PROJEKT

OGRZEWANIA DOMU JEDNORODZINNEGO POMPĄ CIEPŁA,

W KTÓREJ ŹRÓDŁEM CIEPŁA SĄ WODY PODZIEMNE

Autorzy:

Piotr Marasek

Paweł Zybała

Rok akademicki: 2009/2010

Spis treści:

1. Pompa ciepła

1.1 Zasada działania

1.2 Automatyka pomp ciepła

1.3 Nośniki ciepła

1.4 Woda gruntowa

1.5 Chłodzenie pompą ciepła

1.6 Współczynnik efektywności COP

1.7 Moc pompy ciepła

1.8 Podgrzewacz wody użytkowej

1.9 Sprawność

1. Wady i zalety stosowania pomp ciepła

2.1 Zalety

2.2 Wady

1. Koszty instalacji

2. Podsumowanie

4.1 Ocena wykorzystania pomp ciepła w aspekcie energetycznym

4.2 Ocena wykorzystania pomp ciepła w aspekcie ekologicznym

4.3 Ocena wykorzystania pomp ciepła w aspekcie ekonomicznym

1. Literatura i źródła

1. Pompa ciepła

Pompa ciepła jest ekologicznym urządzeniem grzewczym, niskotemperaturowym, którego zasada działania opiera się na znanych zjawiskach i przemianach fizycznych (I i II zasada termodynamiki, równania termodynamiczne francuskiego fizyka Carnota). Opisując działanie pompy ciepła zauważymy, że w obiegu termodynamicznym pompy ciepła, zachodzą w sposób ciągły cztery procesy. W parowniku, czynnik roboczy ulega procesowi odparowania (proces odbioru ciepła z otoczenia). Następnie w kompresorze następuje proces sprężania par czynnika roboczego., a za kompresorem czynnik roboczy posiadający wysokie ciśnienie i wysoką temperaturę, ulega procesowi skraplania w skraplaczu (proces oddawania ciepła do systemu). Ostatnim procesem, jakiemu podlega czynnik roboczy w obiegu termodynamicznym, jest proces rozprężania realizowany na zaworze rozprężnym, dozującym czynnik roboczy do parownika, gdzie następuje ponownie proces odparowania, a cykl przedstawiony powyżej powtarza się. Proces transportu ciepła z ośrodka o niższej temperaturze do ośrodka o temperaturze wyższej możliwy jest jedynie przy udziale wysoko wartościowej energii dostarczonej z zewnątrz. Energią tą jest energia elektryczna doprowadzona do napędu sprężarki będącej jednym z elementów obiegu termodynamicznego, który to obieg umożliwia nam opisany transport ciepła.

1.1 Zasada działania pompy ciepła

Najkrócej mówiąc, pompa ciepła działa jak lodówka, tylko w drugą stronę - tutaj efektem końcowym jest ciepło, które wykorzystywane jest do centralnego ogrzewania i ogrze­wania wody użytkowej.

Pompa ciepła pobiera energię cieplną ze środowiska naturalnego tzw. dolnego źródła ciepła, którym może być: grunt, woda, powietrze. W parowniku, energia środowiska naturalnego przekazywana jest czynnikowi roboczemu krążącemu w pompie ciepła. Czynnik roboczy (o niskiej temperaturze wrzenia), ulega odparowaniu, a tym sa­mym odbiera pewną ilość ciepła. Następnie, odparowany czynnik roboczy zasysany jest przez sprężarkę, gdzie jest sprężany. Jednocześnie wzrost ciśnienia powoduje wzrost temperatury czynnika. Para czynnika o podwyższonym ci­śnieniu i temperaturze kierowana jest następnie do skra­placza gdzie ulega skropleniu i przekazuje ciepło wodzie grzewczej (górne źródło ciepła). W pompach ciepła jako parownik (z wyjątkiem pompy powietrze/woda) i skraplacz stosuje się głównie płytowe wymienniki ciepła wykonane ze stali szlachetnej.

Następnie czynnik roboczy po przejściu przez zawór rozprężny powraca do parametrów wyjściowych tj. niskie­go ciśnienia i temperatury, i ponownie ulega odparowaniu w parowniku.

Można powiedzieć, że pompa ciepła transportuje ener­gię z dolnego źródła ciepła do górnego. Przy czym pobiera również energię elektryczną potrzebną do napędu sprężarki. Energia przekazana wodzie grzewczej stanowi więc sumę ciepła pobranego w parowniku i energii elektrycznej pobieranej do napędu sprężarki. Nowoczesne pompy ciepła pobierają mniej więcej trzy czwarte ciepła potrzebnego do ogrzewania ze środowiska naturalnego, a pozostała jedna czwarta pobierana jest jako energia elektryczna do napędu sprężarki.

