indeks

co na cd

newsy

z okładki

fi rma

magazyn

programy

warsztat

97

INTERNET.luty.2004

PHP

C

zego nowego możemy się spodziewać w PHP5? Przede wszyst-
kim obiektów! Nowy model obiektowy zadziwia możliwościami.
Wprowadzono też obsługę wyjątków (błędów), wzorowaną na

takich językach jak Java czy C++. Druga wersja silnika Zend oraz nowy
menedżer pamięci powodują, że PHP5 działa szybciej, lepiej i stabilniej.

Niektóre rozwiązania zaprezentowane w artykule można zastosować

w PHP4, ale zostały one przytoczone w celu lepszego zrozumienia różnic,
jakie występują między wersjami 4 i 5. Ponadto niektóre opcje w ofi cjalnym
wydaniu PHP5 mogą wyglądać i działać trochę inaczej niż w wersji beta.

Nowy model obiektowy

Sposób obsługi obiektów w PHP5 został całkowicie przebudowany,
co zaowocowało zwiększeniem wydajności. W poprzednich wersjach
PHP obiekty traktowane były jak zwykłe typy zmiennych (np. zmienne
całkowite czy ciągi znaków). Każde odwołanie się do takiego obiektu
(przypisanie go do zmiennej czy przekazanie go jako parametru jakiejś
funkcji) skutkowało stworzeniem jego kopii. W nowym wydaniu modelu
obiektowego do każdego obiektu tworzony jest tzw. uchwyt (ang. handle),
czyli identyfi kator, przy użyciu którego odwołujemy się do niego. Sposób
tworzenia obiektów i ich obsługi jest jednakowy w PHP4 i 5.

$obiekt = new MojaKlasa();

//inicjacja obiektu

klasy MojaKlasa

$obiekt->wyswietl _ imie();

//wywołanie metody

klasy MojaKlasa

$zmienna = $obiekt->Imie;

//przypisanie do

zmiennej właściwości klasy MojaKlasa

Wielu programistów do dzisiaj nie wie o takim sposobie obsługi obiektów

w PHP4, dlatego też zmiana ta nie powinna w jakikolwiek sposób wpłynąć
na działanie aplikacji napisanych w PHP4. W najgorszym wypadku trzeba
będzie wprowadzić do istniejących już programów drobne poprawki. Aby
ułatwić przejście z PHP4
do PHP5, twórcy zaimple-
mentowali w PHP5 opcję
auto-clone, która spowo-
duje wymuszenie kopio-
wania obiektów w taki
sposób, jak to było ob-
sługiwane we wcześniej-
szych wersjach PHP.

Konstruktory i destruktory

W PHP4 sposób obsługi konstruktorów był bardzo prosty: ta metoda klasy,
która nazywała się tak samo jak klasa, traktowana była jako konstruktor.
Natomiast destruktorów nie było w ogóle. W PHP5 sytuacja ta zmienia się
diametralnie. Wprowadzono zunifi kowaną obsługę konstruktorów oraz
destruktorów poprzez stworzenie metod __construct oraz __destruct.
Konstruktor wywoływany jest przy każdym stworzeniu nowego obiek-
tu, natomiast destruktor chwilę przed jego zniszczeniem. Uruchomienie
skryptu z listingu 1 (patrz CD) spowoduje wyświetlenie komunikatów
pokazanych na rys. 2a.

Publiczne, prywatne, zastrzeżone

Na wzór takich języków jak C++, Pascal czy Java w PHP5 rozgraniczono
także dostęp do właściwości oraz metod klasy. Istnieją trzy słowa kluczo-
we, które umożliwiają określenie dostępu do danej metody czy właściwości
klasy: public, private oraz protected. Ramka obok przedstawia różnice wy-
stępujące między nimi, a listing 2 (na CD) – ich praktyczne zastosowanie.

Mimo że najnowsza wersja PHP, oznaczona numerem 5, nie jest

jeszcze dostępna, już dziś możemy poznać jej możliwości dzięki

pojawiającym się coraz częściej wersjom beta (najświeższa

to beta 3, do pobrania z serwisu http://www.php.net). Wszystko

wskazuje na to, że „piątka” odniesie wielki sukces.

Sebastian Marek

Rys. 1. PHP 5 w wersji beta 2

Dostęp do właściwości i metod klasy

Public

Private

Protected

Właściwość lub metoda klasy

Tylko metody należące do tej

Tylko metody należące do tej

jest dostępna spoza niej.

samej klasy mają dostęp do

samej klasy lub do klasy

Oznacza to, że można się do

właściwości lub metod tej

dziedziczącej mają dostęp

niej odwołać bezpośrednio.

klasy.

do właściwości lub metod

tej klasy.

