monter sieci komunalnych 713[03] z1 2 05 n

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Agnieszka Rozwadowska

Montaż rurociągów żeliwnych, kamionkowych i betonowych

713[03].Z1/2.05

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. Elwira Krzemieniewska
mgr inż. Małgorzata Skowrońska

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Agnieszka Rozwadowska

Konsultacja:
mgr inż. Mirosław Żurek

Korekta:
mgr inż. Mirosław Żurek

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 713[03].Z1/2.05

„Montaż rurociągów żeliwnych, kamionkowych i betonowych” zawartego w modułowym
programie nauczania dla zawodu „Monter sieci komunalnych”.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Przepisy bhp i ochrony ppoż. przy wykonywaniu połączeń rur sieciowych

żeliwnych, kamionkowych i betonowych

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Rury i kształtki żeliwne i ich montaż

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Rury i kształtki kamionkowe i ich montaż

5.3.1. Ćwiczenia

5.4. Rury betonowe i ich montaż

5.4.1. Ćwiczenia

5.5. Połączenia rur żeliwnych, kamionkowych i betonowych z armaturą i

rurociągami z innych materiałów

5.5.1. Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu zajęć

dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie: monter sieci komunalnych.

W poradniku zamieszczono:

−

Wymagania wstępne, czyli wykaz wiadomości i umiejętności, jakie uczeń powinien mieć
opanowane, aby mógł przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej,

−

Cele kształcenia jednostki modułowej, stanowiące wykaz wiadomości i umiejętności, jakie
uczeń ukształtuje podczas pracy z poradnikiem,

−

Przykładowe scenariusze zajęć,

−

Przykładowe ćwiczenia, ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania –
uczenia się oraz środkami dydaktycznymi,

−

Ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego,

−

Wykaz literatury, z której uczniowie mogą korzystać podczas nauki.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze szczególnym

uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania, tj.: tekstu przewodniego, samokształcenia
kierowanego, ćwiczeń praktycznych.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej

pracy uczniów do pracy zespołowej.

W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel może

posłużyć się zamieszczonym w rozdziale 6 zestawem zadań testowych, zawierającym różnego
rodzaju zadania.

W tym rozdziale podano również:

−

plan testu w formie tabelarycznej,

−

punktacje zadań i uczenia się,

−

propozycje norm wymagań,

−

instrukcję dla nauczyciela,

−

instrukcję dla ucznia,

−

kartę odpowiedzi,

−

zestaw zadań testowych.

„Montaż rurociągów żeliwnych, kamionkowych i betonowych”, jest jednym z modułów

koniecznych do zapoznania się z technologią montażu sieci komunalnych – schemat 1.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

713[03].Z1.07

Montaż i instalacja urządzeń

regulujących ciśnienie

wody w sieci

713[03].Z2

Technologia montażu sieci

kanalizacyjnych

713[03].Z2.06

Montaż sieci kanalizacyjnych

713[03].Z2.07

Montaż i instalacja pompowni

kanalizacyjnych

713[03].Z3.05

Montaż sieci gazowej

713[03].Z3

Technologia montażu sieci

gazowych

713[03].Z4.04

Montaż sieci cieplnej

713[03].Z1.06

Montaż sieci wodociągowej

713[03].Z4.05

Montaż i instalacja węzła

cieplnego

713[03].Z1/2/3/4.05

Montaż rurociągów żeliwnych,

kamionkowych i betonowych

713[03].Z1/2/3/4.04

Montaż rurociągów z tworzyw

sztucznych

713[03].Z3.06

Montaż i instalacja stacji

gazowych

Schemat układu jednostek modułowych

713[03].Z1/2/3/4.03

Montaż rurociągów stalowych

713[03].Z1/2/3/4.01

Prace przygotowawczo –

zakończeniowe przy montażu

sieci komunalnych

713[03].Z1/2/3/4.02

Montaż instalacji z rur stalowych

713[03].Z4

Technologia montażu sieci

cieplnych

Moduł 713[03].Z1

Technologia montażu sieci

wodociągowych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu budownictwa,

−

posługiwać się dokumentacją techniczną,

−

rozróżniać materiały budowlane,

−

rozróżniać sieci komunalne,

−

wykonywać roboty przygotowawczo-zakończeniowe przy montażu sieci komunalnych,

−

wykonywać połączenia rur stalowych i rur z tworzyw sztucznych,

−

wykonywać montaż rurociągów z rur stalowych i rur z tworzyw sztucznych,

−

dobrać sprzęt, narzędzia i materiały do wykonania prac przygotowawczo-zakończeniowych
przy montażu sieci komunalnych oraz do montażu połączeń rur stalowych i rur z tworzyw
sztucznych,

−

organizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii,

−

przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

współpracować w grupie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

zastosować przepisy bhp i ochrony ppoż. przy montażu rur żeliwnych, kamionkowych
i betonowych,

−

zaplanować kolejność wykonywanych robót przy montażu rur żeliwnych, kamionkowych
i betonowych,

−

przygotować materiały potrzebne do montażu rur żeliwnych, kamionkowych i betonowych,

−

ocenić stan techniczny rur i łączników żeliwnych, kamionkowych i betonowych do montażu,

−

dostarczyć rury żeliwne, kamionkowe i betonowe na miejsce montażu,

−

przygotować rury do montażu,

−

wykonać połączenia rur żeliwnych,

−

wykonać połączenia rur kamionkowych,

−

wykonać połączenia rur betonowych,

−

wykonać połączenia rurociągów żeliwnych, kamionkowych i betonowych z armaturą sieciową,

−

wykonać odgałęzienia rurociągów żeliwnych, kamionkowych i betonowych,

−

wykonać przejścia rurociągów żeliwnych, kamionkowych i betonowych na rurociągi wykonane
z innych materiałów,