Schemat działania pompy ciepła

Uproszczony schemat działania pompy ciepła

1.2 Automatyka pomp ciepła

Nowoczesne pompy ciepła wyposażone są w regulatory, które obok znanych z techniki grzewczej funkcji, jak ste­rowanie pogodowe, programowanie pracy poszczególnych obiegów grzewczych itp., umożliwiają sterowanie pracą instalacji kolektorów słonecznych czy chłodzenia budynku w lecie - funkcja „Natural Cooling”.

Pompy ciepła firmy Viessmann wyposażone są w regu­latory CD 60 i CD 70. Wszelkie ustawienia i informacje podawane są użytkownikowi w formie tekstowej. Duże wyświetlacze graficzne, menu pomocy, prowadzone dialo­gowo funkcje obsługowe i interfejs magistrali komunika­cyjnej są dalszymi cechami tych dogodnych dla użytkow­nika regulatorów.

1.3 Nośniki ciepła

Do przekazywania ciepła z gruntu do parowacza pompy ciepła służą nośniki ciepła, których przepływ wymuszony jest działaniem pomp obiegowych. W przypadku, gdy nie ma niebezpieczeństwa zamarznięcia nośnikiem jest woda (studnie głębinowe). W innych przypadkach nośnikami ciepła są ciecze niskokrzepnące (wodne roztwory soli – solanki, stosowane już bardzo rzadko oraz wodne roztwory glikoli: etylenowego lub propylenowego).

1.4 Woda gruntowa

Woda gruntowa jest dobrym akumulatorem ciepła słonecznego. Nawet w zimne, zimowe dni utrzymuje stałą temperaturę od 7 do 12 stopni C. Woda gruntowa pobierana jest ze studni czerpalnej i tłoczona do parownika pompy ciepła woda/ woda. Następnie schłodzona woda odprowadzana jest do studni chłonnej.

Woda gruntowa może być złej jakości. Dla tego, aby ochronić parownik w pompie ciepła należy zawsze stoso­wać dodatkowy wymiennik ciepła tzw. pośredni. Nawet jeśli przy badaniu wody gruntowej okaże się że nie są przekroczone określone przez producenta składniki, to nie mamy pewności że skład ten nie zmieni się w przyszłości.

Czynnikiem, który również należy uwzględnić przewi­dując głębokość studni współpracujących z pompą ciepła jest poziom zwierciadła wód gruntowych, który może się zmieniać.

1.5 Chłodzenie pompą ciepła

Niektóre pompy ciepła oprócz ogrzewania mogą również chłodzić budynek w lecie. Chłodzenie może być zrealizo­wane na dwa sposoby:

chłodzenie odwrócone - odwraca się sposób pracy pompy ciepła, tak że działa ona jak chłodziarka; „natural cooling” (chłodzenie bezpośrednie). Metoda ta polega na wykorzystaniu niskich tem­peratur gruntu i wody gruntowej do chłodzenia pomieszczeń za pomocą instalacji ogrzewania podłogowego, stropów chłodzących konwekto­rów wentylatorowych czy elementów konstruk­cyjnych budynku. Pod względem mocy chłodniczej funkcja „natural co­oling” nie da się porównać z instalacją klimatyzacji. Moc chłodnicza zależy od wielkości i temperatury ko­lektora gruntowego, która podlega sezonowym waha­niom. Jednak „natural cooling” jest szczególnie ener­gooszczędną i tanią metodą chłodzenia budynków, ponieważ wymaga niewiele energii elektrycznej dla pomp obiegowych. Podczas tego typu pracy sprężarka pompy ciepła pozostaje wyłączona. Pompa ciepła włą­cza się jedynie dla podgrzewu wody użytkowej. Ste­rowaniem wszystkich potrzebnych pomp obiegowych oraz zaworów przełączających, a także pomiarem tem­peratur dla kontroli punktu rosy zajmuje się regulator pompy ciepła. Przy tym rodzaju chłodzenia osiąga się współczyn­niki efektywności COP = 15 do 20.

