Zarządzanie produkcją

Wykład 3

Zarządzanie produkcją podstawową

System produkcyjny - przedsiębiorstwo

‡

Przedsiębiorstwo przemysłowe jest to organizacja gospodarcza

produkująca wyroby lub usługi

przemysłowe, wyodrębniona

ekonomicznie i organizacyjnie w gospodarce kraju, regionu i

mająca osobowość prawną. Istotę wyodrębnienia określa fakt, że

przedsiębiorstwo przemysłowe jest właścicielem, dzierżawcą lub

dysponentem określonego majątku (ziemi, budynków, maszyn,

urządzeń, infrastruktury energetycznej, materiałów, półfabrykatów i

wyrobów, kapitału bankowego). Dzięki posiadaniu osobowości prawnej

przedsiębiorstwo może być samodzielnym podmiotem prawa i

obowiązków w sferze obrotu gospodarczego. Jego działalność

podstawowa polega na wytwarzaniu wyrobów lub świadczenia

usług. We własnym zakresie odnawia ono zasoby majątkowe, a

wytwarzając wyroby lub świadcząc usługi wypracowuje zysk, którym

dysponuje zgodnie z obowiązującymi regulacjami prawnymi.

Główne elementy przedsiębiorstwa

‡

Organizacja wyodrębniona ekonomicznie

‡

Produkcja usług i wyrobów

‡

osobowość prawna

‡

Zarządzanie aktywami i pasywami (proszę

podać przykłady)

‡

Osiąganie zysku

‡

Zatrudnianie różnego rodzaju

pracowników

Trzy poziomy zarządzania

Decyzje strategiczne

Decyzje taktyczne

Decyzje operacyjne

Ważność decyzji w długim
okresie czasu

Ilość decyzji

Decyzje strategiczne

‡

Polityka finansowa

‡

Wybór wyposażenia produkcyjnego i technik

wytwarzania

‡

Wybór programów produkcyjnych – co będziemy

produkować

‡

Polityka zakupów

‡

Polityka płacowa

‡

Polityka zatrudnieniowa

‡

Polityka jakości

Decyzje taktyczne

‡

Ustalanie planów produkcji

‡

Planowanie ilości surowców i materiałów

potrzebnych do produkcji

‡

Polityka utylizacji odpadów i surowców wtórnych

‡

Zatrudnianie i zwalnianie

‡

Wybór dostawców Production planning

‡

Polityka remontów i napraw bieżących

Decyzje operacyjne

‡

Rozmieszczenie pracowników

‡

Przydział prac

‡

Przeprowadzanie napraw bieżących

‡

Motywowanie i wynagradzanie

‡

Organizacja produkcji – organizacja

zaopatrzenia, pracy wydziałów, pracy

magazynów, linii montażowych,

przygotowywanie stanowisk pracy, kontrola

jakości, organizacja wysyłek, itp.).

Produkcja

‡

Produkcję najczęściej określa się jako świadomą

działalność pojedynczego człowieka lub zespołów

ludzkich, nastawioną na wytwarzanie produktów,

czyli dóbr materialnych lub usług w celu

zaspokojenia różnych potrzeb ludzkich. Oprócz

dóbr materialnych lub świadczonych usług,

produktem mogą być również dobra niematerialne

(dokumentacja techniczna, dokumentacja

organizacyjna, wiedza praktyczna o

możliwościach i zasadach uruchomienia lub

rozwoju określonej produkcji (know – how),

oprogramowanie komputerowe związane z

przygotowaniem i realizacją produkcji lub usług

świadczenie różnych usług produkcyjnych.

Produkcja

‡

Inaczej mówiąc produkcja jest tworzeniem dóbr i

usług. Zarządzanie produkcją i zarządzanie

operacyjne są działalnością powiązanymi z

tworzeniem wyrobów i usług poprzez

transformację elementów wejścia w elementy

wyjścia. Taka działalność ma miejsce w każdej

organizacji. W przedsiębiorstwach produkcyjnych

taka działalność jest całkiem oczywista i oznacza

wytwarzanie takich dóbr jak na przykład

odbiornik telewizyjny czy samochód osobowy. W

takim przypadku odnoszącym się do takie

działalności mówimy o zarządzaniu produkcją.

