KRAUTKRAMER

INSTRUKCJA OBSŁUGI

Przenośny defektoskop ultradźwiękowy

U S N – 50

Numer identyfikacyjny: 28523

Wersja oprogramowania: 02 , 06 / 94

2

Prosimy odchylić wewnętrzną stronę kartki.
Znajdą tam Państwo wszystkie grupy funkcyjne i tabele funkcyjne.
W ten sposób mogą Państwo szybciej znaleźć poszczególne funkcje w czasie czytania instrukcji.
Dodatkowo znajdą Państwo znaczenia poszczególnych symboli rodzaju pracy.






































Niniejsze wydanie 02 , 06 / 94 obowiązuje dla następujących wersji oprogramowania:
V . D3
V . E3 TCG ( z dodatkową instrukcją obsługi 28559)
V . F2

3

V . G4 AVG ( z dodatkową instrukcją obsługi 28560)

Zastrzegamy sobie prawo do zmian technicznych!
BASIS - nastawy podstawowe
ABBILD - zobrazowanie
MESS - pomiary
BLENDE - monitor
JUST - skalowanie
MEMORY - pamięć

Grupy funkcyjne- pierwszy poziom obsługowy.
W celu przejścia z jednego poziomu na drugi należy równocześnie nacisnąć:

-

przejście z jednej tabeli do następnej

„lewa” tabela funkcyjna „prawa” tabela funkcyjna

Tabele funkcyjne- drugi poziom obsługowy

- zmiana z jednej grupy funkcyjnej na inną

SYMBOLE RODZAJU PRACY
Symbol Znaczenie

aktywne zapamiętywanie obrazu;
obraz z ekranu zostanie zapamiętany;

aktywna funkcja pomiarowa „ERSTES” (pierwsze echo);
MESS-ART (rodzaj pomiaru) jest ustawiony na FLANKE (zbocz);

aktywna funkcja pomiarowa „MEHRFACH” (wielokrotne echo);
MESS-ART jest ustawiony na FLANKE (zbocz);

aktywna funkcja pomiarowa „ERSTES” (pierwsze echo);
MESS-ART jest ustawiony na „SPITZE” (szczyt echa);

aktywna funkcja pomiarowa „MEHRFACH” ;
MESS-ART jest ustawiony na „SPITZE”

aktywna funkcja UNTERDR (dyskryminacja-podcięcie);


S-IMPULS (impuls nadawczy) ustawiony na KLEIN (mały);

S-IMPULS ustawiony na GROSS (duży);

S-IMPULS ustawiony na SE (rozdzielony nadajnik-odbiornik);

większość funkcji jest zablokowana;

4

wskaźnik baterii podaje aktualne napięcie baterii. Jeżeli wskazanie jest w ostatniej
ćwiartce to należy natychmiast wymienić lub naładować baterie. USN 50 wyłącza

się automatycznie jeżeli napięcie baterii jest za niskie do normalnej pracy defektoskopu.

SPIS TREŚCI strona
Oryginału tłumaczenia
1. WPROWADZENIE

1-1

7

1.1 ZALECENIA 1-3

7

Założenia wstępne do badania urządzeniami ultradźwiękowymi 1-3 7
Wykształcenie badającego 1-3 8
Wymagania techniczno- badawcze

1-4

8

Ograniczenie badania 1-4 8
Ocena wad metodą ultradźwiękową 1-6 10
1.2 OPROGRAMOWANIE

1-7 11

1.3 ZALECENIA ODNOŚNIE OBSŁUGI USN- 50 1-8 11
Skalowanie 1-8

11

Ocena w bramkach monitora 1-8 12
Automatyczna ocena wady 1-8 12
1.4 UWAGI DO NINIEJSZEJ INSTRUKCJI 1-9 12

Przed pierwszym uruchomieniem 1-9 12
Nauka czynności obsługowych 1-9 12
Serwis 1-9 12
Dane techniczne i nastawienia podstawowe 1-9 12
System opisu i układ instrukcji 1-9 12

2. ZAKRES DOSTAWY I WYPOSAŻENIE DODATKOWE 2-1

14

2.1 ZAKRES DOSTAWY 2-3 14
2.2 WYPOSAŻENIE KONIECZNE

2-3 14

2.3 WYPOSAŻENIE ZALECANE 2-3 14
2.4 OPCJE 2-4 15
2.5 ZALECANE PRODUKTY OBCE 2-5 15

3. URUCHOMIENIE 3-1 15
3.1 USTAWIENIE US 50 3-2 15
3.2 ZASILANIE 3-2 15
Praca z bateriami 3-4 15
Postępowanie z ładowaczem 3-2 16
3.3 PODŁĄCZENIE GŁOWIC

3-5

17

3.4 ZAŁĄCZENIE USN- 50

3-6

18

Załączenie „na ciepło” 3-6 18
Załączenie „na zimno” 3-6 18

4. ZASADY OBSŁUGI

4-1

18

4.1 EKRAN

4-2

18

Wskazanie obrazu typu- A 4-3 18
Funkcje na ekranie 4-4 19
Wskazania pod obrazem- A 4-5 19
4.2 KLAWIATURA

4-7

19

4.3 KONCEPCJA OBSŁUGI

4-8

20

Zmiana poziomu obsługowego 4-8 20

Wybranie grupy funkcyjnej 4-8

20

5

Nastawienie funkcji 4-8 20
Nastawienie przyśpieszone 4-8 20
Wybór wartości pomiaru do powiększenia 4-8 20
4.4 PRZYCISKI FUNKCJI SPECJALNYCH

4-9

21

4.5 PRZYCISKI FUNKCYJNE

4-10

21

4.6 WAŻNE NASTAWIENIA PODSTAWOWE

4-10

21

Nastawienie języka 4-10

21

Nastawienie jednostek miary

4-11 22

5. OBSŁUGA

5-1

22

5.1 PRZEGLĄD FUNKCJI (pierwszy poziom obsługowy)

5-2

22

5.2 NASTAWIENIE USN- 50

5-3

23

dB – nastawienie wzmocnienia 5-3 23
Wybór nastawień podstawowych

5-4 23

Nastawianie odbiornika i nadajnika 5-6 25
Przygotowanie do pomiarów

5-8 26

Nastawianie bramek monitora

5-10 28

Nastawianie zakresu zobrazowania 5-12 30
Zapamiętywanie danych

5-14 32

5.3 SKALOWANIE USN- 50

5-15

33

Skalowanie zakresu zobrazowania 5-15 33
Skalowanie z głowicą normalną 5-16 34
Skalowanie z głowicami skośnymi 5-18 35
Skalowanie z głowicą dwudzielną 5-20 36
Przygotowanie USN- 50 do pomiarów cyfrowych 5-21 38
Skalowanie czułości 5-22 38

5.4 POMIAR GRUBOŚCI

5-23

39

5.5 ZAPAMIĘTYWANIE WYNIKÓW POMIARÓW
- DATA LOGGER

5-24

40

Ustalenie ilości serii- JOBS 5-24 40
Wybieranie serii- JOB 5-25 41
Kasowanie serii- JOB 5-26 41
Zapamiętywanie wyników pomiarów 5-26 41
Wyświetlenie zapamiętanych wyników pomiarów 5-27 42
Kasowanie wyników pomiaru 5-27 42

5.6 KONFIGUROWANIE USN- 50

5-28

43

Nastawienie złącza RS- 232 5-38 49
5.7 NASTAWIANIE OBLICZANIA POŁOŻENIA WADY

5-39

50

Zablokowanie nastawionych wartości 5-42 52
5.8 KONTROLA DZIAŁANIA

5-42

52

6. DOKUMENTACJA

6-2

57

6.1 WYDRUK NASTAWIEŃ DEFEKTOSKOPU I
ZAWARTOŚCI EKRANU

6-2

57

Przygotowanie drukarki 6-2 57
6.2 DOKUMENTOWANIE ZA POMOCĄ PROGRAMU
UŻYTKOWEGO PC-ULTRADOC

6-4

58

7. CZYNNO ŚCI KONSERWACYJNE

7-1

59

6

7.1 CZYSZCZENIE USN- 50

7-2

59

7.2 KONSERWACJA AKUMULATORÓW
NIKLOWO- KADMOWYCH

7-2

59

Ładowanie akumulatorów Ni-Cd 7-2 59
Wskazówki odnośnie postępowania z akumulatorami Ni-Cd 7-3 59
Ładowanie akumulatorów rozładowanych częściowo 7-3 60
Ładowanie akumulatorów rozładowanych bardzo mocno

7-3 60

Postępowanie z akumulatorami dłużej składowanymi 7-4 60
Postępowanie z bateriami alkaliczno-manganowymi

