PERCEPCJA GŁĘBI I ODLEGŁOŚCI
-świat 3D mimo że obraz na siatkówce jest płaski
-ponieważ niektóre elementy widziane są jednoocznie, a inne dwuocznie
występuje głębia widzenia
-STEREOPSJA –podstawowy mechanizm widzenia głębi
Oczy są rozdzielone na płaszczyźnie poziomej i patrzą na otaczający nas
świat pod innymi kątami
Julesz w swoich badaniach odkrył że wielkość przesunięcia równa jest
wielkości dostrzeganej głębi.
Człowiek jest już w stanie zauważyć różnice od 3stopni kątowych
KOROWE DETEKTORY GŁĘBI
W korze wzrokowej istnieją komórki, których pola recepcyjne na
siatkówce dwojga oczu są nieco przesunięte. Reagują one jedynie, gdy
określony fragment obrazu pokrywa się z ich polami recepcyjnymi więc,
gdy pada na nieco inne miejsce siatkówki.
Berkley twierdził że w ocenie głębi opieramy się jedynie na kącie
konwergencji, który sygnalizuje określoną odległość od przedmiotów, na
które się patrzy, bo sam obraz nie zawiera żadnej informacji o odległości.
Rozmycie obrazu jest sygnałem do zmiany akomodacji oka i
wykorzystania do oceny odległości.
Przedmiot zasłaniany znajduje się w dalszej odległości.
DEFORMACJA PERSPEKTYWICZNA– równoległe linie oddalające się od
obserwatora tworzą na siatkówce obraz linii zbliżających się do siebie(tory
kolejowe)
PRAWO STAŁOŚCI WIELKOŚCI przedmiot o stałej wielkości fizycznej jest
percypowany, jako mający stałą wielkość niezależnie od dystansu.
Johansson PARALAKSA RUCHOWA zależnie od kierunku ruchu naszego
ciała czy głowy przedmioty dalsze od płaszczyzny fiksacji poruszają się w
jednym kierunku zaś bliższe w kierunku przeciwnym. Przedmioty dalsze
poruszają się na naszej siatkówce wolniej niż przedmioty bliskie.
ZMYSŁ WĘCHU
-Człowiek odróżnia 17 tys. zapachów
-ok 80-90 r.ż. dochodzi do ANOSOMII – zaniku zdolności do rozróżniania
zapachów
Nos przedzielony jest przegrodą, oba kanały wchodzą do gardła.
Substancje zapachowe podrażniają receptory w błonie śluzowej w górnej
części nosa. Są to komórki z dwoma wypustkami. Jedne sięgają błony
śluzowej nosa(są tu drobne włoski węchowe 1 mikron długości i są to
elementy pobudliwe)
Komórki węchowe zostają pobudzone przez cząsteczki zapachowe które
wysyłają sygnał do opuszków węchowych, a potem przechodzi przez
kłębuszki węchowe, by trafić do wyższych centrów nerwowych, gdzie
zostają poddane analizie i interpretacji .
Nerwy węchowe łączą każdą połowę nosa z półkulą leżącą po tej samej
stronie
Moncrieff odkrył, że system węchowy zawiera komórki recepcyjne kilku
typów – wrażliwe na pewne podstawowe zapachy

Henning stworzył podział zapachów zwany graniastosłupem zapachów
STEREOCHOMICZNA TEORIA ZAPACHÓW – cząsteczki substancji lotnych
wywołują doznania zapachowe, dzięki temu, że ściśle posują do miejsc
recepcyjnych tych komórek
Amore – podział zapachów na: kamforowy, kwiatowy, piżmowy, miętowy,
eteryczny, ostry, zgniły
PODSTAWOWE I POCHODNE OPERACJE UMYSŁOWE
wg Rubinsztejna i Smirnowa podstawowe to analiza, która polega na
myślowym podziale całości na części lub na wyodrębnienie cech
przedmiotów i zjawisk, oraz synteza, która polega na łączeniu w myśli
różnych części w całość. Analizę realizuje się przeważnie za pomocą
syntezy. Operacje pochodne, są ściśle związane z podstawowymi i należą
do nich: porównywanie zjawisk lub przedmiotów, abstrahowanie,
uogólnianie.