Produkcja - usługi

‡

W innych organizacjach, które nie skupiają się na

tworzeniu fizycznych produktów, produkcja może

być mniej oczywista. Może mieć charakter ukryty

przed ogółem a nawet przed klientem. Taka

działalność ma miejsce w bankach, liniach

lotniczych, szkołach. Może ona przybierać postać

planowania wykorzystania miejsc w samolocie,

edukacji, czy logistycznego rozplanowania

ułożenia surowców w magazynie. Taką

działalność nazywamy usługami i odnosi się ona

do zarządzania operacyjnego.

‡

PAMIETAJ – zarządzanie operacyjne polega na

takim podejmowaniu decyzji w wyniku, których z

surowców powstają dobra trwałe lub usługi.

Produkcja

‡

Żeby stworzyć dobra lub usługi każda organizacja musi

analizować trzy funkcje. Funkcje te są zarówno

potrzebne do wytwarzania jak i fizycznego przetrwania

organizacji w danym okresie czasu:

‡

Marketing – który stwarza popyt i kreuje

zapotrzebowanie na produkty i usługi. Przedsiębiorstwo

powinno funkcjonować dopóki sprzedaje swoje dobra czy

usługi

‡

Rachunkowość i finanse, które określają w jakim

zakresie przedsiębiorstwo działa z powodzeniem,

zajmują się rozliczeniami, płatnościami, zbieraniem

pieniędzy.

‡

Produkcja, która zajmuje się tworzeniem wyrobów

Uniwersytety, kościoły czy synagogi muszą funkcjonować w

zakresie tych trzech funkcji.

Trzy funkcje wszystkich organizacji

Płacenie dostawcom
Płacenie załodze
Przygotowywanie budżetów
Spłacanie pożyczek

bankowych
Wypłata dywidendów
Sprzedaż udziałów
Przenoszenie funduszy

(pożyczka funduszy)

Projektowanie samochodów
Wytwarzanie części
Montaż części
Rozwój lini zaopatrzenia

Reklama w TV i

magazynach
Organizacja

wyścigów

samochodowych

Fabryka

samochodów

Rozdział środków
Wynagradzanie załogi
Zbieranie opłat za naukę

(czesne)

Badania naukowe
Rozpowszechnianie prawdy

naukowej

Wydawanie

katalogów
Dzwonienie do szkół

wyższych
Organizacja

olimpiad

Uniwersytet

Płacenie dostawcom
Zbieranie pieniędzy
Płacenie wynagrodzeń
Spłacanie pożyczki bankowej

Wytwarzanie hamburgerów
Frytek
Naprawa i utrzymanie sprzętu
Projektowanie nowych urządzeń
Rozwój sieci zaopatrzenia

Reklama w TV
Rozdawanie

promocyjnych

ulotek

Fast food

Liczenie wkładów

(pieniężnych)
Keep track of pledges
Spłacać hipotekę
Płacenie różnych rachunków

Prowadzenie ślubów
Organizacja pogrzebów
Prowadzenie mszy
Zbawianie dusz

Odwiedzanie nowo

przybyłych
Nawracanie

(Proselytise)

Kościół

Finanse i księgowość

Działalność operacyjna

marketing

organizacja

Mapa organizacyjna dla linii lotniczej

Administracja ruchem
Rezerwacje
Rozkłady lotów
Taryfy i ceny
Sprzedaż
reklama

Rachunkowość i finanse

-

płacenie rachunków

wymagalnych

-

Prowadzenie rachunków

bankowych

-

prowadzenie księgi

głównej

-

Finanse

-

Controlling

-

Wymiana waluty

technika

-

utrzymanie wyposażenia

naziemnego

-

zmiany techniczne

-

nowe wyposażenie

Utrzymanie samolotów

(naprawy i konserwacje)

