

UD są to drgania mechaniczne o częstotliwości powyżej
20 kHz (20 000 Hz)



Moc UD wyrażamy w watach [W]



1W/cm² jest to miara ilości energii drgań otrzymanej w
ciągu 1s na cm² powierzchni czynnej generatora drgań



Przejście fali UD przez ośrodek powoduje drganie
cząsteczek ośrodka, które przekazując sobie energię
drgań wytwarzają ruch falowy. Cykliczne zbliżanie się i
oddalanie od siebie cząstek materii powoduje
powstawanie naprzemiennych zagęszczeń i rozrzedzeń



W miejscach zagęszczeń działają siły ściskające
równe pod względem wielkości siłom
rozciągającym występującym w miejscach rozrzedzeń

Właściwości fizyczne fali
UD



Źródłem UD są układy drgające - płytka kwarcowa,

znajdująca się w przetworniku UD (efekt

piezoelektryczny)



Rodzaj fali UD (podłużny lub poprzeczny) określa się w

zależności od kierunku wychyleń cząsteczek ośrodka,

przez który przechodzi fala UD:

- w gazach i cieczach występuje tylko fala podłużna
- w ciałach stałych – fala podłużna i poprzeczna
- w organizmie człowieka, w tkankach miękkich występuje

fala podłużna (jak w cieczach i gazach), a w tkance kostnej

tylko fala poprzeczna ( jak w ciałach stałych)



Efektem mechanicznym przechodzenia fali UD przez

tkanki są zmiany ciśnienia tkankowego (rozciąganie i

ucisk tkanek)

Szybkość rozchodzenia
się fal UD



Szybkość rozchodzenia się fali UD zależy od
spoistości (gęstości) ośrodka przez który fala ta
przechodzi



Im większa spoistość ośrodka tym szybkość
rozchodzenia się fali jest większa

- bardzo spoisty – większa szybkość rozchodzenia się

UD.

- mniej spoisty – mniejsza szybkość rozchodzenia się UD



Szybkość rozchodzenia się fali UD w tkankach ludzkich: 

- tkanka miękka – 1540 m/s
- tkanka kostna – 4000 m/s

Absorpcja fali UD

Absorpcja jest to pochłanianie fali UD w

tkankach



Absorpcja zależy od:

- częstotliwości fali UD
- gęstości danego ośrodka



Absorpcja zwiększa się wraz ze wzrostem

częstotliwości fali i gęstości ośrodka



Wraz ze wzrostem absorpcji spada ilość energii UD

penetrującej głębiej



Głębokość penetracji UD zależy od:

- długości fali
- szybkości rozchodzenia się fali UD
- częstotliwości

Kawitacje



Działanie sił rozciągających w miejscach

rozrzedzeń i ściskających w miejscach zagęszczeń
towarzyszących przepływowi fali ultradźwiękowej
przez tkanki, wywołuje wahania ciśnień.



Natomiast w cieczy, w fazie rozrzedzeń

występuje podciśnienie. Zastosowanie
ultradźwięków o zbyt dużej mocy może
spowodować rozrywanie cząsteczek, niszczenie
spójności cieczy i tworzenie kawitacji (pustych
przestrzeni) wypełnionych parami cieczy lub
gazów

KAWITACJE cd



Przestrzenie te w postaci pulsujących

pęcherzyków powiększają się, a oddziaływanie

kolejnych faz fali ultradźwiękowej, doprowadza do

wzrostu w nich ciśnienia.