7-4 60

8. ZŁĄCZA, URZĄDZENIA PERYFERYJNE

8.1 ZŁĄCZA

8-2

61

Złącze szeregowe RS- 232

8-2 61

Obłożenie styków w 7- mio stykowym gniazdku

8-3 62

Obłożenie styków w 4- ro stykowym gniazdku

8-4 62

8.2 PODŁĄCZENIE URZĄDZEŃ PERYFERYJNYCH

8-5

63

8.3 PRZEKAZANIE ZAWARTOŚCI EKRANU

8-6

63

8.4 WYDRUK PROTOKOŁU Z DATA LOGGER’A

8-6

64

Forma protokołu z Data Logger’a 8-7 64
8.5 PRZEKAZANIE WARTOŚCI POMIAROWYCH

8-9

66

Przekazanie wartości z Data Logger’a do PC 8-9 66
Wydruk zawartości ekranu i nastawów defektoskopu 8-9 66
Przesłanie wyników pomiaru do pamięci DR 1 8-10 66

8.6 ZDALNA OBSŁUGA DEFEKTOSKOPU USN- 50

8-13

68

9. DANE TECHNICZNE

9-1

73

10. ZAŁĄCZNIK

10-1

75

10.1 PRZEGLĄD FUNKCJI

10-2

75

10.2 ŚWIADECTWO UNII EUROPEJSKIEJ

10-5

77

10.3 ADRESY PUNKTÓW SERWISOWYCH

10-6

77

11. SKOROWIDZ

11-1

77

7

1. WPROWADZENIE

Defektoskop USN- 50 jest lekkim i zwartym defektoskopem ultradźwiękowym, nadającym się do:
- lokalizacji wad materiałowych
- pomiarów grubości
Szczególne cechy USN- 50 to:
- mała waga (2,7 kg łącznie z bateriami) i małe gabaryty,
- pole obsługowe łatwe do czyszczenia,
- częstotliwość powtarzania obrazu- A 60 Hz,
- zasilanie sieciowe lub bateryjne, maksymalny czas pracy 8 h,
- zabudowana pamięć ( Data Logger) do zapamiętania 2500 danych z pomiarów grubości i do 99,

dowolnie konfigurowanych, zestawów danych,

- złącze RS- 232 do transmisji danych, zobrazowań typu- A i protokołów lub do zdalnego sterowania

defektoskopem USN- 50,

- zapamiętanie 30 zestawów parametrów do szybkiego skalowania i powtarzalności badania,
- pamięć obrazów- A, zatrzymanie maksymalnej amplitudy i funkcja ZOOM,
- funkcja blokowania zapobiega przypadkowemu przestawieniu parametrów,
- powiększone wskazanie wartości mierzonej ułatwiający odczyt także z większej odległości,
-

szybkie przełączanie między dwoma zaprogramowanymi prędkościami rozchodzenia się fali
ultradźwiękowej, np. fala podłużna i poprzeczna w stali.

1.1 ZALECENIA

Przed korzystaniem z defektoskopu należy koniecznie przeczytać poniższe informacje. Informacje te
muszą być zrozumiane i przestrzegane, aby przy obsłudze defektoskopu nie popełnić błędu, który
może spowodować błędną interpretację wyników badania. Błędne wyniki mogą powodować straty
ludzkie i materiałowe....

Założenia wstępne do badania urządzeniami ultradźwiękowymi
W niniejszej instrukcji są zawarte wszystkie istotne zalecenia odnośnie obsługi USN- 50.Oprócz nich
występuje cały szereg czynników wpływających na wynik badania.
Najważniejsze czynniki zapewniające właściwe badanie są poniżej dokładniej opisane:
-wykształcenie badającego,
-znajomość specjalnych wymagań techniczno- badawczych oraz występujących ograniczeń,
-wybór odpowiedniego, dopasowanego urządzenia badawczego.

Wykształcenie badającego
Do obsługi badawczych urządzeń ultradźwiękowych jest wymagane wykształcenie
specjalistyczne z dziedziny badań ultradźwiękowych. Obejmuje ono między innymi znajomość:
- teorii propagacji fal akustycznych,
- prędkości rozchodzenia się fal akustycznych w różnych materiałach,
- zachowania się fal akustycznych na powierzchniach granicznych między dwoma materiałami,
- rozprzestrzeniania się wiązki akustycznej,

8

- wpływu tłumienia akustycznego w badanym obiekcie,
- wpływu stanu powierzchni badanego obiektu.
Brak tych wiadomości może prowadzić do fałszywych wyników badania a tym samym trudnych
do przewidzenia skutków.
Informacje na temat różnych możliwości szkolenia operatorów ultradźwiękowych, wymaganych
kwalifikacji jak i ich poświadczenia mogą Państwo uzyskać w towarzystwie badań nieniszczących w
Waszym kraju ( PTBN w Polsce, DGfZP w Niemczech, ASNT w USA ) lub też w firmie
KRAUTKRAMER- BRANSON.

Wymagania techniczno- badawcze
Każde badanie ultradźwiękowe jest związane z określonymi wymaganiami techniczno-
badawczymi. Najważniejsze to :
-określenie zakresu badań,
-wybór najbardziej przydatnej techniki badania,
-uwzględnienie własności materiałowych,
- określenie „granic” rejestrowania oraz oceny.
Osoba odpowiedzialna za badanie jest zobowiązana do pełnego poinformowania operatora o
powyższych wymaganiach. Najlepszym źródłem informacji są doświadczenia z przeprowadzonych w
przeszłości badań podobnych obiektów. Jest także niezbędna jasna i pełna informacja o przynależnej
specyfikacji badania.
Firma KRAUTKRAMER prowadzi regularnie kursy szkoleniowe operatorów badań
ultradźwiękowych. W sprawie terminów prosimy o kontakt.

Ograniczenie badania
Wyniki badania ultradźwiękowego dotyczą tylko tych obszarów badanego obiektu, które znajdują
się w zakresie oddziaływania wiązki ultradźwiękowej z zastosowanej głowicy. Zaleca się zachowanie
daleko idącej ostrożności przy interpretacji wyników badania obszaru objętego wiązką na ten obszar
który nie był przebadany.
Taka informacja jest w zasadzie możliwa tylko wtedy, gdy dysponuje się dużym doświadczeniem
i odpowiednimi metodami do statycznej obróbki danych.
Płaszczyzny graniczne w badanym obiekcie mogą całkowicie odbijać wiązkę ultradźwiękową a
tym samym wady oraz elementy odbijające wiązkę a leżące głębiej nie zostaną wykryte. Z tego
powodu należy upewnić się, że wszystkie podlegające badaniu obszary obiektu zostały objęte wiązką
ultradźwiękową.

Pomiary grubości metodą ultradźwiękową
Pomiary grubości metodą ultradźwiękową opierają się na pomiarze czasu przejścia. Warunkiem
dokładnego wyniku pomiaru jest niezmienna prędkość fali ultradźwiękowej w badanym obiekcie. W
przypadku obiektów ze stali, także przy różnych domieszkach stopowych, warunek ten jest spełniony.
W tym przypadku prędkość zmienia się tak nieznacznie, że jest ona widoczna tylko przy pomiarach
precyzyjnych. W przypadku innych materiałów ( np. metale kolorowe oraz tworzywa sztuczne)
prędkość fali ultradźwiękowej podlega większym zmianom, wpływając w widoczny sposób na
dokładność pomiaru.

Wpływ materiału badanego obiektu
Jeżeli materiał, z którego jest wykonany badany obiekt nie jest jednorodny to w różnych obszarach
obiektu mogą występować różne prędkości fal ultradźwiękowych. W takim przypadku przy
skalowaniu należy uwzględnić prędkość średnią. Przeprowadza się to przy pomocy wzorca
porównawczego, w którym prędkość fali ultradźwiękowej odpowiada średniej prędkości w badanym
obiekcie.

9

Jeżeli mogą występować znaczne zmiany prędkości to skalowanie przyrządu należy przeprowadzać
częściej, dopasowując je do występującej wartości prędkości. Jeżeli nie będzie się postępowało w taki
sposób to w wyniku otrzyma się fałszywe wartości pomiarowe.

Wpływ zmian temperatury
Prędkość fali ultradźwiękowej w badanym obiekcie zmienia się w zależności od temperatury
materiałów. Z tego powodu mogą występować większe błędy pomiarowe jeśli skalowanie przyrządu
przeprowadzono na zimnym wzorcu a pomiary są dokonywane na obiekcie ciepłym. Można uniknąć
takich błędów jeżeli skalowanie przeprowadza się na wzorcu temperowanym lub jeżeli uwzględnia się
tablice korekcyjne wpływu temperatury.

Pomiary grubości ścianek elementów jednostronnie dostępnych
Pomiar grubości ścianek urządzeń, które od wewnątrz podlegają erozji lub korozji, takich jak rury,
zbiorniki, reaktory różnych typów, wymaga specjalnie przygotowanych urządzeń pomiarowych jak i
specjalnego stosowania głowicy pomiarowej. Jeżeli pomiary mają być dokonane specjalnym
grubościomierzem ( bez zobrazowania ech) to należy przeprowadzić próby na obiektach pozwalające
upewnić się że grubościomierz spełnia wymagania. W przypadkach wątpliwych należy zastosować
tradycyjny defektoskop, w którym zobrazowane echa pozwalają wysnuć wnioski o właściwej jakości
badania.
Zawsze jednak należy poinformować badającego o nominalnych grubościach ścianek a także o
przypuszczalnych ubytkach grubości tych ścianek.

