03].Z3.06

Montaż i instalacja stacji

gazowych

713[03].Z1/2/3/4.03

Montaż rurociągów stalowych

713[03].Z1/2/3/4.01

Prace przygotowawczo-

- zakończeniowe przy montażu

sieci komunalnych

713[03].Z1/2/3/4.02

Montaż instalacji z rur stalowych

713[03].Z4

Technologia montażu sieci

cieplnych

Moduł 713[03].Z1

Technologia montażu sieci

wodociągowych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu budownictwa,

−

posługiwać się dokumentacją techniczną,

−

rozróżniać materiały budowlane,

−

rozróżniać sieci komunalne,

−

wykonywać roboty przygotowawczo-zakończeniowe przy montażu sieci komunalnych,

−

wykonywać podstawowe operacje obróbki materiałów stosowanych w instalacjach
sanitarnych: trasowanie, piłowanie, wiercenie,

−

wykonywać cięcie rur stalowych instalacyjnych na określony wymiar,

−

wykonywać gięcie rur stalowych o różnych średnicach,

−

wykonywać gwintowanie rur stalowych o różnych średnicach,

−

wykonywać połączenia rozłączne i nierozłączne rur stalowych instalacyjnych,

−

wykonywać montaż przewodów z rur stalowych instalacyjnych,

−

dobrać sprzęt, narzędzia i materiały do wykonania prac przygotowawczo-
zakończeniowych przy montażu sieci komunalnych oraz do montażu połączeń rur
stalowych instalacyjnych,

−

przygotować stanowisko i sprzęt do spawania gazowego rur stalowych instalacyjnych,

−

organizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii,

−

przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

współpracować w grupie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

zastosować przepisy bhp i ochrony ppoż. przy montażu rurociągów stalowych,

−

zaplanować kolejność wykonywanych robót przy montażu rurociągów stalowych,

−

rozpoznać łączniki do połączeń rozłącznych i nierozłącznych rur stalowych,

−

przygotować materiały potrzebne do montażu rurociągów stalowych,

−

ocenić stan techniczny rurociągów i łączników stalowych przewidzianych do montażu,

−

dostarczyć elementy przewidziane do montażu rurociągów stalowych na miejsca
montażu,

−

przygotować rury do montażu,

−

przygotować maszyny i urządzenia spawalnicze do pracy,

−

wykonać cięcie rur stalowych montowanych w sieciach na określony wymiar,

−

przygotować końcówki rurociągów do montażu,

−

przygotować rury do spawania pod różnymi kątami,

−

przyspawać kołnierze do rur,

−

osadzić na rurociągach stalowych kołnierze, kolana i trójniki,

−

wykonać połączenia spawane rurociągów na odcinkach prostych poprzez: spawanie
doczołowe, spawanie pachwinowe, spawanie poziome, spawanie pionowe, spawanie pod
różnymi kątami,

−

wykonać połączenia kołnierzowe rurociągów stalowych,

−

wykonać połączenia rurociągów stalowych z armaturą sieciową,

−

wycinać otwory w rurociągach stalowych za pomocą cięcia termicznego,

−

wykonać odgałęzienia w rurociągu za pomocą spawania,

−

wykonać odgałęzienia rurociągów stalowych,

−

wykonać zawieszenia i podparcia rurociągów,

−

wykonać połączenia rurociągów stalowych z aparaturą i urządzeniami pomiarowymi,

−

zamocować kompensatory i kolektory na rurociągach stalowych,

−

wykonać przejścia rurociągów stalowych na rurociągi wykonane z innych materiałów,

−

wykorzystać budowlaną dokumentację techniczną.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca:
Modułowy program nauczania:

Montaż rurociągów stalowych

Moduł:

Technologia montażu sieci wodociągowych

Jednostka modułowa:

713[03].Z1/2/3/4.03

Temat: Przepisy bhp obowiązujące przy spawaniu gazowym

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności określania i analizowania przepisów bhp obowiązujących

przy spawaniu gazowym.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
–

określić zagrożenia jakie występują przy wykonywaniu prac spawalniczych,

–

scharakteryzować poszczególne środki ochrony indywidualnej spawacza,

–

określić wymagania dotyczące stanowisk spawalniczych,

–

określić przepisy bhp jakich należy przestrzegać przy spawaniu gazowym,

–

współpracować w grupie,

–

korzystać z różnych źródeł informacji.

Metody nauczania–uczenia się:
–

pokaz z objaśnieniem,

–

dyskusja w grupie z zastosowaniem sygnalizacji kartkowej,

Formy organizacyjne pracy uczniów:
–

praca indywidualna,

–

praca w małych zespołach.

Czas trwania:
2 godziny dydaktyczne – 90 minut.

Środki dydaktyczne:
–

akty prawne zawierające przepisy bhp przy spawaniu gazowym,

–

film lub zdjęcia (prezentacja multimedialna) przedstawiający operacje spawania gazowego,

–

środki ochrony indywidualnej oraz sprzęt do spawania gazowego.

Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie i przedstawienie celów zajęć.
2. Plan zajęć:

A. Zagrożenia występujące podczas prac spawalniczych:
–

wstęp – nauczyciel przedstawia uczniom podstawowe informacje dotyczące zasad
spawania gazowego i prezentuje sprzęt spawalniczy,

–

uczniowie analizują uzyskane informacje i sporządzają krótką notatkę, a następnie
w oparciu o literaturę określają na jakie czynniki niebezpieczne, szkodliwe i
uciążliwe jest narażony pracownik w czasie spawania,

B. Środki ochrony indywidualnej:
–

wstęp – nauczyciel demonstruje uczniom poszczególne środki ochrony
indywidualnej spawacza i omawia je,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

–

uczniowie w małych grupach zapoznają się ze środkami ochrony indywidualnej oraz
analizują uzyskane informacje,

–

swoje spostrzeżenia zapisują w zeszytach.

