1

JAK UCZYĆ EFEKTYWNIE I TWÓRCZO ?

Wiga Bednarzowa, Helena Bednarkówna, Joanna Rybczyńska

MODUŁ I. ZACZNIJMY OD DOBREGO POROZUMIEWANIA SIĘ

Czym jest porozumiewanie się?

Kilka słów wstępu.

Jest komunikacją, rozmową, spotkaniem, wyrażeniem uczuć, emocji, kłamstwem lub

prawdą…

Czy zgodzisz się ze mną, że istoty wielu z codziennych rozmów zupełnie sobie nie

uświadamiamy, nie analizujemy jak zostały one odebrane i jakie wywołują konsekwencje.

Nad ich treścią i skutkami przechodzimy obok nieraz zupełnie obojętnie.

Inne przez lata – czasem na trwałe - pozostają w naszej pamięci i długo, nawet całe życie

niekiedy żałujemy, że nigdy już nie wróci ta chwila, ten moment, w którym zdarzyło się nam

wypowiedzieć o jedno słowo za dużo, tak nagle, nieopatrznie, w emocjach lub pośpiechu, za

szybko, niepotrzebnie..

Są porozumienia i komunikaty, do których chcemy wracać myślami i przeżywać je,

wspominać i cieszyć się nimi na nowo i te rozmowy, o których wolelibyśmy zapomnieć lub

czarodziejską różdżką cofnąć czas, aby móc zacząć od początku, jeszcze raz, zupełnie

inaczej…

Są więc komunikaty krótkie i długie, te ważne i te małoistotne, nieważne. Są rozmowy

zaplanowane, oczekiwane i przypadkowe, niespodziewane i te, których wolelibyśmy uniknąć.

Jedne przynoszą uśmiech, satysfakcję inne łzy, emocje, wzruszenie. Wiele z nich pozostawia

w nas ślad, z którego istnienia nie zawsze zdajemy sobie sprawę. Są rozmowy te, które

zapamiętujemy na bardzo długo i te, które niekiedy na zawsze zmieniają nasze życie.

Jak nauczyciele POROZUMIEWAJĄ SIĘ….Jak TY się POROZUMIEWASZ ?

Dobra komunikacja oznacza taki sposób mówienia i słuchania, który umożliwia
wzajemne rozumienie się. Innymi słowy, jeśli odbiorca komunikatu rozumie sytuacje
tak, jak zamierzył nadawca, to możemy mówić , że obie strony osiągnęły porozumienie.

Zapraszam do wykonania zadania i autorefleksji. Dokończ zdania niedokończone….

1/ Trudno jest mi słuchać lub rozmawiać z uczniem, gdy………………

2

2/ Najłatwiej jest mi słuchać lub rozmawiać z moim uczniem , gdy………….


3/ Moje mocne strony w porozumiewaniu się z uczniami to……………


4/ Moimi słabymi stronami w porozumiewaniu się z uczniami są…………….

A. Sprawdź, ile masz uszu i którym uchem słuchasz…

O tym, jak nauczycielom udaje się ROZMAWIAĆ i POROZUMIEWAĆ z dziećmi

i młodzieżą, decydują… nauczycielskie uszy! A żeby było precyzyjnie – 4 uszu!

Co to jest? ucho – uszy – 4 (czworo) uszu

Czego nie ma? ucha – uszu – 4 (czworga) uszu (lub uszów)

Czemu się przyjrzymy? uchu – uszom – 4 (czworgu) uszom

Co poznamy? ucho – uszy – 4 (czworo) uszu

Czym warto się posługiwać? uchem – uszami – 4 (czworgiem) uszu

O czym należy pamiętać? o uchu – o uszach – o 4 (czworgu) uszach

O! ucho! O! uszy! O! 4 (czworo) uszu!

Kto ma uszy niechaj słucha…

Mam nadzieję ,że zgodzicie się ze mną, że to uczeń „słyszy” - i słucha lub nie słucha –

na tyle, na ile pozwala mu na to poziom rozwoju jego mózgu, bo to przecież nie oko widzi,

ucho słyszy, ale MÓZG!

Skoro zaś najnowsze badania nad mózgiem donoszą, że to, co umożliwia człowiekowi

podejmowanie decyzji – odpowiedzialnych decyzji – rozwija się (nie u wszystkich ludzi!!!)

najpóźniej, bo ok. 21-23 roku życia, w przednich płatach czołowych mózgu to w zasadzie od

nauczyciela można wymagać tego, czego nie należy nawet oczekiwać od dziecka, bo u

nauczyciela ów proces rozwoju mózgu już się zakończył, a u dziecka jeszcze trwa.

Dorosły, pracujący nad sobą, ciągle dbający o swą aktywność i dynamikę człowiek

przechodzi kolejno przez cztery etapy samorozwoju:

1. Wie, co umie, na co go stać – świadoma kompetencja. Im większa wiedza o sobie

samym, tym bardziej świadome podejście do swej podmiotowości

i podporządkowywania się; do wolności, a nie swobody; tolerancji – choć

niekoniecznie akceptacji.

3

2. Niekiedy to otoczenie zauważa, że ktoś w czymś jest dobry, ba! rewelacyjny, choć

sam o tym nie wie (jeszcze nie wie!) - nieświadoma kompetencja. Takie wsparcie

jest niebywale ekonomiczne z punktu widzenia osoby, której to dotyczy, bo od niej

samej nie wymaga wszak pracy! Molierowski Pan Jourdain, dowiedziawszy się, że

mówi prozą, był dumny ze swych „osiągnięć”, choć sam uczyć się mówić nie musiał.

3. W błogim stanie pozornej bezkarności, stałości i pewności (mimo, że świat wokół się

kręci!), niby bezpiecznego zakotwiczenia - żyją ci, co nie wiedzą, że nie umieją -

nieświadoma niekompetencja. Często właśnie w tym obszarze „edukacyjnego

zegara” nauczyciele upatrują swą powinność: Jestem po to, aby uczniów wybudzać

z tego letargu, aby im uświadamiać, czego nie umieją…Poniżej zamieszczony test jest

dla tych osób, które nie chcą żyć między godziną 6.00 a 9.00 rano.

4. Niektórzy ludzie akceptują to, że czegoś nie potrafią, na czymś się nie znają, czegoś

nie wiedzą, nie znają i… są szczęśliwi w swych wyborach, z powodu swej

asertywności. Inni zaś na tym etapie - świadoma niekompetencja – podejmują

wyzwania, robią plany, zaczynają dążyć do… świadomej kompetencji! I ponownie,

niby w analogowym zegarze, wskazówki pokazują godzinę 1.00, 2.00, 3.00 aż po

11.00 i 12.00…

4

To, co się dzieje między ludźmi – spotykającymi się, lub tylko ocierającymi się o siebie;

rozmawiającymi z sobą, lub tylko wysyłającymi pewne komunikaty – wynika z istoty

czterech zmiennych: kto mówi? co mówi? do kogo mówi? z jaką intencją? Sytuacje

komunikacji międzyludzkich można by określić metaforycznie - między ustami a brzegiem

pucharu… Co się mogło dziać w umysłach Sokratesa czy surowego Fokiona, kiedy

przykładali do ust puchary z cykutą, co myślą księża, na mszy podnosząc kielichy do warg, co

młodożeńcy – przybliżając do ust puchary z winem, czy kieliszki z innym alkoholem…

To, co myśli, co chce wyrazić nadawca – to jedno, a to, jak zostanie ów komunikat

odczytany – to niekiedy zupełnie inna kwestia. „Niestety…”- chciałoby się rzec.