Ocena wad metodą ultradźwiękową
Przy dzisiejszej praktyce ultradźwiękowej zasadniczo rozróżnia się dwie metody oceny wad.
Jeżeli średnica wiązki ultradźwiękowej jest mniejsza od wymiarów wady, to obrys obszaru
zalegania wady określa się wiązką ultradźwiękową i w ten sposób ocenia się powierzchnię wady.
Jeżeli średnica wiązki ultradźwiękowej jest większa od wymiarów wady to porównuje się
największą amplitudę echa od wady z największą amplitudą echa od sztucznej wady porównawczej.

Metoda obrysu obszaru wady
Przy określaniu obrysu obszaru wady za pomocą wiązki ultradźwiękowej głowicy ( za pomocą
przesunięcia głowicy) określona powierzchnia wady tym dokładniej odpowiada rzeczywistej
powierzchni wady im stosuje się węższą wiązkę ultradźwiękową.
Przy względnie szerokiej wiązce ultradźwiękowej określona powierzchnia wady może znacznie
odbiegać od powierzchni rzeczywistej.
Z tego powodu przy doborze głowicy należy zwrócić uwagę, aby średnica wiązki ultradźwiękowej
w miejscu zalegania wady była dostatecznie mała.

Amplituda echa – metoda porównawcza
Echo uzyskiwane od małej wady rzeczywistej jest przeważnie mniejsze niż echo od wady
sztucznej ( np. wada kołowa) o tej samej wielkości.
Jest to spowodowane np. nierównością powierzchni wady rzeczywistej lub nie prostopadłym
padaniem wiązki ultradźwiękowej na jej powierzchni.
Jeżeli powyższe zjawiska nie zostaną uwzględnione przy analizie wad rzeczywistych to istnieje
niebezpieczeństwo ich błędnej oceny. W przypadku dużego skupiska drobnych wad ( np. rzadzizny w
ż

eliwie) rozproszenie wiązki ultradźwiękowej na powierzchni wad może być tak duże, że nie uzyskuje

się echa od wad. Należy wtedy zastosować inną metodę oceny ( np. stosując ocenę osłabienia echa
dna).

10

Przy badaniu elementów wielkogabarytowych duże znaczenie ma zależność echa wady od jej
odległości. Należy wybierać takie wady sztuczne, które mają możliwie takie same „warunki
odległościowe” jak wady naturalne, które będą podlegać ocenie.
Fala ultradźwiękowa podlega tłumieniu w każdym materiale. Tłumienie to może być bardzo małe
np. w elementach ze stali drobnoziarnistej a także w wielu małych elementach z innych materiałów.
Jeżeli fala ultradźwiękowa przechodzi przez większe odległości to także w przypadku małego
współczynnika tłumienia fali ultradźwiękowej w sumie może wystąpić duże tłumienie. Powstaje
wtedy niebezpieczeństwo uzyskania za małych ech od wady naturalnej. Z tego powodu musi być
określony a w razie konieczności uwzględniony wpływ tłumienia fali ultradźwiękowej na wynik
badania.
Jeżeli powierzchnia badanego obiektu nie jest obrobiona to część energii ultradźwiękowej ulega
rozproszeniu na tej powierzchni i nie bierze udziału w badaniu. Im rozproszenie jest większe tym
mniejsze uzyskuje się echo wady i o tyle większym błędem będzie obarczony wynik badania. Z tego
powodu należy uwzględnić wpływ powierzchni badanego obiektu na wysokość echa ( korekcja
przejściowa).

1.2 OPROGRAMOWANIE

Przy obecnym stanie techniki oprogramowanie może zawierać jakieś błędy. Dlatego przy

urządzeniach sterowanych mikroprocesorowo trzeba koniecznie mieć pewność, że potrzebne funkcje
pracują w przewidzianych kombinacjach bez zastrzeżeń.

Z tego powodu prosimy o sprawdzenie funkcji USN – 50 zgodnie z danymi z rozdziału 5.8.

W przypadku niejasności prosimy zwrócić się z pytaniami dotyczącymi sterowania USN – 50
do lokalnego przedstawiciela firmy KRAUTKRAMER lub KRAUTKRAMER-BRANSON.

1.3 ZALECENIA ODNOŚNIE OBSŁUGI USN – 50

Skalowanie
Prosimy zwrócić uwagę, aby USN – 50 był wyskalowany odpowiednio do zadania
( por. rozdział 5.3 ).

Ocena w bramkach monitora
Obie bramki oceniają echa tylko w widocznym obszarze ekranu. Jeżeli bramka lub jej część
znajduje się poza ekranem to w tych miejscach nie jest przeprowadzana ocena.

Automatyczna ocena wady
Jeżeli USN – 50 pracuje z automatyczną oceną wad tzn. do oceny są wykorzystane tylko
wyjścia defektoskopu to nie wolno obsługiwać defektoskopu ani przez klawiaturę ani zdalnie przez
złącze RS 232. W momencie ręcznej obsługi może dojść do stanów niezdefiniowanych na wyjściach
przyrządów.

1.4 UWAGI DO NINIEJSZEJ INSTRUKCJI

Przed pierwszym uruchomieniem
Przed pierwszym uruchomieniem USN – 50 należy przeczytać rozdział 1 i 3 niniejszej
instrukcji. Są w nich opisane konieczne czynności przygotowawcze do uruchomienia. Dodatkowo są
zawarte informacje na temat najważniejszych możliwości nastawiania na płycie czołowej przyrządu.
Pozwoli to na uniknięcie zakłóceń lub wyłączeń a równocześnie na pełniejsze wykorzystanie
możliwości przyrządu.

11

Nauka czynności obsługowych
Rozdział 4 i 5 opisują ważne czynności nastawiania w połączeniu z odpowiednim menu.
Wykaz i krótki opis wszystkich funkcji i ich nastawień jest podany w rozdziale 10.

Serwis
W rozdziale10 podano także zestawienie punktów serwisowych, do których mogą się Państwo
zwrócić w przypadku trudności z przyrządem.

Dane techniczne i nastawienia podstawowe
Najważniejsze dane techniczne podano w rozdziale 9.
Dla każdej funkcji nastawczej istnieje nastawienie podstawowe, które można znaleźć w tabeli
funkcji w rozdziale 8.6. Wartości podstawowe są podane wytłuszczonym drukiem.

System opisu i układ instrukcji
W celu ułatwienia posługiwania się instrukcją obsługi zastosowano zawsze w taki sam sposób
budowy kolejności czynności. W ten sposób można szybko znaleźć pojedyncze informacje.

Opisy funkcji
W rozdziale 5 funkcje zostały przedstawione w takiej formie w jakiej są one wyświetlane przez
USN – 50, np. :




Kroki obsługowe
Kroki obsługowe są podane ta, jak w przykładzie:

- za pomocą oznaczyć drugą grupę funkcyjną w prawej tabeli.

- za pomocą ustawić funkcję PARITAET na EIN.


Przyciski

- oznacza : nacisnąć prawy lub lewy przycisk.


-

oznacza : nacisnąć tylko lewy przycisk.

- oznacza : nacisnąć tylko prawy przycisk.

UWAGA:
Pod UWAGA znajdą Państwo np.: odsyłacze do innych rozdziałów lub zalecenia szczególne.

UWAGA:
Taki symbol UWAGA ostrzega przed błędną obsługą w przypadku zagrożenia prawidłowości
wyników badania.

a - START

C

12

2.

ZAKRES DOSTAWY I WYPOSAŻENIE DODATKOWE

Niniejszy rozdział zawiera informacje na temat wszystkich części i opcji do defektoskopu
USN 50.
Opisano m.in.:
- wyposażenie wchodzące w zakres dostawy USN 50,
- wyposażenie konieczne do pracy defektoskopu,
- wyposażenie zalecane,
- produkty obce, które można konfigurować z USN 50 i które okazały się opłacalne i sprawdzone w
połączeniu z USN 50 w naszym Zakładzie.

2.1 ZAKRES DOSTAWY

Oznaczenie produktu Opis Nr.zam.

USN 50 (Lemo)

przenośny defektoskop ultradźwiękowy

33662

z przyłączami LEMO 00 z wyposażeniem

INSTRUKCJA OBSŁUGI niemiecka

28523

lub INSTRUKCJA OBSŁUGI angielska

28522

2.2 WYPOSAŻENIE KONIECZNE

UN 645

zasilacz sieciowy-ładowacz

33761

NCA 2-6

komplet akumulatorów NiCd (6szt.)

25812

2.3

WYPOSAŻENIE ZALECANE

UN 777

torba z osłoną przeciwsłoneczną i taśmami

34094

nośnymi

UN 762

osłona przeciwsłoneczna

34093

UN 685

rama do ładowania akumulatorów

33763

UNCH

kabel do ładowania zewnętrznego

05300

UNDR

kabel do transmisji do DR 1

05299

UNCO

przełącznik do zdalnego kopiowania

05301

TGDL/PC

kabel do transmisji danych do PC.