−

wykorzystać budowlaną dokumentację techniczną.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca:
Modułowy program nauczania:

Montaż rurociągów żeliwnych, kamionkowych i betonowych

Moduł:

Technologia montażu sieci wodociągowych

Jednostka modułowa:

713[03].Z1/2.05

Temat: Rodzaje połączeń rur żeliwnych

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności rozpoznawania i charakteryzowania połączeń rur żeliwnych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
–

rozróżnić rodzaje połączeń rur żeliwnych,

–

określić zakres stosowania poszczególnych połączeń,

–

scharakteryzować poszczególne rodzaje połączeń,

–

określić wymagania dotyczące wykonania poszczególnych połączeń,

–

scharakteryzować materiały uszczelniające i pomocnicze,

–

określić kolejne czynności przy montażu połączeń rur żeliwnych,

–

współpracować w grupie,

–

korzystać z różnych źródeł informacji.

Metody nauczania:
–

wykład problemowy,

–

pokaz z objaśnieniem.

Formy organizacyjne pracy uczniów:
–

praca indywidualna,

–

praca w małych zespołach.

Środki dydaktyczne:
–

modele połączeń rur żeliwnych,

–

rysunki, schematy lub zdjęcia połączeń rur żeliwnych wykonane w formie foliogramów lub
prezentacji multimedialnej,

–

katalogi techniczne producentów rur żeliwnych.

Czas trwania:
2 godziny dydaktyczne – 90 minut.

Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie i przedstawienie celów zajęć.
2. Plan zajęć:

A. Rodzaje połączeń rur żeliwnych i zakres ich stosowania:
– wstęp – nauczyciel przedstawia uczniom podstawowe informacje dotyczące rodzajów

połączeń rur żeliwnych,

– uczniowie analizują uzyskane informacje i sporządzają krótką notatkę, a następnie

w oparciu o literaturę określają w jakich warunkach stosuje się poszczególne rodzaje
połączeń rur żeliwnych,

– efekty swojej pracy prezentują grupie.
B. Połączenia kielichowe rur żeliwnych:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

– wstęp – nauczyciel przedstawia uczniom sposób wykonania i charakterystykę połączeń

kielichowych rur żeliwnych wykorzystując modele, rysunki, schematy i zdjęcia,

– uczniowie w małych grupach analizują uzyskane informacje oraz modele, rysunki,

schematy i zdjęcia połączeń kielichowych rur żeliwnych,

– uczniowie określają w kolejności czynności montażowe związane z wykonaniem połączeń

oraz wymagania techniczne przy montażu, wyniki swojej pracy zapisują w zeszytach.

C. Połączenia kołnierzowe rur żeliwnych:
– wstęp – nauczyciel przedstawia uczniom sposób wykonania i charakterystykę połączeń

kołnierzowych rur żeliwnych wykorzystując modele, rysunki, schematy i zdjęcia,

– uczniowie w małych grupach analizują uzyskane informacje oraz modele, rysunki,

schematy i zdjęcia połączeń kołnierzowych rur żeliwnych,

– uczniowie określają w kolejności czynności montażowe związane z wykonaniem połączeń

oraz wymagania techniczne przy montażu, wyniki swojej pracy zapisują w zeszytach.

3. Podsumowanie zajęć:
–

uczniowie charakteryzują poszczególne rodzaje połączeń rur żeliwnych,

–

uczniowie określają kolejne czynności przy montażu połączeń,

–

uczniowie charakteryzują materiały montażowe do wykonania połączeń.

Ocena poziomu osiągnięć uczniów oraz ocena ich aktywności:
– Metoda obserwacji czynności i zachowań indywidualnych uczniów i poszczególnych grup

podczas zajęć.

– Ocena prawidłowości i estetyki wykonania poszczególnych zadań w czasie zajęć.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca:
Modułowy program nauczania:

Montaż rurociągów żeliwnych, kamionkowych i betonowych

Moduł:

Technologia montażu sieci wodociągowych

Jednostka modułowa:

713[03].Z1/2.05

Temat: Montaż połączeń kielichowych rur kamionkowych

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności określania w kolejności czynności montażowych oraz

wykonania połączenia rur kamionkowych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
–

scharakteryzować połączenia rur kamionkowych,

–

określić wymagania dotyczące wykonania połączeń rur kamionkowych,

–

scharakteryzować materiały uszczelniające i pomocnicze,

–

sprawdzić jakość materiałów montażowych,

–

określić kolejne czynności przy montażu połączeń rur kamionkowych,

–

dobrać narzędzia i sprzęt do montażu,

–

wykonać montaż połączenia kielichowego rur kamionkowych,

–

współpracować w grupie,

–

korzystać z różnych źródeł informacji.

Metody nauczania:
–

pokaz z instruktażem,

–

ćwiczenia,

Formy organizacyjne pracy uczniów:
–

praca indywidualna,

–

praca w małych grupach.

Środki dydaktyczne:
–

instrukcja dla uczniów dotycząca wykonania połączeń rur kamionkowych,

–

prostki i kształtki kamionkowe i materiały uszczelniające,

–

narzędzia i sprzęt potrzebny do montażu,

–

modele połączeń rur kamionkowych,

–

rysunki, schematy lub zdjęcia połączeń rur kamionkowych wykonane w formie foliogramów
lub prezentacji multimedialnej,

–

katalogi techniczne producentów rur kamionkowych.

Czas trwania:
3 godziny dydaktyczne –135 minut.

Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie i przedstawienie celów zajęć.
2. Plan zajęć:

A. Połączenia rur kamionkowych:
– wstęp – nauczyciel przedstawia uczniom podstawowe informacje dotyczące połączeń rur

kamionkowych,

– uczniowie analizują uzyskane informacje i sporządzają krótką notatkę, a następnie

rozpoznają na rysunkach, schematach, zdjęciach i modelach połączenia rur kamionkowych,

– uczniowie określają warunki techniczne wykonania połączeń rur kamionkowych,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

– uczniowie określają kolejne czynności przy montażu połączeń rur kamionkowych.
B. Montaż połączeń rur kamionkowych:
– wstęp – nauczyciel objaśnia uczniom sposób wykonania połączenia rur kamionkowych

(kielichowych z uszczelką i kielichowych uszczelnianych sznurem konopnym)
demonstrując montaż połączeń,

– nauczyciel zwraca uwagę na trudności jakie mogą wystąpić przy montażu oraz na sposoby

oceny jakości połączenia,

– uczniowie obserwują czynności nauczyciela, analizują uzyskane informacje i sporządzają

krótką notatkę dotyczącą procedury wykonania połączeń,

– uczniowie przygotowują stanowisko pracy gromadząc materiały montażowe i odpowiednie

narzędzia i sprzęt,

– uczniowie sprawdzają jakość materiałów montażowych i wykonują montaż połączeń rur

kamionkowych wg instrukcji przedstawionej przez nauczyciela

– nauczyciel w trakcie wykonywania przez uczniów czynności montażowych koryguje

nieprawidłowości,

– uczniowie prezentują wykonane połączenia i oceniają jakość ich wykonania,
– uczniowie porządkują stanowisko pracy.

3. Podsumowanie zajęć:
–

uczniowie charakteryzują połączenia rur kamionkowych i określają kolejne czynności
montażowe przy wykonaniu połączeń,

–

uczniowie charakteryzują materiały montażowe,

–

uczniowie określają sprzęt i narzędzia do montażu,

Ocena poziomu osiągnięć uczniów oraz ocena ich aktywności:
–

Metoda obserwacji czynności i zachowań indywidualnych uczniów i poszczególnych grup
podczas zajęć.

–

Ocena prawidłowości i estetyki wykonania poszczególnych zadań w czasie zajęć.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Przepisy bhp i ochrony ppoż. przy wykonywaniu połączeń rur

sieciowych żeliwnych, kamionkowych i betonowych

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ rodzaj i przeznaczenie środków ochrony indywidualnej, w jakie powinien być

wyposażony pracownik wykonujący prace montażowe przy budowie rurociągów sieci
komunalnych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę

wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z czynnikami uciążliwymi, szkodliwymi i niebezpiecznymi na jakie są narażeni

pracownicy przy budowie sieci komunalnych oraz z rodzajami środków ochrony
indywidualnej,

2) przeanalizować uzyskane informacje,
3) rozpoznać na ilustracjach, modelach lub w warunkach rzeczywistych poszczególne środki

ochrony indywidualnej,

4) określić przeznaczenie każdego z nich,
5) wyniki swoich spostrzeżeń zapisać w zeszycie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

środki ochrony indywidualnej: odzież i obuwie robocze, kaski ochronne, okulary ochronne itd.

–

zdjęcia i ilustracje przedstawiające środki ochrony indywidualnej,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Określ skutki nieprzestrzegania przepisów bhp związanych z montażem rurociągów z rur

żeliwnych, kamionkowych i betonowych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę

wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi bezpieczeństwa i higieny pracy przy montażu

rurociągów z rur żeliwnych, kamionkowych i betonowych,

2) obejrzeć film, zdjęcia lub ilustracje przedstawiające montaż rurociągów z rur żeliwnych,

kamionkowych i betonowych oraz stosowanie przepisów bhp,

3) przeanalizować uzyskane informacje,
4) wskazać dlaczego konieczne jest stosowanie przepisów bhp przy montażu rurociągów z rur

żeliwnych, kamionkowych i betonowych,

5) zapisać wyniki swoich spostrzeżeń w zeszycie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

film przedstawiający montaż rurociągów z rur żeliwnych, kamionkowych i betonowych,

–

zdjęcia lub ilustracje z miejsc budowy sieci komunalnych,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 3

Na podstawie przedstawionej przez nauczyciela dokumentacji technicznej sieci wodociągowej

lub kanalizacyjnej określ przepisy bhp i ochrony ppoż. jakich należy przestrzegać przy montażu
rurociągów z rur żeliwnych, kamionkowych i betonowych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę

wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi bezpieczeństwa i higieny pracy przy montażu

rurociągów z rur żeliwnych, kamionkowych i betonowych,

2) zapoznać się z dokumentacją techniczną przedstawioną przez nauczyciela,
3) przeanalizować uzyskane informacje,
4) określić przepisy bhp i ochrony ppoż. jakich należy przestrzegać przy montażu rurociągów

z rur żeliwnych, kamionkowych i betonowych,

5) zapisać wyniki swoich spostrzeżeń w zeszycie,

Zalecane metody nauczania –uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

dokumentacja techniczna sieci wodociągowej lub kanalizacyjnej z rur żeliwnych,
kamionkowych lub betonowych,

–

literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Rury i kształtki żeliwne i ich montaż

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ wymagania techniczne i czynności związane z montażem rurociągów z rur żeliwnych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę

wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z zasadami montażu rurociągów z rur żeliwnych,
2) określić rodzaje i zakres stosowania poszczególnych połączeń rur żeliwnych,
3) określić zasady przygotowania rur żeliwnych do montażu,
4) określić czynności montażowe przy wykonywaniu rurociągów z rur żeliwnych,
5) swoje spostrzeżenia zapisać w zeszycie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Określ zasady transportu i składowania materiałów stosowanych do montażu rurociągów z rur

żeliwnych (rur i kształtek żeliwnych, materiałów uszczelniających i pomocniczych).