1.6 Współczynnik efektywności COP

Współczynnik efektywności COP (ang. Coefficient of Per­formance) pompy ciepła jest to stosunek mocy grzewczej urządzenia (tego co przekazywane jest do instalacji grzew­czej) do poboru mocy elektrycznej (tego za co się płaci). Można powiedzieć, że im wyższy współczynnik efektyw­ności pompy ciepła, tym niższe koszty ogrzewania. Na przykład COP=4 - oznacza to, że płacąc np. 0,35 zł za 1 kWh zużytej energii elektrycznej otrzymujemy 4 kWh ciepła grzewczego. Czyli 1 kWh ciepła grzewczego kosz­tuje nas 9 groszy.

Wielkość współczynnika efektywności COP zależy między innymi od temperatury dolnego źródła ciepła, jak i od temperatury wody grzewczej na zasilaniu instalacji.

Zgodnie z Europejską Normą parametry urządzeń (moc grzewcza, COP) podawane są dla następujących wartości temperatury wody grzewczej na zasilaniu instalacji (W), solanki (B), wody gruntowej (W), powietrza atmosferycz­nego (A): B0/W35, W10/W35, A2/W35. Dla innych para­metrów np. temperatury wody grzewczej 45 st C należy od­czytać dane urządzenia ze specjalnych wykresów podawa­nych przez producenta w danych technicznych urządzeń. Przykładowo, moc pompy ciepła Vitocal 300 typ BW108 przy temperaturze solanki B=0 st C i wody grzewczej na wyjściu z pompy ciepła W=35 st C wynosi 8,3 kW (COP = 4,61). A dla B=2 st C i W=45 st C moc grzewcza wyniesie 8,5 kW natomiast współczynnik COP: 3,77.

1.7 Moc pompy ciepła

Dobór pompy ciepła o odpowiedniej mocy powinien być oparty na podstawie dokładnych obliczeń zapotrzebowania ciepła budynku.

Pompa ciepła o mniejszej mocy będzie tańsza, również niższe będą koszty wykonania dolnego źródła ciepła. Jed­nak należy liczyć się z tym, że przy szczytowym obcią­żeniu cieplnym budynku np. przy temperaturze zewnętrz­nej -20 st C potrzebne będzie dogrzewanie dodatkowym źródłem ciepła np. grzałką elektryczną a to z kolei wiąże się ze zwiększonymi kosztami ogrzewania. Dodatkowo,

pompa ciepła o mniejszej mocy niż zapotrzebowanie bę­dzie pracować nieustannie, obciążając tym samym znacz­nie dolne źródło ciepła (kolektor poziomy lub sondy grun­towe), dla których praca z przerwami jest zdecydowanie bardziej korzystna - regeneracja dolnego źródła ciepła. Dlatego zaleca się przewymiarowanie pompy ciepła. Jeśli założymy że przerwa w pracy pompy ciepła ma wynieść 4 h w ciągu doby, to jej moc grzewcza powinna wynosić 1,2 x zapotrzebowanie na ciepło budynku. Dodatkowo, je­śli ogrzewany budynek jest niewielki i dobrze ocieplony - małe zapotrzebowanie ciepła na co., obliczeniową moc pompy ciepła można zwiększyć ze względu na podgrze­wanie ciepłej wody użytkowej o np. 0,25 kW na każdego mieszkańca.

1.8 Podgrzewacz wody użytkowej

Pompa ciepła jest urządzeniem dającym stosunkowo niską temperaturę na zasilaniu wodą grzewczą najczęściej do 55 st C lub 65 st C. Podgrzewacze wody użytkowej mogą być wykonane z jedną wężownicą grzewczą z dwiema wężownicami lub bez wężownicy, w których woda użytkowa ogrzewana jest przez zewnętrzny wymiennik ciepła. Podgrzewacze z dwiema wężownicami (zmostkowanymi) stosuje się dla pomp ciepła o mocy od kilku do kilku­nastu kilowat - zależnie od wielkości i typu podgrzewacza, jak również od wielkości jego wężownicy - powierzchni wymiany ciepła).

Podgrzewacz z jedną wężownicą jest przewidziany wyłącznie do ładowania wymiennikowego, a wężownica może służyć do podłączenia dodatkowego źródła ciepła, np. instalacji solarnej czy kotła grzewczego.

Dla większych pomp ciepła optymalnym rozwiązaniem może być podgrzewacz ładowany przez odpowiednio do­brany zewnętrzny wymiennik ciepła.

