2001

Strona 1 z 7

TRANSPORT

1. FAZY UŻYTKOWANIA LASU

2. TRANSPORT

3. DREWNO JAKO ŁADUNEK – CHARAKTERYSTYKA

4. WYPADKOWOŚĆ W L.P

5. CHARAKTERYSTYKA WARUNKÓW TRANSPORTU LEŚNEGO

6. OPERACJE TRANSPORTOWE

7. METODY POZYSKIWANA DREWNA

8. PODZIAŁ SKŁADNIC:

9. WODNY TRANSPORT DREWNA.

10. HISTORIA TRANSPORTU WODNEGO:

11. METODY POZYSKANIA DREWNA - NOWY PODZIAŁ

12. ŚRODKI ZRYWKOWE –

13. SPOSOBY ZRYWKI DREWNA-

14. ZALEŻNOŚCI OPORÓW ZRYWKI OD SPOSOBU ZRYWKI ORAZ POMOCNICZE URZĄDZEŃ

ZRYWKOWYCH

15. CO ZROBIĆ BY DREWNO POZYSKANE PRZY OGRANICZONEJ SWOBODZIE RUCHU

ZERWAĆ:

16. ZRYWKA METODY

17. ZRYWKA MECHANICZNA

18. WCIĄGARKA

19. URZĄDZENIA CHWYTAKOWE

20. CIĄGNIKI SPECJALISTYCZNE ( RÓŻNICE OD ROLNICZYCH )

21. CIĄGNIKI WCIĄGARKOWE

22. CIĄGNIKI CHWYTAKOWE

23. SZKODY OD ZRYWKI DREWNA

24. PROWADZONE BADANIA

25

. WSKAŹNIKI TECHNICZNO-EKONOMICZNE i ICH ZNACZENIE W ANALIZIE

PRZEDSIĘBIORSTWA PRZEWOZOWEGO

26. OD CZEGO ZALEŻY WIELKOŚĆ JEDNORAZOWEGO ŁADUNKU PRZY ZRYWCE DREWNA.

27. CO MA WPŁYW NA JEDNOSTKOWE KOSZTY WYWOZU DREWNA.

ODPOWIEDZI

1. FAZY UŻYTKOWANIA LASU

1) faza eksploatacji lasu

a) okres gospodarki naturalnej ( zbieractwo, łowiectwo, pasterstwo, gospodarka

żarowa)

b) okres gospodarki towarowej ( eksploatacja lasu)

okres przed i wczesnokapitalistyczny, eksploatacja przemysłowa

2) Faza racjonalnej gospodarki leśnej- właściwe U. L.

2. TRANSPORT – przemieszczenie towaru, dóbr i ludzi z miejsca na miejsce gdzie można je

wykorzystać.

ELEMENTY PROCESU PRZEMIESZCZANIA

ładunek podatność przewozowa drewna- duża jagody, grzyby-niska

a) naturalna ( czy się psuje podczas transportu)

b) techniczna ( czy wymaga opakowań )

c) ekonomiczna ( relacja między tym co jest przemieszczane, a kosztem przewozu

d) droga- środowisko po którym odbywa się transport ( lądowa, wodna, powietrzna )

e) siła nadająca ruch ( wiatr, woda, grawitacja

f) tabor- wszelkie urządzenia , budowle wykorzystywane w procesie transportu ( woda,

wózki, ludzie, droga)

g) odległość

-przestrzenna – ( liniowa, komunikacyjna)

-czasowa

-ekonomiczna – ten punkt na drodze gdzie koszty przewozu są niższe od

przemieszczanego ładunku

2001

Strona 2 z 7

3. DREWNO JAKO ŁADUNEK – CHARAKTERYSTYKA.

Wg V 40,8 % to drewno <0,5m

3

miąższość > 2m

3

to tylko 4,4 % tego co pozyskujemy

44% to drewno między 10-15m

30 między 6-10m

ponad 50 % to drewno do 24cm pierśnicy

93% poniżej 35 cm pierśnicy.

Na ten stan rzeczy ma wpływ kodeks drogowy , który zabrania przewożenia ładunku > 14m

oraz zarządzenie nr11, które ogranicza wielkość zrębu, oraz zwiększa nacisk na cięcia

pielęgnacyjne . Powoduje to zróżnicowanie drewna do transportu. Pozyskujemy 18-20mln

m

3

podczas gdy przyrost kształtuje się na poziomie 60mln m

3

.