Od tego jak trafnie odbiorca potrafi przewidzieć odbiór i zinterpretować wysyłany

komunikat zależy powodzenie ROZMOWY.

Dzieci – z racji nieukształtowania się ich mózgów – i młodzież – również z powodu

szalejących w organizmie hormonów – mają niewielkie szanse na to, żeby planować swą

wypowiedź i prawidłowo interpretować komunikaty wysyłane przez innych. Dorośli zaś – ci,

u których rozwinęły się czołowe płaty mózgu gwarantujące postawę odpowiedzialności –

dysponują ową potencją świadomego wykorzystywania wiedzy o „czterech płaszczyznach

wypowiedzi”

1

.

Ze strony nadawcy:

1

F.Schulz von Hun, Sztuka rozmawiania. T.1. WAM Kraków 2002.

wypowiedź

nadawca

odbiorca

1.

2.

4.

3.

5

1. oznacza US – ujawnienie siebie – pokazuję, kim jestem, co czuję, co myślę, w jakim jestem

stanie emocjonalnym;

2. – AP – apel skierowany do odbiorcy – mówię po to, żeby spowodować, że ty zrobisz to i to ;

3. – RZ – zawartość rzeczowa komunikatu – to „sedno sprawy”;

4. – WR – informacja odnosząca się do wzajemnych relacji.

Z perspektywy odbiorcy wypowiedź może być usłyszana 4 czworgiem uszu (albo

którymś z nich, niekoniecznie tym, którym życzyłby sobie nadawca!):

1. Odbiór płaszczyzny „ujawnienia siebie” (US) pozwala uruchomić „ucho terapeutyczne”,

czyli takie, które wsłuchując się w to, co ujawnia o sobie nadawca, np. niepokój, złość,

pozwala na „dopasowanie się” do nadawcy, czyli np. wyciszenie smutku, agresji a nie

pobudzanie do eskalacji emocji a w ich następstwie – do negatywnych zdarzeń;

2. W odniesieniu do płaszczyzny „apelu” (AP) odbiorca z „uchem apelowym” nastawia się

na czynienie wszystkim dobrze, na spełnianie często niewypowiadanych, ba!

niezamierzonych, niepomyślanych myśli nadawcy, np. komunikat: Ale fajna zabawka jest

asumptem dla odbiorcy do kupienia tej zabawki i obdarowania nią nadawcy;

3. Przy analizie „rzeczowej” płaszczyzny wypowiedzi (RZ) potoczne jest przeświadczenie, że

„uchem rzeczowym” słuchają mężczyźni, co nierzadko prowadzi do niewyobrażalnych

w skutkach nieporozumień, np. kobieta mówiąc:

„Znów są śmieci niewyrzucone”, raczej ujawnia siebie (US) - swe uczucia, zaś osoba

słuchająca „uchem rzeczowym” i „uchem apelowym” po prostu nie odczyta tego „ujawnienia

siebie” (US) a jedynie ten aspekt „rzeczowy” (RZ) i „apelu” (AP) i… pobiegnie wyrzucić

śmieci!

4. Odczytanie wypowiedzi na płaszczyźnie „wzajemnych relacji” (WR), czyli „uchem

relacyjnym”, najczęściej oznacza uruchomienie „ucha drażliwego”. Dlaczego tak się dzieje?

Dlatego, że komunikat pobudza emocje (tzw. reakcja na gorąco), a te umiejscowione są

znacznie głębiej w mózgu niźli płaty nowej kory, które „na chłodno” mogłyby

zracjonalizować sposób odbioru komunikatu: ważyć, analizować, hierarchizować, dobierać i

wreszcie brać odpowiedzialność za takie a nie inne rozumienie komunikatu.

6

Małe dzieci – mniej więcej do piątego roku życia – najczęściej słuchają „uchem

relacyjnym” (WR), co może doprowadzić (i często tak się właśnie dzieje) do rozwinięcia się

„ucha drażliwego”. Jeśli bowiem dziecko słyszy takie oto komunikaty: Ale ta kartka

pogryzmolona; Znów masz brudne ręce; Czemu masz rozwiązane buciki, to nie słucha „uchem

ujawnienia siebie” (US) i nie słyszy emocji osób, które to mówią. Małe dziecko nie zwróci

też uwagi na płaszczyznę „rzeczową” wypowiedzi (RZ): kartkę, ręce, buty. Do świadomości

dziecka dochodzi tylko: „nie umiesz rysować – jesteś do niczego”, „nie potrafisz dbać o

czystość – jesteś brudasem”, „nie nauczyłaś lub nie nauczyłeś się wiązać sznurowadeł, bo

jesteś niedorajdą”. Aktywność „ucha drażliwego” każe nawet „obiektywnie neutralne”

komunikaty, np. Chciałabym zobaczyć ten film, odczytywać w sposób osobiście negatywny:

„Ale ze mną na pewno nie poszedłbyś na ten film”, „Ale to nie ze mną chcesz iść do kina”.

Starsze dzieci, a zwłaszcza te „zagadkowe dzieci”, jak je nazywa M. Mead

2

, zwracając

uwagę na kulturę, którą one tworzą – kulturę prefiguratywną, w której dzieci stają się

nauczycielami dorosłych, częściej słuchają „uchem ujawnienie siebie” (US), co jednak nie

oznacza, że „uchem terapeutycznym”! „Ucho terapeutyczne” to szczególny rodzaj „ucha

ujawnienia siebie” (US). Wymaga ono wielkiej atencji (uwagi) i empatii nakierowanej na

osobę mówiącą, na nadawcę. Jest miarą ZROZUMIENIA, WSPÓŁCZUCIA i wraz z „uchem

relacyjnym” (WR) staje się fundamentem DIALOGU.

Od nauczycieli XXI wieku można – a może nawet „powinno się” - oczekiwać

słuchania tym dwojgiem uszu: „uchem terapeutycznym”(US) i „uchem relacyjnym” (WR),

bowiem jedno pozwala na skupienie uwagi na dziecku, na zaakceptowaniu tego, jakim ono

jest – jego uczuć, myśli, doznań. Drugie zaś zachęca do budowania więzi, podstawowej

metafory

3

, w jakiej przedstawiana jest miłość.

Pytanie autorefleksyjne dla Ciebie:

A które ucho (lub uszy) Ty najczęściej wykorzystujesz w kontaktach z ludźmi?

Zapraszam do rozwiązania poniższego testu…

TEST

2

M.Mead, Kultura i tożsamość.

