Świat islamu (6271-05)

2008-12-14

(c) Katarzyna Górak-Sosnowska

1

Kobieta i mężczyzna w świecie
islamu

Kobieta w Koranie

€

Wasze kobiety są dla was polem uprawnym.
Przychodźcie więc na wasze pole jak chcecie (2:223)

€

One są ubiorem dla was, a wy jesteście ubiorem dla
nich (2:187)

€

Mężczyźni stoją nad kobietami ze względu na to, że
Bóg dał wyższość jednym nad drugimi i ze względu

Bóg dał wyższość jednym nad drugimi, i ze względu
na to, że oni rozdają ze swojego majątku (4:34)

€

Mahomet: Najlepszymi spośród was są ci, którzy są
najlepsi dla swoich żon

Świat islamu (6271-05)

2008-12-14

(c) Katarzyna Górak-Sosnowska

2

Zakładanie rodziny

•

Związek małżeński jest nie tylko relacją między
jednostkami, ale także ich rodzinami

•

Nie można poślubić:

▫ Krewnego w stopniu mahram
▫ Wdowy (do 4 mies. I 10 dni)
▫ Rozwódki (do 3 mies. lub +)
▫ Po talak ba’in
▫ Nie-muzułmanina / nie z ahl al-kitab

Dar ślubny

•

Rodzaje:

▫ mahr musamma
▫ mahr al-misal

Świat islamu (6271-05)

2008-12-14

(c) Katarzyna Górak-Sosnowska

3

Małżeństwa

•

Zawdż al-muta – czasowe (szyici)

•

Nika at-tahil – zezwalające

•

Zawdż urfi – nieoficjalne

•

Zawdż misjar – na przychodne

Hidżab w Koranie

•

Powiedz wierzącym kobietom, żeby spuszczały skromnie swoje
spojrzenia i strzegły swej czystości; i żeby pokazywały jedynie te
ozdoby, które są widoczne na zewnątrz; i żeby narzucały zasłony
na piersi, i pokazywały swoje ozdoby jedynie swoim mężom lub
ojcom (24:31)

•

A kiedy prosicie je o jakiś przedmiot, to proście je spoza zasłony

y p

j

j

p

,

p

j

p

y

(33:53)

•

O Proroku! Powiedz swoim żonom i swoim córkom i kobietom
wierzącym, aby się szczelnie zakrywały swoimi okryciami. To jest
najodpowiedniejszy sposób, aby były poznawane a nie były
obrażane (33:59)

Świat islamu (6271-05)

2008-12-14

(c) Katarzyna Górak-Sosnowska

4

Liczba mężczyzn na 100 kobiet (2004)

Algieria

102

Arabia Saudyjska

116

Egipt

100

Bahrajn

135

Irak

103

Katar

172

Jemen

103

Kuwejt

151

Jordania

108

Oman

134

Liban

96

ZEA

185

Libia

107

Sudan

101

Mauretania

98

Syria

102

Maroko

100

Tunezja

101

Dzietność

10

0

2

4

6

8

Tu

ne

zja

Liban

Ba

hra

jn

Ku

we

jt

M

ar

ok

o

Al

gie

ria

ZEA Lib

ia

Ka

ta

r

Eg

ipt

Syr

ia

Jo

rd

an

ia

Ira

k

Sud

an

Ara

bia S

au

dy

jska

Om

an

Ma

ur

et

ani

a

Je

me

n

1970-75
2005-05

Świat islamu (6271-05)

2008-12-14

(c) Katarzyna Górak-Sosnowska

5

Rozwody a płodność w wybranych
państwach arabskich (1990-97)

0

5

10

15

20

25

30

35

40

Algieria

Egipt

Sudan

Jemen

Mauretania

Maroko

Płodna
Niezdolność do poczęcia (małżeństwo powyżej 2 lata)
Niezdolność do utrzymania ciąży (małżeństwo powyżej 5 lat)

Stan cywilny kobiet w wybranych
państwach arabskich

Bahrajn

Liban

Kuwejt

Maroko

Arabia Saudyjska

Katar

Oman

Jordania

ZEA

Algieria

Bahrajn

0%

20%

40%

60%

80%

100%

Jemen

Egipt

Sudan

Kuwejt

panna

zamężna

wdowa

rozwódka

Świat islamu (6271-05)

2008-12-14

(c) Katarzyna Górak-Sosnowska

6

Średni wiek zamążpójścia kobiet i
mężczyzn (1992-2000)

M

K

M

K

Algieria

30,1

25,9

Oman

26,0

22,0

Bahrajn

29,7

26,7

Katar

28,8

26,5

Egipt

28,2

22,7

A.

Saudyjska

27,7

24,2

Jordania

26,9

23,9

Sudan

31,3

25,3

Kuwejt

27,6

25,3

Syria

28,5

24,5

Libia

32,0

29,2

Tunezja

30,1

26,5

Maroko

?