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę

wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z zasadami transportu i składowania materiałów do montażu rurociągów z rur

żeliwnych,

2) obejrzeć film, zdjęcia lub ilustracje przedstawiające zasady transportu oraz składowania

materiałów do montażu rurociągów z rur żeliwnych,

3) określić sposób transportu poszczególnych materiałów w zależności od ich rodzaju,
4) wyniki swojej pracy zapisać w zeszycie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ćwiczenia praktyczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Środki dydaktyczne:

–

film, zdjęcia ilustracje przedstawiające zasady transportu materiałów do montażu rurociągów
z rur żeliwnych,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 3

Sprawdź stan i jakość materiałów do montażu rurociągów z rur żeliwnych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę

wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z zasadami sprawdzania stanu materiałów do montażu rurociągów z rur

żeliwnych,

2) zapoznać się z instrukcją zawierającą przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń,
3) rozpoznać znajdujące się na stanowisku do ćwiczeń materiały,
4) dokonać sprawdzenia stanu poszczególnych rur, kształtek, materiałów uszczelniających

i pomocniczych,

5) swoje spostrzeżenia zapisać w zeszycie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

stanowisko do wykonania ćwiczenia powinno być wyposażone w rury i kształtki żeliwne,
materiały do uszczelnienia połączeń rur żeliwnych oraz materiały pomocnicze – zarówno dobre
jak i wadliwe (najkorzystniej by ćwiczenie zostało wykonane w warunkach rzeczywistych tj.
na miejscu budowy sieci wodociągowej lub kanalizacyjnej),

–

instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 4

Na podstawie przedstawionej przez nauczyciela dokumentacji technicznej wykonaj montaż

połączenia kielichowego rur żeliwnych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę

wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi montażu połączeń rur żeliwnych,
2) zapoznać się z instrukcją zawierającą przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń oraz czynności

związane z przebiegiem i warunkami technicznymi montażu połączeń kielichowych rur
żeliwnych,

3) określić w kolejności czynności związane z montażem,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4) dobrać sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu,
5) przygotować potrzebne do montażu materiały,
6) wykonać montaż połączenia kielichowego.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

stanowisko do montażu przewodów z rur żeliwnych,

–

dokumentacja techniczna rurociągu z rur żeliwnych o połączeniach kielichowych,

–

instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp oraz czynności związane z przebiegiem
i warunkami technicznymi montażu połączeń kielichowych rur żeliwnych,

–

sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu (ręczny dobijak i młotek),

–

materiały potrzebne do montażu (prostki żeliwne kielichowe, materiały uszczelniające itd.).

Ćwiczenie 5

Na podstawie przedstawionej przez nauczyciela dokumentacji technicznej wykonaj montaż

połączenia kołnierzowego rur żeliwnych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę

wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi montażu połączeń ciśnieniowych rur żeliwnych,
2) zapoznać się z instrukcją zawierającą przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń oraz czynności

związane z przebiegiem i warunkami technicznymi montażu połączeń kołnierzowych rur
żeliwnych,

3) określić w kolejności czynności związane z montażem,
4) dobrać sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu,
5) przygotować potrzebne do montażu materiały,
6) wykonać montaż połączenia kołnierzowego.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

stanowisko do montażu przewodów z rur żeliwnych,

–

dokumentacja techniczna rurociągu z rur żeliwnych o połączeniach kołnierzowych,

–

instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp oraz czynności związane z przebiegiem
i warunkami technicznymi montażu połączeń kołnierzowych rur żeliwnych,

–

sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu (klucze do skręcania śrub),

–

materiały potrzebne do montażu (prostki żeliwne kołnierzowe, materiały uszczelniające
i pomocnicze).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Rury i kształtki kamionkowe i ich montaż

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ wymagania techniczne i czynności związane z montażem rurociągów z rur

kamionkowych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę

wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z zasadami montażu rurociągów z rur kamionkowych,
2) określić sposoby łączenia rur kamionkowych,
3) określić zasady przygotowania rur kamionkowych do montażu,
4) określić czynności montażowe przy wykonywaniu rurociągów z rur kamionkowych,
5) swoje spostrzeżenia zapisać w zeszycie.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Określ zasady transportu i składowania materiałów stosowanych do montażu rurociągów z rur

kamionkowych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę

wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z zasadami transportu i składowania materiałów do montażu rurociągów z rur

kamionkowych,

2) obejrzeć film, zdjęcia lub ilustracje przedstawiające zasady transportu oraz składowania

materiałów do montażu rurociągów z rur kamionkowych,

3) określić sposób transportu poszczególnych materiałów w zależności od ich rodzaju,
4) wyniki swojej pracy zapisać w zeszycie.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Środki dydaktyczne:

–

film, zdjęcia ilustracje przedstawiające zasady transportu materiałów do montażu rurociągów
z rur kamionkowych,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 3

Sprawdź stan i jakość materiałów do montażu rurociągów z rur kamionkowych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę

wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z zasadami sprawdzania stanu materiałów do montażu rurociągów z rur

kamionkowych,

i pomocniczych,

5) swoje spostrzeżenia zapisać w zeszycie.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

stanowisko do wykonania ćwiczenia powinno być wyposażone w rury i kształtki kamionkowe,
materiały do uszczelnienia połączeń oraz materiały pomocnicze – zarówno dobre jak i wadliwe
(najkorzystniej by ćwiczenie zostało wykonane w warunkach rzeczywistych tj. na miejscu
budowy sieci kanalizacyjnej),

