1

116B

POMPY CIEPŁA

mgr inż. Liliana Mirosz

2

25B

1.Zasada działania

System ze sprężarkową pompą ciepła polega na pobieraniu ciepła z tzw. dolnego źródła
(gruntu, wody powierzchniowej, wody głębinowej, powietrza zewnętrznego lub powietrza
wywiewanego z

pomieszczenia), przekazywaniu pobranego ciepła do czynnika roboczego

krążącego w pompie ciepła, podnoszeniu temperatury czynnika roboczego w pompie ciepła
poprzez sprężanie i oddawaniu uzyskanego ciepła do instalacji w obiekcie (tzw. górnego
źródła).

Ciepło odebrane z dolnego źródła i przekazane w parowaczu powoduje parowanie czynnika
roboczego krążącego w pompie ciepła. Para czynnika roboczego jest następnie sprężana,
co

powoduje wzrost jej temperatury. Sprężony czynnik przekazuje ciepło do instalacji w

obiekcie w wymienniku, tzw. skraplaczu. Powoduje to skroplenie i spadek temperatury
czynnika roboczego, a

jednocześnie wzrost temperatury wody w instalacji w obiekcie.

Czynnik roboczy jest następnie rozprężany i jego temperatura ulega obniżeniu, potem
ogrzewa się w parowaczu – obieg zaczyna się od początku.

Rysunek 1.

Schemat działania pompy ciepła (www.retscreen.net).

26B

2.Rodzaje pomp ciepła i instalacji odbierających ciepło

Sprężarkowe pompy ciepła można następująco sklasyfikować ze względu na czynniki
przekazujące ciepło z dolnego źródła oraz do instalacji w obiekcie:

B/W

– pompy ciepła, dla których dolnym źródłem ciepła jest grunt, a górnym

powietrze wewnętrzne lub woda grzewcza; w instalacji dolnego źródła krąży solanka
(pierwszy element oznaczenia -

B), natomiast w instalacji grzewczej krąży woda

(drugi element oznaczenia - W),

B/A

– pompy ciepła, dla których dolnym źródłem ciepła jest grunt, a górnym powietrze

wewnętrzne; czynnikiem pośredniczącym między dolnym źródłem ciepła a pompą
ciepła jest roztwór glikolu (solanka), natomiast między pompą ciepła a górnym
źródłem ciepła powietrze,

W/W

– pompy ciepła, dla których dolnym źródłem ciepła jest woda powierzchniowa

lub

głębinowa, a górnym powietrze wewnętrzne lub woda grzewcza; czynnikiem

pośredniczącym jest woda,

W/A

– pompy ciepła, dla których dolnym źródłem ciepła jest woda powierzchniowa

lub

głębinowa, a górnym powietrze wewnętrzne; czynnikiem pośredniczącym między

dolnym źródłem ciepła a pompą ciepła jest woda, natomiast między pompą ciepła a
górnym źródłem powietrze,

A/W

– pompy ciepła, dla których dolnym źródłem ciepła jest powietrze zewnętrzne,

a

górnym powietrze wewnętrzne lub woda grzewcza; czynnikiem pośredniczącym

3

między dolnym źródłem ciepła a pompą ciepła jest powietrze, natomiast w instalacji
grzewczej krąży woda,

A/A

– pompy ciepła, dla których dolnym źródłem ciepła jest powietrze wywiewane,

natomiast górnym powietrze wewnętrzne; czynnikiem pośredniczącym jest powietrze.

Gruntowe pompy ciepła z bezpośrednim odparowaniem czynnika roboczego (oznaczane
symbolem E) są typem gruntowych pomp ciepła, jednak z uwagi na skomplikowaną
technologię wykonania oraz trudności z projektowaniem obiegu czynnika roboczego i
wynikającą z tego rzadkość stosowania, nie zostały ujęte w niniejszym opracowaniu.

W systemach W/W i W/A pobierających ciepło z wód głębinowych instalacją dolnego źródła
jest zespół studni głębinowych – woda jest ujmowana w tzw. studni czerpalnej, przekazuje
ciepło do czynnika roboczego w parowaczu, i wprowadzana jest z powrotem do gruntu
poprzez tzw. studnię zrzutową. W przypadku wód powierzchniowych woda zasysana jest
przez pompę.

W systemach A/W i A/A parowacz pompy ciepła jest bezpośrednio omywany powietrzem
przy pomocy wentylatora.