PERCEPCJA KSZTAŁTU
Neurofizjolodzy badali głównie funkcję jaką w analizie kształtu pełnią
pojedyncze komórki nerwowe.
Psycholodzy – w jaki sposób dochodzi do wyodrębnienia kształtu z tła oraz
rozpoznanie go, jako konkretnego przedmiotu mającego określone
znaczenie.
Na poziomie kory wzrokowej znajdują się komórki które reagują wybiórczo
na różne cechy obrazu.
Aktywność korowych detektorów cech stanowi podstawę wzrokowego
rozpoznania kształtów. Na poziomie kory następuje ‘rozłożenie’ obrazu na
mnóstwo elementów mających różne cechy. Bodziec pobudza ogromną
liczbę komórek – niektóre silniej, inne słabiej – zależnie od tego na
detekcję jakich cech są nastawione.
Hubel i Wiesel – synteza – aktywność pojedynczych neuronów, które
sumują informacje przesyłane z neuronów niższego rzędu
Psychologowie postaci twierdzą, że gdy patrzymy na otaczający nas świat
dostrzegamy różnorodne obiekty na płaszczyźnie lub też figury na jakimś
tle. Rozdzielenie obrazu na figurę i tło jest natychmiastowe i ewidentne.
Figury zwane postaciami, czy całościami zostają dostrzeżone dzięki
wyodrębnieniu stosunków zachodzących pomiędzy poszczególnymi
elementami obrazu. Całości te mają właściwości, których nie da się
przewidzieć na podstawie właściwości części.
I PRAWO PODOBIEŃSTWA – grupowane są elementy bardzo do siebie
podobne
II PRAWO DOBREJ KONTYNUACJI – kierunek każdego elementu w obrazie
jest określony przez wektor/wypadkową pozostałych elementów
III PRAWO ZAMKNIĘCIA – brakujące części figury będą percepcyjnie
dopełniane
IV PRAWO BLISKOŚCI – grupowane są w całości elementy leżące bliżej
siebie
Attneave, Arnoutt – system analizy informacji – informacja jest zawarta w
takich fragmentach, gdzie zachodzi zmiana w ciągłości jakiejś cechy np.

wzdłuż konturów, w kątach i załamaniach, w miejscach gdzie oświetlenie
zmienia się gwałtownie.
Figury regularne i symetryczne są prostsze w spostrzeganiu ponieważ
wykazują się większą REDUNDANCJĄ.
Po spostrzeżeniu przedmiotu staramy się go zidentyfikować, czyli
stawiamy i weryfikujemy kolejne hipotezy. Przyjęcie takiej lub innej
hipotezy wpływa na sposób w jaki dany obraz jest spostrzegany lub jakie
kształty w nim wyróżniamy.
Może zdarzyć się że w tym samym obrazie dostrzegamy zupełnie różne
kształty zależne od tego, która hipotezę w danym momencie uznamy za
słuszną (‘moja żona – moja teściowa”)
HIPOTEZY SENSOWNE – zgodne z doświadczeniem, mogą prowadzić do
spostrzegania kształtów które fizycznie nie istnieją np. kontury
subiektywne – zakładamy że obraz jest wynikiem przysłonięcia jednych
figur przez inne, złudzenie, że przesłaniane przedmioty znajdują się dalej
Ruchy oczu pełnią bardzo ważną rolę w procesie spostrzegania
Modyfikacje spostrzegania następują poprzez motywację i nastawienie
PERCEPCJA KSZTAŁTU – aktywny proces przypominający rozwiązywanie
problemów. Na podstawie aktualnej informacji wzrokowej oraz posiadanej
wiedzy stawiane są hipotezy dotyczące znaczenia oglądanych obrazów –
one zaś wpływają na nasze dalsze spostrzeganie.