W zakresie mocy od 12 kW dostępne są urządzenia w wykonaniu tzw. dwustopniowym z dwiema sprężarkami, a powyżej ok. 20 kW wszystkie pompy ciepła Vitocal wy­posażone są standardowo w dwie sprężarki. Praca na jednej sprężarce zapewnia 50% nominalnej mocy grzewczej, tym samym pompa ciepła w wersji dwustopniowej charaktery­zuje się bardziej ekonomiczną pracą. Kolejnością załącza­nia sprężarek w zależności od zapotrzebowania na energię cieplną steruje automatyka pompy ciepła, dążąc do wyrów­nania cykli pracy sprężarek, tzn. jako pierwsza załączy się ta o mniejszej liczbie godzin pracy.

Przenoszeniu wibracji na instalację grzewczą zapobie­ga dwustopniowy system tłumienia drgań oraz fabrycz­nie montowane przyłącza elastyczne obiegu pierwotnego i wtórnego. Parowniki i skraplacze w formie wymienników płytowych lutowanych miedzią wykonane są ze stali nie­rdzewnej 1.4401.

W standardowym wyposażeniu każdej pompy ciepła Vitocal znajduje się cyfrowy regulator pogodowy CD 60 lub CD 70. Są to regulatory specjalnie stworzone na potrzeby pomp ciepła i dzięki temu zapewniają ich optymalną pracę. Regulatory posiadają menu obsługowe w języku polskim, umożliwiają odczyt temperatur z wszystkich podłączonych czujników, zaprogramowanie tygodniowych cykli pracy oraz wybór schematu podłączeń hydraulicznych. Regulatory posiadają wbudowany system autodiagnostyki oraz możli­wość odczytu danych statystycznych, jak np. czasy pracy sprężarek, liczba załączeń itd. W zależności od rodzaju urzą­dzenia dostępne są funkcje „solar”, czyli sterowanie instala­cją kolektorów słonecznych oraz „natural cooling”.

1.9 Sprawność

Do scharakteryzowania pomp ciepła nie używa się typowego pojęcia sprawności, lecz współczynnika wydajności pompy ciepła, tzw. COP, który jest równy stosunkowi uzyskanego w górnym źródle ciepła do włożonej pracy (w przypadku układu sprężarkowego). Współczynnik ten może przyjmować w praktyce wartości od około 3 do kilkunastu, co oznacza dużą oszczędność energii elektrycznej w porównaniu ze zwykłym grzejnikiem elektrycznym (w którym stosunek ciepła do energii elektrycznej jest bliski liczbie jeden). Efektywność cieplna pompy cieplnej zależy silnie od różnicy temperatur.

Przy wykorzystaniu pompy do ogrzewania zakłada się, że źródło energii cieplnej jest darmowe dlatego współczynnik efektywności określa się jako stosunek całkowitej energii na skraplaczu, do energii pobranej z sieci elektrycznej.

gdzie:

Es, Ee - energia przekazana w skraplaczu i dostarczona energia elektryczna,

Ts, Tp - temperatura skraplacza i parownika (wyrażona w skali absolutnej),

ηc - sprawność cyklu Carnota

Temperatura skraplacza jest od kilku do kilkunastu stopni wyższa od temperatury ogrzewanego pomieszczenia, a temperatura parownika jest o kilka stopni niższa od temperatury źródła ciepła.

Ze wzoru tego wynika, że pompy ciepła mają dużą efektywność przy małej różnicy temperatur, a tracą ją szybko wraz ze wzrostem tej różnicy.

Równość w powyższym wzorze może być osiągnięta wyłącznie w doskonałej, odwracalnej pompie ciepła. Rzeczywiste urządzenia mają niższą efektywność, z powodu przede wszystkim dwóch efektów:

nieodwracalności procesów przekazu ciepła w parowniku i skraplaczu (odwracalne procesy musiałyby biec nieskończenie wolno, byłyby więc praktycznie bezużyteczne),

strat energii (tarcia) w sprężarce i oporów przepływu czynnika chłodzącego.

Seryjnie budowane sprężarkowe pompy ciepła osiągają typowo sprawność równą 50–60% sprawności pompy doskonałej. W odniesieniu do wystandaryzowanych warunków pracy (temperatura parownika 0 °C = 273 K, temperatura skraplacza 50 °C = 323 K) daje to współczynnik efektywności pompy około 3,5, co oznacza, że ponad 70% dostarczonego przez pompę ciepła pochodzi z dolnego źródła, a reszta z sieci elektrycznej.

Dodatkowo, w przypadku, gdy parownik odbiera ciepło od otaczającego powietrza, następuje skokowy spadek sprawności przy temperaturze powietrza poniżej 0 °C. Jest to spowodowane oszranianiem się parownika i koniecznością okresowego odwracania obiegu pompy celem odszronienia.