W systemach B/W i B/A rolę dolnego źródła pełnią gruntowe kolektory poziome lub pionowe
sondy głębinowe. Krążący w wymienniku gruntowym nośnik ciepła (solanka) pobiera ciepło z
gruntu i przekazuje do czynnika roboczego w parowaczu.

a) pionowy

b) poziomy

c)

studnia głębinowa

Rysunek 2.

Typy wymienników gruntowych (www.retscreen.net).

27B

3.Czynniki robocze

W obiegu pompy ciepła krąży czynnik roboczy, który transportuje ciepło z niższego na
wyższy poziom temperatury. Czynnik roboczy powinien być stabilny chemicznie przy
wszelkich wartościach temperatury roboczej pompy ciepła, a także chemicznie obojętny do
st

osowanych materiałów konstrukcyjnych. Nie może być palny, toksyczny czy wybuchowy,

ani wywierać szkodliwego wpływu na środowisko. Powinien charakteryzować się dużą
objętościową wydajnością grzejną, aby w obiegu pompy ciepła krążyła jak najmniejsza jego
ilo

ść, co decyduje o wymiarach sprężarki.

W pompach ciepła stosuje się czynniki będące mieszaninami kilku substancji o podobnych
lub

takich samych właściwościach fizykochemicznych. Mogą to być roztwory azeotropowe

lub

zeotropowe. Roztwór azeotropowy to mieszanina jednorodnych czynników chłodniczych,

mających podobną temperaturę parowania i skraplania. W związku z tym podczas realizacji
przemian fazowych obiegu termodynamicznego roztwór ten zachowuje się jak jednorodny
czynnik roboczy i nie

wykazuje poślizgu temperaturowego. Natomiast roztwór azeotropowy

to mieszanina czynników mających różną temperaturę parowania i skraplania. W związku z
tym podczas przemian fazowych temperatura parowania i skraplania powstałej mieszaniny

4

może być wyższa lub niższa niż temperatura każdego z jej składników, co powoduje
powstawanie poślizgu temperaturowego.

Obecnie w pompach ciepła najczęściej stosuje się następujące czynniki robocze:

R134a (hydrofluorowęglowodór - czynnik jednorodny o wzorze chemicznym CH₂F-
CF

₃),

R407C (mieszanina zeotropowa R32, R125 i R134a),
R410A (mieszanina zeotropowa R32 i R125),
R404A (mieszanina zeotropowa R32, R125 i R143a).

28B

4.Charakterystyczne parametry techniczne

Poniżej przedstawiono definicje charakterystycznych parametrów technicznych
o

kreślających pompę ciepła wraz z najczęściej występującymi wartościami:

1.

współczynnik efektywności COP (z ang. coefficient of performance) – sprawność
wytwarzania ciepła w urządzeniu, określana jako stosunek mocy grzewczej
uzyskiwanej w pompie ciepła do mocy elektrycznej potrzebnej do napędu sprężarki
(wsp. COP jest tym wyższy, im mniejsza jest różnica temperatury pomiędzy
temperaturą w instalacji w obiekcie a temperaturą źródła ciepła):

a

elektryczn

moc

grzewcza

moc

COP

współczynniki wydajności grzejnej COP kształtują się obecnie na poziomie ok. 4 dla
pomp ciepła typu A/W i A/A, ok. 5 dla typu B/W i B/A oraz ok. 6 dla typu W/W i W/A,

2.

sezonowy współczynnik wydajności grzejnej pompy ciepła SPF (z ang. seasonal
performance factor)

– współczynnik wydajności odniesiony do całego sezonu

eksploatacji źródła ciepła, wg Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 6
listopada 2008 r. w sprawie metodologii obliczania charakterystyki energetycznej
budynku i lokalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość
techniczno-

użytkową oraz sposobu sporządzania i wzorów świadectw ich

charakterystyki energetycznej, Dz. U. Nr 201 poz. 1240:

dla systemu B/W w budynkach istniejących SPF = 3,3, nowych SPF = 3,5,

dla systemu W/W w budynkach istniejących SPF = 3,5, nowych SPF = 3,8,

dla systemu A/W w budynkach istniejących SPF = 2,5, nowych SPF = 2,7,

3.

temperatura dolnego źródła - podawana w oznaczeniu pompy ciepła, np. 10°C w
W10/W50; s

tandardowa wartość temperatury wody przed parowaczem to 10°C,

4. temperatura wody w instalacji grzewczej -

podawana w oznaczeniu pompy ciepła, np.