-

utrzymanie linii

-

remonty

Operacje naziemne

-

naprawa i utrzymanie

urządzeń

-

Catering

Operacje lotnicze

-

rozkład lotów załogi

-

organizacja lotów

-

komunikacja

-

dostarczanie przesyłek

Badania np., opinii

klientów

marketing

Finanse/księgowość

Operacje

Mapa organizacyjna dla banku

komercyjnego

Opracowywanie dnia pracy

kasjerów
Obsługa czeków
Gromadzenie środków
Transakcje bankowe
Rozmieszczenie stanowisk
Operacje w skarbcu
Utrzymanie
Maintenance ochrony

Inwestowanie
Zabezpieczanie i ochrona
Zarządzanie

nieruchomościami i

inwestowanie w

nieruchomości
Audity
rachunki

Pożyczki na rozwój
Handlu
Przemysłu
Pożyczki finansowe
Osobiste
Hipoteczne
Trust department

Działalność operacyjna

Finanse i księgowość

marketing

Plan organizacyjny dla producenta

samochodów

Sprzedaż promocyjna
Reklama
Sprzedaż
Badania rynkowe

Wydatki i kredyty

-

rachunek przychodów

-

Rachunek rozchodów

-

(księga główna)

Zarządzanie funduszami
Międzynarodowa wymiana
Wymagania kapitałowe
Emisja akcji
Emisja obligacji i ich

wycofywanie

urządzenia

-

konstrukcja

-

naprawy i utrzymanie

Produkcja i kontrola

zapasów

-

harmonogramowanie

-

kontrola materiałowa

Zapewnienie jakości
Zaopatrzenie
Produkcja

-

narzędziownia

-

Budowa

-

Montaż

-

Technika i projektowanie

-

Technika inżynieryjna

marketing

Finanse i księgowość

produkcja

Diagram wejść i wyjść

‡

Diagram wejść i wyjść

organizacja

Potrzeby konsumenta

Zaspokojenie potrzeb
konsumenta i jego
satysfakcja

Zamknięte koło satysfakcji klienta

Organizacja

potrzeby

satysfakcja

konsumen
t

Diagram wejść i wyjść zaspokajania potrzeb klienta

konsument

potrzeby

Szczegółowe prognozy

Określanie i prognozowanie

Szczegółowe prognozy

Plany zasobów

Analiza i integracja

Plany zasobów

zasilenia

Zaopatrzenie

zasilenia

produkt

Przetworzenie

Dystrybucja

produkty satysfakcja

klient

Obieg zamknięty – od konsumenta do konsumenta

Analiza i integracja

Określanie i prognozowanie

zaopatrzenie

dystrybucja

przetworzenie

Szczegółowe prognozy

Plany zasobów

Konsument

potrzeby

satysfakcja

produkcja

Zasilenia

produkt

Przetwarzanie wejść w wyjścia

Pełen proces produkcyjny

Wejścia Wyjścia

Funkcja zarządzania działalnością podstawową (wytwórczą i
usługową – w oryginale production/operations management)
obejmuje działania występujące podczas drugiego, trzeciego i
czwartego etapu, czyli analizy potrzeb, możliwości, zaopatrzenia
i sposobów przetwarzania. Ponieważ w rzeczywistości są one
bardzo mocno ze sobą powiązane, rozpatruje się je wspólnie co
powoduje, że kierownik zarządzający produkcją odpowiedzialny
jest za cały proces przetwarzania.