2. Wady i zalety stosowania pomp ciepła

2.1 Zalety:

-wysoki współczynnik efektywności COP,

-najniższe koszty eksploatacyjne (do 50% w porównaniu do gazu GZ50),

-Niezmienność "jakości paliwa (wartości opałowej)" - energia elektryczna,

-Brak wpływu zmian jakości paliwa na spadek współczynnika sprawności instalacji,

-Wolniejszy wzrost cen energii elektrycznej w stosunku do wzrost cen gazu i oleju,

-przyjazne środowisku naturalnemu - brak negatywnego oddziaływania (CO 2 ,No x ),

-długa żywotność systemu (do 20 lat, brak konieczności modernizacji urządzenia po kilkunastu latach eksploatacji),

-uniezależnienie od dostawców paliw (olej, gaz),

-stabilne parametry energii elektrycznej w przeciwieństwie do częstych zmian jakości gazu i oleju (zmienności wartości opałowej),

-brak konieczności corocznych przeglądów serwisowych (czyszczenia palników, korekcji jego ustawień)

-brak konieczności instalacji i wymiany (co kilka lat) wkładów kominowych,

-prostota zabudowy,

2.2 Wady:

- Wysokie koszty inwestycyjne, prosty czas zwrotu nakładów inwestycyjnych na instalację pomp ciepła wynosi, w zależności od rodzaju zastępowanego źródła ciepła od 15 do 30 lat- Sprężarka będąca częścią urządzenia wykorzystuje energię elektryczną – brak zasilania i instalacji wspomagającej (agregat prądotwórczy, baterie słoneczne) powoduje przerwanie pracy układu. Jest droga – ponad 30% droższa od tradycyjnego układu kotłowego.

- Niewielu fachowców potrafi zaprojektować układ z pompą ciepła tak, aby w pełni zaspokajał potrzeby domowników – dostarczał ciepłą wodę i zapewniał komfort termiczny w pomieszczeniach.

3. Koszty instalacji pompy ciepła

Koszt instalacji pompy ciepła zależy głównie od dwóch składników: ceny pompy ciepła i kosztu wykonania dolnego źródła.

Opłacalność inwestycji na przykładzie domu jednorodzinnego o powierzchni 150 m2, gdzie mieszka 4-osobowa rodzina Dom jest wykonany w klasycznej technologii (tzn. izolacja cieplna, okna PCV), zapotrzebowanie energetyczne na metr kwadratowy wynosi ok. 50 W.

Możemy zaoszczędzić każdego roku od 1300 do 7000 zł, jeżeli zamiast tradycyjnego systemu wybierzemy rozwiązanie bazujące na pompach ciepła.

W pomieszczeniach mieszkalnych bez żadnego problemu będzie można osiągnąć 21°C przy temperaturze wody w instalacji podłogowej (REHAU) rzędu 35°C.

Roczne zużycie energii w domu jednorodzinnym o powierzchni 150m2 zamieszkanym przez 4 osoby:

Porównanie rocznych kosztów ogrzewania i c.w.u.

Porównanie kosztów ogrzewania i c.w.u. dla domu jednorodzinnego o powierzchni 150m2 zamieszkałego przez 4 osoby:

Przybliżony koszt materiałów wraz z instalacją:

Lp.	Nazwa	Koszt netto w zł
1.	Pompa ciepła	18 700
2.	Zasobnik c.w.u. 300l (dwa wymienniki, izolacja termiczna 10cm)	3800
3.	Zestaw naczynia przeponowego z pompą obiegową (dolne źródło)	2400
4.	Zestaw naczynia przeponowego z pompkami obiegowymi (górne źródło)	1500
5.	Zestaw przyłączeniowy dolnego źródła (2 studnie)	9500
6.	Zespół sterowniczo-pompowy (zabudowa studni)	5300
7.	Ogrzewanie podłogowe z materiałami	23000
8.	Podłączenie i uruchomienie	4500
RAZEM	68 700