Dalszym następstwem jest nagła implozja

kawitacji -fala udarowa, która rozchodzi się w

płynach ustrojowych. Następuje uwolnienie dużych

ilości energii w małej objętości i w konsekwencji

miejscowy, nagły skok temperatury, ciśnienia i

rozrywanie tkanek



Powstawanie kawitacji jest uwarunkowane

przekroczeniem progu kawitacji, co ma miejsce przy

zastosowaniu fali ciągłej ultradźwięków, gęstości

mocy powyżej 1 W/cm² i techniki stacjonarnej

Zjawisko powstawania
kawitacji

DZIAŁANIE CIEPLNE
UD



Skutki działania UD mogą być:

- termiczne
- atermiczne



UD mogą powodować wzrost temperatury tkanek

do 5 cm w głąb, a nawet głębiej



Efektywne przyspieszenie metabolizmu w tkankach

następuje, przy wzroście ich temperatury 37-42°C

i rozgrzanie to musi się utrzymywać 3-30 minut.



Wzrost temperatury tkanek w zakresie 40-45° C

wymaga działania:

- fali ciągłej UD o gęstości mocy od 1,0 – 1,5

W/cm² przez 2,5 -5 minut na obszar równy

wielkością powierzchni przetwornika UD)

DZIAŁANIE CIEPLNE UD cd



Wzrost temperatury tkanek zależy od ich gęstości



UD o wyższej częstotliwości pochłaniane są w

tkankach powierzchownych, co powoduje ich
większe rozgrzanie

- UD f = 3 MHz – energia pochłonięta zostaje

w tkankach powierzchownych na głębokość 1 -2
cm

- UD f = 1 MHz – 2-5 cm



Pochłanianie zależy od gęstości ośrodka – u

człowieka największa absorpcja występuje w
kościach (ośrodek b. spoisty)

DZIAŁANIE CIEPLNE UD cd

Ultradźwięki nie
powodują wydzielania
ciepła w tkance
tłuszczowej. Ciepło
lecznicze powstaje w
tkance mięśniowej i
kostnej.
Największa jego ilość
wydzielana jest na
granicy tych dwóch
tkanek

DZIAŁANIE CIEPLNE UD cd



Najsilniejszemu przegrzaniu ulęga tkanka

kostna (absorbuje dziesięciokrotnie więcej
energii niż tkanka mięśniowa) i w dalszej
kolejności odpowiednio:

- tkanka mięśniowa,
- tkanka nerwowa,
- ścięgna,
- tkanka tłuszczowa,
- skóra

DZIAŁANIE CIEPLNE UD cd



Efekt ścinania – negatywne zjawisko działania

cieplnego UD, zachodzące na granicy dwóch

tkanek o różnej gęstości, szczególnie, gdy

oddzielone są przestrzenią (np. między kością a

okostną)

- fala ultradźwiękowa przenikając do kości, przez tkanki

o różnej spoistości, ulega załamaniu, a następnie

wielokrotnym odbiciom od powierzchni kości i

wewnętrznej powierzchni okostnej. Następuje wówczas

zmiana fali podłużnej w poprzeczną, która wytwarza

duże ilości ciepła na małej przestrzeni. Zjawisko to

nazwane efektem ścinania, powoduje trudne do

stwierdzenia oparzenia okostnej i stanowi poważne

powikłanie zastosowania ultradźwięków, mogące

dawać objawy ogólne w postaci bólu i gorączki

Efekt ścinania

DZIAŁANIE CIEPLNE UD cd



Działanie cieplne fali UD zależy od:

- natężenia fali UD (mocy)
- częstotliwości UD
- kąta padania
- rodzaju tkanki nadźwiękawianej –gęstość,

spoistość

- czasu trwania nadźwiękawiania
- wielkości obszaru nadźwiękawiania

DZIAŁANIE MECHANICZNE
FALI UD



Podłużne fale powodują w tkankach rytmiczne,

zgodne z ich częstotliwością, drgania cząsteczek o
charakterze naprzemiennego zagęszczenia i
rozrzedzania w kierunku rozprzestrzeniania się fal



Działają one na błony komórkowe i

prawdopodobnie wpływają na wzrost ich
przepuszczalności. Zmienia się ich struktura, a
więc i ich funkcja

DZIAŁANIE
FIZYKOCHEMICZNE FALI UD



Fale UD wywołują szereg procesów

fizykochemicznych w tkankach między innymi:

- działają katalizująco w niektórych reakcjach

chemicznych

- powodują procesy utleniania lub redukcji
- powodują wzrost szybkości dyfuzji przez błony

komórkowe (w związku ze wzrostem ich
przepuszczalności)

- wpływają na pH w kierunku zasadowym

DZIAŁANIE BIOLOGICZNE
FALI UD



Jest wypadkową działania cieplnego,

mechanicznego, i fizykochemicznego. Wyróżnia się:

- miejscowe, pierwotne działanie UD

(w miejscu

działania UD)

- ogólne, wtórne działanie UD



Wtórne, ogólne działanie UD jest następstwem

działania:

- mechanizmów nerwowo-humoralnych
- ośrodkowych mechanizmów wyrównawczych

Działanie biologiczne fali UD

cd



Zabiegi UD zapewniają głębokie działanie ciepła



Powstające w tkankach ciepło powoduje:

- rozszerzenie naczyń krwionośnych
- poprawę utlenowania
- poprawę dostarczania substratów energetycznych i

substancji

czynnościowych

- przyspieszenie miejscowych procesów przemiany materii
- usprawnianie usuwania zbędnych produktów przemiany

materii

- zmniejszenie nadmiernego napięcia mięśni
- zmianę struktury białek
- zwiększenie rozciągliwości włókien kolagenowych
- przyspieszenie gojenia się ran
- działanie przeciwbólowe

 

METODYKA WYKONYWANIA

ZABIEGÓW

Nadźwiękawianie odbywa się zawsze z zastosowaniem

środka sprzęgającego głowicę z powierzchnią zabiegową

(żele, olej parafinowy, woda), w celu zniwelowania

nierówności powierzchni skóry, dobrego przylegania głowicy i

zapobieżenia odbiciom ultradźwięków

Techniki nadźwiękawiania:

•

Technika dynamiczna – koliste ruchy ślizgowe głowicy

po skórze, bez nacisku, przez cały czas trwania zabiegu.

•

Technika półstatyczna – wolniejsze ruchy od powyższej

metody

Pole zabiegowe nie powinno być większe niż 3 – krotna

powierzchnia głowicy !

METODYKA WYKONYWANIA ZABIEGÓW
cd

Metody nadźwiękawiania

1. Bezpośrednie nadźwiękawianie miejsca związanego

ze zmianami chorobowymi i najbliższych okolic

2. Pośrednie przez połączenia nerwowe związane z

miejscem występowania zmian chorobowych:

- korzeni okolic przykręgosłupowych (obejmujące nerwy

rdzeniowe)–

małe dawki!

- segmentarnych stref Heade, odpowiadają punktom

dermatomu ze zmianami w ch. wewnętrznych i wykorzystują

odruchy skórno-trzewne

- punktów bolesnych (pkt. maksymalnego bólu bez ucisku)
- triger points (punkty wrażliwe, bolesne przy ucisku)
- punkty akupunkturowe

DOBÓR PARAMETRÓW
UD

Przed zabiegiem nadźwiękawiania określamy;



częstotliwość UD [MHz]



gęstość mocy [W/cm²]



rodzaj emisji UD

- fala ciągła - FC
- fala przerywana - FP
- przy emisji przerywanej określa się współczynnik

wypełnienia okresu (w %)



wielkość głowicy [G - cm²]



wielkość pola zabiegowego ( PZ - cm²)



całkowity czas trwania zabiegu (minuty)



Emisja przerywana (fala przerywana): okresowe

osiąganie przez falę UD natężenia maksymalnego po

którym następuje przerwa (natężenie zerowe)

okres = czas trwania emisji + czas przerwy

czas

trwania emisji

Współczynnik wypełnienia okresu = ---------------------------

okres

5ms

Np. współczynnik. wyp. okresu = ---------- = ½ (50 %)

10 ms
z wyliczenia wynika, że 50% okresu stanowi impuls, współczynnik

ten można regulować w zależności od fazy choroby, np.

zmniejszać w stanach podostrych i zwiększać w przewlekłych.