13647

LEMO 00 7-styk. na DB25S.

Łącznie z adapterem DB25P na DB9S dla AT

GCH 1

adapter DB25P (Gender Charger) do podłączenia

kabla USN 50/PC do drukarki ze złączem

szeregowym(EPSON,DICONIX)

U 100 W

Ultra DOC2.1 dla USD10,USD15,USK7D,

33829

USN 50-wersja WINDOWS

U 100 D

Ultra DOC2.1 dla USD10,USD15,USK7D,

33828

USN 50-wersja DOS

13

Oznaczenie produktu Opis Nr.zam.

2.4 OPCJE

UNTCG

zasięgowa regulacja wzmocnienia TCG

34008

UNAVG

zasięgowa regulacja wzmocnienia AVG

34042

2.5

ZALECANE PRODUKTY OBCE

drukarka EPSON FX 850 z RS 232 C

28296

drukarka DICONIX

13737

3.

URUCHOMIENIE

Prosimy o bezwzględne przestrzeganie zaleceń niniejszego rozdziału przed uruchomieniem

USN 50.

Dowiedzą się Państwo co należy czynić przed pierwszym załączaniem aby uniknąć

uszkodzenia lub błędnych wyników.

3.1 USTAWIENIE USN 50

W rozdziale 9 podano dopuszczalne temperatury otoczenia oraz wilgotności. Defektoskop

USN 50 należy ustawić na gładkim podłożu w taki sposób, aby można łatwo odczytywać wskazania
na ekranie.

W przypadku wniesienia aparatu z otoczenia z zimnego do ciepłego pomieszczenia należy

odczekać z załączeniem aż do wyrównania się temperatur (eliminacja kondensacji wilgoci).

3.2 ZASILANIE

Warunkiem pracy jest odpowiednie napięcie zasilające. Defektoskop można zasilać z baterii,

akumulatorów lub za pomocą specjalnego ładowacza z sieci.

Praca z bateriami

Do pracy z bateriami jest konieczne 6 szt. Akumulatorów NiCd lub baterii alkaiczno-

manganowych MONO (D). Aktualne napięcie baterii jest na ekranie wskazane symbolem :

UWAGA:
Jeżeli napięcie spadnie poniżej ¼ to baterie należy wymienić lub w razie akumulatorów naładować,
aby tym samym zapewnić właściwą pracę. Wszystkie nastawienia są zapamiętywane i mogą być
natychmiast wykorzystywane.

UWAGA:
Zużyte lub zdefektowane baterie należy wyrzucić jako odpady specjalne i utylizować zgodnie z
obowiązującymi przepisami.

14

Wkładanie baterii

W celu założenia nowych baterii należy najpierw zwolnić cztery śruby na tylnej ściance

aparatu (patrz rysunek) i zdjąć pokrywę pojemnika baterii.













Każda bateria jest zamocowana w pojemniku za pomocą oddzielnego uchwytu.

BATTERIEFACH-ANSCHLUSS-KONTAKTE

UWAGA:
Baterie należy włożyć z odpowiednią polaryzacją. Przełącznik w pojemniku baterii musi być
ustawiony na odpowiedni typ!

Niklowo-kadmowe (NiCd) położenie w lewo

Alkaiczno-manganowe położenie w prawo

Odpowiednie położenie zapewnia ładowanie wyłącznie akumulatorów.

Postępowanie z ładowaczem

Ładowacz- zasilacz jest przez producenta ustawiony na napięcie zasilające 220V. Jeżeli w

kraju użytkownika występuje napięcie 110V to należy wbudowany w urządzeniu przełącznik
przestawić na położenie 110VAC (patrz rysunek). W tym celu należy odkręcić tylną ściankę.

15

UWAGA:
Przed zdjęciem tylnej ścianki należy odłączyć urządzenie z sieci!





FRONSEITE

110VAC

220VAC

Jeżeli ładowacz-zasilacz jest ustawiony na właściwe napięcie sieciowe to można go

podłączyć do USN 50. Przyłącze znajduje się na tylnej ściance defektoskopu (patrz rysunek).

ANSCHLUSS

LADEGER

⊗

T

Akumulatory NiCd można ładować zarówno w defektoskopie jak i na zewnątrz. Jeżeli są one

ładowane w przyrządzie to defektoskop można dalej użytkować przy zasilaniu sieciowym. Żółta dioda
LED na płycie czołowej zasilacza świeci się w czasie ładowania. Normalny czas ładowania dla NiCd
wynosi 12 do 14 godzin. Także w przypadku z defektoskopem w czasie procesu ładowania nie
przedłuża się.

16

Przełącznik znajdujący się na płycie czołowej ładowacza należy ustawić na właściwą

pozycję:
-HI
następuje ładowanie akumulatorów NiCd o pojemności 5 Ah, jednocześnie jest możliwa praca z
zasilaniem sieciowym;
-O MA
tylko praca z zasilaniem sieciowym bez ładowania;
-STD
następuje ładowanie akumulatorów NiCd o pojemności 4,4 Ah, jednocześnie jest możliwa praca z
zasilaniem sieciowym.

3.3 PODŁĄCZENIE GŁOWIC

Przyłącza do głowic znajdują się na płycie czołowej z prawej strony u dołu.

Głowice normalne należy przyłączyć do gniazda czerwonego (odbiornik z prawej). Przy

głowicach z rozdzielonym przetwornikiem kabel nadawczy należy podłączyć do gniazda zielonego
(z lewej) a kabel odbiorczy do gniazda czerwonego.

Nastawić energię nadajnika:
- załączyć USN 50 za pomocą
- wybrać za pomocą grupę funkcyjną ABBILD;
- za pomocą lub ustawić w funkcji S-IMPULS energię impulsu. Są możliwe trzy
nastawienia:
KLEIN- głowica jednoprzetwornikowa, mała energia impulsu nadajnika,
GROSS- głowica jednoprzetwornikowa, duża energia impulsu nadajnika,
S/E- głowica dwuprzetwornikowa S/E.

3.4

ZAŁĄCZANIE USN 50

Załączanie „na ciepło”

Jest to normalny sposób załączania USN 50.

- nacisnąć przycisk załączenia na polu obsługowym.
Po chwili nagrzania pojawi się obraz startowy na ekranie z uwagami dotyczącymi zastosowanej wersji
oprogramowania, zastosowanej konfiguracji przyrządu.
Nastawienia funkcji i podstawowe są identyczne są identyczne jak w momencie wyłączenia
defektoskopu.

Załączanie „na zimno”

Jeżeli po załączeniu „na ciepło” nie jest możliwe przełączanie funkcji to należy

przeprowadzić załączanie „na zimno” :

- jednocześnie nacisnąć przycisk oraz

COPY

- przycisk

COPY

naciskać tak długo

jak długo nie ukaże się obraz-A.

UWAGA:
Defektoskop w podstawowym nastawieniu jest ustawiony przez producenta na język angielski.
Wszystkie zapamiętane dane są skasowane.

17

W rozdziale 4.5 podano w jaki sposób można zmienić, zgodnie z własnymi życzeniami,

nastawienia podstawowe.



4. ZASADY OBSŁUGI

4.1 EKRAN

Rysunek na str.4-2 oryginału.

Wskazanie obrazu typu-A

Ekran USN 50 podaje obraz typu-A w dwóch wersjach:

-stan normalny
z podanymi wartościami –w wierszu pomiarowym jest podana zaznaczona wartość.

Rysunek na str.4-3 oryginału.
-stan powiększony
z podanymi wartościami.
Rysunek na str.4-3 oryginału.
W celu przełączenia należy nacisnąć przycisk

Funkcje na ekranie

Na ekranie są wskazywane wybrane grupy funkcji:

-w pierwszym poziomi obsługowym
dodatkowo do obrazu typu-A.
Rysunek na str.4-4 oryginału
-w drugim poziomie obsługowym
w jednej tablicy funkcyjnej są każdorazowo podane 3 grupy (patrz odchylana wkładka na początku
instrukcji).
Rysunek na str.4-4 oryginału.
W celu przełączania między poziomami obsługi należy jednocześnie nacisnąć przyciski

Wskazania pod obrazem-A

Wiersz pomiarowy
Są w nim wskazywane aktualne wyniki pomiarów. Zawartość wiersza zależy od nastawienia w grupie
funkcyjnej MESS /MEAS/.
Rysunek na str. 4-5 oryginału.

Wiersz rodzaju pracy
Są w nim wskazywane symbole, które sygnalizują konkretne nastawienia, np. stan naładowania baterii
(patrz przegląd na odchylonej wkładce na początku instrukcji).
Rysunek na str. 4-5 oryginału.

Wiersz menu
Są w nim wskazywane grupy funkcyjne pierwszego lub drugiego poziomu obsługowego.
Każdorazowo wybrana grupa jest wskazywana negatywowo.
Rysunek na str. 4-6 oryginału.