35

°C w B0/W35; standardowe wartości temperatury wody odpływającej ze skraplacza

wynoszą 35°C i 55°C,

5.

jednostkowa ilość ciepła pobierana z dolnego źródła ciepła:

z gruntu: zależna od rodzaju gruntu, 8 ÷ 40 W/m

2

powierzchni poziomego

wymiennika gruntowego, 30 ÷ 90 W/mb długości pionowego wymiennika
gruntowego,

z wód gruntowych i głębinowych: 4 500 ÷ 5 900 Wh/m³,

z powietrza zewnętrznego: 1,4 ÷ 2,2 Wh/m³.

29B

5.Wykaz urządzeń i instalacji pomocniczych

Poniżej przedstawione zostały wykazy urządzeń oraz instalacji pomocniczych potrzebnych
w przypadku instalowania pomp ciepła typu B/W i W/W.

5

Wykaz urządzeń:

węzeł cieplny

o

pompa ciepła



z automatyką



z elementami zabezpieczającymi (dot. ciśnienia, zamarzania, elementów
elektrycznych)

 z czynnikiem roboczym

o zbiornik buforowy c.o.
o

zasobnik c.w.u. wraz z czujnikami temperatury (możliwość zabudowy w pompie
ciepła)

o

pompy obiegowe (do ładowania zbiornika buforowego c.o. i zasobnika c.w.u.;
możliwość zabudowy w pompie ciepła)

instalacja dolnego źródła (jedna z czterech możliwości)

o

poziomy kolektor płaski



z niezamarzającym nośnikiem ciepła

 ze studzienkami zbiorczymi


z rurami osłonowymi przy przejściu przez ściany budynku

 z rozdzielaczami

o poziomy kolektor spiralny

 z nieza

marzającym nośnikiem ciepła

 ze studzienkami zbiorczymi


z rurami osłonowymi przy przejściu przez ściany budynku

 z rozdzielaczami

o

pionowa sonda głębinowa



z niezamarzającym nośnikiem ciepła



z wypełnieniem odwiertu (np. bentonitem)



z rurami osłonowymi przy przejściu przez ściany budynku

 z rozdzielaczami

o studnia czerpalna i studnia zrzutowa



z pompą głębinową



z pompą tłoczącą wodę do studni zrzutowej



z rurami osłonowymi przy przejściu przez ściany budynku



z wymiennikiem pośrednim (w przypadku parametrów wody gruntowej
odbiegających od dopuszczalnych)

Wykaz instalacji pomocniczych:

armatura hydrauliczna

pięcioprzewodowa elektryczna linia zasilająca

regulator pogodowy

o

czujnik temperatury zewnętrznej

o

czujnik temperatury powrotu pompy ciepła

czujnik temperatury

zasilania pompy ciepła

czujnik poziomu płynu niezamarzającego

czujnik przepływu obiegu dolnego źródła

termostat pokojowy

Wykaz instalacji pomocniczych opcjonalnych:

zdalny system nadzoru i kontroli pompy ciepła

grupa basenowa wraz z automatyką

moduł chłodzenia pasywnego wraz z automatyką

moduł chłodzenia aktywnego wraz z automatyką

moduł wentylacyjny wraz z automatyką

6

30B

6.Zastosowanie pomp ciepła w systemach ogrzewania i przygotowania ciepłej

wody użytkowej

Pompy ciepła mogą być stosowane w systemach ogrzewania w dwóch podstawowych
układach:

z pompą ciepła jako jedynym źródłem zasilania instalacji ogrzewania (tzw. układ
monowalentny),

z pompą ciepła i źródłem uzupełniającym - np. kotłem elektrycznym, gazowym lub
olejowym (tzw. układ biwalentny).

Moc g

rzejna w układzie monowolanentnym może być regulowana na kilka sposobów. Często

stosowana jest regulacja dwustawna polegająca na włączaniu i wyłączaniu silnika
napędowego pompy ciepła (okresowa praca sprężarki). W przypadku pomp ciepła
wyposażonych w kilka sprężarek regulacja polega na kolejnym wyłączaniu sprężarek.

Jednak najkorzystniejszym sposobem regulacji jest bezstopniowa regulacja prędkości
obrotowej silnika napędowego (silnik pompy ciepła musi być wówczas wyposażony w
przetwornicę częstotliwości prądu zasilającego). Regulację ułatwia również zastosowanie
wodnego zasobnika ciepła, jednak w tym przypadku moc pompy ciepła musi być większa,
aby umożliwić jego ładowanie. W przypadku zasobników buforowych można dodatkowo
wyposażyć je w grzałki elektryczne, spełniające rolę źródła uzupełniającego.