3

W.Bednarkowa, Jak konceptualizują MIŁOŚĆ siedemnastoletni uczniowie? Analiza wypowiedzi w świetle

semantyki kognitywnej. WSP Częstochowa 2003.

7

Zadanie polega na tym, aby wskazać najlepiej - Twoim zdaniem - pasującą propozycję: a), b),

c), d) myślenia, odpowiedzi, działania do każdej z 10 sytuacji.

Na końcu testu znajduje się tabelka, w której należy zakreślić wybrane litery. Kolumna

z największą liczbą skreśleń odkryje Twoje ucho, którym masz zwyczaj odbierać komunikaty

płynące od innych ludzi.

Przyjemnej zabawy!

Sytuacja 1.

Spotykasz kolegę, który widząc Cię, mówi: Mamy dziś kolejną konferencję.

a) Kolega chce powiedzieć, że nienawidzi tych nasiadówek! US

b) Kolega przypomina, że miał mi za złe, że na poprzedniej konferencji nie siedzieliśmy

obok siebie: „Może byśmy wreszcie usiedli razem?” WR

c) Dziś jest ten dzień, w którym przypada konferencja. RZ

d) Zdaniem kolegi powinniśmy ustalić termin następnej konferencji, żeby nie robić ich

dzień po dniu. A

Sytuacja 2.

Stoisz w kolejce do okienka Informacji PKP. Dręczą Cię 2 pytania: 1. Na który peron

przyjedzie pociąg do X? 2. O której godzinie w X będzie skomunikowany pociąg do Y? Po

postawieniu pierwszego pytania, słyszysz odburknięte: peron 7.

a) Osoba pracująca w Informacji ma ciężki dzień! US

b) Po postawieniu drugiego pytania trzeba się bacznie przysłuchać temu, jaka informacja

zostanie wymamrotana. RZ

c) Myślisz sobie z niesmakiem „Jak ona się do mnie zwraca!” WR

d) Już mi odpowiedziała i uważa, że mam „spadać”. A

Sytuacja 3.

Lubisz gotowanie. Postanawiasz spróbować przyrządzić coś wedle nowego przepisu. Siedząc

przy stole, słyszysz: Ah, to coś nowego

a) Odpowiadasz: Tak. To potrawa z Maroka RZ

b) Parafrazując, znaczy się: Czy to jest w ogóle jadalne?! US

c) Myślisz sobie: muszę częściej gotować coś nowego. A

d) „A co, myślisz, że nie stać mnie na twórczą inicjatywę?” WR

8

Sytuacja 4.

Podchodzi uczeń i mówi: A chłopaki z IV palą w ubikacji.

a) Muszę mu powiedzieć, że już tam idę, że zaraz ich przegonię. A

b) „A co to ja jestem, rodzic tych chłopców?” WR

c) „Są na szczęście dzieci, którym to przeszkadza!” US

d) „Cóż, problem papierosów nadal aktualny.” RZ

Sytuacja 5.

Dzwonek na lekcję po długiej przerwie. Podchodzi do Ciebie 17-letnia uczennica i mówi:

Mogę iść do ubikacji? Trochę się spóźnię.

a) Chce powiedzieć, że idzie do toalety, usprawiedliwia spóźnienie. RZ

b) Ma problem z fizjologią. US

c) „A co, mam cię zaprowadzić?!” WR

d) Prosi, żeby nie zaczynać lekcji bez niej. A

Sytuacja 6.

Uczeń wchodzi do klasy i mówi: Tu w ogóle nie ma tlenu!

a) Jest duszno. RZ

b) Otwórzcie okna! A

c) Ale mi gorąco. US

d) Czemu tu się nie wietrzy? WR

Sytuacja 7.

Nauczyciel do uczennicy, która wałęsa się po korytarzu w czasie lekcji: Już jest kwadrans po

przerwie. Dziewczyna na to: Dokładnie!

a) „Tak, wiem. Teraz jest lekcja, ma pan rację”. RZ

b) „Nie mam czasu, żeby z panem rozmawiać” US

c) „Niech mi pan da spokój” A

d) „Coś pan taki troskliwy!” WR

Sytuacja 8.

Nauczycielka mówi: Zrobimy sobie kartkówkę.

a) No już, na pewno ona też da sobie zrobić! WR

b) Trzeba wyciągnąć kartki. A

9

c) To niesprawiedliwe! Coś jej się nie spodobało i od razu sprawdzian! US

d) To będzie tylko kartkówka, nie klasówka - RZ

Sytuacja 9.

Chłopcy po wuefie pytają nauczyciela kolejnej lekcji: Możemy zjeść śniadanie?

a) Uczniowie są głodni, czują ssanie w żołądku, pragnienie w ustach. US

b) Uczniowie domagają się przerwy, której nie mieli, zwracając uwagę na ich

podstawowe potrzeby. A

c) Uczniowie pokazują, że zarówno lekcja wuefu jest dla nich ważna jak i zdanie

nauczyciela kolejnej lekcji. WR

d) Uczniowie pokazują, że nie mieli czasu na śniadanie. RZ

Sytuacja 10.

Znajomi prosili Cię, aby pod ich nieobecność przez miesiąc zaopiekować się rybkami w

akwarium w ich mieszkaniu. Przez pierwsze dwa tygodnie wypełniasz zadanie

systematycznie, jednak w drugiej połowie miesiąca zaniedbujesz rybki sąsiadów, którzy po

powrocie do domu stwierdzają: Ależ te rybki mają brudno.

a) Tak, przyznajesz rację sąsiadom. RZ

b) Wątpisz w to, że sąsiedzi uwierzą w to, że ważne powody, odwiodły Cię od

systematycznego dbania o rybki. WR

c) Reagujesz lekkim oburzeniem na niegrzeczny ton sąsiadów. US

d) Zauważasz, że akwarium można uratować, więc proponujesz pomoc w jego

oczyszczeniu. AP

Sytuacja 11.

W trakcie przyrządzonego przez Ciebie obiadu ktoś z domowników mówi: Coś zielonego

pływa w tej zupie.

a) To natka pietruszki. RZ

b) To mi nie przejdzie przez gardło. US

c) Jeśli Ci nie odpowiada, możesz iść do restauracji. WR

d) Możesz odstawić talerz, zaraz będzie drugie danie. AP

Sytuacja 12.

10

Spotykasz koleżankę sprzed lat i po kilku słowach słyszysz; Czy mi się wydaje, czy Ci się

przytyło?

a) Koleżanka chce w delikatny sposób dać do zrozumienia, że zaobserwowała zmiany w

Twoim wyglądzie. US

b) Czujesz niejaki wstyd i postanawiasz przy nadarzającej się okazji zweryfikować swą

wagę. WR

c) Podejmujesz decyzję o odchudzaniu. AP

d) Pytasz koleżankę: Skąd takie przypuszczenie? RZ

Sytuacja 13.