Zadania marketingu i działalności podstawowej

Określenie i

prognozowanie

dystrybucja

produkt

Zaspokojenie potrzeb

potrzeby

MARKETING

konsument

Szczegółowe prognozy

Analiza i integracja

Plany zasobów

zaopatrzenie

zasilenia

przetworzenie

Działalność
podstawowa

Efekt oddzielania funkcji marketingowych i
produkcyjnych

marketing

produkcja

Mniejsza
użyteczność

Większe
szanse na
sukces

marketing

produkcja

produkcja

marketing

Reguły zarządzania 5P /The five Ps

‡

5 p

5 P/

The five Ps

Programy/

Programmes

Produkt/

Product

Procesy/

Processes

Personel/

People

Przedsiębiorstwo/

Plant

Produkt - cechy

‡

Rynek przemysłowy

‡

Rynek konsumencki

Cechy rynku przemysłowego

‡

przeznaczenie produktu, dobro

przemysłowe przetwarza się w inny

produkt lub wykorzystuje się je w procesie

produkcyjnym w celu wytworzenia innych

produktów,

Cechy rynku przemysłowego

‡

rodzaj, charakter oraz zakres nabywców,

sprzedawcy oferujący dobra na rynku

przemysłowym współpracują z dużo mniejszą

liczbą nabywców w porównaniu do rynku dóbr

konsumpcyjnych, zazwyczaj są to

przedsiębiorstwa produkcyjne oferujące wyroby

zarówno finalne jaki i produkty o mniejszym

stopniu przetworzenia, nabywcy ci jednak są

znacznie więksi, skupiają oni w swoich rękach

znaczne transakcje, zwłaszcza w przypadku

takich gałęzi przemysłu jak górnictwo, hutnictwo,

przemysł maszynowy, elektromaszynowy,

stoczniowy i samochodowy,

Cechy rynku przemysłowego

‡

wyeliminowanie zakupów w handlu detalicznym,

oraz skupienie się przede wszystkim na handlu

bezpośrednim lub obrocie tranzytowym (z

udziałem agentów – organizatorów), zakupy

bezpośrednio u producentów zazwyczaj są oparte

na długoterminowych umowach, które

poprzedzone są negocjacjami (mają one charakter

kompleksowy obejmujący zarówno rodzaj, cechy

techniczne, jakość, cenę, terminy płatności, jak i

warunki dostaw itp.),

Cechy rynku przemysłowego

‡

na rynkach dóbr przemysłowych dominują

zakupy bezpośrednie u producentów,

dotyczy to zwłaszcza tych artykułów, które

są technicznie złożone lub koszt ich

nabycia jest bardzo duży,

‡

często występują transakcje wiązane,

oznacza to, że nabywca dóbr

produkcyjnych wybiera takich dostawców,

którzy jednocześnie mogą stać się jego

klientami,

Cechy rynku przemysłowego

‡

ważną cechą jest indywidualny charakter

transakcji, dotyczący oprócz ogólnych warunków

sprzedaży również towarów i usług, które są

tworzone pod danego klienta według jego

preferencji, nabywcy często uczestniczą w

procesie opracowywania dokumentacji

technicznej. Skutkiem tego tworzą się mniejsze,

zamknięte segmenty rynku, niedostępne dla

innych uczestników, w skrajnych przypadkach

nabywca zastrzega sobie prawo do całego

produkowanego asortymentu, który rozprowadza

poprzez własną sieć (np. części zamienne do

samochodów),

Cechy rynku przemysłowego

‡

brak anonimowości - sprzedawcy i nabywcy

znają się wzajemnie ze względu na

długotrwały charakter współpracy.