4.2 KLAWIATURA

18

Przyciski funkcyjne
-do wyboru funkcji
-do zmiany nastawienia defektoskopu oraz zmiany wartości.
Rysunek na str. 4-7 oryginału.

Przyciski specjalne
-do specjalnych funkcji defektoskopu.
Rysunek na str. 4-7 oryginału.


4.3 KONCEPCJA OBSŁUGI

Funkcje USN 50 są podzielone na dwa poziomy obsługowe.

-w pierwszym poziomie obsługowym znajdują się funkcje, które są najczęściej używane, podzielone
na sześć grup funkcyjnych. Można dokonywać dowolnych przełączeń między grupami.
-w drugim poziomie obsługowym znajduje się sześć grup funkcji, które nie mają wpływu na obraz-A.
Dlatego w tej płaszczyźnie następuje wyłączenie obrazu-A a cały ekran jest wykorzystywany do
wskazania tabel funkcyjnych, które można dowolnie przełączyć.

Zmiana poziomu obsługowego

W celu zmiany pomiędzy poziomami obsługowymi należy jednocześnie nacisnąć przyciski

oraz

Wybranie grupy funkcyjnej
Za pomocą

lub można wybrać jedną grupę funkcyjną.

Za pomocą lub można w drugim poziomie obsługowym zmienić poszczególne tablice
funkcyjne.

Nastawienie funkcji

Z prawej strony każdej funkcji znajduje się para przycisków

Za pomocą następuje zmniejszenie a za pomocą zwiększenie wskazywanej wartości.

Nastawienie przyspieszone

Przy wszystkich funkcjach z określonym zakresem nastawienia można przyspieszyć

nastawienie, aby w ten sposób szybko przeskoczyć przyduże różnice w wartościach.
Nacisnąć lub i trzymać go naciśniętym. Przyspieszone nastawienie będzie zakończone w
momencie zwolnienia przycisku.
Przykład: nastawienie prędkości rozchodzenia się fali ultradźwiękowej
-wybrać grupę funkcyjną BASIS.
-nacisnąć przy C przycisk lub ,aby zmienić prędkość.

Wybór wartości pomiaru do powiększenia

Za pomocą wybrać w wierszu pomiarowym tą wartość, która ma być wyświetlona

na ekranie w powiększeniu.
Za pomocą można przełączyć pomiędzy wskazaniem podziałki dla siatki na ekranie w
działkach skali (Skt) i wskazaniem zakresu/przesunięcia zera w wierszu pomiarowym. W tym celu w

19

grupie funkcyjnej BLENDE musi być załączona funkcja „MESSART” lub w drugim poziomie
obsługowym funkcja „BLENDENLOGIK” musi być wyłączona „AUS”.

4.4 PRZYCISKI FUNKCJI SPECJALNYCH

Szczególnie ważne funkcje i funkcje specjalne można wybierać za pomocą specjalnych

przycisków znajdujących się w prawym polu obsługowym:

Przycisk Funkcja

skok dB

zmiana skoku dla nastawienia wzmocnienia

dB

REF

dB-REF zapamiętanie echa odniesienia

pamięć obrazu

zamrożenie obrazu na ekranie

COPY

kopiowanie

wydawanie danych przez złącze RS 232

powiększanie

powiększanie ech na całą powierzchnię ekranu

lupa

rozciągnięcie bramki monitora na całą szerokość

ekranu

blokowanie zał./wył.

zablokowanie wartości funkcji

4.5 PRZYCISKI FUNKCYJNE

Za pomocą przycisków funkcyjnych można wybrać funkcje i zmieniać wskazywane

nastawienia:

Przycisk Funkcja

zał./wył.

wyłączanie i załączanie USN 50

powrót

powrót do pierwszego poziomu obsługowego

i grupy funkcyjnej BASIS

zmiana

wybieranie wartości pomiarowych lub tabel

funkcyjnych

grupa

wybieranie grupy funkcyjnej. Jednocześnie:

przełączanie poziomów obsługowych

20

zmiana

zmienianie aktualnych nastawień

4.6 WAŻNE NASTAWIENIA PODSTAWOWE

Nastawienie języka

W funkcji dialog w drugim poziomie obsługowym można wybrać język w którym mają

pojawiać się nazwy funkcji na ekranie.

Do dyspozycji są następujące języki:

-niemiecki -francuski
-angielski

-hiszpański

-włoski

-portugalski

Obsługa:
-za pomocą przejść do drugiego poziomu obsługowego
-za pomocą
-za pomocą oznaczyć środkową grupę funkcyjną
-za pomocą lub ustawić żądany język w DIALOG
-za pomocą powrócić do pierwszego poziomu obsługowego

Nastawienie jednostek miary

W funkcji MASS-EINHEIT w drugim poziomie obsługowym można określić jednostki

miary (milimetry lub cale), w których ma pracować USN 50.

Obsługa:
-za pomocą przejść do drugiego poziomu obsługowego
-za pomocą wybrać lewą tabelę funkcyjną
-za pomocą oznaczyć lewą grupę
-za pomocą lub ustawić żądane jednostki w MASS-EINHEIT
-za pomocą powrócić do pierwszego poziomu obsługowego

5. OBSŁUGA

5.1

PRZEGLĄD FUNKCJI (pierwszy poziom obsługowy)

W pierwszym poziomie obsługowym znajdują się wszystkie funkcje, które są konieczne

do podstawowego nastawienia USN 50. Są one zebrane w grupy funkcyjne przyporządkowane do
określonych zadań obsługowych.

W celu zmiany między grupami funkcyjnymi należy nacisnąć przycisk lub

Grupa funkcyjna Zawartość

BASIS

Możliwość wprowadzenia nastawień podstawowych do pomiarów, np.

BASIC

prędkości fali oraz zakresu obserwacji.

ABBILD

Możliwość kontroli wszystkich parametrów nadajnika oraz odbiornika.

DISP

21

MESS

W tej grupie można wybrać rodzaj pomiaru dla pomiaru czasu przejścia

MEAS

lub pomiaru odległości oraz wybrać metodę pomiaru drogi fali

ultradźwiękowej.

BLENDE

Zawiera wszystkie funkcje umożliwiające nastawienie położenia obu

GATE

bramek monitora.

Grupa funkcyjna Zawartość

JUST

Zawiera wszystkie funkcje do skalowania cyfrowego pomiaru drogi fali

S-CAL ultradźwiękowej.

MEMORY

Zawiera funkcje umożliwiające zapamiętywanie danych.

MEM

DGS


5.2 NASTAWIENIE USN 50

dB nastawienie wzmocnienia

Za pomocą tej funkcji można wzmocnić echa od znalezionych reflektorów tak, aby

osiągnęły one żądaną wysokość na ekranie.

W celu umożliwienia zmiany wzmocnienia w każdym momencie funkcja ta jest do

dyspozycji we wszystkich grupach funkcyjnych pierwszego poziomu obsługowego.

Obsługa:
-za pomocą zmienić nastawioną wartość dB.

nastawienie wielkości skoków dB.

Wzmocnienie można regulować skokami o określonej wielkości, którą to wielkość

można wybrać przyciskiem . Jest do dyspozycji 5 skoków:
-6,5-24 dB
(nastawiane za pomocą dB-STUFE w drugim poziomie obsługowym, patrz. rozdział 5.6, str. 5-33
oryginału)
-6,0 dB
-2,0 dB
-1,0 dB
-0,5 dB

Obsługa:
-nacisnąć , aby w ten sposób dokonać zmiany pomiędzy pięcioma skokami.

Każdorazowo nastawiony skok jest wyświetlany w funkcji dB małymi cyframi w górnym

rogu.

Wybór nastawień podstawowych

Funkcja ta służy do nastawienia różnych wartości, które są bazą do pomiarów i
zobrazowania na ekranie.

22

Za pomocą przejść do grupy funkcyjnej BASIS.

1.0

DB

30.0 dB

JUSTBER.
250.0 mm

C
5920 m/s

NULLP.
0.000 µs

JUSTBER. zakres obserwacji

Za pomocą tej funkcji można nastawić szerokość zobrazowania dla typu A. Można

wybrać między dwoma nastawieniami:
-zgrubne: w skokach

-5 mm

-10 mm

-25 mm

-50 mm

-100 mm

-250 mm

-500 mm

-1000 mm

-5000 mm

-dokładne: płynnie od 5,0 mm do 5000 mm.

Nazwa funkcji jest wtedy wyświetlana małymi literami („Justber.”)

Obsługa:
-nacisnąć lub , aby dokonać zmiany między skokami lub wybrać płynnie żądaną wartość.
-przełączenie zgrubne/dokładne: nacisnąć równocześnie oraz w funkcji JUSTBER.
UWAGA:
Zakres nastawiania jest ograniczony przez nastawioną prędkość rozchodzenia się fali ultradźwiękowej.
Jednostkę miary dla wszystkich nastawień -mm lub cale- można wybrać w drugim poziomie
obsługowym (patrz str. 5-37 oryginału).