–

instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 4

Na podstawie przedstawionej przez nauczyciela dokumentacji technicznej wykonaj montaż

odcinka przewodu z odgałęzieniem z rur kamionkowych o połączeniach kielichowych z uszczelką
poliuretanową.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę

wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi montażu połączeń rur kamionkowych,
2) zapoznać się z instrukcją zawierającą przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń oraz czynności

związane z przebiegiem i warunkami technicznymi montażu połączeń rur kamionkowych,

3) określić w kolejności czynności związane z montażem,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4) dobrać sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu,
5) przygotować potrzebne do montażu materiały,
6) wykonać montaż odcinka przewodu z odgałęzieniem stosując połączenia kielichowe.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

stanowisko do montażu przewodów z rur kamionkowych,

–

dokumentacja techniczna rurociągu z rur kamionkowych o połączeniach kielichowych
z uszczelką poliuretanową,

–

instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp oraz czynności związane z przebiegiem

–

i warunkami technicznymi montażu połączeń rur kamionkowych,

–

sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu,

–

materiały potrzebne do montażu (prostki kamionkowe kielichowe z uszczelkami
poliuretanowymi, kształtki: trójnik do odgałęzienia, kolana, materiały uszczelniające itd.).

Ćwiczenie 5

Na podstawie przedstawionej przez nauczyciela dokumentacji technicznej wykonaj montaż

odcinka przewodu z odgałęzieniem z rur kamionkowych o połączeniach kielichowych
uszczelnianych sznurem konopnym i zaprawą cementową.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę

wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi montażu połączeń rur kamionkowych,
2) zapoznać się z instrukcją zawierającą przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń oraz czynności

związane z przebiegiem i warunkami technicznymi montażu połączeń rur kamionkowych,

3) określić w kolejności czynności związane z montażem,
4) dobrać sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu,
5) przygotować potrzebne do montażu materiały,
6) wykonać montaż odcinka przewodu z odgałęzieniem stosując połączenia kielichowe

uszczelniane sznurem konopnym i zaprawą cementową.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

stanowisko do montażu przewodów z rur kamionkowych,

–

dokumentacja techniczna rurociągu z rur kamionkowych o połączeniach kielichowych
uszczelnianych sznurem konopnym i zaprawą cementową,

–

instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp oraz czynności związane z przebiegiem
i warunkami technicznymi montażu połączeń rur kamionkowych,

–

sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu (ręczny dobijak i młotek),

–

materiały potrzebne do montażu (prostki kamionkowe kielichowe, kształtki: trójnik do
odgałęzienia, kolana, materiały uszczelniające i pomocnicze).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Rury betonowe i ich montaż

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ wymagania techniczne i czynności związane z montażem rurociągów z rur betonowych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę

wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z zasadami montażu rurociągów z rur betonowych,
2) określić rodzaje połączeń rur betonowych,
3) określić zasady przygotowania rur betonowych do montażu,
4) określić czynności montażowe przy wykonywaniu rurociągów z rur betonowych,
5) swoje spostrzeżenia zapisać w zeszycie.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Określ zasady transportu i składowania materiałów stosowanych do montażu rurociągów z rur

betonowych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę

wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z zasadami transportu i składowania materiałów do montażu rurociągów z rur

betonowych,

2) obejrzeć film, zdjęcia lub ilustracje przedstawiające zasady transportu oraz składowania

materiałów do montażu rurociągów z rur betonowych,

3) określić sposób transportu rur betonowych,
4) wyniki swojej pracy zapisać w zeszycie.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Środki dydaktyczne:

–

film, zdjęcia ilustracje przedstawiające zasady transportu materiałów do montażu rurociągów
z rur betonowych,

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 3

Sprawdź stan i jakość materiałów do montażu rurociągów z rur betonowych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę

wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z zasadami sprawdzania stanu materiałów do montażu rurociągów z rur

betonowych,

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

stanowisko do wykonania ćwiczenia powinno być wyposażone w rury betonowe, materiały do
uszczelnienia połączeń rur – zarówno dobre jak i wadliwe (najkorzystniej by ćwiczenie zostało
wykonane w warunkach rzeczywistych tj. na miejscu budowy sieci kanalizacyjnej),

–

instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp

–

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 4

Na podstawie przedstawionej przez nauczyciela dokumentacji technicznej wykonaj montaż

odcinka przewodu z rur betonowych łączonych na zakład.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę

wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi montażu połączeń rur betonowych,
2) zapoznać się z instrukcją zawierającą przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń oraz czynności

związane z przebiegiem i warunkami technicznymi montażu połączeń rur betonowych,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

stanowisko do montażu przewodów z rur betonowych,

–

dokumentacja techniczna rurociągu z rur betonowych,

–

instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp oraz czynności związane z przebiegiem
i warunkami technicznymi montażu połączeń rur betonowych,

–

sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu (kielnia, narzędzia do usuwania nadmiaru zaprawy od
wewnątrz),

–

materiały potrzebne do montażu (rury betonowe np. typu A lub B, materiały uszczelniające –
zaprawa cementowa).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.5. Połączenia rur żeliwnych, kamionkowych i betonowych z armaturą

i rurociągami z innych materiałów

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie przedstawionej przez nauczyciela dokumentacji technicznej wykonaj montaż

połączenia przewodu z rur żeliwnych z zasuwą wodociągową.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę

wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi montażu połączeń rur żeliwnych z armaturą,
2) zapoznać się z instrukcją zawierającą przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń oraz czynności

związane z przebiegiem i warunkami technicznymi montażu połączeń,

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

stanowisko do montażu przewodów z rur żeliwnych,

–

dokumentacja techniczna odcinka rurociągu z rur żeliwnych z zasuwą wodociągową,

–

instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp oraz czynności związane z przebiegiem
i warunkami technicznymi montażu połączeń,

–

sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu (ręczny dobijak i młotek lub klucze do skręcania śrub),

–

materiały potrzebne do montażu (zasuwa wodociągowa, prostki żeliwne dostosowane do
rodzaju połączeń, materiały uszczelniające itd.).