C. Przepisy bhp przy spawaniu gazowym:
–

wstęp – nauczyciel przedstawia uczniom jakie są wymagania prawne w zakresie bhp
przy spawaniu gazowym,

–

uczniowie w małych grupach analizują akty prawne zawierające wymagania
dotyczące stanowisk spawalniczych oraz przepisów bhp obowiązujących przy
spawaniu i sporządzają notatkę na ten temat w zeszycie,

–

uczniowie zapoznają się z filmem lub prezentacją multimedialną przedstawiającą
spawanie gazowe zwracając szczególną uwagę na przestrzeganie przepisów bhp,

–

uczniowie  analizują  skutki  nie  przestrzegania  zasad  bezpiecznej  pracy  w  czasie
spawania i dyskutują nad swoimi spostrzeżeniami (poszczególni uczestnicy dyskusji
przedstawiają  swoje  wnioski,  nauczyciel  kontroluje  dyskusję  tak,  aby  każdy  uczeń
się wypowiedział np. uczniowie mogą losować poszczególne przepisy bhp i określać
skutki  ich  nieprzestrzegania, a  następnie pozostali uczniowie wyrażają  swoją opinię
stosując  sygnalizację  kartkową  –  kolor  kartki  oznacza  potwierdzenie  wysłuchanej
opinii lub jej zanegowanie bądź też wstrzymanie się od głosu).

3. Podsumowanie zajęć:

–

uczniowie charakteryzują zagrożenia podczas spawania gazowego,

–

uczniowie określają wymagane środki ochrony indywidualnej spawacza,

–

uczniowie określają przepisy bhp przy spawaniu gazowym.

Ocena poziomu osiągnięć uczniów oraz ocena ich aktywności:
–

Metoda obserwacji czynności i zachowań indywidualnych uczniów i poszczególnych
grup podczas zajęć.

–

Ocena prawidłowości i estetyki wykonania poszczególnych zadań w czasie zajęć.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca:
Modułowy program nauczania:

Montaż rurociągów stalowych

Moduł:

Technologia montażu sieci wodociągowych

Jednostka modułowa:

713[03].Z1/2/3/4.03

Temat: Cięcie termiczne rur stalowych

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności określania w kolejności czynności montażowych

oraz wykonania cięcia termicznego rur stalowych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
–

scharakteryzować metody cięcia rur stalowych,

–

określić wymagania dotyczące wykonania cięcia termicznego,

–

określić kolejne czynności przy cięciu termicznym,

–

dobrać sprzęt do cięcia termicznego,

–

wykonać cięcie termiczne rury stalowej,

–

współpracować w grupie,

–

korzystać z różnych źródeł informacji.

Metody nauczania–uczenia się:
–

pokaz z instruktażem,

–

ćwiczenia praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów:
–

praca indywidualna,

–

praca w małych grupach.

Czas trwania:
2 godziny dydaktyczne –90 minut.

Środki dydaktyczne:
–

instrukcja dla uczniów dotycząca cięcia termicznego rur stalowych,

–

odcinki rur stalowych,

–

sprzęt potrzebny do cięcia termicznego,

–

rysunki, schematy lub zdjęcia przedstawiające cięcie termiczne rur stalowych wykonane
w formie foliogramów lub prezentacji multimedialnej.

Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie i przedstawienie celów zajęć.
2. Plan zajęć:

A. Metody cięcia rur stalowych:
–

wstęp – nauczyciel przedstawia uczniom podstawowe informacje dotyczące metod
cięcia rur stalowych,

–

uczniowie analizują uzyskane informacje i sporządzają krótką notatkę, a następnie
rozpoznają na rysunkach, schematach i zdjęciach sprzęt oraz narzędzia do cięcia rur
stalowych,

–

uczniowie określają warunki techniczne cięcia termicznego,

–

uczniowie określają kolejne czynności przy wykonaniu cięcia termicznego.

B. Wykonanie cięcia termicznego rur stalowych:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

– wstęp – nauczyciel objaśnia i demonstruje uczniom sposób wykonania cięcia

termicznego rur stalowych,

–  nauczyciel zwraca uwagę na trudności jakie mogą wystąpić przy wykonaniu cięcia,
–  nauczyciel przedstawia uczniom przepisy bhp,
–  uczniowie  obserwują  czynności  nauczyciela,  analizują  uzyskane  informacje

i sporządzają krótką notatkę dotyczącą procedury wykonania cięcia termicznego,

– uczniowie przygotowują stanowisko pracy gromadząc odpowiedni sprzęt i narzędzia

oraz materiały,

– uczniowie wykonują cięcie termiczne rury stalowej wg instrukcji przedstawionej

przez nauczyciela przestrzegając przepisów bhp,

– nauczyciel w trakcie wykonywania przez uczniów czynności montażowych koryguje

nieprawidłowości,

– uczniowie prezentują wykonane cięcie rur i oceniają jakość ich wykonania,
– uczniowie porządkują stanowisko pracy.

3. Podsumowanie zajęć:
–

uczniowie charakteryzują metody cięcia rur stalowych,

–

uczniowie określają kolejne czynności montażowe przy wykonaniu cięcia termicznego rur,

–

uczniowie określają sprzęt i narzędzia potrzebne do cięcia termicznego.

Ocena poziomu osiągnięć uczniów oraz ocena ich aktywności:
–

Metoda obserwacji czynności i zachowań indywidualnych uczniów i poszczególnych
grup podczas zajęć.

–

Ocena prawidłowości i estetyki wykonania poszczególnych zadań w czasie zajęć.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Przepisy bhp i ochrony ppoż. przy wykonywaniu połączeń

rurociągów stalowych

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ rodzaj i przeznaczenie środków ochrony indywidualnej, w jakie powinien być

wyposażony pracownik wykonujący prace montażowe przy budowie rurociągów stalowych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z czynnikami uciążliwymi, szkodliwymi i niebezpiecznymi na jakie są

narażeni pracownicy przy budowie rurociągów z rur stalowych oraz z rodzajami środków
ochrony indywidualnej,

2) przeanalizować uzyskane informacje,
3) rozpoznać na ilustracjach, modelach lub w warunkach rzeczywistych poszczególne

środki ochrony indywidualnej,

4) określić przeznaczenie każdego z nich,
5) wyniki swoich spostrzeżeń zapisać w zeszycie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

środki ochrony indywidualnej: odzież i obuwie robocze, kaski ochronne, okulary
ochronne, tarcze spawalnicze, fartuch i rękawice skórzane itd.