CZUCIE SKÓRNE I BÓL
Receptory skórne są to zakończenia nerwów czuciowych, zazwyczaj
otoczone tkankami tworzącymi rozmaitego typu niewielkie ciałka(np.
ciałka Ruffiniego, Meissnera, Pacciniego, Krausego, czy wolne
zakończenia nerwowe)
Dawniej uważano że ciałka Pacciniego reagują na ucisk, Meissnera na
lekki dotyk, łaskotanie, Krausego na zimno, Ruffiniego na ciepło a wolne
zakończenia nerwowe na ból. Obecnie badacze twierdzą że w skórze jest
wiele receptorów o budowie łączącej cechy różnych znanych wcześniej
receptorów.
Drogi przewodzące informacje od receptorów czuciowych do mózgu to
droga wstęgi przyśrodkowej, drogi rdzeniowo-wzgórzowe, droga
rdzeniowo- siatkowata. Ośrodki czucia skórnego znajdują się w korze
ciemieniowej. Komórki leżą tam w sposób uporządkowany i tworzą mapy
korowe.
W korze nie ma bezpośredniego ośrodka bólowego. W skórze zachodzi
zjawisko hamowania obocznego, którego rezultatem jest wyższa
wrażliwość układu nerwowego na różnicę między wielkością pobudzenia
sąsiednich miejsc niż na jednostajną symulację.
Klasyczne(dawne) teorie dotyczące percepcji bólu. Istnieją odrębne
receptory bólowe, które są pobudzone przez odpowiedni bodziec
wysyłający sygnał za pośrednictwem specyficznych dróg bólowych do
ośrodków w mózgu, wywołując tym samym doznania bólowe.
W późniejszych latach odkryto że w doznaniach bólowych istotną rolę
odgrywają związki ENKEFALINY, czucie bólu uwarunkowane jest
mechanizmami neuronalnymi i chemicznymi.

Melzach, Wall – teoria bramkowania – czucie bólu zależy od siły
pobudzenia i wzajemnych interakcji pomiędzy dwoma systemami
przenoszącymi sygnały z których jeden zawiera duże, szybko
przewodzące, a drugi cienkie, wolno przewodzące włókna. Hamowanie
następuje wtedy, gdy sygnały pochodzą z dużych włókien, a pobudzanie,
gdy przesyłane są cienkimi włóknami. Stosunek pobudzenia tych
systemów decyduje o percepcji bólu.
Ból nie jest zależny od rozmiarów uszkodzonego ciała, lecz od charakteru
sytuacji, w której występuje, poprzednich doświadczeń, czyli od złożonych
czynników motywacyjnych.
RODZAJE MYŚLENIA W ONTOGENEZIE
MYŚLENIE SENSORYCZNO-MOTORYCZNE(myślenie konkretne) zasadniczą
rolę spełniają spostrzeżenia, używane głównie przez małe dzieci do
rozwiązywania zadań praktycznych.
MYŚLENIE POJĘCIOWE
(abstrakcyjno- pojęciowe) w toku tego myślenia człowiek operuje
pojęciami, które często są bardzo abstrakcyjne, ważną rolę odgrywają tu
wyobrażenia
MYŚLENIE KONKRETNO-WYOBRAŻENIOWE dominuje w myśleniu dzieci w
wieku przedszkolnym, działanie na konkretach.
KIERUNKOWOŚĆ SŁYSZENIA
Dźwięk wychodzący z danego źródła słyszany jest przez każde ucho nieco
inaczej(natężenie, czas opóźnienia stymulacji jednego ucha w stosunku
do drugiego). Różnice w czasie docierania sygnałów do dwojga uszu
stanowią podstawę lokalizacji dźwięków w zakresie stosunkowo niskich
częstotliwości. Mechanizm oceny kierunku dźwięków o wysokich
częstotliwościach oparty jest głównie na różnicy intensywności dźwięków
napływających do jednego i drugiego ucha.
STRUKTURY PROCESU MYŚLENIA
Składowymi myślenia są:
INFORMACJE o świecie, które są materiałem myślenia, informacje są tym,
co jest przetwarzane w myśleniu
OPERACJE, czyli elementarne transformacje umysłowe, za pomocą
których przetwarzamy materiał myślenia
REGUŁY(metody, taktyki, strategie), czyli to co wpływa na
uporządkowanie kolejnych operacji, dzięki regułom łańcuch operacji ma
prawidłowy charakter.