Rys. 2. Tak jak w innych językach programowania, tak i w PHP5

konstruktor i destruktor są automatycznie wywoływane w momencie

stworzenia oraz zniszczenia obiektu (a), a dostęp do pól

i metod obiektu można ograniczyć (b)

Wszyst

kie listingi

z tego a

rty-

kułu zn

ajdują s

ię na do

łączo-

nej płyc

ie CD w k

atalogu

PHP5-p

rzyklad

owe list

ingi.

Co nowego

Co nowego

w piątej wersji PHP

w piątej wersji PHP

indeks

co na cd

newsy

z okładki

fi rma

magazyn

programy

warsztat



98

INTERNET.luty.2004

PHP

Wyjątki

W PHP4 programowało się łatwo, szybko i przyjemnie do momentu, gdy
w kodzie wystąpił jakiś błąd. Tragedia następowała wtedy, gdy według
nas aplikacja chodziła stabilnie, a od klienta dostawaliśmy informację, że
coś nie działa. Widzę programistów błagających o pomoc: dlaczego nie ma
obsługi wyjątków? No i są! Na wzór innych języków programowania dosta-
jemy w prezencie pętlę try…catch oraz wspomagającą obsługę wyjątków
klasę macierzystą Exception.

Na przykładzie z listingu 3 (patrz CD) przeanalizujemy zastosowanie

wyjątków. Stworzyłem prostą klasę MojaKlasa zawierającą dwie metody:
GetYear() i SetYear(), oraz jedną właściwość $Year. Naszym zadaniem jest
sprawdzenie poprawności parametru metody SetYear() – parametr ten po-
winien przyjmować wartości od 2003 do 2005.

if ( $ _ year > 2003 && $ _ year <= 2005 )

{

$this->Year = $ _ year;

}

Jeżeli będzie inaczej, poinformujemy o tym użytkownika stosownym

komunikatem. Gdy parametr tej metody przyjmie wartość mniejszą od
2003, spowodujemy stworzenie wyjątku, przypisując mu poniższy komu-
nikat oraz numer błędu:

elseif ( $ _ year < 2003 )

{

throw new Exception( ”Rok nie może być mniejszy od

2003”, 1 );

}

Podobnie zabezpieczymy się w przypadku, gdy parametr metody przyj-

mie wartość większą od 2005:

elseif( $ _ year > 2005 )

{

throw new Exception( ”Rok nie może być większy od

2005”, 2 );

}

Na koniec zabezpieczymy się przed wystąpieniem nieprzewidywalnego

błędu:

else

{

throw new Exception( ”Rok musi zawierać się między

2003 a 2005”, 0 );

}

Metody SetYear() oraz GetYear() umieszczamy w bloku kodu try. W

tym miejscu PHP5 czeka na wystąpienie błędu (a dokładnie na utworze-
nie nowego obiektu klasy Exception). Jeżeli cała operacja przebiegnie
bezbłędnie, nic się nie stanie (tzn. wykonane zostaną powyższe metody
i wyświetlona zawartość pola Year), w przeciwnym wypadku wykonane
zostaną instrukcje zawarte w bloku kodu catch. W naszym przypadku wy-
świetlimy szczegółowe informacje na temat powstałego błędu:

catch ( Exception $e )

{

echo ”Błąd nr ” . $e->getCode() . ” – ” . $e->

getMessage();

echo ” (” . $e->getFile() . ” – linia ” . $e->

getLine() . ” ) ”;

}

Zapytacie: skąd mamy wziąć informacje na temat tego błędu? Tu przy-

chodzi z pomocą wspomniana klasa Exception. Można oczywiście napisać

własną klasę obsługującą wyjątki, ale po co wyważać otwarte drzwi.
W zasadzie zaleca się do obsługi wyjątków używanie klasy Excep-
tion, a w przypadku chęci jej rozbudowy, stworzenie na jej podstawie
klasy potomnej. Nam jednak w zupełności ona wystarczy. W ramce
obok znajdują się dostępne pola oraz metody klasy Exception. Listing
3 obrazujący całość zagadnienia jest dostępny na CD.

Rys. 3. Wystąpienie wyjątku w aplikacji

Elementy wspomagające obsługę obiektów

Dodatkowo w PHP5 znalazło się kilka elementów pomocnych w ob-
słudze obiektów. Można na przykład określić, że argumentem jakiejś
metody ma być obiekt danej klasy (tzw. type hinting):

<?php

class MojaKlasa

{

//kod klasy MojaKlasa

}

Specyfikacja klasy Exception

Konstruktor
_ construct(string $message=NULL,

Tworzy nowy obiekt klasy

int code=0)

Exception generując domyślnie

komunikat „Unknown exception”

oraz kod błędu równy 0

(w naszym przykładzie

samodzielnie

określamy

przy

tworzeniu

obiektu

komunikat

oraz kod błędu).