Kolega obiecał, że do poniedziałku zwróci pożyczoną sumę, przesyłając ją na konto osoby,

której jest dłużnikiem. We wtorek otrzymuje sms-a: Hej, co z tą kasą?

a) „Może naślesz na mnie windykatora!” WR

b) „Już, już wysyłam!” A

c) „Pieniądze wyślę dziś wieczorem” RZ

d) „Przepraszam, nie martw się, na pewno oddam”. US

Teraz w tabeli poniżej podkreśl wybrane przez siebie „odpowiedzi”.

Sytuacja 1.

a c b d

Sytuacja 2.

a b c d

Sytuacja 3.

b a d c

Sytuacja 4.

c d b a

Sytuacja 5.

b a c d

Sytuacja 6.

c a d b

Sytuacja 7.

b a d c

Sytuacja 8.

c d a b

Sytuacja 9.

a d c b

Sytuacja 10.

c a b d

Sytuacja 11.

b a c d

Sytuacja 12.

a d b c

Sytuacja 13.

d c a b

RAZEM:

11

US – „ucho

ujawnienia

siebie”

RZ – „ucho

rzeczowe”

WR – „ucho

relacyjne” („u.

drażliwe”)

AP – „ucho

apelowe”

A oto rozwiązania. Które „ucho” otrzymało od Ciebie najwięcej punktów? A może nie

jedno? Jeśli słuchasz „czworgiem uszu” – GRATULUJEMY!!!

„ucho ujawnienia siebie” – skupiasz swą uwagę na tym, co - formą i treścią – mówią Twoi

rozmówcy o sobie samych. Ty również zwracasz uwagę na ten aspekt ujawnienia siebie samej

lub siebie samego. Mało ważne jest, czy skłaniasz się raczej ku ocenie pozytywnej

(wspieranie), czy krytycznej (ocena negatywna) – zawsze zwracasz uwagę na to, jak się inni

prezentują.

„ucho rzeczowe”- masz skłonność skupiać swą uwagę na istocie rzeczy. Ryzykujesz tym, że

nie usłyszysz ludzkich akcentów, które w tym samym czasie wibrują wokół tej konkretnej

zawartości wypowiedzi. Jednakże w sytuacjach, w których ważne jest meritum, jesteś osobą

niezastąpioną, bo nie rozpraszasz swej uwagi kwestiami personalnymi.

„ucho relacyjne” – w każdym komunikacie w tym samym czasie wibrują tony dotyczące

tego, jak Cię widzi interlokutor. Ty właśnie masz rozwinięte „ucho”, które pozwala Ci

odbierać te fale. Z każdej wiadomości, z każdego komunikatu próbujesz wychwycić to, co

o Tobie sądzą inni i właśnie dlatego Twoja postawa sprzyja rozmowie, rozwijaniu się

komunikacji międzyludzkiej, tworzeniu się związków. Jest jednak w tym i pewne

niebezpieczeństwo… grozi Ci - w znacznie większym stopniu niż innym - zwątpienie

w siebie samego czy siebie samą, w swą wartość…

„ucho apelowe” – czerpiesz radość z niesienia dobra; masz znacznie większą od innych

zdolność wsłuchiwania się w oczekiwania i życzenia ludzi i sprawia Ci radość, kiedy możesz

coś zrobić dla innych, ku ich radości. „Ucho apelowe” koresponduje często z „uchem

ujawnienia siebie”, czyniąc osoby, u których w znacznym stopniu aktywnych jest oboje

„uszu”, szczególnie wrażliwymi na związki międzyludzkie.

Słuchajmy „czworgiem uszu”, mimo że fizycznie wyposażeni jesteśmy najczęściej w dwoje.

12

W zależności od tego, którą płaszczyznę komunikatu profilujemy, na którą zwracamy uwagę,

która w danym momencie, w danej sytuacji jest najważniejsza, to „ucho” nadstawiajmy.

Pamiętajmy jednakże o pozostałych „uszach”, bo np. co nam da praca nad emocjami, by

ukazywać się w najlepszym świetle, jeśli nie będziemy zrozumiani w warstwie rzeczowej,

która wymaga wysiłku intelektualnego? I na odwrót, cóż da mocowanie się ze zrozumieniem

płaszczyzny rzeczowej, kiedy głuche będzie „ucho ujawnienia siebie”, a dysonans pomiędzy

nadawcą z drażliwym „uchem relacyjnym” a odbiorcą z głuchym „uchem apelowym” wywoła

efekt synergii ujemnej i… interlokutorzy rozejdą się w różne strony?…

Dobrze słuchające „ucho ujawnienia siebie” („Słucham Cię, bo chcę wiedzieć, co mówisz

o sobie samej lub sobie samym”.) przyczynia się do lepszego duchowego zdrowia i pomaga

w dojrzalszym – terapeutycznym – rozumieniu nadawcy i… rozwijaniu kompetencji „ucha

wzajemnej relacji”, „ucha apelu”, któremu z kolei potrzebny jest mariaż z wrażliwym

„uchem rzeczowym” – ot i kółko się zamyka, czyli otwiera…

Zamiast podsumowania

Mamy nadzieję, że podczas rozwiązywania tego mini-testu pojawiały Ci się wątpliwości, że

nie od razu, bez zastanowienia chciało Ci się wskazać jedną – jedynie słuszną propozycję

odbioru przywołanego komunikatu… Jeśli nasze nadzieje nie były płonne, to znaczy, że

jesteś Osobą Refleksyjną, a tą zabawą udało nam się zaprosić Cię do jeszcze bardziej

wnikliwego namysłu nad tym: kto? co? kiedy? do kogo? jak? gdzie? w jaki sposób? i w jakim

celu? się zwraca.

13

Ecce homo!

W tym właśnie jest wielkość człowieka, że nie działa 0-1 (zero-jedynkowo), bo gdyby tak

było, to już dawno zastąpiłyby nas komputery. My - Ludzie jesteśmy pojedynczymi

Indywidualnościami, które skupiają się w grupy dla wspólnych korzyści, jakie niesie

pozytywna synergia płynąca z komunikacji międzyludzkiej. Każdy i każda z nas jest OSOBĄ

ZDOLNĄ, a niektóre nawet mają TALENT. Właściwa komunikacja, czyli m.in. słuchanie

„czworgiem uszu” pomaga w rozwijaniu się tego, co w nas najlepsze –

CZŁOWIECZEŃSTWA.

A teraz już praktyka w przełożeniu na lekcje. Zachęcam – spróbujcie…

MODUŁ II. Jak wykorzystać twórcze ćwiczenia w praktyce edukacyjnej?


Lekcje matematyki.

Temat : Mierzenie odcinków. Zamiana decymetrów na centymetry.


Ćwiczenie pt. „ Najwyższa budowla”
Temat: Mierzenie. Miarka centymetrowa. Odmierzanie odcinków.

Niezbędne materiały do wykonania ćwiczenia: kartki ksero A4 po 4 szt. dla każdego
zespołu siedmioosobowego zespołu/grupy

Na czym polega zadanie, czyli co trzeba przemyśleć i co wykonać, aby otrzymać punkty?