W układach biwalentnych pompa ciepła oraz źródło uzupełniające (szczytowe) mogą
pracować w sposób:

rozdzielony

– źródła ciepła nie pracują równocześnie - przy danej temperaturze

granicznej (tzw. biwalentnej) pom

pa ciepła jest wyłączana i załączane jest źródło

szczytowe,

równoległy - pompa ciepła pracuje wraz ze źródłem uzupełniającym do danej
temperatury biwalentnej, a po jej przekroczeniu jest wyłączana i zapotrzebowanie na
ciepło pokrywane jest tylko ze źródła szczytowego,

mieszany

– pompa ciepła pracuje przez cały okres zapotrzebowania na ciepło, ale przy

danej temperaturze biwalentnej uruchamiane jest dodatkowo źródło uzupełniające
(woda powrotna z instalacji centralnego ogrzewania podgrzewana jest w pompie
c

iepła, a następnie dogrzewana do wymaganej temperatury w źródle szczytowym).

W polskich warunkach klimatycznych w budynkach mieszkalnych zazwyczaj korzystniejszy
jest układ biwalentny. Dodatkowo największą efektywność energetyczną pomp ciepła
uzyskuje się w przypadku podłączenia do instalacji niskotemperaturowych (ogrzewanie
podłogowe lub powietrzne).

Wśród systemów przygotowania ciepłej wody użytkowej stosowane są dwa typy rozwiązań:

ciepło przygotowywane jest w pompach ciepła typu powietrze-woda (A/W) niezależnie
od

ciepła do instalacji centralnego ogrzewania; pompy ciepła są wówczas wyposażone

w

zasobniki i eksploatowane w okresach, gdy nie działa instalacja c.o.; często instaluje

się również grzałki elektryczne, które pracują w okresie zwiększonego zużycia wody (tj.
gdy pompa ciepła nie pokrywa zapotrzebowania na ciepło),

współpraca z przygotowaniem ciepła do instalacji centralnego ogrzewania
(podgrzewanie wody wodociągowej wodą powrotną z instalacji c.o. w sezonie
grzewczym oraz z pominięciem grzejników poza sezonem grzewczym).

7

31B

7.Nakłady inwestycyjne i koszty eksploatacyjne

Poniżej przedstawiono nakłady inwestycyjne dla pomp ciepła zasilanych ciepłem z gruntu
oraz

wód głębinowych. W nakładach nie uwzględniono zastosowania elementów

opcjonalnych, tj.:

zdalny system nadzoru i kontroli pompy ciepła (1 500 ÷ 6 500 zł),

grupa basenowa wraz z automatyką (1 000 ÷ 1 500 zł),

moduł chłodzenia pasywnego wraz z automatyką (4 000 ÷ 7 000 zł),

moduł chłodzenia aktywnego wraz z automatyką (8 000 ÷ 9 000 zł),

moduł wentylacyjny wraz z automatyką (5 500 ÷ 6 500 zł).

Duży zakres wartości nakładów inwestycyjnych wynika z silnego wpływu mocy systemu i
typu dolnego źródła (temperatura i rodzaj gruntu lub temperatura i jakość wody gruntowej) na
ceny urządzeń i robocizny (wykopy, odwierty).

Elementy systemu solanka

– woda

Zakres nakładów

inwestycyjnych

1

URZĄDZENIA

1 100

– 9 500 zł/kW

mocy grzewczej

a

Węzeł cieplny na potrzeby ogrzewania i przygotowania ciepłej
wody (wraz z pompą ciepła, bez źródła szczytowego)

b

Kolektor gruntowy lub sonda głębinowa

2

MATERIAŁY/ROBOCIZNA

600

– 4 200 zł/kW

mocy grzewczej

a

Montaż pompy ciepła i elementów w węźle cieplnym

b

Montaż kolektora lub sondy (wraz z wykopem lub odwiertem)

3

PROJEKTOWANIE/SPEŁNIENIE WYMOGÓW FORMALNYCH

2 500

– 3 500 zł

a Projekt geologiczny

Tabela 1.

Zakres nakładów inwestycyjnych dla elementów gruntowej pompy ciepła z

systemem B/W (ceny z roku 2008).