Pola klasy
protected $message = ’Unknown

Pole przechowujące komunikat

exception’

błędu (domyślnie przyjmuje

wartość „Unknown exception”).

protected $code = 0

Pole przechowujące kod błędu

(domyślnie

przyjmuje

wartość

0).

protected $fi le

Pole przechowujące ścieżkę

dostępu

oraz

nazwę

pliku,

w którym wystąpił błąd.

protected $line

Pole przechowujące nr linii

w pliku, w którym wystąpił błąd.

Metody klasy
getMessage()

Metoda zwracająca zawartość

pola

$message;

getCode()

Metoda zwracająca zawartość

pola

$code;

getFile()

Metoda zwracająca zawartość

pola $fi le;

getLine()

Metoda zwracająca zawartość

pola $line;

indeks

co na cd

newsy

z okładki

fi rma

magazyn

programy

warsztat

99

INTERNET.luty.2004

PHP

class InnaKlasa

{

public function Konwertuj(

MojaKlasa $obiekt )

{

//kod metody Konwertuj

}

}

$obiekt1 = new InnaKlasa();

$obiekt2 = new MojaKlasa();

$obiekt1->Konwertuj( $obiekt2 );

?>

Ze względu na to, że dostęp do obiektu jest

realizowany poprzez uchwyt, straciliśmy „na-
turalną” metodę pozyskiwania kopii danego
obiektu. Dodatkowo, PHP4 nie umożliwiał
w żaden sposób użycia konstruktora kopiujące-
go. W PHP5 dostępna jest teraz metoda __clo-
ne(), która nie tylko umożliwia stworzenie du-
plikatu danego obiektu, ale dodatkowo pozwala
na zdefi niowanie wartości poszczególnych pól
tej klasy w skopiowanym obiekcie. Jeżeli taka
metoda została zdefi niowana w defi nicji klasy,
jest ona wywoływana w momencie skopiowania obiektu. Jeżeli natomiast
programista nie zdefi niował takiej metody, wywoływana jest domyślna
jej postać, która ma za zadanie skopiować do nowego obiektu zawartość
wszystkich pól. Całość ilustruje listing 4 – patrz CD.

Wprowadzono również możliwość defi niowania stałych wewnątrz

klasy:

class MojaKlasa

{

const Stala = ”Stała wartość”;

}

echo ”Wartość stałej <i>Stala</i> klasy <i>Moja

Klasa</i>: <b>” . MojaKlasa::Stala . ”</b>”;

oraz obsługę próby dostępu bądź przypisania wartości do nieistniejącego
pola klasy. W tym celu należy tylko zdefi niować następujące metody:
__get() oraz __set(). Jeśli odwołamy się do pola, które nie istnieje, zosta-
nie automatycznie wywołana metoda __get(), a gdy spróbujemy przypisać
jakąś wartość nieistniejącemu polu klasy, wywołana zostanie metoda
__set(). Do obsługi nieistniejących metod klasy wykorzystać można
metodę __call():

<?php

echo ”<center><h1>Obsługa nieistniejących pól

i metod w PHP5 – metody <i> _ _ set(), _ _ get()</i>

oraz <i> _ _ call()</i></h1></center>”;

class MojaKlasa

{

public $x;

function _ _ get( $name )

{

echo ”Nastąpiła próba wywołania nieistniejącego

pola <b>$name!</b><br/>”;

}

function _ _ set( $name, $value )

{

echo ”Nastąpiła próba przypisania do

nieistniejącego pola <b>$name</b> wartości

<b>$value</b>!<br/>”;

}

function _ _ call( $name, $value )

{

echo ”Nastąpiła próba wywołania nieistniejącej

metody <b>$name</b> z argumentami: <br/>”;

var _ dump( $value );

}

}

$obiekt = new MojaKlasa();

$obiekt->y = 15;

echo ”Oto pole: ” . $obiekt->z . ”<br/>”;

echo ”Oto metoda: ” . $obiekt->Ustaw( ”Styczeń”, 5,

TRUE ) . ”<br/>”;

?>

Artykuł ten opisuje właściwości PHP5 w wersji beta. Przypuszczalnie

więc w ofi cjalnej wersji twórcy PHP na pewno czymś nas jeszcze zaskoczą
– czymś pozytywnym oczywiście. Ale nawet biorąc pod uwagę tylko te
zmiany, które tu opisałem, można stwierdzić, że „piątka” będzie na piątkę.



Rys. 4. Wykorzystanie konstruktora kopiującego (a)

oraz stałych wewnątrz klasy (b)

Rys. 5. Implementacja metod __get(), __set() oraz __call()