–

zdjęcia i ilustracje przedstawiające środki ochrony indywidualnej,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Określ skutki nieprzestrzegania przepisów bhp związanych z obróbką rur stalowych

i montażem złącz kołnierzowych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi bezpieczeństwa i higieny pracy przy obróbce

rur stalowych i montażu złącz kołnierzowych,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2) obejrzeć film, zdjęcia lub ilustracje przedstawiające montaż rurociągów stalowych,

stosowanie przepisów bhp oraz przykładowe skutki ich nieprzestrzegania,

3) przeanalizować uzyskane informacje,
4) wskazać dlaczego konieczne jest stosowanie przepisów bhp przy obróbce rur stalowych

i montażu złącz kołnierzowych,

5) zapisać wyniki swoich spostrzeżeń w zeszycie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

film przedstawiający montaż rurociągów z rur stalowych oraz zdjęcia lub ilustracje
z miejsc budowy sieci komunalnych przedstawiające stosowanie przepisów bhp oraz
przykładowe skutki ich nieprzestrzegania,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 3

Określ skutki nieprzestrzegania przepisów bhp związanych z wykonaniem spawania

gazowego i elektrycznego oraz cięcia termicznego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi bezpieczeństwa i higieny pracy przy

wykonywaniu spawania gazowego i elektrycznego oraz cięcia termicznego,

2) zapoznać się z przepisami zawartymi w obowiązujących w tym zakresie aktach

prawnych,

3) przeanalizować uzyskane informacje,
4) określić przepisy bhp i ochrony ppoż. jakich należy przestrzegać przy wykonywaniu

spawania gazowego i elektrycznego oraz cięcia termicznego

5) określić skutki nieprzestrzegania przepisów bhp i ochrony ppoż.,
6) zapisać wyniki swoich spostrzeżeń w zeszycie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Rury i kształtki stalowe

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Porównaj właściwości rur stalowych stosowanych do budowy rurociągów sieci

wodociągowej, gazowej i ciepłowniczej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z rodzajami i własnościami rur stalowych do budowy sieci komunalnych,
2) przeanalizować modele, zdjęcia i rysunki przedstawiające rury stalowe i ich zastosowanie

do budowy rurociągów sieci komunalnych,

3) określić rodzaje rur i zakres ich stosowania oraz sposoby połączeń przy montażu

poszczególnych sieci komunalnych,

4)  porównać własności rur stalowych do budowy poszczególnych sieci,
5)  swoje spostrzeżenia zapisać w zeszycie,
6)  zaprezentować efekty swojej pracy grupie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

modele, zdjęcia i rysunki rur stalowych,

–

katalogi techniczne rur stalowych,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Scharakteryzuj kształtki stosowane do budowy rurociągów stalowych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  zapoznać się z rodzajami kształtek stalowych,
2)  przeanalizować schematy, rysunki i zdjęcia przedstawiające kształtki stalowe,
3)  określić rodzaje i zakres stosowania poszczególnych kształtek,
4)  rozpoznać i scharakteryzować kształtki stosowane do montażu rurociągów stalowych,
5)  swoje spostrzeżenia zapisać w zeszycie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

schematy, rysunki i zdjęcia kształtek stalowych,

–

kształtki stalowe: zwężki, łuki, kolana i trójniki,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 3

Określ zasady transportu i składowania materiałów stosowanych do montażu rurociągów

stalowych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z zasadami transportu i składowania materiałów do montażu rurociągów

stalowych,

2) obejrzeć film, zdjęcia lub ilustracje przedstawiające zasady transportu oraz składowania

materiałów do montażu rurociągów stalowych,

3) określić sposób transportu i składowania poszczególnych materiałów,
4) wyniki swojej pracy zapisać w zeszycie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

film, zdjęcia ilustracje przedstawiające zasady transportu materiałów do montażu
rurociągów stalowych,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 4

Sprawdź stan i jakość materiałów do montażu rurociągów stalowych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  zapoznać się z zasadami sprawdzania stanu materiałów do montażu rurociągów stalowych,
2)  zapoznać się z instrukcją zawierającą przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń,
3)  rozpoznać znajdujące się na stanowisku do ćwiczeń materiały,
4)  dokonać sprawdzenia stanu poszczególnych rur, kształtek, kołnierzy, itd.,
5)  swoje spostrzeżenia zapisać w zeszycie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Stanowisko pracy do spawania

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Porównaj zasady przygotowania stanowiska do spawania gazowego i elektrycznego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  zapoznać się z zasadami organizacji stanowiska do spawania elektrycznego,
2)  powtórzyć zasady organizacji stanowiska do spawania gazowego,
3)  przeanalizować  schematy,  rysunki  i  zdjęcia  przedstawiające  urządzenia  i  sprzęt

spawalniczy,

4) zapoznać się z urządzeniami i sprzętem spawalniczym pokazanym przez nauczyciela oraz

materiałami do spawania (spoiwami),

5)  zapoznać się ze środkami ochrony indywidualnej spawacza,
6)  określić niezbędne wyposażenie stanowiska do spawania gazowego i elektrycznego,
7)  swoje spostrzeżenia zapisać w zeszycie w formie porównania.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

urządzenia i sprzęt spawalniczy, spoiwa, środki ochrony indywidualnej,

–

schematy, rysunki i zdjęcia przedstawiające urządzenia i sprzęt spawalniczy,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Przygotuj stanowisko do spawania elektrycznego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z zasadami organizacji stanowiska do spawania,
2) zapoznać się z instrukcją zawierającą przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń oraz

czynności związane z przebiegiem przygotowania stanowiska do spawania,

3) dobrać urządzenia i sprzęt spawalniczy, materiały potrzebne do spawania oraz środki

ochrony indywidualnej spawacza,

4) przygotować stanowisko do spawania,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Cięcie rur stalowych

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ wymagania techniczne i czynności związane z cięciem termicznym rur stalowych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  zapoznać się z zasadami wykonania cięcia termicznego rur stalowych,
2)  określić rodzaj sprzętu do cięcia termicznego,
3)  określić  w  kolejności  czynności  oraz  warunki  techniczne  przy  wykonaniu  cięcia

termicznego,

4) przeanalizować problemy jakie mogą wystąpić przy niewłaściwie wykonywanym cięciu,
5) swoje spostrzeżenia zapisać w zeszycie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Na podstawie przedstawionej przez nauczyciela dokumentacji technicznej wykonaj cięcie

rury stalowej na określony wymiar.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi cięcia termicznego rur stalowych,
2) zapoznać się z instrukcją zawierającą przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń oraz

czynności związane z przebiegiem i warunkami technicznymi cięcia termicznego,

3)  przeanalizować dokumentację techniczną przewidzianą do ćwiczenia,
4)  określić w kolejności czynności związane z wykonaniem cięcia termicznego,
5)  dobrać sprzęt i narzędzia potrzebne do wykonania cięcia,
6)  przygotować rurę stalową do cięcia,
7)  wykonać cięcie termiczne rury stalowej na określony wymiar.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.5. Połączenia spawane rurociągów stalowych