4. WYPADKOWOŚĆ W L.P

25% wypadków w czasie transportu drewna do roku 85. Później w związku z prywatyzacją

nikt nie prowadził dokładnych statystyk. Najtrudniejsza operacją jest zrywka- pokrzyżowane

– trzeba wyciągać , zróżnicowanie długości grubości , różne sortymenty, różna jakość i

miąższość w związku z tym musi być wykorzystywana szeroka gama środków zrywkowych,

występują różnice w pracy na powierzchni otwartej i pod okapem.

5. CHARAKTERYSTYKA WARUNKÓW TRANSPORTU LEŚNEGO

a) trudne warunki- drogi leśne różnej jakości

b) sezonowość – chociaż teraz mniej gdyż nikt już nie gromadzi zapasów , ale ciągle

sortymenty cenne zrywane są przede wszystkim zimą

c) zróżnicowanie towaru- specyfika ładunku

d) jednostronność – maszyny do transportu drewna nadają się tylko do tego

przez to transport leśny jest specyficzny i drogi.

6. OPERACJE TRANSPORTOWE

a) zrywka – przemieszczenie drewna z miejsca ścinki do drogi wywozowej

b) wywóz- przemieszczenie z drogi wywozowej do odbiorcy ( składnica, zakład

przemysłowy)

c) przewóz- związany z trakcją kolejową i odległością> 100 dm

d) podwóz- przy dużych odległościach zrywki, najpierw podwozimy do miejsca z którego

będziemy kontynuować zrywkę

e) dowóz – czynności transportowe wykonywane na składnicach ( na mygłę)

7. METODY POZYSKIWANA DREWNA

a) sortymentowa – na powierzchni zrębowej SOP, potem zrywka wyrobionych

sortymentów i składowanie końcowe na składnicy

b) całej strzały- drzewa ścinane i okrzesywane na powierzchni zrębowej . Ściąganie do

składnicy przy drodze wywozowej , tu następuje klasyfikacja i podział na sortymenty (

pracownik wykwalifikowany ) Dzięki temu wzrasta wydajność metody

c) całego drzewa – na składnicy okrzesywanie i wyróbka, na powierzchni jedynie ścinka .

Wydajność wzrasta.

d) Drewna sypkiego-na powierzchni ścinka i ewentualnie okrzesywanie , na składnicy

odbywa się zrębkowanie

e) drewno w częściach – na powierzchni następuje ścinka i przeżynka, a na składnicy

okrzesywanie i wyróbka

8. PODZIAŁ SKŁADNIC:

a) Czas trwania i działalność:

-

stałe

-

czasowe

b) przepustowość:

-

małe (10000 m

3

– przeładunkowe, spedycyjne)

-

średnie (40000-50000 m

3

)

-

duże ( >50000 m

3

)

2001

Strona 3 z 7

c) zakres wykonywanych czynności:

-

przeładunkowe

-

manipulacyjne

-

bindugi

d) wyposażenie techniczne:

-

nie zmechanizowane

-

częściowo zmechanizowane

-

zmechanizowane

e) lokalizacja w terenie

-

leśne

-

nieleśne

RDLP Szczecinek (Miastko – zespół składnic LP) – są tutaj składnice , prowadzone wzorcowo

również marketing , lokalne potrzeby, niwelowanie bezrobocia). Składnice zakupują,

konserwują, składują, spedycja do zakładów przemysłowych. Niektóre składnice wyrabiają

produkty lub półfabrykaty np.: dla ogrodnictwa. Składnice nawet jeśli nie przynoszą dużych

zysków, to warto je zakładać choćby ze względu na zmniejszenie bezrobocia. Zyski przynosi

też dodatkowa manipulacja. Źródła zysku:

-

paradoks ksylometryczny

-

podwyższenie jakości

-

drewno zakwalifikowane do wyższej klasy wymiarowej

-

składnice lokowane przy kolei .Wielcy odbiorcy płacą ryczałtową stawkę za m

3

drewna którą lady dostarczyły z lasu do składnicy, bo dalej na wagony.

9. WODNY TRANSPORT DREWNA.

Woda – droga przemieszczania drewna – tabor (spływ luźny ) – siła nadająca ruch.

Wykorzystanie wody w transporcie drewna było zawsze duże. Siłę napędową ... kiedyś

czerpał z wody. Zakłady przemysłu drewna budowane nad rzekami – po przerobie od razu

spław drewna. W trakcie spławu rzeki mogą ulegać zanieczyszczeniu, brakuje rzek do spławu.