26,4

ZEA

26,5

24,3

Jemen

24,3

20,6

Kraj

Odsetek kobiet

zamężnych w

wieku 15-19

Małżeństwo

z bratem

ciotecznym/
stryjecznym
(1995-2003)

Odsetek kobiet w wieku 15-49

poddanych FGM/C

(1997-2005)

1967-

1976

1995-

2003

ogółem

tereny

miejskie

tereny

wiejskie

Algieria

2

22

Arabia

7

41

Saudyjska
Autonomia
Palestyńska

17

14

28

Bahrajn

4

24

Egipt

22

10

97

94,6

98,8

Jemen

17

31

22,6

25,8

21,5

Jordania

6

26

Katar

4

34

Kuwejt

38

5

26

Liban

4

18

Libia

40

1

43

Maroko

13

19

Mauretania

28

43

71,3

64,8

76,8

Świat islamu (6271-05)

2008-12-14

(c) Katarzyna Górak-Sosnowska

7

Kraj

Nabór do szkół podstawowych

1990

2005

M

K

Algieria

89

97

98

95

Arabia Saudyjska

59

78

77

79

Autonomia
Palestyńska

80

80

80

Bahrajn

99

97

97

97

Egipt

84

94

96

91

Irak

88

94

81

Jemen

51

75

87

83

Jordania

94

89

88

90

Katar

89

96

96

96

Kuwejt

49

87

87

86

Liban

73

92

93

92

Libia

96

9

Mauretania

35

72

72

72

Maroko

56

86

89

83

Oman

69

76

75

76

Sudan

40

43*

Syria

91

95*

Tunezja

94

97

97

97

ZEA

103

71

71

70

Kraj

Szkoły podstawowe

Szkoły średnie

Szkoły wyższe

K

%K do M

K

%K do M

K

%K do M

Algieria

Arabia Saudyjska

57

0,92

51

0,96

33

1,50

Autonomia
Palestyńska

86

1,00

92

1,05

39

1,03

Bahrajn

97

1,01

93

1,07

45

1,84

Egipt

94

0,97

77

0,94

Jemen

63

0,73

21

0,46

5

0,38

Jordania

92

1,02

82

1,02

41

1,10

Katar

94

0,99

86

0,98

34

3,67

Kuwejt

87

1,03

80

1,05

33

2,72

Liban

93

0,99

50

1,12

Libia

59

1,09

Maroko

83

0,94

32

0,86

10

0,87

Mauretania

74

0,99

13

0,82

2

0,30

Oman

79

1,02

75

1,01

15

1,38

Sudan

39

0,83

6

0,92

Syria

92

0,95

56

0,93

Tunezja

98

1,00

69

1,04

33

1,36

ZEA

70

0,97

64

1,06

40

3,24

Świat islamu (6271-05)

2008-12-14

(c) Katarzyna Górak-Sosnowska

8

Państwo

Umiejętność czytania i pisania wśród (2000-2006)

młodzieży (15-25)

dorosłych

1990

2004

1990

Razem

K

K jako

%M

Algieria

77,3

90,1

86,1

92

52,9

Arabia
Saudyjska

85,4

95,9

94,7

96

66,2

Autonomia

8

Autonomia
Palestyńska

99,0

98,9

100

Bahrajn

95,6

97,0

97,3

100

82,1

Egipt

61,3

84,9

78,9

88

47,1

Irak

80,5

Jemen

50,0

75,2*

58,9

32,7

Jordania

81,5

89,9

99,0

100

96,7

Katar

90,3

95,9

97,5

103

77,0

Kuwejt

87,5

99,7

99,8

100

76,7

Liban

92,1

80,3

Libia

68,1

98,0*

96,5

91,0

Mauretania

45,8

61,3

60,5

82

34,8

Maroko

55,3

70,5

55,5

75

38,7

Oman

85,6

97,3

96,7

99

54,7

Sudan

65,0

77,2

71,4

84

45,8

Syria

64,8

79,6

90,2

96

79,9

Tunezja

84,1

94,3

92,2

96

59,1

Literatura

•

K. Górak-Sosnowska, Perspektywy świata arabskiego w
kontekście Milenijnych Celów Rozwoju, Petit + ARABIA.pl,
Warszawa 2007.

•

Human Development Report 2008, UNDP 2008.

•

Progress of Arab Women One Paradigm, Four Arenas, and
more than 140 Million Women, United Nations Development
Fund for Women Arab States Regional Office Egipt 2004

Fund for Women, Arab States Regional Office, Egipt 2004.

•

Unlocking the Employment Potential in the Middle East and
North Africa, World Bank 2003.

•

M. Zyzik, Małżeństwo w prawie muzułmańskim, Elipsa,
Warszawa 2003.