Ćwiczenie 2

Na podstawie przedstawionej przez nauczyciela dokumentacji technicznej wykonaj montaż

połączenia przewodu z rur żeliwnych z przewodem z rur kamionkowych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę

wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi montażu połączeń rur żeliwnych z rurami z innych

materiałów,

2) zapoznać się z instrukcją zawierającą przepisy bhp na stanowisku do ćwiczeń oraz czynności

związane z przebiegiem i warunkami technicznymi montażu połączeń,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

stanowisko do montażu przewodów z rur żeliwnych i kamionkowych,

–

dokumentacja techniczna odcinka rurociągu z rur żeliwnych z przejściem na rurę kamionkową,

–

instrukcja dla ucznia obejmująca przepisy bhp oraz czynności związane z przebiegiem
i warunkami technicznymi montażu połączeń,

–

sprzęt i narzędzia potrzebne do montażu (ręczny dobijak i młotek),

–

materiały potrzebne do montażu (dołącznik, prostki żeliwne i kamionkowe, materiały
uszczelniające itd.).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Montaż rurociągów żeliwnych,
kamionkowych i betonowych”.

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

–

zadania1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 10, 11, 12, 14, 15, 17, 19, 20 są z poziomu podstawowego,

–

zadania: 7, 9, 13, 16, 18 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące oceny
szkolne:

–

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego,

–

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

–

dobry – za rozwiązanie co najmniej 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu
ponadpodstawowego,

–

bardzo dobry – za rozwiązanie co najmniej 18 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. a, 3. b, 4. c, 5. c, 6. b, 7. d, 8. b, 9. a, 10. c, 11. a, 12. c,
13. c, 14. d, 15. a, 16. b, 17. a, 18. d, 19. d, 20. a.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Określić skład materiału do produkcji rur

Zidentyfikować na podstawie dokumentacji
rodzaj rur, z jakich jest wykonany przewód sieci
kanalizacyjnej

Podać informacje zawarte w oznakowaniu rur

Rozpoznać rodzaj kształtki kamionkowej

Dobrać rodzaj narzędzia do cięcia rur żeliwnych

Dobrać rodzaj połączenia do rodzaju rur

Dobrać rodzaj rur do warunków ich pracy

Zidentyfikować rodzaj kształtki na podstawie
oznaczenia graficznego

Określić warunki techniczne łączenia rur
żeliwnych armaturą

Dobrać na podstawie dokumentacji technicznej
rodzaj kształtki do montażu

Określić wymagania montażowe dla wykonania
połączenia kielichowego

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12 Zidentyfikować rodzaj połączenia rur

Przeanalizować konieczność zastosowania
okularów ochronnych przy przecinaniu rur
żeliwnych

14 Określić sposób opuszczania rur do wykopu

15 Określić zasady transportu rur betonowych

Określić warunki techniczne wykonania
połączeń rur betonowych

Dobrać środki ochrony indywidualnej przy
montażu połączeń rur żeliwnych

18 Przeanalizować przyczyny wad rur betonowych

Zastosować zasady bhp przy montażu połączeń
kołnierzowych

Zastosować zasady udzielania pierwszej pomocy
w razie wypadku

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
3. Zapewnij samodzielną pracę uczniów w czasie rozwiązywania zadań.
4. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom „instrukcję dla ucznia”.
5. Upewnij się, czy wszyscy uczniowie ją zrozumieli. Wyjaśnij ewentualne wątpliwości.
6. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego dołączone są 4 możliwości odpowiedzi. Tylko jedna z nich

jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki błędną odpowiedź należy zakreślić kółkiem a następnie
ponownie zaznaczyć odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Gdy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, odłóż jego rozwiązanie na później

i wróć do tego zadania, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 40 minut.

Materiały dla ucznia

–

instrukcja do testu,

–

zestaw pytań testowych

–

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Żeliwo jest to stop:

a) żelaza i ołowiu.
b) żelaza i krzemu.
c) żelaza i węgla o zawartości węgla 2 ÷ 3,6 %.
d) żelaza i węgla o zawartości węgla poniżej 2%.

2. Przedstawiony na rysunku fragment sieci kanalizacyjnej jest wykonany z rur:

a) żeliwnych.
b) betonowych.
c) kamionkowych.
d) z polichlorku winylu.

3. Na powierzchni zewnętrznej rur kamionkowych producent powinien oznaczyć:

a) nazwę wyrobu i producenta, średnicę nominalną oraz ciśnienie nominalne.
b) nazwę wyrobu i producenta, średnicę nominalną oraz system połączeń.
c) nazwę wyrobu, średnicę nominalną oraz system połączeń.
d) nazwę wyrobu i producenta oraz system połączeń.

4. Przedstawiona na rysunku kształtka kamionkowa to:

a) łuk.
b) kolano.
c) zwężka.
d) trójnik skośny.

5. Do cięcia rur żeliwnych używa się:

a) nożyc.
b) piłki do metalu.
c) przecinaka i młotka.
d) obcinaka krążkowego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. Rury betonowe łączy się:

a) na gwint.
b) na zakład.
c) na kołnierze.
d) przez spawanie.

7. Do budowy kanałów odprowadzających ścieki agresywne stosuje się rury:

a) stalowe.
b) żeliwne.
c) betonowe.
d) kamionkowe.