C nastawienie prędkości fal

W tej funkcji wprowadza się prędkość rozchodzenia się fali ultradźwiękowej w badanym

elemencie jako wartość odniesienia. Istnieją dwie możliwości:

23

zgrubna: wybór jednej z dwu prędkości, np.3353 m/s lub 5910
dokładna: płynny wybór jednej z wartości pomiędzy 1000 m/s a 999 m.
Nazwa funkcji jest wtedy wyświetlana małą literą („c”).
UWAGA:
Wartości dla nastawienia zgrubnego można wybrać w drugim poziomie obsługowym (patrz str. 5-33
oryginału).

Obsługa:
-nacisnąć , aby dokonać zmiany wskazywanej wartości. Nastawiona wartość jest wyświetlana
w funkcji C.
-przełączanie zgrubne/dokładne: nacisnąć równocześnie oraz w funkcji C.

NULLP. nastawienie punktu zerowego

W tej funkcji nastawia się punkt zerowy na ekranie.

Obsługa:
-za pomocą w skokach po 0,001 µs ustawić wartość między –20,00 µs a 785,0 µs
-powrót do wartości 0,000 µs: nacisnąć równocześnie oraz w funkcji NULLP.
UWAGA:
W celu uwzględnienia przy pomiarach strefy dobiegowej głowicy należy w grupie funkcyjnej JUST w
funkcji VORLF wyskalować punkt zerowy głowicy.

Nastawienie odbiornika i nadajnika

Wszystkie funkcje służące do nastawiania odbiornika i nadajnika znajdują się w grupie

funkcyjnej ABBILD.
-za pomocą przejść do grupy funkcyjnej ABBILD.

1.0

DB
30.0 dB

S-IMPULS
GROSS
UNTERDR.
0 %

GLEICHR.

VOLL

S-IMPULS impuls nadawczy

Za pomocą tej funkcji można nastawić energię impulsu dla głowicy

jednoprzetwornikowej.

Można dokonać wyboru pomiędzy trzema nastawieniami:

-duża (dla dużej przenikalności)
-mała (dla dużej rozdzielczości w polu bliskim)
-S/E (rozdzielony nadajnik/odbiornik)

Przy nastawieniu S/E jest aktywny rozdział nadajnika od odbiornika.

24

Położenie to należy wybrać przy badaniu metodą przepuszczania lub przy pracy z głowicą
dwudzielną.

Obsługa:
-za pomocą wybrać w funkcji S-IMPULS żądane nastawienie .


W wierszu rodzaju pracy będzie wskazywany odpowiedni symbol:

duża mała S/E

UNTERDR. dyskryminacja ech na ekranie (podcięcie)

Za pomocą tej funkcji można dyskryminować echa niepożądane, takie jak np. szumy

strukturalne z badanego elementu.

Nastawienie w % podaje jaka musi być minimalna wysokość ech, aby były one

zobrazowane na ekranie.

Obsługa:
-za pomocą nastawić w funkcji UNTERDR. odpowiednią wartość procentową.

UWAGA:
Z funkcją tą należy postępować bardzo ostrożnie ponieważ można także dokonać dyskryminacji ech
od wad materiałowych.

GLEICH. detekcja (prostowanie)

W tej funkcji dokonuje się wyboru rodzaju detekcji impulsów ech w zależności od

potrzeb. Są następujące możliwości:
-VOLL (prostowanie pełne)
Wszystkie połówki są zobrazowane na ekranie ponad linią podstawową.
-NEG-HALB (połówka ujemna)
Na ekranie są zobrazowane tylko połówki ujemne.
-POS-HALB (połówka dodatnia)
Na ekranie są zobrazowane tylko połówki dodatnie.

Obsługa:
-za pomocą wybrać w funkcji GLEICHR. żądane nastawienie.

Przygotowanie do pomiarów

W grupie funkcyjnej MESS można dokonać wyboru metody pomiaru czasu przejścia

oraz amplitudy oraz zestawić wiersz pomiarowy zgodnie z żądaniami użytkownika.

- za pomocą przejść do grupy funkcyjnej MESS.

25

1.0

DB
30.0 dB

MESSART
ERSTES
MESS-ART
FLANKE

A-BILD

NORMAL

MESSART metoda pomiaru przy pomiarze drogi fali ultradźwiękowej

Za pomocą tej funkcji wybiera się metodę pomiaru drogi fali w obrębie bramki monitora.

Są trzy możliwości:
-AUS: brak pomiaru
-ERSTES: pomiar od punktu zerowego do pierwszego lub najwyższego echa ponad progiem (bramki
monitora)
-MEHRFACH: pomiar pomiędzy dwoma pierwszymi lub pomiędzy dwoma najwyższymi echami
ponad progiem (bramki monitora)

Obsługa:
-za pomocą w funkcji MESSART wybrać żądane nastawienie.
UWAGA:
Wyniki pomiarów są wskazane w wierszu pomiarowym. W wierszu rodzaju pracy będzie wskazywany
odpowiedni symbol:




MESS-ART metoda pomiaru przy pomiarze czasu przejścia

W tej funkcji wybiera się sposób pomiaru czasu przejścia/odległości w bramce monitora.

Są dwie możliwości:
-Flanke: pomiar czasu przejścia do pierwszego echa (przy pierwszym punkcie przecięcia z bramką)
-Spitze: pomiar czasu przejścia do największego echa przy maksymalnej amplitudzie.

Jeżeli występuje jednoznaczne maksimum amplitudy to należy zawsze wybierać

nastawienie Spitze, ponieważ wartość nie jest zależna od nastawionego wzmocnienia. Unika się w ten
sposób wpływu tzw. węzłów HF (np. skoków połówek fali na zboczu echa).
Metoda pomiarowa Spitze jest możliwa tylko wtedy, gdy amplituda ocenianego echa jest mniejsza niż
110% wysokości ekranu. Do skalowania należy wybrać to samo nastawienie MESS-ART.

26

UWAGA:
Przy nastawieniu Flanke jest mierzony czas przejścia od pierwszego i amplitudy najwyższego echa w
obszarze bramki.

Obsługa:
-za pomącą w funkcji MESS-ART wybrać żądane nastawienie Flanke lub Spitze.


UWAGA:
Wyniki pomiarów są wskazywane w wierszu pomiarowym. W wierszu rodzaju pracy będzie
wskazywany odpowiedni symbol:

A-BILD wybór zobrazowania

Funkcja umożliwia wybór sposobu zobrazowania echa w obrazie typu A. Są dwie

możliwości:
-NORMAL: są zobrazowane obwiednie echa.
-GEFUELLT: wszystkie echa są wypełnione.

Obsługa:
-za pomocą w funkcji A-BILD wybrać żądane nastawienie NORMAL lub GEFUELLT.

Nastawianie bramek monitora

Wszystkie funkcje do nastawiania bramek a oraz b znajdują się w grupie funkcyjnej

BLENDE.
-za pomocą przejść do grupy funkcyjnej BLENDE.

1.0

DB
30.0 dB

a-SCHWEL
50%

a-START
1.3 mm

a-BREITE
2.5 mm

Bramki mają dwa zadania:

-kontrolę tego obszaru badanego elementu, w którym są spodziewane wady. Jeżeli jakieś echo jest
większe lub mniejsze od progu zadziałania bramki to nastąpi wyzwolenie sygnału ostrzegawczego
(nastawianie patrz str.5-11 oryginału).
-wybór ech do cyfrowego pomiaru czasu przejścia względem amplitudy (patrz 5-9 oryginału).

27

USN 50 dysponuje dwoma bramkami a oraz b. Bramka b jest wykorzystywana wyłącznie

przy pomiarach lub skalowaniu przy echach wielokrotnych i służy do pomiaru odległości pomiędzy
dwoma echami. Bramka b jest zależna od bramki a i jest odpowiednio ustawiana:
- b-START: od 10% do 90% z a-BREITE (po a-START)
- a-SCHWELL: 10% do 90% wysokości ekranu.




UWAGA:
Jeżeli obie bramki pokrywają się to przy niewłaściwym doborze bramki b mogą być wskazywane
błędne wartości.
Obie bramki dokonują oceny wyłącznie w widocznym zakresie ekranu. Jeżeli bramki lub ich części są
poza ekranem to tam nie jest przeprowadzana ocena.

Obsługa:

Warunkiem jest nastawienie MEHRFACH w funkcji MESSART.

-nacisnąć równocześnie oraz przy pracy a-BREITE lub a-SCHWELL, aby przełączyć na
nastawianie bramki b.

a-SCHWELL ustalenie progu zadziałania

Za pomocą tej funkcji można ustalić próg zadziałania wybranej bramki. Nastawianie

może być przeprowadzane w skokach co 1% w zakresie 10% do 90% wysokości ekranu.

Obsługa:
-za pomocą nastawić w funkcji a-SCHWELL żądaną wartość progu.
Ustawiana bramka jest na ekranie zobrazowana jako linia.
Przy przekroczeniu lub nie dojściu echa do ustalonego progu zadziałania zostaje wyzwolony alarm
(logika oceny por.str. 5-34 oryginału).