Zadaniem każdej grupy będzie zbudowanie jak najwyższej, jak najbardziej oryginalnej
i jak najbardziej trwałej budowli, która będzie samodzielnie stała na ławce ( nie
podtrzymywana przez nic i nikogo). Macie do dyspozycji cztery kartki papieru A4, z
których trzeba zbudować tę budowlę.
Najbliższe dwie minuty to czas na zastanowienie się ( myślenie) w waszym zespole – jak
najlepiej wykonać to zadanie? W tym czasie nie wolno używać materiałów – kartek, aby
popróbować przychodzące wam na myśl rozwiązania. Po upływie dwóch minut, otrzymacie
cztery minuty, aby wykonać zadanie. Po tym czasie wasza budowla musi stać samodzielnie.
Sprawdzimy jak wysoka jest każda budowla i ile centymetrów mierzy. Przyznamy po 2 pkt za
każdy centymetr wysokości waszej budowli oraz do 25 pkt za jej oryginalność a także do 25
pkt. Za waszą współpracę w zespole, aby najlepiej rozwiązać zadanie wykorzystując
potencjał/zdolności każdego członka zespołu oraz czas i materiał dany w tym zadaniu.
Sprawdzimy także z ilu odcinków zbudowana jest wasza budowla i ile mierzy decymetrów a
ile centymetrów. Czy zadanie jest zrozumiałe? Czy macie jakieś pytania?

14

Omówienie:
1/ Ile centymetrów mierzy wasza budowla?
2/Co stanowiło trudność w zadaniu?
3/ Jakie mieliście pomysły i dlaczego ten pomysł, którego realizację widzimy uznaliście
za najlepszy?
4/ Jak dobrze wykorzystaliście materiał aby budowla miała najwięcej centymetrów?
5/ Z czego najbardziej jesteście dumni?
6/ Gdybyśmy mogli powtórzyć to zadanie, co zrobilibyście inaczej, lepiej?

Podczas realizacji tego zadania warto uświadomić uczniom jak ważne jest w myśleniu i
tworzeniu rozwiązań stosowanie etapów procesu twórczego. Oto jego elementy:
1/ Zrozumienie zadania ( polecenia)
2/ Generowanie pomysłów i wybór najlepszego
3/ Podział ról i zadań w zespole wykorzystując mocne strony, zdolności poszczególnych osób
4/ Wykonanie zadania
5/ Weryfikacja ( sprawdzenie)
6/ WNIOSKI ( jako najważniejszy element pracy twórczej)

Wyzwanie „ Najdłuższa droga”
Temat: Linia prosta i półprosta. Odcinek.

Materiały: kubek jednorazowy, gumka recepturka, 3 spinacze do papieru, kartka A4, słomka
do napojów, mały kawałek plasteliny, 3 karteczki samoprzylepne , tzw„centówki”, talerzyk
papierowy,

Dodatkowy materiał dostarczony pod koniec wykonywania zadania: cukierek np. z mieszanki
czekoladowej „bajeczny”, długopis z łatwo wyjmowanym wkładem, kolczyk lub bransoletka
na gumce
( element biżuterii, który można podzielić)

Zadaniem siedmioosobowej grupy uczniów jest zbudowanie z dostarczonych materiałów jak
najdłuższej drogi. Ocenie podlegać będzie długość drogi, za każdy centymetr długości drogi
otrzymacie 1pkt, za twórcze użycie materiałów do zbudowania jak najdłuższej drogi
otrzymacie do 25 pkt, za dobrą współpracę w zespole otrzymacie również do 25 pkt.
Dodatkowo , otrzymacie do 25 pkt. za pokonanie trudności jakie pojawią się podczas
rozwiązywania waszego zadania, podczas waszej pracy.
Macie dwie minuty na wymyślenie strategii, jak z dostarczonych materiałów zbudować
najdłuższą drogę i jak najbardziej efektywnie użyć dostarczonych materiałów a następnie
pięć minut na zbudowanie waszej drogi na podłodze, w linii prostej tak , aby możliwym było
zmierzenie jej miarką centymetrową.
Czy zadanie jest zrozumiałe? Czy są jakieś pytania? Co nie jest zabronione jest dozwolone.
Pamiętajcie jednak, że wolno użyć tyko leżących na waszej ławce materiałów i niczego
więcej.

Informacja dla nauczyciela:
Po upływie 2 minut, które dajemy zespołom na myślenie jak wykonać zadanie, w momencie
rozpoczęcia wykonywania zadania, obserwujemy kto jest liderem grupy. Z każdej grupy
wywołujemy lidera do siebie przekazując informację, że od tego momentu Az do zakończenia
zadania nie wolno im już mówić. Po upływie kolejnych 2 minut zapraszamy do siebie kolejną
osobę z każdej grupy i zawiązujemy jej ręce tasiemką informując, że od tej chwili aż do końca

15

zadania nie mogą zdjąć tasiemki z rąk. Na minutę przed zakończeniem zadania dajemy każdej
grupie dodatkowy element nie mówiąc czy mają coś z nim zrobić. Są to; dla I gr. - długopis,
dla II grupy - cukierek, dla III grupy - kolczyki lub bransoletka zrobiona na gumce( łatwa do
przerwania) dla IV grupy - kawałek waty. Jeśli ktokolwiek z grupy zada pytanie; czy lub jak
ten nowy materiał wykorzystać, odpowiedz: co nie jest zabronione jest dozwolone. Po
zakończeniu zadania omawiamy wykonanie zadania wg następujących punktów:
1/ Jak rodziły się pomysły?
2/ Jak podzieliliście role i zadania ?
3/ Czy wykorzystaliście swoje mocne strony?
4/ Co udało się wam najlepiej?
5/ Jak twórczo użyliście materiałów aby droga była jak najdłuższa?
6/ Czy możemy zmierzyć miarką centymetrową ile decymetrów, centymetrów a może nawet
metrów liczy wasza droga?
Ułóżcie zadanie z treścią o waszej drodze. Niech rozwiąże je grupa, która pracowała obok
was.
Uczniowie po napisaniu treści zadania wymieniają się zadaniami i rozwiązują je w
grupach/zespołach.

Inne zadanie, które może być ciekawą lekcją plastyki lub godziny wychowawczej a
wykonanie z trójkątów, kwadratów i kół może nadal dotyczyć matematyki

Temat: „Kreatywne…, czyli niech się stanie…”

Materiały: 7 arkuszy rozłożonej gazety (dla każdej osoby z drużyny)

Wyzwanie to składa się z dwóch części. W pierwszej części będziecie samodzielnie przez
3 min wymyślać i tworzyć namacalne rozwiązanie waszego Wyzwania. W drugiej części
trwającej kolejne trzy minuty będziecie udzielać po kolei odpowiedzi na zadane pytanie.
Waszym Wyzwaniem jest stworzenie „czegoś” wykorzystując jeden arkusz gazety,
nazwanie swego dzieła i udzielanie odpowiedzi na pytanie. Będziecie wymyślać i
budować swoje rozwiązania jednocześnie bez możliwości porozumiewania się przez
wspomniane 3 minuty a następnie po kolei zgodnie z ruchem wskazówek zegara będziecie
prezentować swoje dzieła odpowiadając na pytanie ujawnione w II części. Pierwszą
osobę, która udzieli odpowiedzi wskaże ekspert punktujący wyzwanie. W części II za
każdym razem, kiedy kolejka dojdzie do ciebie znajdziesz inną nazwę i udzielisz innej
odpowiedzi na pytanie: dlaczego warto mieć to co stworzyłeś? Warto stworzyć punktacje
jako dodatkową motywację dla pracy zespołowej. Ocenie podlega:
1/ kreatywność wymyślonego przez ciebie dzieła - do 10 pkt
2/ odpowiedzi - za każdą twórczą odpowiedź 5 pkt, za typową 1 pkt).