8. Przedstawione na rysunku oznaczenie graficzne elementów do budowy rurociągów żeliwnych

przedstawia:

a) dwukielich.
b) prostkę żeliwną kielichową.
c) prostkę żeliwną kołnierzową.
d) króciec żeliwny jednokołnierzowy.

9. Łącząc rury żeliwne z hydrantami podziemnymi należy stosować:

a) kolano ze stopką.
b) odwadniak.
c) zwężkę.
d) opaskę.

10. Aby wykonać węzeł (skrzyżowanie) na sieci wodociągowej z rur żeliwnych należy w miejscu

zaznaczonym strzałką użyć:

a) kolana 90

o średnicy 100 mm.

b) kolana 60

o średnicy 150 mm.

c) łuku 30

o średnicy 100 mm.

d) łuku 30

o średnicy 150 mm.

11. Wykonując połączenia kielichowe materiał uszczelniający ubija się w kielichu:

a) dobijakiem ręcznym i młotkiem.
b) metalowym prętem.
c) ostrym narzędziem.
d) nie ubija się.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12. Przedstawione na rysunku połączenie to:

a) połączenie elastyczne rur żeliwnych.
b) połączenie kołnierzowe rur żeliwnych.
c) połączenie rozłączne rury PVC z rurą żeliwną.
d) połączenie rozłączne rury PVC z rurą kamionkową.

13. Przy przecinaniu rur żeliwnych monter musi mieć okulary ochronne:

a) aby lepiej widzieć.
b) nie ma wymagań w tym zakresie.
c) aby chronić oczy przed odpryskami.
d) aby chronić oczy przed promieniowaniem UV.

14. Opuszczając do wykopu rury kamionkowe o średnicy mniejszej niż 400 mm:

a) należy użyć żurawia lub dźwigu.
b) nie ma wymagań w tym zakresie.
c) trzeba zastosować wyciągarki i łańcuchy.
d) należy wykonać to ręcznie przy użyciu lin.

15. Rury betonowe o dużych średnicach transportuje się i składuje:

a) w pozycji pionowej.
b) nie ma wymagań w tym zakresie.
c) w pozycji poziomej z zabezpieczeniem przed przesuwaniem.
d) w pozycji poziomej bez zabezpieczenia przed przesuwaniem.

16. Połączenia rur betonowych wykonuje się:

a) jeżeli temperatura otoczenia jest dodatnia i temperatura zaprawy jest większa niż +10

b) jeżeli temperatura otoczenia jest dodatnia i temperatura zaprawy jest większa niż +16

c) jeżeli temperatura otoczenia jest dodatnia.
d) nie ma wymagań w tym zakresie.

17. Przy uszczelnianiu połączeń kielichowych za pomocą roztopionego ołowiu pracownicy

powinni posiadać:
a) odzież ochronną, rękawice i okulary.
b) odzież roboczą i półmaski z filtrem.
c) odzież roboczą i fartuch skórzany.
d) odzież roboczą i tarczę ochronną.

18. Wadą rur betonowych nie są:

a) skupienia żwiru, piasku, cementu.
b) widoczne pęknięcia i rysy.
c) widoczne strefy ubijania.
d) plamy wilgoci.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19. Przed wykonaniem połączeń kołnierzowych sprawdzenie centryczności otworów w kołnierzach

należy wykonać:
a) palcem.
b) wzrokowo.
c) przy użyciu drewnianego patyka.
d) przy użyciu pręta metalowego o odpowiednich wymiarach.

20. Jaki jest tryb postępowania w czasie udzielania pomocy przedlekarskiej poszkodowanemu,

który został powierzchownie poparzony roztopionym ołowiem:
a) opatrzyć oparzenia, schłodzić je i osłonić jałowym opatrunkiem, podjąć kroki

ograniczające skutki wstrząsu i wezwać pogotowie.

b) podjąć kroki ograniczające skutki wstrząsu i w razie potrzeby wezwać pomoc.
c) opatrzyć oparzenia i wezwać pogotowie ratunkowe.
d) wykonać sztuczne oddychanie i masaż serca.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko.......................................................................................................................................

Montaż rurociągów żeliwnych, kamionkowych i betonowych

Zakreśl poprawną odpowiedź

zadania

Odpowiedź

Punkty

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zadania praktyczne „próba pracy”

Jesteście pracownikami firmy instalacyjnej. Waszym zadaniem jest wykonanie połączeń rur
żeliwnych przy montażu węzła wodociągowego jak na rysunku (uwaga: średnice rur mogą być
zmienione). Prace montażowe należy wykonać zgodnie z warunkami technicznymi określonymi w
dokumentacji technicznej.

Zespół w składzie:

1. ........................................
2. ........................................
3. ........................................
4. ........................................

Czas wykonania: 8 godzin lekcyjnych

Zakres zadania:
1) Zaplanować czynności związane z wykonaniem zadania:

a) zapoznać się z dokumentacją techniczną przewidzianą do zadania praktycznego.
b) sporządzić plan działania związany z wykonaniem połączeń.
c) sporządzić wykaz niezbędnych materiałów montażowych.
d) sporządzić wykaz potrzebnego sprzętu, narzędzi oraz środków ochrony osobistej.
e) wykonać niezbędne szkice pomocnicze związane z wykonaniem połączeń kielichowych

rur i kształtek żeliwnych oraz obliczenia długości rzeczywistej rur żeliwnych.

2) Zorganizować stanowisko pracy:

a) zgromadzić i rozmieścić na stanowisku pracy materiały do montażu.
b) zgromadzić i rozmieścić na stanowisku pracy narzędzia i sprzęt zgodnie z zasadami bhp.
c) sprawdzić stan techniczny sprzętu.
d) sprawdzić jakość materiałów do montażu.
e) dobrać odzież roboczą i środki ochrony indywidualnej.