Dokładne położenie bramki jest zdefiniowane dalszymi dwoma parametrami:

-początkiem bramki (a-START),
-szerokością bramki (a-BREITE).

a-START punkt początkowy bramki

Funkcja a-START określa punkt początkowy bramki a w sposób płynny w zakresie

0-5000 mm.

a-BREITE szerokość bramki

Funkcja a-BREITE określa w sposób płynny szerokość bramki w zakresie 1-5000 mm.

Obsługa:
-ustawić położenie bramki w funkcji a-START oraz a-BREITE za pomocą przynależnych przycisków

Nastawienie zakresu zobrazowania

28

W grupie funkcyjnej JUST ustala się podstawowe nastawienia dla zakresu zobrazowania.

Za pomocą przejść do grupy funkcyjnej JUST.

1.0

DB
30.0 dB
a-START
1.3 mm
C
5920 m/s
VORLF µs
0.000

UWAGA:
Warunkiem do właściwego nastawienia jest odpowiedni wybór w grupie funkcyjnej BASIS zakresu
zobrazowania, odpowiednio do zadania badawczego (patrz str. 5-4 oryginału).
UWAGA:
Aby dobrze ustawić prędkość rozchodzenia się fali ultradźwiękowej oraz strefę dobiegu w głowicy
należy zapoznać się z rozdz. 5.3 „Skalowanie USN 50”.

a-START początek bramki

W funkcji a-START jest wskazywana aktualna wartość dla początku bramki, taka, jaka

była poprzednio zadana w grupie funkcyjnej BLENDE. W razie potrzeby można tą wartość obecnie
dodatkowo skorygować.

C prędkość rozchodzenia się fali ultradźwiękowej

W funkcji C ustawia się wartość prędkości w badanym materiale. Można zmieniać

pomiędzy wcześniej zadanymi wartościami stałymi lub zmieniać tą wartość w sposób płynny.

Obsługa:
-za pomocą w funkcji C ustawić prędkość, np. 5920 m/s (prędkość fali podłużnej w stali).
UWAGA:
Zadane wartości prędkości można zmieniać w drugim poziomie obsługowym (funkcje C1 oraz C2)-
jeżeli często bada się inne materiały (patrz rozdz. 5.6, str. 5-33 oryginału).

Nastawianie dowolnej wartości:
-nacisnąć równocześnie przyciski oraz w funkcji C,
-za pomocą zmienić nastawioną wartość.
Przy nastawianiu wartości dowolnej spółgłoska c w nazwie funkcji będzie pisana z małej litery.
Pozwala to na rozpoznanie jaką metodę nastawiania prędkości aktualnie się stosuje.
UWAGA:

29

Należy zawsze pamiętać, aby prędkość w funkcji C była właściwie ustawiona! USN 50 oblicza
wszystkie wartości odległości i wskazania położenia na podstawie tej prędkości.

VORLF dobieg

Każda głowica posiada między przetwornikiem a powierzchnią element dobiegowy.

Impuls nadawczy musi najpierw przejść przez ten element a dopiero potem wiązka ultradźwiękowa
wnika w badany element.

W funkcji VORLF dokonuje się kompensacji wpływu tego elementu dobiegowego w

głowicy.
Obsługa:
-za pomocą w funkcji VORLF ustawić wartość dobiegu w głowicy.
UWAGA:
Jeżeli wartość dobiegu w głowicy nie jest znana to należy najpierw przeczytać rozdział 5.3 „USN 50
skalowanie”, aby określić tą wartość.

Zapamiętywanie danych

Grupa ta zawiera funkcje do zapamiętywania i wywoływania danych. Za pomocą

przejść do grupy funkcyjnej MEMORY.

DB

30.0 dB

LESE
AUS

DATEN-NR

30

SCHREIBE
AUS

LESE załadowanie zapamiętanych nastawów

Za pomocą tej funkcji można załadować jedno z nastawień defektoskopu

przechowywanych w pamięci.
UWAGA:
W tym momencie następuje przepisanie nowych nastawień na nastawienia aktualne. Aby
zabezpieczyć nastawienia aktualne należy je najpierw zapamiętać.

Obsługa:
-za pomocą ustawić na EIN, aby w ten sposób uruchomić załadowanie.
Po zakończeniu tego procesu wskazanie zmieni się automatycznie na AUS.
-Pytanie zabezpieczające potwierdzić przyciskiem .

DATEN-NR wybór zestawu danych

Przy zapamiętywaniu Waszych nastawów są one przechowywane pod tym numerem.

Numer ten podaje także informację, które z zapamiętanych nastawień mają być załadowane.

30

Obsługa:
-za pomocą przycisku wybrać jakiś numer pomiędzy 1 a 30.

SCHREIBE zapamiętanie nastawów defektoskopu

Funkcja ta umożliwia zapamiętanie aktualnych nastawień defektoskopu oraz aktualnego

obrazu A pod numerem, który jest aktualnie wskazywany przy DATEN-NR.


Obsługa:
-za pomocą przełączyć na EIN, aby w ten sposób zapamiętać nastawy. Po zakończeniu tego
procesu wskazanie zmieni się na AUS.
-Pytanie zabezpieczające potwierdzić przyciskiem .

5.3 SKALOWANIE USN 50

Skalowanie zakresu zobrazowania

Przed przystąpieniem do pracy z USN 50 należy wyskalować osie do zobrazowania

obrazu typu A.
UWAGA:
W celu pewnego i prawidłowego obsługiwania USN 50 jest konieczne odpowiednie wykształcenie w
dziedzinie badań ultradźwiękowych.

Skalowanie zapewnia:

-wskazanie całej grubości badanego obiektu,
-określenie odległości do wady lub dna badanego obiektu za pomocą położenia w poziomie lub
wskazanie jej cyfrowo,
-wskazanie wszystkich wad, które powinny być znalezione przy konkretnym toku postępowania,
-określenie wielkości wady przez porównanie jej ze znanym reflektorem.
UWAGA:
Do wszystkich czynności skalowania należy stosować wzorzec , który jest wykonany z takiego
samego materiału i ma tą samą temperaturę co obiekt badany.

Poniższe przykłady pokazują trzy główne metody badań ultradźwiękowych:

-badanie głowicą normalną,
-badanie prostopadłe głowicą dwudzielną,
-wprowadzenie wiązki pod kątem głowicą skośną (fale poprzeczne).
Przy wszystkich skalowaniach trzeba:
-nastawić nadajnik i odbiornik odpowiednio do zadania badawczego

-przed skalowaniem należy zdecydować czy pomiary będą wykonywane metodą Flanke/FLANK
(zbocze/TOF.) lub Spitze/PEAK (szczyt/TOP) –grupa funkcyjna MESS.
Zalecenie:

Jeżeli oceniane echa mają jednoznaczne maksimum amplitudy to należy wybrać metodę

Spitze (szczyt).
Nastawienia podstawowe:

Przed skalowaniem USN 50 należy dokonać następujących nastawień podstawowych:

Grupa Funkcja Nastawienie
BASIS NULLP. DELAY 0,000 µs
JUSTBER. RANGE nastawić

31

Skalowanie z głowicą normalną

Znana prędkość fali ultradźwiękowej
Brak elementu dobiegowego
-nastawić prędkość C,
-bramkę a ustawić nad jednym z ech,
-VORLF ustawić w taki sposób, aby w wierszu pomiarowym była wskazywana właściwa wartość
„S=...”.
Przykład
Skalowanie należy przeprowadzić na położonym płasko wzorcu VI (grubość 25 mm) dla zakresu 100
mm.
-JUSTBER. Ustawić na 100 mm,
-nastawić znaną prędkość fali C (5920 m/s),
-bramkę ustawić nad pierwszym echem na 25 mm,
-VORLF ustawić w taki sposób, aby w wierszu pomiarowym było wskazywane „S=25”.
W ten sposób dokonano skalowania zakresu zobrazowania na wymaganą wartość.
Nieznana prędkość fali ultradźwiękowej
Brak elementu dobiegowego
-MESSART ustawić na MEHRFACH,
-bramki ustawić w taki sposób, aby pierwsze echo było w bramce a a drugie echo w bramce b.
UWAGA:
Przy ustawianiu progu zadziałania zważać na węzły HF!
-MESSART ustawić na ERSTES,
-bramkę ustawić na echo (a lub C ustawić tak, aby w wierszu pomiarowym była wskazywana
właściwa wartość),
-VORLF ustawić tak, aby w wierszu pomiarowym była wskazywana właściwa wartość „S=...”.
Przykład:
Skalowanie przeprowadzić na elemencie o grubości 25 mm dla zakresu 10 mm.
-JUSTBER ustawić na 100 mm,
-NULLP ustawić na 0,000 µs,
-wstawić w C przybliżoną wartość prędkości (jeśli to możliwe),
-MESSART ustawić na MEHRFACH,
-bramki ustawić tak, aby pierwszego echo było oceniane w bramce a a drugie w bramce b.
UWAGA:
Przy ustawianiu progów zadziałania zważać na węzły HF!
-prędkość C zmieniać tak długo, aż w wierszu pomiarowym wartość „S=...” będzie równa rzeczywistej
odległości ultradźwiękowej między oboma echami (25 mm).
-MESSART ustawić na ERSTES,
-bramkę a ustawić na pierwszym echu,
-VORLF ustawić tak, aby w wierszu pomiarowym była podana wartość „S=25”.