Waszym Wyzwaniem, które będziecie rozwiązywać indywidualnie, jest stworzenie
„czegoś” z gazety a następnie po kolei udzielanie odpowiedzi na pytanie: dlaczego warto
mieć to co stworzyłeś, aż do wyczerpania się czasu 3 min.

Temat: Czy to tylko KOŁA? Utrwalenie wiadomości na temat figur geometrycznych.

Materiały: kartka formatu A4, na niej narysowane 12 kół średnicy 4cm

Wyzwaniem dla każdego ucznia jest stworzenie w pracy indywidualnej, bez
porozumiewania się nowych jakości z 9-12 kół 9 mogą to być także kwadraty, trójkąty,

16

czworokąty lub inne figury geometryczne, które każdy narysuje w np. w 3 rzędach.
Należy dokończyć „koła” ( kwadraty, trójkąty, …) tak, aby powstały nowe i nie
powtarzające się obrazy. Każde koło to inny pomysł na to, czym może ono być. Pierwsze
koło „zagospodarowuje’ osoba, którą wyznaczy ekspert, kolejny rysunek wykonuje osoba
siedząca z lewej strony osoby, która rozpoczynała itd. aż do wyczerpania czasu lub
wykorzystania w rysunkach wszystkich kół. Czas przeznaczony na tę część zadania to 4
min. Po upływie tego czasu drużyna otrzymuje kolejne 3 min i każdy po kolei, zgodnie z
ruchem wskazówek zegara mówi o swoich rozwiązaniach – co powstało z koła, z którym
pracował. Po udzieleniu odpowiedzi przekazuje rysunek kolejnej osobie itd. aż wszystkie
koła /rysunki zostaną omówione.

Przyroda

Temat: Zwierzęta domowe, egzotyczne i leśne
Materiały to: 3 pudełka bez oznaczeń

15 karteczek o wymiarach 5x5cm z nazwami zwierząt dla grupy odbiorców oraz lista zwierząt

w kolejności j/w z podaniem cyfry pudełka w którym mają się znaleźć - dla grupy

nadawców.

Oto nazwy zwierząt: wilk (2), owca (1) zaskroniec(2), motyl(2), puma(3), lis(2), tygrys(3),

kret(2), paw(1) kameleon(3), traszka(2), słoń(3), koza(1) żyrafa(3), kura(1)małpa(3), zając(2),

gęś(1) kukułka(2), krokodyl(3), kot (1), wiewiórka( 2) koń (1)

Wasze wyzwanie będzie polegało na wymyśleniu pozawerbalnego i bez-dźwiękowego

systemu znaków, dzięki któremu nazwy zwierząt umieszczone na podanej liście ( podanej

osobie, którą wskażecie jako waszego nadawcę) zostaną prawidłowo powkładane do

odpowiednich pudełek ( na ławce kładziemy 3 pudełka). Waszym zadaniem będzie podzielić

się na dwa zespoły; nadawców i odbiorców. W pierwszej części trwającej 3 minuty będziecie

mogli swobodnie porozumiewać się, aby wspólnie obmyślić system oryginalnych znaków

dla rozpoznania poszczególnych zwierząt oraz własny kod dla rozpoznania poszczególnych

pudełek . Na ławce leżą przed wami pocięte paski z nazwami zwierząt. Nie wiecie jeszcze,

które zwierzęta mają trafić do którego pudełka. Te listę otrzyma wasz nadawca po upływie

czasu przeznaczonego na wymyślenie waszego oryginalnego kodu dla zwierząt i pudełek.

1. W drugiej części trwającej 2 minuty będziecie wkładać karteczki z nazwami zwierząt

według kodu niewerbalnego wymyślonego w pierwszej części zadania i

przekazywanego odbiorcom przez nadawców w momencie ruszenia czasu w części

drugiej. W drugiej części nie wolno użyć żadnych powszechnie znaków typu

potakiwanie, kręcenie głową, kciuk skierowany do góry lub do dołu aby

zakomunikować np.informację, że coś zostało włożone źle do pudełka...itp

17

Punkty dla was:

1/ Za współpracę w drużynie – do 15 pkt

2/ Za oryginalne kody dla zwierząt – 3 pkt za twórczy kod, 1 pkt za zwyczajny

3/ Za oryginalne kody dla pudełek – j.w,

4/ Wszystkie zwierzęta prawidłowo umieszczone w odpowiednich pudełkach – 25 pkt

Omówienie i kilka rad:

- dokładnie należy omówić w jaki sposób grupa opracowała system kodu, czym się

kierowała? Czy okazał on się trafny, jeśli nie to dlaczego?

- Czy system znaków był jasny, klarowny a jednocześnie niestereotypowy?

- Jaka sytuacja okazała się zaskoczeniem, czy czegoś grupa nie zdołała przewidzieć i

jak wówczas zadziałała?

- Kto podejmował ”trudne” decyzje i na jakich przesłankach je oparł?

MODUŁ III. Inne jeszcze TWÓRCZE przykłady – metody i techniki myślenia

twórczego , czyli twórcze inspiracje dla pobudzenia inteligencji i zdolności uczniów…

Arkusz pytań do problemu: CHARAKTER

• Jaki jest CHARAKTER? Wypisz jak najwięcej jednowyrazowych, przymiotnikowych

określeń

• Do czego może służyć nam CHARAKTER? Wymień jak najwięcej niezwykłych

zastosowań dla ludzi sytuacji, miejsca, czasu…

• Jak inaczej można nazwać CHARAKTER?
• Uzupełnij na wiele sposobów porównanie: „CHARAKTER jest, jak… ponieważ…”
• Co jest interesującego w CHARAKTERZE? Wypisz jak najwięcej rzeczy, zjawisk…,

które wydają Ci się w CHARAKTERZE dziwne, interesujące, zaskakujące

• Jakie problemy dla człowieka rodzi CHARAKTER / Jakie mogą wyniknąć kłopoty z

powodu CHARAKTERU?

• Wymień jak najwięcej możliwych trudności, których źródłem jest CHARAKTER.
• Gdzie najlepiej czuje się CHARAKTER?
• Jakie masz pytania do CHARAKTERU? Napisz jak najwięcej pytań, jakie masz Ty,

jakie mogą mieć ludzie, zjawiska, rzeczy do CHARAKTERU.