SPOSTRZEŻENIA dostarczają informacji o świecie zewnętrznym i mogą
być materiałem wykorzystywanym w myśleniu. Człowiek wykonuje
czynności eksploracyjne, które polegają na aktywnym penetrowaniu i
badaniu sytuacji zewnętrznej, by zbadać pole spostrzeżeniowej(np.
manipulacja przedmiotami). Rola spostrzeżeń maleje wraz z wiekiem
człowieka, który jest zdolny myśleć o przedmiotach nie znajdujących się w
jego polu spostrzeżeniowym.
WYOBRAŻENIE. Dwa rodzaje: odtwórcze- umysłowe obrazy dawniej
spostrzeganych przedmiotów ; wytwórcze- obrazy przedmiotów i zjawisk
nie spostrzeganych uprzednio, np. pegaz.

Wyobrażenie odgrywa ważna rolę w myśleniu dziecka.
Psychologowie XIX w. uważali, że myślenie polega na operowaniu tylko
wyobrażeniami. Jednak badacze ze Szkoły Wurzburskiej na początku XX
w. wykazały że nie jest to prawdą.
W wyniku badań empirycznych sprowadzono proces myślenia do 2
twierdzeń:
-obrazy umysłowe, takie jak obrazy wizualne, przestrzenne i słuchowe, są
przede wszystkim przetwarzane w pierwszych fazach rozwiązywania
problemów naukowych, czy technicznych.
Zdaniem Nęcka, myślenie intuicyjne polega na swobodnym przetwarzaniu
obrazów umysłowych.
-wyobrażenie wizualne i słuchowe mają większe znaczenie w działalności
artystycznej, niż w działalności naukowej.
Rola wyobrażeń w myśleniu zależy od fazy rozwiązywania problemów i od
rodzaju problemów.
POJĘCIE MATRYCOWE
Współcześni psychologowie podkreślają, że pojęcia są zasadniczym
materiałem myślenia, polega to głównie na operowaniu pojęciami i
tworzeniu z nich większych struktur(hipotezy, teorie, utwory literackie
itp.)
Pojęcia matrycowe są dobrze określone, dominują one w nauce, a
szczególnie w przedmiotach ścisłych. Nad tymi pojęciami badania
prowadzili: Piaget, Wygotski, Bruner. Wykryli oni metody, za pomocą
których ludzie uczą się nowych pojęć matrycowych:
-METODA RÓŻNICOWANIA- przyswojenie treści pojęcia jest możliwe dzięki
2 operacjom: abstrakcji(wyodrębnienie cech) i uogólnieniu(łączenie cech
wspólnych dla danej kategorii)
Tworzenie pojęć polega często na manipulowaniu hipotezami.
Psychologowie wykryli 2 błędy które ludzie popełniają w toku czynności
przyswajania pojęć matrycowych:
błąd 1 rodzaju – pomijanie cech istotnych dla danej klasy przedmiotów
błąd 2 rodzaju - włączanie do treści pojęcia cech nieistotnych
METODA PRZYSWAJANIA POJĘĆ W KONTEKŚCIE, badania prowadzili
Werner i Kaplan. Najczęstszym błędem w jest PRULARIZACJA – człowiek
po otrzymaniu kolejnego zadania włącza do treści pojęcia, coraz inne
cechy nieistotne, tak aby pojęcie dokładnie odpowiadało aktualnie
eksponowanemu kontekstowi
POJĘCIE NATURALNE. Badania empiryczne zapoczątkowane przez Roscha
i Wygotskiego. Pojęcia naturalne dominują w życiu potocznym człowieka.
Jest to reprezentacja poznawcza, odzwierciedlająca zespół wspólnych
cech, które w różnym stopniu przysługują desygnatom danej klasy.
Pojęcia naturalne mogą być konkretne, abstrakcyjne, proste i złożone.
Odgrywają ważną rolę w filozofii, socjologii i psychologii.
SYSTEM POJĘĆ
Człowiek przyswaja wiele pojęć, które tworzą mniej lub bardziej
uporządkowany system, zwany reprezentacją poznawczą. Pojęcia
należące do tego systemu stanowią materiał myślenia.