Nabywcy nie są skłonni zmieniać

dostawców o ile współpraca przebiega bez

zastrzeżeń, sprzedawca natomiast zawsze

zabiega o względy klienta. Transakcje

mają charakter sformalizowany, większość

z nich opiera się o pisemne zamówienia,

potwierdzenia przyjęć tych zamówień oraz

o faktury,

Cechy rynku przemysłowego

‡

pochodny charakter popytu na dobra

przemysłowe w stosunku do dóbr

konsumpcyjnych, jest on zazwyczaj większy i

głębszy, wzrost lub spadek popytu na dobra

konsumpcyjne o jeden procent wywołuje znacznie

większe zmiany popytu na dobra przemysłowe,

mogą one doprowadzić do gwałtownego wzrostu

gospodarczego lub całkowitego załamania

popytu na dobra inwestycyjne, w literaturze

zasadę tą określa się jako zasadę akceleracji

Cechy rynku przemysłowego

‡

znacznie mniejsza elastyczność cenowa niż na

rynku dóbr konsumpcyjnych zwłaszcza w krótkich

okresach, jakiekolwiek zmiany cen zarówno w

górę jak i w dół wywierają minimalny wpływ na

wielkość całego popytu na dobra i usługi

przemysłowe, wzrost cen surowców

przeznaczonych do produkcji nie hamuje jego

zakupów, w takich przypadkach głównym

zadaniem stają się poszukiwania tańszych

dostawców lub substytutów, również spadek cen

nie powoduje wzrostu zakupów ze względu na

koszty magazynowania oraz obawy przed gorszą

jakością oferowanych wyrobów po tańszej cenie,

Cechy rynku przemysłowego

‡

dużo większa wartość obrotów

przeprowadzanych na rynkach dóbr

przemysłowych a zwłaszcza ich

koncentracja w porównaniu do rynków

dóbr konsumpcyjnych gdzie zakupy mają

charakter rozproszony,

Cechy rynku przemysłowego

‡

profesjonalizm zakupów, oparty na

umiejętnościach i wiedzy wykwalifikowanych

pracowników działów zaopatrzenia. W procesie

zakupu udział bierze wielu pracowników firmy,

ilość ich zależy od charakteru zakupu, w

przypadkach ważnych, strategicznych decyzji

negocjacje przebiegają na najwyższych

szczeblach przedsiębiorstwa, w przypadku

zakupów powtarzalnych nabywanie ich następuje

w sposób automatyczny w oparciu o dział

zaopatrzenia,

Cechy rynku przemysłowego

‡

ważną cechą jest również większa zależność tego

segmentu od importu niektórych surowców i

materiałów, które nie występują na danym

terytorium,

‡

na rynkach dóbr przemysłowych często występuje

leasing i dzierżawa, nabywcy w leasing lub

dzierżawę biorą wyposażenie (np. komputery,

samochody i maszyny), zamiast je kupować. Taka

forma działalności umożliwia wielu drobnym

przedsiębiorcom uzyskiwanie lepszych efektów

(na skutek możliwości użytkowania maszyn i

urządzeń, na zakup których nie mogliby sobie

pozwolić),

Cechy rynku przemysłowego

‡

czynniki decyzyjne o zakupie, na decyzje

związane z zakupami wpływa więcej czynników niż

na podobne decyzje dokonywane na rynkach

konsumpcyjnych. W przedsiębiorstwach

funkcjonują specjalne zespoły składające się z

grona ekspertów zarówno technicznych, jak i

ekonomicznych, które podejmują decyzje o

zakupie. W przypadku ważniejszych zakupów w

decyzjach tych uczestniczą przedstawiciele

ścisłego kierownictwa. Dostawcy takich dóbr

muszą posiadać odpowiednich przedstawicieli,

ponieważ rola sprzedaży osobistej odgrywa

większą rolę niż reklama i promocja za pomocą

standardowych środków przekazu,

Cechy rynku przemysłowego

‡

w procesie zakupu na rynkach

przemysłowych bierze udział wielu

uczestników: inicjator zakupu, osoba

wpływająca na podjęcie decyzji, decydent,

nabywca, użytkownik, strażnik

‡

wysoki interwencjonizm państwa,

zwłaszcza w przypadku surowców i

materiałów o znaczeniu strategicznym

(np. wyroby militarne, czy surowce

promieniotwórcze).

Produkt

‰

Produkt jest najbardziej oczywistym materialnym

wyrazem powiązania pomiędzy marketingiem a

produkcją. Nie wystarcza, że konsument potrzebuje

danego produktu: organizacja musi być w stanie go

wykonać. Dlatego też należy osiągnąć zgodność

wszystkich funkcji działalności gospodarczej, takich jak:

¾

Działanie,

¾

Estetyka,

¾

Jakość,

¾

Niezawodność,

¾

Ilość,

¾

Cena sprzedaży lub koszt produkcji,

¾

Termin dostarczenia.

Czynniki decydujące o produkcie

‡

Czynniki wewnętrzne

¾

Zgodność nowego

wyrobu/usługi z

istniejącym systemem,

¾

Wzrost liczby działań

wewnątrz organizacja na

skutek uruchomienia

nowego przedsięwzięcia.

‡

Czynniki zewnętrzne

¾

Potrzeby rynku,

¾

Warunki kulturowe,

¾

Ograniczenia prawne,

¾

Potrzeby środowiskowe.

Przedsiębiorstwo

Przedsiębiorstwo

‡

Aby wytworzyć produkt, potrzebny jest

majątek produkcyjny, składający się

zarówno z budynków jak i urządzeń. Musi

on być w stanie sprostać potrzebom

produktu, rynku, pracowników i samej

organizacji.