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ wymagania techniczne i kolejne czynności związane z wykonaniem połączeń

spawanych rur stalowych stosowanych do budowy sieci komunalnych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  zapoznać się z zasadami wykonania połączeń spawanych rur stalowych,
2)  przeanalizować rysunki i modele połączeń spawanych rur stalowych,
3)  zapoznać  się  ze  zdjęciami  lub  filmem  dydaktycznym  dotyczącym  wykonania  połączeń

spawanych rur stalowych,

4)  określić rodzaje spoin przy połączeniach spawanych rur stalowych,
5)  określić zasady przygotowania rur stalowych do spawania,
6)  określić kolejne czynności  montażowe przy wykonywaniu połączeń rur stalowych przez

spawanie gazowe i spawanie elektryczne,

7) swoje spostrzeżenia zapisać w zeszycie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

rysunki i modele połączeń spawanych rur stalowych,

–

zdjęcia lub film dydaktyczny dotyczące wykonania połączeń spawanych rur stalowych,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Zgodnie z instrukcją przygotowaną przez nauczyciela przygotuj rury stalowe do

wykonania połączeń spawanych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi jakości rur stalowych do spawania i zasadami

przygotowania ich krawędzi do wykonania połączeń,

2) zapoznać się z instrukcją zawierającą przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń oraz

czynności związane z przygotowaniem rur stalowych do połączeń przez spawanie,

3) ocenić stan krawędzi rur,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4)  zaplanować wymagane czynności związane z czyszczeniem i ukosowaniem krawędzi,
5)  dobrać sprzęt i narzędzia potrzebne do wykonania tych czynności,
6)  zamocować rury do łączenia osiowo względem siebie,
7)  wykonać punktowe przyspawanie styków rur.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

stanowisko do spawania rur stalowych,

–

instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp oraz czynności związane z przygotowaniem
rur stalowych do połączeń przez spawanie,

–

sprzęt i narzędzia potrzebne do prac przygotowawczych (imadło, pilniki, szablon, sprzęt
spawalniczy)

–

materiały potrzebne do montażu (rury stalowe o różnych średnicach i krawędziach itd.).

Ćwiczenie 3

Na podstawie przedstawionej przez nauczyciela dokumentacji technicznej wykonaj

montaż odcinków rurociągów stalowych łącząc je przez spawanie: poziome, pionowe oraz
pod różnymi kątami, wykonując spoiny czołowe i pachwinowe.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi montażu połączeń spawanych rur stalowych,
2) zapoznać się z dokumentacją techniczną oraz instrukcją zawierającą przepisy bhp na

stanowisku do ćwiczeń oraz czynności związane z przebiegiem i warunkami
technicznymi montażu połączeń spawanych rur stalowych,

3)  określić kolejne czynności związane z montażem,
4)  dobrać sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu,
5)  przygotować potrzebne do montażu materiały,
6)  wykonać  montaż  połączeń  spawanych  doczołowych  i  pachwinowych  rur  stalowych

stosując spawanie poziome, pionowe i pod różnymi kątami.

7) ocenić jakość wykonanych połączeń spawanych i określić ewentualne wady spoin.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

stanowisko do spawania z rur stalowych,

–

dokumentacja techniczna oraz instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp oraz
czynności związane z przebiegiem i warunkami technicznymi montażu połączeń
spawanych rur stalowych,

–

sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu (sprzęt spawalniczy),

–

materiały potrzebne do montażu (rury stalowe, spoiwa).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.6. Połączenia kołnierzowe rurociągów stalowych

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ wymagania techniczne i czynności związane z montażem połączeń kołnierzowych

rurociągów stalowych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  zapoznać się z zasadami montażu rurociągów z rur betonowych,
2)  przeanalizować schematy, rysunki i zdjęcia połączeń kołnierzowych rur stalowych,
3)  określić rodzaje stosowanych kołnierzy,
4)  określić zasady przygotowania rur, kołnierzy, uszczelek i śrub do montażu,
5)  określić czynności montażowe przy wykonywaniu połączeń kołnierzowych,
6)  swoje spostrzeżenia zapisać w zeszycie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

schematy, rysunki i zdjęcia połączeń kołnierzowych rur stalowych,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Na podstawie przedstawionej przez nauczyciela dokumentacji technicznej wykonaj

montaż połączenia kołnierzowego rur stalowych na kołnierze stałe.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi montażu połączeń kołnierzowych rur

stalowych,

2) zapoznać się z instrukcją zawierającą przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń oraz

czynności związane z przebiegiem i warunkami technicznymi montażu połączeń
kołnierzowych na kołnierze stałe,

3)  określić w kolejności czynności związane z montażem,
4)  dobrać sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu,
5)  przygotować potrzebne do montażu materiały,
6)  przyspawać kołnierze stałe do rur,
7)  wykonać montaż połączenia kołnierzowego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

stanowisko do montażu przewodów z rur stalowych,

–

dokumentacja techniczna rurociągu z rur stalowych o połączeniach na kołnierze stałe,

–

instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp oraz czynności związane z przebiegiem
i warunkami technicznymi montażu połączeń kołnierzowych rur stalowych,

–

sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu (sprzęt spawalniczy, klucze do skręcania śrub),

–

materiały potrzebne do montażu (rury stalowe, kołnierze stałe do przyspawania,
materiały uszczelniające i pomocnicze).

Ćwiczenie 3

Na podstawie przedstawionej przez nauczyciela dokumentacji technicznej wykonaj

montaż połączenia kołnierzowego rur stalowych na kołnierze luźne.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi montażu połączeń kołnierzowych rur

stalowych,

2) zapoznać się z instrukcją zawierającą przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń oraz

czynności związane z przebiegiem i warunkami technicznymi montażu połączeń
kołnierzowych na kołnierze luźne,

3)  określić w kolejności czynności związane z montażem,
4)  dobrać sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu,
5)  przygotować potrzebne do montażu materiały,
6)  osadzić na rurociągu kołnierze luźne,
7)  wykonać montaż połączenia kołnierzowego.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

stanowisko do montażu przewodów z rur stalowych,

–

dokumentacja techniczna rurociągu z rur stalowych o połączeniach na kołnierze luźne,

–

instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp oraz czynności związane z przebiegiem
i warunkami technicznymi montażu połączeń kołnierzowych rur stalowych,