10. HISTORIA TRANSPORTU WODNEGO:

-

początkowo spław luzem, czadem wiązano w paczki

-

spław kontrolowany – wiązanie w paczki, paczki w tratwy, tratwy w tafle, na

taflach namioty gdzie flisacy mieszkali podczas wielodniowego spławu

-

bindugi – składnice przywodne. Obory w których drewno było

przechowywane. Nie można było spławiać Db i Bk.

-

transport wodny był wolny ale tani – nie potrzeba dróg , niewielka inwestycja

nie trzeba drogi, taboru. Tam gdzie nurt był wolny – statki, holowniki.

-

przemieszczanie drewna na barkach (Odra, dolna Wisła, Kanał Elbląski, jeziora

Mazurskie)

-

przewóz statkami – drewno cenne

-

spław największe uszkodzenia ładunku w porównaniu z innymi formami

transportu: 2-5% drewna mogło się zatopić, pozostać w zakolach rzek

-

ryzowanie drewna (wykorzystanie sił grawitacji) kilkanaście km odcinek z

desek (rynna na powierzchni lub zagłębiona w gruncie). W górnej części

wrzucane drewno i wlewana woda z rzeki.

11. METODY POZYSKANIA DREWNA - NOWY PODZIAŁ .

1. metoda sortymentowa drewna krótkiego – na podstawie SOP. Następnie zrywka

ciągnikiem nasiębiernym i składowanie końcowa na składnicy.

2. metoda sortymentowa drewna długiego – na powierzchni SOP następnie zrywka i

składowanie końcowe na składnicy;

3. metoda całej strzały – ścinka i okrzesywanie na powierzchni, przeżynka i składowanie

na składnicy;

4. metoda drewna sypkiego – zrębki – na powierzchni;

5. drewna w częściach – ścinka i okrzesywanie na powierzchni, przeżynka na składnicy;

12. ŚRODKI ZRYWKOWE –

człowiek, koń, ciągnik rolniczy, ciągnik leśny ( skidder, forworder, klembank) , wciągarki,

kolejki linowe, kolejki leśne, ślizgi, ryzy;

13. SPOSOBY ZRYWKI DREWNA-

1. sposób przemieszczania – wleczenie, półpodwieszona , podwieszona, nasiębierna;

2001

Strona 4 z 7

2. rodzaj przemieszczanego ładunku – całych strzał, całych drzew, drewna długiego,

drewna kłodowego, stosowego, koron, gałęzi, karpiny i zrębków;

3. rodzaj zastosowanej trakcji – za pomocą żywej ( człowiek, koń), grawitacja

(niekontrolowana, spuszczanie po stoku, ryzy, ślizgi),

4. mechanicznie:

a) naziemna ( wciągarki, ciągniki, urządzenia linowe)

b) powietrzna ( urządzenia linowe, helikoptery)

5. wg. warunków w jakich się odbywa- na zrębach zupełnych, w rębniach złożonych,

TW, TP;

14. ZALEŻNOŚCI OPORÓW ZRYWKI OD SPOSOBU ZRYWKI ORAZ POMOCNICZE URZĄDZEŃ

ZRYWKOWYCH

zrywka wleczona za odziomek – 100%;

zrywka wleczona za wierzchołek – 66,8%

wleczona na tarczy poślizgowej – 65,9%

na sankach zrywkowych – 49,5%

na walcu zrywkowym – 33,6%

półpodwieszona na dwukółce – 17,7%

- podwieszona na dwukółce – 11,65

mniejsze opory możemy użyć mniejszej siły uciągu – co najczęściej oznacza zakup tańszego

sprzęt ( środka zrywkowego, lub tym samym urządzeniem możemy zerwać dużo większy

ładunek.).

15. CO ZROBIĆ BY DREWNO POZYSKANE PRZY OGRANICZONEJ SWOBODZIE RUCHU

ZERWAĆ:

-

trzeba drzewostan udostępnić,

-

dobrać odpowiedni środek transportowy,

-

dobór odpowiedniej technologii pozyskania drewna,

-

trzeba zajmować się lasem poprzez odpowiednią sieć dróg

zrywkowych. Drogi są potrzebne nie tylko do funkcji gospodarczych,

ale również w celach udostępnienia rekreacyjnego. Szlak zrywkowy

szer.-2-4m, odległość między szlakami 20 – 120 m kształt szlaku

zrywkowego – nieregularny – unikamy linii prostych z powodu

zagrożenia od wiatru,

a) szlak



do rzędów drzew ( urządzenie linowe może wejść między rzędy, jeśli nie to

zaczepiamy linę ciągniemy do szlaku)

b) ukośnie do rzędów - 45

0

( 1 lub 2 drogi wywozowe) – zajmują większą powierzchnię,

trzeba wyciąć więcej drzew, większe odległości

zrywki, ale ułatwiony jest wyjazd środka zrywkowego z międzyrzędzi i nie uszkadzane drzewa

na skraju

c) droga pod kątem do rzędów – szlak prostopadły do rzędów

e) szlaki równoległe do rzędów drzew – wycięcie rzędu drzew- maszyna jedzie telepiąc

się po bruzdach , odległości między drzewkami w rzędach są różne – trudno

wyciągnąć drzewka. Ważne kiedy zakładamy szlaki zrywkowe. Okres TW wtedy szlaki

nie mogą być równoległe do rzędów drzew. Możemy je prowadzić dowolnie dopiero

gdy drzewostan osiągnie 60 lat. Mówi się, że szlaki zrywkowe powinno się zakładać

na etapie uprawy – paski między działkami mogą być szlakami zrywkowymi.

Szerokość szlaku zrywkowego zależy od ukształtowania terenu . Prostopadle do

warstwic gdy nachylenie <15% gdy >15% to ukośnie do warstwic . Zależy to również

od tego czym zrywamy . Nachylenie stoku – odległość rozciągania liny w górę i w dół-

rozstaw szlaków zrywkowych.

<10%

21

45

24

11-20%

18

47

29

21%-40%

16

51

35

41-60%

-

56

56

2001

Strona 5 z 7

zmierzając do Europy będziemy musieli mieć odpowiednie certyfikaty, że drewno zerwane

jest metodami nie czyniącymi dużych szkód w drzewostanie

16. ZRYWKA METODY

Nacisk jednostkowy na grunt: człowiek 40kPa, koń 30-100kPa, ciągnik kołowy 100-350

ciągnik gąsiennicowy 20-50 , samochody 150-800.

Wytrzymałość różnych typów gruntu na obciążenie : błotniste 40kPa –mogą po nim jeździć

gąsiennice, dlatego latem olsy sa niedostępne , suche piaski 200kPa- wszystkie środki

transportu mogą się po nich poruszać, wilgotne piaski 400, żwir drobny 500, Żwir gruby 200-

600, glina miękka 100, glina wilgotna 200, glina sucha 400, lita skała 2500, ubity śnieg 900.

Zrywka konna, W Laosie i Wietnamie zrywka słoniami

ZRYWKA PRZEZ WLECZENIE z użyciem

a) czepca 50m zrywki

b) sanki- odległość zrywki może się wydłużyć 50 –300m

c) wózek – odległość zrywki może się wydłużyć 50-300m

d) kleszcze zrywkowe

Trzeba zmniejszać opory zrywki używając narzędzi zrywkowych: zwierzę mniej się męczy,

można więcej zerwać, mniejsze szkody.

Ważnym urządzeniem jest czepiec zrywkowy:

a) półpełny ażurowy ( samozaciskający się). Mała masa ( nie zwiększa ciężaru)

b) kleszcze zrywkowe za pomocą łańcucha doczepiane do orczyka

17. ZRYWKA MECHANICZNA

Podział ciągników

1

rolnicze

-

wciągarkowe

-

hydrauliczne

2

uniwersalne

3

specjalistyczne

-

forworder – zrywka nasiębierna

-

klenbank – zrywka półpodwieszona

-

skider – półpodwieszona

a) wciągarkowe

b) chwytakowe

18. WCIĄGARKA

1. FORMI – mocowana trzypunktowo, z ławą żeby wyeliminować utratę kierowalności

przyłączenie kółek, które podpierają, ...... na mechanicznych podporach, które są

opuszczane. Opuszczając dociążamy i stateczność zachowujemy.

Mocowanie ładunku – opasanie i dociąganie linami, na linie głównej gniazda oporowe z

łańcuchami na pojedyncze sztuki ( zrywka półpodwieszona )

2. FORMI ( inny typ ) – linowa, napęd hydrauliczny, może być obsługa jednoosobowa,

uruchamiana na sygnał radiowy.