Elementy systemu woda

– woda

Zakres nakładów

inwestycyjnych

1

URZĄDZENIA

900

– 8 700 zł/kW

mocy grzewczej

a

Węzeł cieplny na potrzeby ogrzewania i przygotowania ciepłej
wody (wraz z pompą ciepła, bez źródła szczytowego)

b

Studnia głębinowa

2

MATERIAŁY/ROBOCIZNA

100

– 2 500 zł/kW

mocy grzewczej

a

Montaż pompy ciepła i elementów w węźle cieplnym

b

Montaż studni głębinowej (wraz z odwiertem)

3

PROJEKTOWANIE/SPEŁNIENIE WYMOGÓW FORMALNYCH

8 500

– 11 500 zł

a Projekt geologiczny

b

Pozwolenie wodnoprawne (wraz z operatem i opłatami
skarbowymi)

c

Decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach (wraz z kartą
informacyjną lub raportem i opłatami skarbowymi)

Tabela 2.

Zakres nakładów inwestycyjnych dla elementów pompy ciepła z systemem W/W

(ceny z roku 2008).

Poniżej przedstawiono szczegółową prezentację cen systemów z pompą ciepła w
odniesieniu do

kW mocy grzewczej, w zależności od:

rodzaju dolnego źródła,

rodzaju instalacji dolnego źródła,

temperatury dolnego źródła,

8

temperatury

wody

w

instalacji

grzewczej

(+

35°C

oznacza

ogrzewanie

niskoparametrowe

– podłogowe, +50°C oznacza ogrzewanie wysokoparametrowe –

grzejnikowe),

zakresu mocy grzewczej.

Nakłady rzeczywiste mogą znacznie odbiegać od prezentowanych poniżej w przypadku
nietypowego terenu pod wykopy (np.

skalistego) oraz dużej głębokości poziomu wody

gruntowej czy

złej jakości wody w przypadku systemów W/W.

9

Tabela 3.

Szczegółowe ceny systemów z pompą ciepła (B/W i W/W) w odniesieniu do kW mocy grzewczej (ceny z roku 2008).

Dolne

źródło

Instalacja

dolnego źródła

Czynnik
dolnego

źródła/czynnik

instalacji

grzewczej

Z

a

k

re

s

C

O

P

Zakres

temp.

dolnego

źródła,

o

C

Temp.

dolnego

źródła,

o

C

Temp. wody

zasilającej

instalację

grzewczą,

o

C

Rodzaj gruntu

(jednostkowa

moc cieplna

pobierana

z gruntu)

Nakłady inwestycyjne, zł/kW

Zakres mocy, kW

2-4

4-6

6-10

10-

15

15-

30

30-

50

50-70

grunt

poziomy

wymiennik

gruntowy

(kolektory płaskie

i spiralne)

solanka/woda

(B/W)

4

,3

-4

,7

-5 do +

20

0

+35

sucha gleba

piaszczysta

(10-15 W/m

2

)

12 000

8 100 6 100 5 400 4 600 4 300

3 400

mokra gleba

piaszczysta

(15-20 W/m

2

)

11 400

7 400 5 400 4 700 3 900 3 400

2 700

średnio sucha

glina

(20-25 W/m

2

)

11 000

7 100 5 100 4 400 3 600 3 000

2 400

mokra glina

(25-30 W/m

2

)

10 800

6 800 4 800 4 100 3 300 2 800

2 100

gleba

nasączona

wodą

(30-35 W/m

2

)

10 600

6 700 4 700 4 000 3 200 2 700

2 000

2

,8

-3

,1

+50

sucha gleba

piaszczysta

(10-15 W/m

2

)

12 500

7 900 5 900 5 200 4 400 3 700

3 000

mokra gleba

piaszczysta

(15-20 W/m

2

)

11 900

7 400 5 300 4 600 3 800 3 200

2 500

średnio sucha

glina

(20-25 W/m

2

)

11 600

7 100 5 000 4 300 3 500 2 900

2 200

mokra glina

(25-30 W/m

2

)

11 400

6 900 4 800 4 100 3 300 2 700

2 000

gleba

nasączona

11 300

6 700 4 700 4 000 3 200 2 500

1 900

10

Dolne

źródło

Instalacja

dolnego źródła

Czynnik
dolnego

źródła/czynnik

instalacji

grzewczej

Z

a

k

re

s

C

O

P

Zakres

temp.

dolnego

źródła,

o

C

Temp.

dolnego

źródła,

o

C

Temp. wody

zasilającej

instalację

grzewczą,

o

C

Rodzaj gruntu

(jednostkowa

moc cieplna

pobierana

z gruntu)