–

sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu (klucze do skręcania śrub),

–

materiały potrzebne do montażu (rury stalowe, kołnierze stałe do przyspawania,
materiały uszczelniające i pomocnicze).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.7. Odgałęzienia rurociągów stalowych

5.7.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie przedstawionej przez nauczyciela dokumentacji technicznej wykonaj

odgałęzienie rurociągu stalowego za pomocą cięcia termicznego i spawania.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi montażu odgałęzień rurociągów stalowych,
2) zapoznać się z instrukcją zawierającą przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń oraz

czynności związane z przebiegiem i warunkami technicznymi montażu odgałęzienia,

3)  przeanalizować dokumentację techniczną przewidzianą do ćwiczenia,
4)  określić kolejne czynności związane z montażem,
5)  dobrać sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu,
6)  przygotować potrzebne do montażu materiały,
7)  wykonać  otwór  w  rurze  stalowej  i  osadzić  na  nim  odpowiednio  przygotowany  króciec

odgałęzienia stosując połączenia spawane.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

stanowisko do montażu przewodów z rur stalowych,

–

dokumentacja techniczna oraz instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp oraz
czynności związane z przebiegiem i warunkami technicznymi montażu odgałęzienia,

–

sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu (sprzęt do cięcia termicznego i spawania),

–

materiały potrzebne do montażu (rury stalowe).

Ćwiczenie 2

Na podstawie przedstawionej przez nauczyciela dokumentacji technicznej wykonaj

montaż odgałęzienia typu esowego na stalowym rurociągu ciepłowniczym.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi montażu odgałęzień na rurociągach

stalowych,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2) zapoznać się z instrukcją zawierającą przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń oraz

czynności związane z przebiegiem i warunkami technicznymi montażu odgałęzienia,

3)  przeanalizować dokumentację techniczną przewidzianą do ćwiczenia,
4)  określić kolejne czynności związane z montażem odgałęzienia,
5)  dobrać sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu,
6)  przygotować potrzebne do montażu materiały,
7)  osadzić  na  rurze  stalowej  trójnik  oraz  wykonać  połączenia  z  pozostałymi  kształtkami

tworzącymi odgałęzienie typu esowego.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

stanowisko do montażu przewodów z rur stalowych,

–

dokumentacja techniczna oraz instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp oraz
czynności związane z przebiegiem i warunkami technicznymi montażu odgałęzienia,

–

sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu (sprzęt do spawania),

–

materiały potrzebne do montażu (rury i kształtki stalowe).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.8. Zawieszenia podparcia i kompensacja wydłużeń rurociągów

stalowych

5.8.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie przedstawionej przez nauczyciela dokumentacji technicznej wykonaj

podporę przesuwną na przewodzie stalowym sieci cieplnej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi montażu podpór rurociągów,
2) zapoznać się z instrukcją zawierającą przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń oraz

czynności związane z przebiegiem i warunkami technicznymi wykonania podpory
przesuwnej rurociągu stalowego,

3)  przeanalizować dokumentację techniczną przewidzianą do ćwiczenia,
4)  określić kolejne czynności związane z wykonaniem podpory,
5)  dobrać sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu,
6)  przygotować potrzebne do montażu materiały,
7)  wykonać podporę przesuwną.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

stanowisko do montażu przewodów z rur stalowych,

–

dokumentacja techniczna oraz instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp oraz
czynności związane z przebiegiem i warunkami technicznymi wykonania podpór
rurociągów stalowych,

–

sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu (sprzęt do spawania),

–

materiały potrzebne do montażu (rura stalowa, elementy konstrukcyjne podpory).

Ćwiczenie 2

Na podstawie przedstawionej przez nauczyciela dokumentacji technicznej wykonaj

montaż kompensatora mieszkowego kołnierzowego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi montażu kompensatorów mieszkowych,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2) zapoznać się z instrukcją zawierającą przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń oraz

czynności związane z przebiegiem i warunkami technicznymi montażu kompensatorów
mieszkowych na rurociągach stalowych,

3)  przeanalizować dokumentację techniczną przewidzianą do ćwiczenia,
4)  określić kolejne czynności związane z montażem kompensatora,
5)  dobrać sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu,
6)  przygotować potrzebne do montażu materiały,
7)  wykonać montaż kompensatora stosując połączenia kołnierzowe.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

stanowisko do montażu przewodów z rur stalowych,

–

dokumentacja techniczna oraz instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp oraz
czynności związane z przebiegiem i warunkami technicznymi montażu kompensatorów
mieszkowych,

–

sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu (klucze do skręcania śrub),

–

materiały potrzebne do montażu (rury stalowe, kołnierze, kompensator mieszkowy,
materiały pomocnicze).

Ćwiczenie 3

Na podstawie przedstawionej przez nauczyciela dokumentacji technicznej wykonaj

wydłużkę U-kształtową na przewodzie stalowym sieci cieplnej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi montażu wydłużek na rurociągach stalowych,
2) zapoznać się z instrukcją zawierającą przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń oraz

czynności związane z przebiegiem i warunkami technicznymi wykonania wydłużki
U–kształtowej,

3)  przeanalizować dokumentację techniczną przewidzianą do ćwiczenia,
4)  określić kolejne czynności związane z wykonaniem wydłużki U–kształtowej,
5)  dobrać sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu,
6)  przygotować potrzebne do montażu materiały,
7)  osadzić na rurach stalowych kolana i wykonać wydłużkę U–kształtową.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

stanowisko do montażu przewodów z rur stalowych,

–

dokumentacja techniczna oraz instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp oraz
czynności związane z przebiegiem i warunkami technicznymi wykonania wydłużki
U–kształtowej,

–

sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu (sprzęt do spawania),

–

materiały potrzebne do montażu (docięte rury stalowe, kolana stalowe).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.9. Połączenia rur stalowych z armaturą, aparaturą i urządzeniami

pomiarowymi oraz rurociągami z innych materiałów

5.9.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie przedstawionej przez nauczyciela dokumentacji technicznej wykonaj

montaż połączenia przewodu z rur stalowych z zasuwą kołnierzową.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi montażu połączeń rur stalowych z armaturą

sieciową,

2) zapoznać się z instrukcją zawierającą przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń oraz

czynności związane z przebiegiem i warunkami technicznymi montażu połączeń,

3)  przeanalizować dokumentację techniczną przewidzianą do ćwiczenia,
4)  określić kolejne czynności związane z montażem,
5)  dobrać sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu,
6)  przygotować potrzebne do montażu materiały,
7)  wykonać montaż połączenia przewodu stalowego z zasuwą kołnierzową.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

stanowisko do montażu przewodów z rur stalowych,

–

dokumentacja techniczna oraz instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp oraz
czynności związane z przebiegiem i warunkami technicznymi montażu połączeń,

–

sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu (klucze do skręcania śrub),

–

materiały potrzebne do montażu (zasuwa kołnierzowa, prostki stalowe kołnierzowe,
materiały uszczelniające itd.).