Przedsiębiorstwo

‡

Do zadań funkcji zarządzania działalnością

podstawową należy:

¾

Określenie przyszłego możliwego popytu,

¾

Zaprojektowanie i rozmieszczenie budynków i

biur,

¾

Zapewnienie niezawodności działania maszyn i

urządzeń,

¾

Zapewnienie sprawnego funkcjonowania

przedsiębiorstwa,

¾

Zapewnienie bezpieczeństwa pracy maszyn i

urządzeń,

¾

Określenie potrzeb kadrowych.

Procesy

‡

decyzje o wytwarzaniu wyrobu podejmuje się po

zespoleniu technicznych i organizacyjnych

wymagań stawianych przez produkt, samej

organizacji i ludzi wewnątrz niej. Bardzo rzadko

się zdarza, że jest tylko jeden sposób na

wytworzenie wyrobu lub wykonanie danej usługi

–

należy jednak pamiętać, że nie wolno

doprowadzać do zwiększania się liczby metod

realizacji przedmiotu działalności

przedsiębiorstwa.

Procesy

‡

Czynniki określające proces:

¾

Dysponowana wydajność,

¾

Dysponowane umiejętności,

¾

Typ produkcji,

¾

Rozmieszczenie zakładu i urządzeń,

¾

Bezpieczeństwo,

¾

Potrzeby serwisowe,

¾

Zaplanowany poziom kosztów.

Programy

Szczegółowe programy dostaw wyrobów lub usług

do konsumenta są kolejnym wynikiem

działalności produkcyjno –

marketingowej.

Ustalają one terminy oraz określają przepływy

pieniężne, najlepiej określające efektywność

organizacji. Jeżeli takich programów nie ma, to

całą działalność przedsiębiorstwa można

sprowadzić do określenia jako „sztukę łączenia

nieodpowiedzialnych obietnic z niedostatecznymi

środkami”.

Programy

‡

Programy dostaw określają

harmonogramy:

¾

Zaopatrzenie w surowce i materiały,

¾

Wytwarzanie wyrobów lub świadczenie

usług,

¾

Eksploatacji maszyn i urządzeń,

¾

Rozliczeń finansowych,

¾

Magazynowania,

¾

Transportu.

Personel

‡

Produkcja od początku do końca

uzależniona jest od ludzi. Ludzie różnią się

intelektem, umiejętnościami i

oczekiwaniami. Większość decyzji

odnośnie personelu jest podejmowana na

poziomie zarządzania produkcją, gdyż

tutaj zatrudniona jest większość ludzi.

Należy zatem zaangażować osoby

zarządzające działalnością wytwórczą i

usługową w określenie polityki działania w

tym zakresie.

Personel

‡

Zakres czynników kształtujących personel:

¾

Zarobki i wynagrodzenia,

¾

Bezpieczeństwo i higiena pracy,

¾

Warunki pracy,

¾

Motywacje,

¾

Związki zawodowe,

¾

Kształcenie i szkolenie.

Zarządzanie produkcją a misja
organizacji

‡

Cechą charakterystyczną przetwarzania jest to,

że angażuje ono najwięcej pracy, środków

rzeczowych i finansowych. Typowe są także

pewne naciski wywierane przez czynniki

wewnętrzne i zewnętrzne na uzyskanie

natychmiastowych wyników. Niewywiązywanie się

z terminów dostaw, pracownicy czy też maszyny

bez zajęcia, załamanie się jakości, niebezpieczny

proces lub usługa – wszystko to wymaga stałej

uwagi. Bez zrozumienia ogólnej strategii

organizacji będzie trzeba podejmować szybkie

decyzje operacyjne, mogące mieć nie zamierzony

i nie przewidywany wpływ na długoterminowe

działanie przedsiębiorstwa.

Zarządzanie produkcją a misja
organizacji

‡

Warunki działalności organizacji

(powodzenia jej misji):

¾

Jakość produktu,

¾

Niezawodność produktu,

¾

Dostarczanie produktu,

¾

Koszt produktu,

¾

Przepływ pieniężny