Zazwyczaj stosuje się współczynnik 50%

DAWKOWANIE

Wg Straburzyńskiego

Wg Knauth i Knoch



słabe 0,3 W/cm²



średnie 0,6 W/cm²



mocne 0,9-2 W/cm²



0,05 -0,4 W/cm²



0,5 – 0,7 W/cm²



0,8 – 1,2 W/cm²

W terapii stosuje się na ogół średnie natężenie
przestrzenne w zakresie 0,2 – 2 W/cm²
Czas trwania nadźwiękawiania wynosi od 0,5 – 3 minut

na 1 cm² powierzchni zabiegowej

Równocześnie nadźwiękawianiu poddaje się
obszar nie większy niż 3-krotność powierzchni
przetwornika UD

ULTRAFONOFOREZA
(SONOFOREZA)



Ultrafonoforeza polega na wprowadzeniu

leków przez skórę za pomocą energii fali UD



Głębokość wnikania leków przez skórę zależy

od czasu trwania zabiegu, a nie od mocy



Cząsteczki leku w środku sprzęgającym

zmniejszają głębokość wnikania fal UD



Aby wprowadzić leki na dużą głębokość

zwiększamy czas zabiegu i zmniejszamy
częstotliwość (mniejsza częstotliwość
penetruje głębiej – 1 MHz)

TERAPIA SKOJARZONA Z
ULTRADŹWIĘKAMI



Równoczesne stosowanie fali UD i prądu

impulsowego

- głowica ultradźwiękowa służy równocześnie jako

ruchoma elektroda połączona z katodą

- druga elektroda z dala od miejsca zabiegu,

zazwyczaj przykręgosłupowo w segmencie
odpowiadającym okolicy poddawanej terapii

- stosujemy małe dawki prądów impulsowych

średniej częstotliwości – interferencja dwupolowa,

- prądy małej częstotliwości - DD, TENS

KLINICZNE ZASTOSOWANIA UD -
WSKAZANIA



Choroby narządu ruchu – zwyrodnienia i

zniekształcenia stawów obwodowych i kręgosłupa



Stany pourazowe i ich powikłania (zespół

Sudecka złamania zwichnięcie, skręcenie, krwiaki,

choroby ścięgien, więzadeł i pochewek ścięgnistych)



Choroby układu nerwowego - zespoły korzeniowe,

(rwa ramienna, kulszowa, udowa), neuralgie,

dystrofia mięśniowa postępująca, zespoły

hipertoniczne i spastyczne (miejscowo)



Choroby skóry i tkanki podskórnej (blizny,

bliznowce, trudno gojące się rany, owrzodzenia

goleni)



Układowe choroby tkanki łącznej (RZS, ZZSK –

poza okresem zaostrzeń)

PRZECIWWSKAZANIA



Nie stosujemy – w okolicy serca, płuc,

narządów miąższowych jamy brzusznej, mózgu
, oczu, gonad, po laminektomii



Niezakończony wzrost kostny u dzieci i

młodzieży (możliwość uszkodzenia chrząstek
nasadowych)



Nie stosujemy

na odcinek szyjny powyżej C3

(ochrona rdzenia przedłużonego)



Nie stosujemy bezpośrednio na kręgosłup!

Zabieg wykonujemy przykręgosłupowo w
odległości ok. 2 cm

PRZECIWWSKAZANIA



Stan po radioterapii do 8 m-cy od zakończenia
leczenia



Zakrzepowe zapalenie żył



III i IV okres zaburzeń obwodowego krążenia
tętniczego



Zaburzenie czucia



Nerwobóle niewyjaśnionego pochodzenia



Obszary w pobliżu wszczepionego rozrusznika serca i
innych elektronicznych implantów z powodu
możliwości zakłócenia ich pracy



Obecność implantów metalowych