Ćwiczenie 2

Na podstawie przedstawionej przez nauczyciela dokumentacji technicznej wykonaj

montaż termometru w tulei na rurociągu stalowym.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi montażu aparatury i urządzeń pomiarowych

na rurociągach stalowych,

2) zapoznać się z instrukcją zawierającą przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń oraz

czynności związane z przebiegiem i warunkami technicznymi montażu aparatury
iurządzeń pomiarowych na rurociągach stalowych,

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

stanowisko do montażu przewodów z rur stalowych,

–

dokumentacja techniczna odcinka oraz instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp
oraz czynności związane z przebiegiem i warunkami technicznymi montażu aparatury
i urządzeń pomiarowych na rurociągach stalowych,

–

sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu (sprzęt do spawania),

–

materiały potrzebne do montażu (rura stalowa, termometr z tuleją itd.).

Ćwiczenie 3

Na podstawie przedstawionej przez nauczyciela dokumentacji technicznej wykonaj

montaż połączenia przewodu z rur stalowych z przewodem z rur polietylenowych.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi montażu połączeń rur stalowych z rurami PE,
2) zapoznać się z instrukcją zawierającą przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń oraz

czynności związane z przebiegiem i warunkami technicznymi montażu połączeń rur
stalowych i PE,

3)  przeanalizować dokumentację techniczną przewidzianą do ćwiczenia,
4)  określić kolejne czynności związane z montażem,
5)  dobrać sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu,
6)  przygotować potrzebne do montażu materiały,
7)  wykonać montaż połączenia przewodu stalowego z przewodem PE.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „montaż rurociągów stalowych”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

–

z poziomu podstawowego są zadania: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 9, 13, 14, 15, 16, 17, 19, 20,

–

z poziomu ponadpodstawowego są zadania: 7, 10, 11, 12, 18.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

–

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego,

–

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

–

dobry – za rozwiązanie co najmniej 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu
ponadpodstawowego,

–

bardzo dobry – za rozwiązanie co najmniej 18 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. d, 2. a, 3. a, 4. c, 5. d, 6. d, 7. c, 8. d, 9. a, 10. c, 11. d,
12. a, 13. a, 14. d, 15. d, 16. d, 17. d, 18. c, 19. c, 20. d.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Określić skład materiału do produkcji rur

Zidentyfikować na podstawie
dokumentacji rodzaj rur, z jakich jest
wykonany przewód przyłącza
wodociągowego

Zidentyfikować rodzaj kołnierza do
łączenia rur stalowych

Rozpoznać rodzaj kształtki stalowej

Dobrać sprzęt do cięcia rur stalowych

Dobrać rodzaj połączenia do rodzaju rur
stalowych

Dobrać rodzaj rur do warunków ich pracy

Zidentyfikować rodzaj spoiny

Określić rodzaj połączenia rur stalowych z
kompensatorem

Dobrać na podstawie dokumentacji
technicznej rodzaj kształtki do montażu rur
stalowych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Określić wymagania montażowe dla
wykonania połączenia kołnierzowego

Zidentyfikować rodzaj połączenia rur
stalowych i PE

Określić zasady przygotowania sprzętu do
spawania gazowego

Określić sposób przemieszczania rur
stalowych z powłokami ochronnymi

Określić zasady składowania rur stalowych

Określić warunki techniczne
przygotowania rury stalowej do spawania

Dobrać środki ochrony indywidualnej przy
montażu połączeń spawanych elektrycznie

Przeanalizować przyczyny wad połączeń
spawanych

Zastosować zasady bhp przy spawaniu
gazowym

Zastosować zasady udzielania pierwszej
pomocy w razie wypadku

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2.  Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
3.  Zapewnij samodzielną pracę uczniów w czasie rozwiązywania zadań.
4.  Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom „instrukcję dla ucznia”.
5.  Upewnij się, czy wszyscy uczniowie ją zrozumieli. Wyjaśnij ewentualne wątpliwości.
6.  Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.

Instrukcja dla ucznia

1.  Przeczytaj uważnie instrukcję.
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4.  Test zawiera 20 zadań. Do każdego dołączone są 4 możliwości odpowiedzi. Tylko jedna

z nich jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi stawiając w odpowiedniej

rubryce znak X. W przypadku pomyłki błędną odpowiedź należy zakreślić kółkiem
anastępnie ponownie zaznaczyć odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Gdy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, odłóż jego rozwiązanie na

później i wróć do tego zadania, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 40 minut.

Materiały dla ucznia

–

instrukcja do testu,

–

zestaw pytań testowych

–

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Stal jest to stop:

a)  żelaza i ołowiu.
b)  żelaza i krzemu.
c)  żelaza i węgla o zawartości węgla 2 ÷ 3,6 %.
d)  żelaza i węgla o zawartości węgla poniżej 2%.

2. Na planie sytuacyjnym przedstawiono uzbrojenie terenu. Z jakich rur jest wykonane

przyłącze wodociągowe do budynku:

a)  stalowych.
b)  żeliwnych.
c)  polietylenowych.
d)  z polichlorku winylu.

3. Na rysunku przedstawiono:

a)  kołnierz do łączenia rur stalowych typu ciężkiego z szyjką.
b)  kołnierz do łączenia rur stalowych typu lekkiego nakręcany na rurę.
c)  kołnierz do łączenia rur stalowych typu lekkiego przyspawany do rury.
d)  kołnierz do łączenia rur stalowych luźny opierający się na obrzeżach rur.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. Przedstawiona na rysunku kształtka stalowa to:

a)  trójnik odlewany.
b)  trójnik spawany bez wzmocnienia.
c)  trójnik spawany wzmocniony tuleją.
d)  trójnik spawany wzmocniony nakładką.

5. Do cięcia termicznego rur stalowych używa się:

a)  piły do metalu.
b)  zgrzewarki z oprzyrządowaniem.
c)  szlifierki kątowej z tarczą diamentową.
d)  sprzętu do spawania gazowego z palnikiem do cięcia.