• Stwórz gwiazdę skojarzeń dla słowa CHARAKTER.

18

• Wykorzystaj zgromadzone w gwieździe skojarzenia do napisania opowiadania „Żywot

CHARAKTERU…”

D. SUPERPOZYCJE.
Każda osoba losuje dwa wyrazy z puli rzeczowników i przymiotników. Następnie należy
narysować 3 rzeczy, które mogłyby takie być, np. ktoś wylosował: słodki i drewniany-
musi narysować 3 rzeczy które takie są.

E. KRYTYKA I OBRONA OBIEKTU.
Jedna grupa skrytykuje KAPELUSZ – napiszcie Kapelusz jest (jaki?) za lekki i często
zwiewa go wiatr, nie jest dostępny dla każdego – zbyt drogi, …

Obrona – spójrzcie z perspektywy Kapelusza, wczujcie się w kapelusz.
Odpowiedzcie w liczbie pojedynczej.
Np. jestem często obiektem żartów - jestem porównywany do przykrycia w pudle,
ludzie mówią…”każde pudło musi mieć swoje przykrycie”, moja pani dba o mnie
tylko póki się jej nie znudzę , najwyżej jeden sezon, potem ląduję w śmietniku…
W ten sposób powstaje nam rys osobowy, charakterologiczny naszego
KAPELUSZA – możemy wprowadzić np. monolog Kapelusza w przedstawieniu

H. ZDANIA NIEDOKOŃCZONE

Dokończcie w ZDANIE ZWIĄZANE Z KAPELUSZEM

1/ Ważne dla mnie jest ….
2/ Ogarnia mnie zniechęcenie , gdy…
3/ Nie lubię….
4/ Dziwi mnie…
5/ Zawsze mogę liczyć …
6/ Cieszę się…
7/ Cenie sobie…
8/ Mam trudności , gdy…
9/ Brakuje mi…
10/ Co by było gdyby…
11/ Największe rozterki przezywam gdy…
12/ Zabawne jest to, że…

I. ZESPOŁOWA BURZA MÓZGÓW.
Wymień okazje , kiedy ludzie nakładają KAPELUSZ,
Wymień co może być w KAPELUSZU, wewnątrz...

J. ŁĄCZENIE NA SIŁĘ
Najpierw każdy uczestnik wmyśla sobie jakąś rzecz. Potem drugą rzeczą- celowo
wymuszoną- jest KAPELUSZ. Następnie należy jeden z rzeczowników zamienić na
przymiotnik, tak, aby powstała nowa jakość, np. kapeluszowe korale, czy koralowy
kapelusz. Wymyśloną przez siebie jakość należy narysować i zastanowić się, do czego
mogło by to służyć. Rysunki służą jako inspiracja w poszukiwaniu rozwiązań.

K. NADAWANIE TYTUŁÓW MUZYCE NA ZASADZIE „X CZYLI Y…”.

Inspiracja do poszukiwań tytułu przedstawienia, czy do głównego motywu.

19

Uczestnicy warsztatu słuchają utworu muzycznego. Ich zadaniem jest wymyślenie tytułu
do usłyszanego utworu.
Tytuł należy wymyślić według matrycy: „X czyli Y”, przykładowo” „ Mama wraca z
wywiadówki – wkładaj kapelusz – Twoją czapkę niewidkę i przenoś się w inny wymiar…

Czy możesz tego typu techniki twórcze wykorzystać na swojej lekcji?, w jakim temacie?

MODUŁ IV. JAK CIEKAWIE PROWADZIĆ LEKCJE?

1/ Wzbudź ciekawość PYTANIEM
a/ wiedza ogólna: „Dlaczego rząd chce wprowadzić podatek liniowy”
b/ Metody: ”Jak zdaniem ekspertów najlepiej rozwiązać problem globalnego ocieplenia?”
3/ Definicje: „Co to jest depresja?” / pozwól na geografii rozważyć również definicję
psychologiczną, poproś o znalezienie cech wspólnych/
4/ Tytuły: „ Jak myślicie, o czym opowiada Mollier, w utworze „Świętoszek”
5/ Zasady działania: „Jak działa telewizor?”
6/ Wynik: Jak zakończy się ta historia?, Jakie jest rozwiązanie tego problemu?
Zachęcaj do spekulowania; powiedz: zgadnijcie, możecie „strzelać”…
Niech uczniowie dobiorą się w pary, w małe grupki i znajdą odpowiedź na postawione
pytanie
7/ Lektury szkolne
Zanim zadasz lekturę powiedz uczniom pod jakim katem mają czytać, podaj zagadnienia, nad
którymi będziecie się zastanawiać, zadaj pytania , na które czytając powinni sobie
odpowiedzieć. Uczniowie mają prawo wiedzieć, w jaki sposób będziesz chciała/ł sprawdzić,
czy przeczytali treść. W przypadku trudnego języka lub „grubości” książki, pozwól uczniom
mającym problemy z czytaniem, z twoim przedmiotem - skupić się na fragmentach/
przeczytać tylko te rozdziały, które będą przedmiotem opracowywania lektury na lekcji.
8/ Nie bój się poszukiwać i stosować różnorodnych narzędzi, którymi możesz najbardziej
efektywnie nauczać swoich uczniów. W repertuarze metod dydaktycznych mamy ich
kilkanaście, nie warto więc trzymać się schematycznie wykładu i ćwiczeń, warto pomóc
uczniom odkrywać wiedzę multisensorycznie, wielozmysłowo, w oparciu o ich preferencje w
uczeniu się. Warto poszukiwać właściwego klucza do skutecznego nauczania, aby uczeń lubił
się uczyć i lubił swoją szkołę.





WIĘCEJ O NARZĘDZIACH NAUCZANIA …

METODY pracy kreatywnego Nauczyciela:

1/ Wykład – jak go uatrakcyjnić?
Podziel klasę na 3-4 zespoły
1/ Zadający pytania – ich zadaniem jest po wykładzie zadać co najmniej dwa pytania lub
wiele pytań dotyczących omówionego tematu
2/ Stawiający hipotezy i twierdzenia
…dwa twierdzenia, które są pomocne w zrozumieniu treści, wyjaśniają dlaczego
3/ po wykładzie komentują to co wzbudziło ich ciekawość, z czym się zgadzają lub nie…

20

4/ przygotowują notatkę – najważniejsze informacje dla pozostałych uczniów w klasie
5/ po wykładzie podają konkretne przykłady lub sposoby zastosowania poznanego materiału
lub….przedstaw pytania do tego o czym będziesz mówić, wygrywa ta grupa , która udzieli
najwięcej poprawnych odpowiedzi.