Nakłady inwestycyjne, zł/kW

Zakres mocy, kW

2-4

4-6

6-10

10-

15

15-

30

30-

50

50-70

wodą

(30-35 W/m

2

)

pionowy

wymiennik

gruntowy

(pionowe sondy

głębinowe)

solanka/woda

(B/W)

4

,3

-4

,5

-5 do +

20

0

+35

podłoże
z

suchą

warstwą

osadową

(30 W/mb)

13 500

9 600 7 700 6 900 6 100 5 600

4 900

podłoże

kamieniste,

łupek

(50-55 W/mb)

11 900

8 000 6 000 5 300 4 500 3 900

3 300

podłoże

o

dużej

przewodności

cieplnej

(80 W/mb)

11 200

7 200 5 200 4 500 3 700 3 200

2 600

podłoże

o

dużym

przepływie

wody

gruntowej

(100 W/mb)

10 900

6 900 4 900 4 200 3 500 2 900

2 300

2

,8

-3

,0

+50

podłoże
z

suchą

warstwą

osadową

(30 W/mb)

13 700

9 300 7 200 6 500 5 800 5 000

4 300

podłoże

kamieniste,

łupek

12 400

7 900 5 800 5 100 4 300 3 600

3 000

11

Dolne

źródło

Instalacja

dolnego źródła

Czynnik
dolnego

źródła/czynnik

instalacji

grzewczej

Z

a

k

re

s

C

O

P

Zakres

temp.

dolnego

źródła,

o

C

Temp.

dolnego

źródła,

o

C

Temp. wody

zasilającej

instalację

grzewczą,

o

C

Rodzaj gruntu

(jednostkowa

moc cieplna

pobierana

z gruntu)

Nakłady inwestycyjne, zł/kW

Zakres mocy, kW

2-4

4-6

6-10

10-

15

15-

30

30-

50

50-70

(50-55 W/mb)

podłoże

o

dużej

przewodności

cieplnej

(80 W/mb)

11 800

7 200 5 200 4 500 3 700 3 000

2 300

podłoże

o

dużym

przepływie

wody

gruntowej

(100 W/mb)

11 500

7 000 4 900 4 200 3 400 2 800

2 100

woda

gruntow

a

studnia

głębinowa

(czerpalna

i zrzutowa)

-

głęb. odwiertu

15 m

woda/woda

(W/W)

5

,3

-6

,2

+7 do

+20

+10

+35

12 800

9 800 5 700 4 300 2 700 2 200

1 300

3

,5

-4

,1

+50

-

13 400 11 100 6 100 4 200 2 800 2 000

1 100

12

Poniżej przedstawiono uśrednione nakłady inwestycyjne dla systemów pomp ciepła typu
B/W i

W/W w zależności od mocy grzewczej.

Rysunek 3.

Uśrednione nakłady inwestycyjne dla systemów pomp ciepła B/W i W/W w

zależności od mocy grzewczej (ceny z roku 2008).

Zwarta budowa pomp ciepła oraz wyposażenie w sterownik programowalny powodują,
że nie wymagają one żadnej obsługi oraz przeglądów i serwisu. Żywotność sprężarek w
pompach ciepła dochodzi do 20 lat. Koszt eksploatacji systemu centralnego ogrzewania
i przygotowania ciepłej wody użytkowej z pompą ciepła ograniczony jest więc do kosztu
zakupu energii elektrycznej.

32B

8.Wskaźniki emisji

Straty na drodze od

pozyskania paliwa do dostarczenia energii do budynku określane są

za

pomocą wskaźnika nieodnawialnej energii pierwotnej PRF, z ang. Primary Resource

Factor (wskaźnik nakładu). Wskaźnik ten oznaczany jest wielkością „w”. Wyraża ona
stosunek energii pierwotnej nieodnawialnej zawartej w

paliwie ΣPE do energii końcowej

dostarczonej do instalacji w

budynku ΣEE, zgodnie z poniższym wzorem:

EE

PE

w

Eksploatacja pompy ciepła wymaga dostarczenia energii elektrycznej do pompy ciepła
oraz

pomp obiegowych. Wskaźnik nakładu nieodnawialnej energii pierwotnej na wytworzenie

i dostarczenie energii elektrycznej z sieci elektroenergetycznej systemowej do systemu
pompy ciepła wynosi 3 (wg Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 6 listopada 2008 r.
w sprawie metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynku i lokalu
mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową oraz
sposobu sporządzania i wzorów świadectw ich charakterystyki energetycznej, Dz. U. Nr 201
poz. 1240).