6. Rury stalowe o grubości ścianki powyżej 5 mm łączy się za pomocą:

a)  lutowania.
b)  zgrzewania.
c)  spawania gazowego.
d)  spawania elektrycznego.

7. Do budowy rurociągów sieci cieplnej o średnicy 500 mm stosuje się:

a)  rury stalowe bez szwu.
b)  rury stalowe ze szwem spiralnym.
c)  rury stalowe ze szwem wzdłużnym.
d)  dowolne rury stalowe.

8. Przedstawiony na rysunku rodzaj połączenia spawanego rur to:

a)  spoina czołowa ukośna.
b)  spoina czołowa pozioma.
c)  spoina pachwinowa ukośna.
d)  spoina pachwinowa pionowa.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9. Przy montażu kompensatora przedstawionego na rysunku na przewodzie sieci cieplnej

należy wykonać połączenia:

a)  spawane.
b)  zgrzewane.
c)  skręcane na gwint.
d)  skręcane na kołnierze.

10. Aby wykonać odcinek gazociągu przedstawiony na rysunku należy użyć:

a) kolana 90

o średnicy 100 mm.

b) kolana 90

o średnicy 80 mm.

c) zwężki 100/80 mm.
d) zwężki 100/50 mm.

11. Wykonując połączenia kołnierzowe rurociągów stalowych, w których temperatura

czynnika nie przekracza 40

C, a ciśnienie 1 MPa jako uszczelnienie stosuje się:

a)  uszczelki tekturowe.
b)  uszczelki z klingerytu.
c)  uszczelki z wolbromiu.
d)  uszczelki tekturowe z przekładkami gumowymi.

12. Przedstawione na rysunku połączenie to:

a)  połączenie zaciskowe PE/stal.
b)  połączenie kołnierzowe stal/PE.
c)  połączenie spawane z użyciem kształtki PE/stal.
d)  połączenie stal/PE przy użyciu złączki zaciskowej.

13. Reduktor jest mocowany do zaworu na butli acetylenowej za pomocą:

a)  specjalnego jarzma.
b)  jest zamocowany na zaworze na stałe.
c)  króćca umożliwiającego połączenie gwintowe.
d)  króćca umożliwiającego połączenie kołnierzowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14. Do przemieszczania rur stalowych z powłokami ochronnymi należy stosować:

a)  liny bawełniane.
b)  haki i łańcuchy.
c)  haki i liny stalowe.
d)  specjalne uchwyty zakładane na ich końce lub miękkie opaski.

15. Rury stalowe składuje się:

a) w sposób dowolny.
b) zabezpieczając je przed opadami atmosferycznymi, w stosach pod wiatą niezależnie

od średnicy, przy wysokości składowania do 2,0 m.

c) zabezpieczając je przed opadami atmosferycznymi, w stosach pod wiatą niezależnie

od średnicy, przy wysokości składowania do 1,0 m.

d) zabezpieczając je przed opadami atmosferycznymi, rury o średnicach do 100 mm należy

składować na regałach według rodzaju i średnic, a rury o średnicach większych należy
układać pod wiatą według średnic przy wysokości składowania do 2,0 m.

16. Przygotowanie końcówki rury stalowej do wykonania połączenia spawanego obejmuje:

a) czyszczenie z rdzy oraz wygładzenie krawędzi pilnikiem

b) czyszczenie z powłok ochronnych oraz zaokrąglenie krawędzi pilnikiem.
c) smarowanie smarem oraz nadanie krawędziom wymaganego kształtu przez

ukosowanie.

d) czyszczenie z rdzy, farb, tłuszczów oraz nadanie krawędziom wymaganego kształtu

przez ukosowanie.

17. Przy wykonywaniu połączeń spawanych elektrycznie spawacz powinien posiadać:

a)  odzież roboczą i osłonę spawalniczą.
b)  odzież roboczą, rękawice i półmaskę z filtrem.
c)  fartuch i rękawice skórzane oraz okulary ochronne.
d)  odzież roboczą, rękawice i fartuch skórzany oraz tarczę ochronną.

18. Poniżej przedstawiono wady zewnętrzne spoin. Rysunek „a” dotyczy wady, jaką jest:

a)  rozlew.
b)  podtopienie.
c)  brak przetopu.
d)  nadmierny przetop.

19. W czasie pobierania gazów technicznych do spawania muszą być spełnione warunki:

a) butle mogą być ustawione dowolnie, a odległość płomienia palnika od butli powinna

wynosić co najmniej 1,0 m.

b) butle mogą być ustawione tylko pionowo, a odległość płomienia palnika od butli

powinna wynosić co najmniej 2,0 m.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

c) butle ustawia się w pozycji pionowej lub nachylonej pod kątem nie mniejszym niż 45

stopni do poziomu, a odległość płomienia palnika od butli powinna wynosić co
najmniej 1,0 m.

d) butle ustawia się w pozycji pionowej lub nachylonej pod kątem nie mniejszym niż 45

stopni do poziomu, a odległość płomienia palnika od butli powinna wynosić co
najmniej 2,0 m.

20. Jaki jest tryb postępowania w czasie udzielania pomocy przedlekarskiej poszkodowanemu,

który został zraniony odpryskiem w czasie cięcia mechanicznego rur stalowych:
a)  wyjąć ciało obce z rany i zabandażować ją.
b)  wyjąć ciało obce z rany, opatrzyć ją i zabandażować tak by zatamować krwotok.
c)  wokół ciała obcego ułożyć jałową gazę i zabandażować tak by ustabilizować ciało obce.
d)  wokół  ciała  obcego  ułożyć  jałową  gazę  i  zabandażować  tak  by  ustabilizować  ciało

obce i zatamować krwotok.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko.............................................................................................................................

Montaż rurociągów stalowych

Zakreśl poprawną odpowiedź

zadania

Odpowiedź

Punkty

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zadanie praktyczne „próba pracy”

Jesteście  pracownikami  firmy  instalacyjnej.  Waszym  zadaniem  jest  wykonanie  połączeń  rur
stalowych  przy  montażu  odcinka  rurociągu  ciepłowniczego,  na  którym  należy  wykonać
odgałęzienie  i  zamontować  zasuwę  odcinającą.  Prace  montażowe  należy  wykonać  zgodnie
z warunkami technicznymi określonymi w dokumentacji technicznej.