3) Wykonać montaż połączeń rur żeliwnych zgodnie z warunkami technicznymi i zasadami bhp:

a) zastosować zgodne z rysunkiem odpowiednie kształtki i prostki żeliwne.
b) dociąć odpowiednie długości rur.
c) ułożyć rury i kształtki osiowo końcami bosymi w kielichach.
d) ułożyć i ubić w odpowiedniej kolejności warstwy uszczelniające, pamiętając o odpowiednich

grubościach poszczególnych warstw.

e) założyć materiały doszczelniające.

4) Uporządkować stanowisko pracy, oczyścić narzędzia i sprzęt.
5) Zaprezentować efekt wykonanego zadania uzasadniając sposób jego wykonania oraz oceniając

jakość wykonania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska roboczego
–

stanowisko symulacyjne do montażu połączeń rur żeliwnych lub stanowisko robocze w
rzeczywistych warunkach budowy sieci wodociągowej, na którym jest wykonany wykop
odpowiednio zabezpieczony obudową i odwodniony,

–

dokumentacja techniczna przewidziana do zadania praktycznego,

–

materiały potrzebne do montażu połączeń – prostki i kształtki żeliwne do połączeń
kielichowych o odpowiednich średnicach, materiały uszczelniające i pomocnicze,

–

sprzęt potrzebny do obróbki rur i do wykonania połączeń, np. przymiar taśmowy, przecinak lub
przecinak chomontowy, młotek, dobijak itp.

Kryteria oceny i schemat punktowania
Wykonanie zadania należy oceniać na bieżąco.
Proponuje się następująca punktację za wykonanie poszczególnych części zadania praktycznego:
1) w sumie 15 pkt:

a) – 3 pkt.
b) – 3 pkt.
c) – 3 pkt.
d) – 3 pkt.
e) – 3 pkt.

2) W sumie 10 pkt:

a) – 2 pkt.
b) – 2 pkt.
c) – 2 pkt.
d) – 2 pkt.
e) – 2 pkt.

3) W sumie 60 pkt:

a) – 10 pkt.
b) – 10 pkt.
c) – 10 pkt.
d) – 20 pkt.
e) – 10 pkt.

4) – 5 pkt.
5) – 10 pkt.

W sumie 100 punktów.

Aby zaliczyć zadanie praktyczne z wynikiem pozytywnym jego wykonanie powinno być

ocenione powyżej 75 pkt (zgodnie z wymogami CKE stosowanymi w odniesieniu do części
praktycznej egzaminów zawodowych)

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Cieślowski S., Krygier K.: Instalacje sanitarne, cz. 1 i 2 Technologia. WSiP, Warszawa 2000.
2. Chudzicki J., Sosnowski S.: Instalacje kanalizacyjne. Projektowanie, wykonanie, eksploatacja.

Wyd. Seidel – Przywecki Sp. z o.o., Warszawa 2004.

3. Dindorf L.: Technologia robót sieci wodociągowej i kanalizacyjnej, WSiP, Warszawa 1998.
4. Heidrich Z.: Wodociągi i Kanalizacja, cz. 1 i 2 WSiP, Warszawa 1998.
5. Roj-Chodacka A.: Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska. KOWEZ, Warszawa 2002.

6. Szpindor A.: Zaopatrzenie w wodę i kanalizacja wsi. Arkady 1992.
7. Warunki Techniczne Wykonania i Odbioru Robót Budowlano–Montażowych, Tom II.

Instalacje Sanitarne i Przemysłowe. Arkady, 1988.

8. Wasilewski Z.: Rysunek zawodowy. Instalacje sanitarne i rurociągi przemysłowe. WSiP,

Warszawa 1999.

Czasopisma:
1. Gaz, Woda i Technika Sanitarna,
2. Polski Instalator,
3. Rynek instalacyjny
4. Instalacje sanitarne

Obowiązujące normy:
PN-EN 295-1: 1999

Rury i kształtki kamionkowe i ich połączenia w sieci drenażowej
i kanalizacyjnej. Wymagania

PN-EN 295-4: 2000

Rury i kształtki kamionkowe i ich połączenia w sieci drenażowej
i kanalizacyjnej. Wymagania dotyczące specjalnych kształtek, łączników
i zamiennych elementów

PN-EN 295-7: 2001

Rury i kształtki kamionkowe i ich połączenia w sieci drenażowej
i kanalizacyjnej. Wymagania dotyczące kamionkowych rur i złączy
przeznaczonych do przeciskania

PN-EN 476: 2001

Wymagania ogólne dotyczące elementów stosowanych w systemach
kanalizacji grawitacyjnej

PN-EN 545: 2000

Rury, kształtki i wyposażenie z żeliwa sferoidalnego oraz ich połączenia
do rurociągów wody. Wymagania i metody badań

PN-EN 598: 2000

Rury, kształtki i wyposażenie z żeliwa sferoidalnego oraz ich połączenia
do odprowadzania ścieków. Wymagania i metody badań

PN-82/H-74002

Żeliwne rury kanalizacyjne

PN-81/H-74100

Rury żeliwne ciśnieniowe - Wymagania i badania

PN-84/H-74101

Rury żeliwne ciśnieniowe do połączeń sztywnych

PN-84/H-74102

Rury żeliwne ciśnieniowe do połączeń elastycznych śrubowych

BN-83/8971-06

Rury betonowe – Ogólne wymagania i badania

Katalogi techniczne producentów i dystrybutorów: rur żeliwnych, kamionkowych
i betonowych oraz informacje techniczne zawarte na stronach internetowych tych firm.