Głowica normalna z elementem dobiegowym
Skalowanie z głowicą normalną, która posiada większy element dobiegowy jest bardzo zbliżone do
powyżej omówionego skalowania z głowicą normalną, która jako element dobiegowy posiada tylko
warstwę ochronną.
W odróżnieniu do wyżej opisanej metody trzeba na wstępie dokonać następujących czynności:
-NULLP oraz VORLF ustawić na 0,
-VORLF ustawić tak, aby pierwsze echo wejścia w materiał było w punkcie zerowym skali,

32

-JUSTBER ustawić tak, aby przy znanej prędkości fali pierwsze echo wejścia i conajmniej pierwsze
echo dna a przy normalnej przy nieznanej prędkości fali conajmniej dwa echa wejściowe były
widoczne na ekranie,
-od tego momentu postępować tak, jak przy obu, poprzednio opisanych przypadkach.

Skalowanie z głowicami skośnymi
Znana prędkość fali ultradźwiękowej
W tym przypadku jest wystarczające jedno echo od znanego reflektora w znanej odległości fali, np.
łuk wzorca VI, V2.
-ustawić znaną prędkość C,
-bramkę a ustawić na pierwsze echo,
-VORLF ustawić tak, aby w wierszu pomiarowym w „S=...” była wskazana właściwa wartość.
Przykład:
Skalowanie zakresu 100 mm dla Stal poprz. Na wzorcu V2:
-ustawić prędkość C (3255 m/s),
-JUSTBER ustawić na 100 mm.
-NULLP oraz VORLF ustawić na 0,
-przyłożyć głowicę i uzyskać optymalne echo z krzywizny o promieniu 25 mm na V2,
-bramkę a ustawić na pierwsze echo,
-VORLF ustawić tak, aby w wierszu pomiarowym było wskazywane „S=25”.
W ten sposób przeprowadzono skalowanie zakresu zobrazowania. Teraz można dokonać
wprowadzenia wartości dla WINKEL (kąt), X-MASS (odległość środka od czoła głowicy) oraz
WANDDICKE (grubość) potrzebnych do dokonywania pomiarów.

Nieznana prędkość fali ultradźwiękowej

W takim przypadku jest potrzebny wzorzec wykonany z takiego samego materiału jak

materiał badany. Do tego celu nadaje się półcylinder.

Głowicę należy sprzęgnąć z powierzchnią cięcia półcylindra o promieniu R i uzyskać

optymalne pierwsze echo z półkola. Uzyskuje się ciąg ech z dróg R, 3R, 5R itd.

Te echa należy wykorzystać do skalowania podobnie jak to wyżej opisano w przypadku

ech dna z wzorca o ściankach równoległych przy prostopadłym wprowadzeniu wiązki.
Przykład:
Skalowanie na półcylindrze o promieniu R=50 mm dla zakresu 200 mm.
-JUSTBER ustawić na 200 mm,
-NULLP oraz VORLF ustawić na 0,
-MESSART ustawić na MEHRFACH,
-przyłożyć głowicę i uzyskać echa,
-bramki ustawić w taki sposób, aby pierwsze echo z półkola (droga wiązki 50 mm) było w bramce a a
drugie echo (droga wiązki 150 mm) w bramce b,
-prędkość C ustawić tak, aby w wierszu pomiarowym ukazał się wynik „S=150”,
-MESSART ustawić na ERSTES,
-bramkę a ustawić na echo,
-VORLF ustawić tak, aby w wierszu pomiarowym uzyskać „=150”.
Skalowanie zostało zakończone.

Skalowanie z głowicą dwudzielną:

Głowice dwudzielne są używane przede wszystkim do pomiarów grubości. Przy

stosowaniu takich głowic należy pamiętać o następujących właściwościach:
Metoda pomiaru Flanke (zbocze)

33

Większość głowic dwudzielnych jest ustawiona pod minimalnym kątem (przetworniki są

umieszczone ukośnie do powierzchni badanego elementu). Powoduje to przy wejściu wiązki oraz przy
odbiciu od dna transformacje, które mogą powodować bardzo szerokie, rozmazane echa. Z tego
powodu należy w MESS-ART koniecznie wybrać metodę FLANKE.

W celu uzyskania możliwie stromego narostu zbocza, które zapewnia większą

dokładność pomiaru można w razie potrzeby zastosować dyskryminację. Prosimy o przestrzeganie
zaleceń odnośnie funkcji UNTERDR podanych na str. 5-7 oryginału.




Błąd rozbieżności (obejścia)

W przypadku głowic dwudzielnych droga wiązki od nadajnika poprzez odbicie od dna do

odbiornika ma kształt litery V. Ten błąd ma wpływ na dokładność pomiarów. Z tego powodu zaleca
się stosować do skalowania dwie różne grubości, w których zawiera się oczekiwana grubość. Pozwala
to na daleko idącą kompensację błędu rozbieżności.

Większe prędkości rozchodzenia się fali ultradźwiękowej

Ze względu na błąd rozbieżności w formie V, szczególnie przy skalowaniu na małych

grubościach, uzyskuje się większą prędkość niż w badanym materiale. Jest to typowe dla głowic
dwudzielnych i służy do kompensacji błędu rozbieżności.

Z tego powodu przy małych grubościach następuje spadek amplitudy echa, który należy

uwzględnić szczególnie poniżej 2 mm.

Do skalowania jest potrzebny wzorzec schodkowy o różnych grubościach, a jego

grubości powinny zawierać oczekiwane wartości pomiarowe.

Skalowanie
-S-IMPULS w grupie funkcyjnej ABBILD ustawić na pracę S/E,
-JUSTBER oraz rodzaj pracy ustawić odpowiednio do zadania badawczego oraz zastosowanej
głowicy,
-MESS-ART ustawić na FLANKE,
-głowicę przyłożyć do mniejszej grubości wzorca i uzyskać optymalne echo,
-poprzez zmianę wzmocnienia uzyskać możliwie strome zbocze echa,
-ustawić bramkę a na pierwsze echo,
-VORLF ustawić tak, aby w wierszu pomiarowym przy „S=...” była wskazywana właściwa wartość,
-głowicę przyłożyć do większej grubości wzorca i uzyskać optymalne echo,
-poprzez zmianę wzmocnienia uzyskać możliwie strome zbocze echa,
-ustawić bramkę a na pierwsze echo,
-prędkość C ustawić tak, aby w wierszu pomiarowym przy „S=...” była wskazywana właściwa
wartość.

Przygotowanie USN 50 do pomiarów cyfrowych

USN 50 musi być wyskalowany dla badanego materiału gdyż zapewnia to właściwe

wartości pomiarowe.
UWAGA:
Do wszystkich czynności skalowania należy wykorzystywać wzorzec o znanej grubości, z tego
samego materiału i o tej samej temperaturze co badany obiekt.

Założenia:

34

Najpierw należy wyskalować zobrazowanie typu A, jak to opisano w poprzednim rozdziale. Należy
dokonać następujących nastawów podstawowych:
BLENDENLOGIK:
KOINZIDENZ lub ANTIKOINZIDENZ lub MESSART
MESSART:ERSTES – do pomiarów do pierwszego echa w bramce. Pozwala to na pomiar grubości
lub położenia wady.
MESSART:MEHRFACH – do pomiarów między dwoma pierwszymi echami w bramkach. To
nastawienie jest przydatne szczególnie przy pomiarach grubości w ciągu ech.
MESS-ART: w zależności od zastosowania (patrz str.5-9 oryginału)



Skalowanie czułości -

dB

REF

dB

Do skalowania czułości jest bardzo przydatny przycisk

REF .

Za jego pomocą można

zapamiętać echo odniesienia jako bazę dla pomiarów i oceny amplitudy. Różnice dB między
amplitudą dowolnego echa a zapamiętanym echem jest podawana cyfrowo w wierszu pomiarowym
jako ”A=...”.
UWAGA:
Funkcja ta jest szczególnie potrzebna przy obsłudze opcji „zasięgowa regulacja wzmocnienia” oraz
„AVG”.

Obsługa:
-głowicę przyłożyć i uzyskać optymalne echo odniesienia,
-wzmocnienie zmienić tak, aby echo uzyskało właściwą wysokość,
-ustawić bramkę a na echo odniesienia. Musi to być najwyższe echo w bramce.
-nacisnąć przycisk

dB .

REF

W ten sposób zapamiętano echo odniesienia. Ponowne naciśnięcie powoduje powrót tej wartości do
poprzedniej wartości.

35

36

37

38

39

40

41