Zespół w składzie:

1.  ........................................
2.  ........................................
3.  ........................................
4.  ........................................
5.  ........................................

Czas wykonania: 8 godzin dydaktycznych.

Zakres zadania:
1) Zaplanować czynności związane z wykonaniem zadania:

a)  zapoznać się z dokumentacją techniczną przewidzianą do zadania praktycznego.
b)  sporządzić plan działania związany z wykonaniem odcinka rurociągu.
c)  sporządzić wykaz niezbędnych materiałów montażowych.
d)  sporządzić wykaz potrzebnego sprzętu, narzędzi oraz środków ochrony osobistej.
e)  wykonać  niezbędne  szkice  pomocnicze  i  obliczenia  związane  z  wykonaniem

odgałęzienia rurociągu i połączeń z zasuwą.

2) Zorganizować stanowisko pracy:

a) zgromadzić i rozmieścić na stanowisku pracy materiały do montażu.
b) zgromadzić i rozmieścić na stanowisku pracy narzędzia i sprzęt zgodnie z zasadami

bhp.

c)  sprawdzić stan techniczny sprzętu.
d)  sprawdzić jakość materiałów do montażu.
e)  dobrać odzież roboczą i środki ochrony indywidualnej.

3) Wykonać montaż połączeń rur stalowych zgodnie z warunkami technicznymi i zasadami

bhp:
a)  zastosować zgodne z dokumentacją techniczną odpowiednie kształtki i rury stalowe,
b)  dociąć odpowiednie długości rur.
c)  przygotować rury do spawania połączeń.
d)  wykonać połączenia spawane.
e)  wykonać odgałęzienie rurociągu.
f)  zamontować kołnierze.
g)  zamontować kołnierzową zasuwę odcinającą.

4) Uporządkować stanowisko pracy, oczyścić narzędzia i sprzęt.
5) Zaprezentować efekt wykonanego zadania uzasadniając sposób jego wykonania oraz

oceniając jakość wykonania.

Wyposażenie stanowiska roboczego
–

stanowisko symulacyjne do montażu połączeń rur stalowych lub stanowisko robocze
w rzeczywistych warunkach budowy sieci ciepłowniczej, na którym jest wykonana
komora ciepłownicza,

–

dokumentacja techniczna przewidziana do zadania praktycznego,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

–

materiały potrzebne do montażu połączeń – prostki i kształtki stalowe do połączeń
spawanych o odpowiednich średnicach, zasuwa kołnierzowa, elementy konstrukcyjne
podpór przesuwnych, kołnierze stalowe i materiały uszczelniające,

–

sprzęt potrzebny do obróbki rur i do wykonania połączeń, np. przymiar taśmowy, sprzęt
do cięcia termicznego i spawania gazowego, komplet kluczy, itp.

Kryteria oceny i schemat punktowania
Wykonanie zadania należy oceniać na bieżąco.
Proponuje się następująca punktację za wykonanie poszczególnych części zadania
praktycznego:
1) W sumie 15 pkt:

a)  – 3 pkt.
b)  – 3 pkt.
c)  – 3 pkt.
d)  – 3 pkt.
e)  – 3 pkt.

2) W sumie 10 pkt:

a)  – 2 pkt.
b)  – 2 pkt.
c)  – 2 pkt.
d)  – 2 pkt.
e)  – 2 pkt.

3) W sumie 60 pkt:

a)  – 5 pkt.
b)  – 10 pkt.
c)  – 5 pkt.
d)  – 10 pkt.
e)  – 10 pkt.
f)  – 10 pkt.
g)  – 10 pkt.

4)   – 5 pkt.
5)   – 10 pkt.

W sumie 100 punktów.

Aby  zaliczyć  zadanie  praktyczne  z  wynikiem  pozytywnym  jego  wykonanie  powinno  być
ocenione  powyżej  75  pkt  (zgodnie  z  wymogami  CKE stosowanymi  w  odniesieniu  do  części
praktycznej egzaminów zawodowych).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Bąkowski K.: Gazyfikacja. Wydawnictwo Naukowo–Techniczne, Warszawa 1996.
2. Cieślowski S., Krygier K.: Instalacje sanitarne, cz. 1 i 2 Technologia. WSiP, Warszawa

2000.

3. Czajkowski M., Dzierżawski T.: Gazownictwo i Ciepłownictwo. WSiP, Warszawa 1992.
4. Dindorf L.: Technologia robót sieci wodociągowej i kanalizacyjnej, WSiP, Warszawa

1998.

5.  Dzierżawski T.: Gazownictwo i Ciepłownictwo. WSiP, Warszawa 1996.
6.  Heidrich Z.: Wodociągi i Kanalizacja, cz. 1 WSiP, Warszawa 1998.
7.  Krygier  K.,  Klinke  T.,  Sewernik  J.:  Ogrzewnictwo,  wentylacja,  klimatyzacja.  WSiP,

Warszawa 1991.

8. Roj-Chodacka A.: Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska. KOWEZ, Warszawa 2002.

9.  Strona internetowa – www.spawalnictwo.com.pl (25.06.2006).
10.  Strona internetowa – www.ciop.pl (25.06.2006).
11.  Warunki  Techniczne  Wykonania  i  Odbioru  Robót  Budowlano–Montażowych,  Tom  II.

Instalacje Sanitarne i Przemysłowe. Arkady, 1988.

Czasopisma:
1.  Gaz, Woda i Technika Sanitarna,
2.  Polski Instalator,
3.  Rynek instalacyjny,
4.  Instalacje sanitarne.

Obowiązujące normy i akty prawne:
PN-80/H-74219

Rury stalowe bez szwu walcowane na gorąco ogólnego
zastosowania.

PN-79/H-74244

Rury stalowe ze szwem przewodowe.

PN-EN 10208-1:2000

Rury stalowe przewodowe dla mediów palnych – o klasie
wymagań A.

Rozporządzenie  Ministra  Gospodarki  z  dnia  27  kwietnia  2000  r.  w  sprawie  bezpieczeństwa
i higieny pracy przy pracach spawalniczych. (Dz. U. Nr 40, poz. 470).
Rozporządzenie  Ministra  Infrastruktury  z  dnia  6  lutego  2003  r.  w  sprawie  bezpieczeństwa
i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz. U. 2003, Nr 47, poz. 401).

Katalogi  techniczne  producentów  i  dystrybutorów  rur  stalowych  sieciowych  oraz
informacje techniczne zawarte na stronach internetowych tych firm.