Twoja pomoc będzie jeszcze bardziej efektywna jeśli:

1/ Napiszesz pytania / dodatkowe/ do trudnego tekstu , który uczeń ma opracować
samodzielnie np. w pracy domowej, podczas samodzielnej pracy na lekcji. Warto stosować
także prace domowe i polecenia tzw. „do wyboru”. Nie dawaj uczniowi zdolnemu
dodatkowej pracy jakby „za karę”, (zrobisz więcej, bo jesteś zdolny), ale podsuwaj mu ,
zachęcaj, dyskutuj z nim jak z partnerem intelektualnym, wyszukuj ciekawostki z dziedziny,
która go interesuje.
2/ Pomożesz podkreślić lub podkreślisz uczniowi najistotniejsze treści w przypadku pracy z
podręcznikiem i nowymi treściami, naucz swoich uczniów pracy z zakreślaczami – ucz
poszukiwania i wyławiania informacji w niedoborze czasu, środków, dostępnej wiedzy
3/ Zmodyfikuj formę prac klasowych , szczególnie w przypadku klasówki z całego działu
uwzględniając możliwości ucznia zdolnego / wnioskowanie, łączenie wiedzy, dywagowanie/
4/ Stosuj sprawdziany w różnej formie, bazuj na różnorodności – ona zaciekawia
5/ Zawsze zapowiadaj klasówkę, nie zaskakuj ucznia, aby przyłapać go na tym czego może
jeszcze nie umie, pytaj ucznia o jego zdanie na ten temat, o porównanie z…
6/ Od czasu do czasu, daj możliwość zaliczenia sprawdzianu w formie ustnej. Wystarczy
obecność innego/wolnego w tym czasie nauczyciela/ i np. nagranie odpowiedzi ucznia na
dyktafon, ważne szczególnie w przypadku zdolnego dyslektyka
7/ Przekazuj, wypożyczaj do domu taśmy, których uczniowie w klasie słuchali, oglądali
rozszerzające treści, wprowadzające nową wiedzę.
8/ Akceptuj sytuację, w której uczeń podchodzi do ciebie podczas lekcji, aby zapytać…
Wytłumacz innym uczniom dlaczego jest mu to potrzebne.
9/ Daj możliwość poprawy sprawdzianu. Określ datę/ czas do kiedy może poprawiać
klasówkę. Oceń ucznia konstruktywnie, omów pracę i czuwaj nad nadmierną ambicją.
Daj mu rzetelną informację zwrotną, co już potrafi, a czego jeszcze oczekujesz na wyższą
ocenę, którą może otrzymać ponieważ potrafi się nauczyć, wie jak to zrobić. Jeśli potrzeba
mu tylko jeszcze trochę czasu zapytaj ile, kiedy odpowie/napisze – ustal. Jeśli jest to możliwe
niech zaproponuje termin sam uczeń/ nie może być zbyt odległy!/
10/ Dokładnie określ, co uczeń musi umieć na jaki stopień, omów dokładnie co i dlaczego na
tzw.”6”
11/Określaj co/ jakie treści wychodzą poza program i chciałbyś/ abyś , aby uczeń poznawał
12/ Czasem warto wejść do klasy i powiedzieć : „ Dziś wszyscy na wstępie dostają ode mnie
piątki za pracę i naukę na dzisiejszej lekcji, aby zachować ten stopień trzeba będzie ….
13/ Zadawaj prace projektowe i grupowe. Dają one możliwość wykazania się uczniowi
zdolnemu, pomocy innym, uczenia się współpracy w zespole, uspołeczniania. Pamiętaj , aby
uczeń zdolny mógł pracować w różnych grupach, nie zawsze w tej samej i nie zawsze dawaj
swobodę w dobieraniu się do grup / będą wybierać „swoich”/
14/ Nie zawsze sprawdzaj wiedz - trenuj i oceniaj również nabyte umiejętności
np. skonstruuj, sprawdź czy, uruchom, przekonaj nas swoim doświadczeniem, że ….
15/ Poszerzaj słownictwo, rozszerzaj pojęcia, definicje, zachęcaj do analizowania zjawisk…
16/ Zdiagnozuj zdolności, odkryj talenty i pracuj z uczniem zdolnym w oparciu o nie.

21

MODUŁ II. KREATYWNOŚĆ PILNIE POTRZEBNA …w SZKOLE

„ ABY ZDOBYWAĆ WIELKOŚĆ, CZŁOWIEK MUSI TWORZYĆ,
A NIE ODTWARZAĆ” [Antoine de Saint – Exupéry]

- potrafisz twórczo rozwiązywać problemy?

- nie boisz się wyzwań, ryzyka?

- myślisz i działasz poza schematami, innowacyjnie?

- łatwo adoptujesz się do ciągle zmieniających się warunków?
- potrafisz pracować zespołowo?

- umiesz zarządzać czasem, ludźmi, sobą, zadaniem?

- Jeśli TAK, ta wiadomość jest dla Ciebie!

Aby rozróżnić pojęcia:
Kreatywność to cecha osoby. Twórczość - to cecha wytworu.

Twórcze jest to co :

a/ nowe - oryginalne, prowadzi do czegoś więcej

w przyszłości, wymusza zmianę

b/społecznie użyteczne – sensowne, logiczne, przydatne, pożyteczne, wartościowe

Kreatywność jest związana z umiejętnością spojrzenia na dane zagadnienie z nowego, innego

punktu widzenia.Polega to na zakwestionowaniu oraz restrukturalizacji

posiadanej wiedzy, co umożliwia nowe spojrzenie na daną

kwestię. Kreatywność to styl: myślenia, działania, życia…

†

† Tylko widzenie starej i młodej kobiety daje nam pełen obraz, całość

22

† Jeśli nie jesteśmy w stanie dostrzec którejś z nich, jesteśmy ubożsi o ten obraz(

wiedzę, poznanie)

KREATYWNOŚĆ to kluczowa strategia edukacyjna, to przyszłość naszej edukacji, powinna

być traktowane na równi z nauką czytania i pisania.

Szkoła musi stawać się innowacyjnym przedsiębiorstwem, gdzie uczeń będzie brał czynny

udział w dialogu na temat tego , czego będzie się uczył i jak będzie się uczył, w przeciwnym

razie, szkoła będzie skamieliną.

Najlepszym miejscem dla rodzenia się i rozwoju kreatywności jest szkoła , czas szkoły

podstawowej i gimnazjum.

„Przeważająca część współczesnej edukacji jest kompletnie nieskuteczna. Zbyt często

podajemy dzieciom ścięte kwiaty, chociaż powinniśmy je uczyć samodzielnego uprawiania

roślin” (J. Gardner)

Uczniowie chcą samodzielnie odkrywać wiedzę, twórczo wyrażać siebie, dyskutować,

kwestionować…Cenią twórczość jako wartość i chcą poświęcać jej czas. Ucząc - stymuluj za

pomocą wielu bodźców, nauczaj używając wielu połączonych metod, w oparciu o rzeczywiste

problemy, ucz multi-medialnie ponieważ wówczas masz szanse na skuteczne porozumienie

się ze swoim uczniem a on dzięki Tobie ma szansę odnieść sukces na miarę swoich

możliwości i być przekonanym, że to co najpiękniejszego przydarzyło mu się podczas wielu

lat edukacji to jego mądry, życzliwy i wspierający NAUCZYCIEL.