c.w.u – ciepła woda użytkowa

4. Podsumowanie

4.1 Ocena wykorzystania pomp ciepła w aspekcie energetycznym

Główna zaletą pompy ciepła jest wykorzystanie ciepła odnawialnego pochodzącego z różnych procesów technologicznych lub źródeł naturalnych, o niskiej temperaturze i zamiana na ciepło o wyższej temperaturze na skutek dostarczenia do obiegu pracy mechanicznej. Stąd wynikają możliwości jej szerokiego zastosowania. Pod względem energetycznym pompa ciepła może uzyskiwać współczynnik wydajności cieplnej od 3 do 3,5, który jest stosunkiem oddanej mocy cieplnej do pobranej mocy elektrycznej. Jednakże rzeczywista sprawność pompy ciepła z silnikiem elektrycznym wynosi od 1 do 2, biorąc pod uwagę skumulowany efekt energetyczny, tj. z uwzględnieniem sprawności wytwarzania energii elektrycznej z węgla. Tak więc pompa ciepła jest źródłem ciepła wysoce konkurencyjnym w stosunku do innych źródeł ciepła rozważanych w pracy a zużywających węgiel, olej opałowy, gaz ziemny oraz energię elektryczną i cechujących się niższą sprawnością energetyczną mieszczącą się w przedziale od 0,35 do 0,9.

Pompa ciepła nadaje się najbardziej (jest najlepiej wykorzystana) do ogrzewania podłogowego (przy temperaturze górnego źródła ciepła 40-45 stopni Celsjusza). W innych przypadkach pompa ciepła jest zwykle dobierana do współpracy np. z kotłem olejowym lub gazowym, czy też w układzie z kotłownią geotermalną (jak np. w Pyrzycach, czy w Zakopanem), co zapewnia pokrycie szczytowego zapotrzebowania odbiorcy na ciepło w okresie zimowym.

Wzrost wydajności cieplnej pompy ciepła nawet o 15-35% można uzyskać poprzez zamianę freonu, jako czynnika roboczego, na amoniak. Zmniejsza to również zagrożenie ekologiczne (efekt cieplarniany) jakie może powodować przedostanie się freonu do atmosfery. Pewne korzyści energetyczne można również uzyskać w wyniku sprowadzenia do obiegu pompy ciepła, jako czynnika roboczego, roztworu czynników roboczych, a także poprzez zastosowanie sprężarek śrubowych.

4.2 Ocena wykorzystania pomp ciepła w aspekcie ekologicznym

Wykorzystanie pomp ciepła w aspekcie ekologicznym należy rozpatrywać w dwóch płaszczyznach: w aspekcie oszczędności zasobów surowców energetycznych, a w konsekwencji i w aspekcie ochrony środowiska przyrodniczego. Przeprowadzone w pracy analizy dowiodły, że zastosowanie pompy ciepła do ogrzewania domu jednorodzinnego, powoduje oszczędności węgla kamiennego w okresie 10 lat rzędu 32 ton paliwa umownego w stosunku do kotłowni węglowej i około 9 t paliwa umownego (węgla) w odniesieniu do instalacji z kotłem na energię elektryczną. Konkurencyjność pompy ciepła pod względem emisji szkodliwych substancji do atmosfery zmienia się w zależności od rodzaju czynnika emitowanego. Generalnie można stwierdzić, że pompa ciepła jest konkurencyjna pod tym względem w stosunku do wszystkich rozważanych źródeł ciepła poza kotłownią gazową.

4.3 Ocena wykorzystania pomp ciepła w aspekcie ekonomicznym

Pompy ciepła zaliczaną są do źródeł odnawialnych i mogą korzystać z dotacji do inwestycji z funduszy ekologicznych. Wysokość dotacji pompy ciepła wyprowadzono z efektu ekologicznego, który jest miarą kosztów, które zostały uniknione w środowisku przyrodniczym w przypadku zastosowania pompy ciepła do ogrzewania domu jednorodzinnego w stosunku do ogrzewania z wykorzystaniem kotłowni węglowej.

Biorąc pod uwagę możliwość wzrostu cen zarówno gazu ziemnego, oleju opałowego jak i energii elektrycznej, stwarza to dużą szansę dla opłacalnego stosowania pop ciepła do ogrzewania pomieszczeń.

5. Literatura i źródła

1. Dr inż. Marian Rubik „Pompy ciepła. Poradnik”

2. Ireneusz Soliński „Pompy ciepła. Energia – Ekologia - Ekonomia”

3. Miesięcznik „Technika chłodnicza i klimatyzacyjna” nr 9/2007

4. Vitocal – pompy ciepła na: www.viessmann.pl

5. „Technika Instalacyjna w Budownictwie", 1999. ISBN 83-909273-4-9

6. Mirosław Zawadzki „Kolektory słoneczne, pompy ciepła – na tak”

7. Miesięcznik Murator