3. wciągarka linowa do 60 – siła uciągu 6ton, ma 3 haki i 3 łańcuchy zrywkowe

Kleszcze hydrauliczne NOKKA – możemy objąć duży ładunek, dostosowują się do zrywanego

ładunku. Mogą być zaopatrzone w zęby. Rozwarcie 1,5m, obrót 180 stopni. Urządzenia

zrywkowe wciągarkowe powinny byś wykorzystywane przy zrywce zrywce drewna na

terenach mało dostępnych, w drzewostanach zagospodarowanych niezrębowo, w cięciach

przerębowych oraz tam gdzie niewielka koncentracja ładunku.

19. URZĄDZENIA CHWYTAKOWE

– tam gdzie duża koncentracja ładunku, tam gdzie ładunki powinny być przygotowane do

zrywki. Taka forma koncentracji może być w cięciach pielęgnacyjnych – zrywka 2etapowa: z

lasu do szlaku, a ze szlaku zabiera ciągnik. Przy kleszczach trzeba podjechać do każdego

ładunku, ale za to praca bezpieczniejsza i obsługa może być jednoosobowa.

Minimaster z urządzeniem pomocniczym – można podjechać pod ładunek ( zrywka

półpodwieszona ) Żelazny koń.

20. CIĄGNIKI SPECJALISTYCZNE ( RÓŻNICE OD ROLNICZYCH )

2001

Strona 6 z 7

-

duży prześwit

-

inne rozłożenie masy ( 2/3 na przedzie )

-

pojazd przegubowy - skręt przez łamanie

-

wzmocniony

-

wyposażony w urządzenia pomocnicze ( wciągarka lub chwytak )

0,5m – po każdej stronie na szlaku przy zrywce półpodwieszonej

0,1m – po każdej stronie szlaku przy zrywce nasiębiernej, ale drewno musi być układane w

szachownicę.

Ciągniki uniwersalne – prędkość 70Km na trasie, ma pełzające biegi, wjedzie w każde

warunki.

21. CIĄGNIKI WCIĄGARKOWE

-

rolnicze

-

specjalistyczne

-

uniwersalne

stosowane przy zrywce 1 – etapowej w drzewostanach przedrębnych i rębnych. Linę można

zaczepić na długości do kilkudziesięciu m. Co pozwala dotrzeć w zakamarki drzewostanów.

Stosowane np. w olsach.

22. CIĄGNIKI CHWYTAKOWE

-

rolnicze

-

specjalistyczne

tam gdzie duża koncentracja ładunku

forworder – na zrębowych – dostosowany to tzw. maszynowego pozyskania drewna ,

ułożenie prostopadle do szlaku zrywkowego ( gdy nasiębierna luk klembankiem ), gdy nie ma

maszynowego pozyskania to do tych ciągników trzeba stosować zrywkę 2 etatową.

Przy odległościach do 100m.

-

na niewielką odległość, przy dużej koncentracji ładunku największą wydajność

ma ciągnik specjalistyczny z chwytakiem

-

małe forwardery mają 2x większą wydajność niż skiddery.

-

Duży forwarder i klembank ma wydajność 20 m

3

/h przy odległości 700m.

Zrywka na odległość 400m. Wydajność:

-

3m

3

/ dzień- zrywka konna

-

8- ciągnikiem rolniczym (większe przy ciągniku leśnym)

23. SZKODY OD ZRYWKI DREWNA

Zrywka jest najtrudniejszą operacją transportową, szczególnie pod okapem.

1. uszkadzanie zrywanego drewna (b. rzadkie)

2. uszkodzenia w drzew w drzewostanie pozostającym

a. położenie rany

-

korzenie wokół pnia w promieniu do 0,5 m- zamknie się w pniaku

-

szyja korzeniowa i pień drzewa do wysokości 0,3m- zamykanie się w pniaku

-

pień drzewa na wysokości 0,3m.

b. rodzaj rany

-

uszkodzenia naruszające łyko

-

uszkodzenia naruszające drewno

c. wielkość rany

-

uszkodzenia małe (do 20cm

2

)

-

uszkodzenia średnie (20- 100)

-

uszkodzenia duże (>100)

3. zmiany w glebie- przekształcenie wierzchnich warstw, tworzenie kolein i zagęszczenie

gleby w koleinach

a. uszkodzenia wierzchnich warstw gleby:

-

małe- naruszenie ściółki

-

średnie- mogą być pozrywane korzenie w wierzchniej warstwie

-

duże- całkowite przemieszczenie ściółki z glebą mineralną- oraz pozrywane korzenie

w wierzchniej warstwie

zagęszczanie gleby- koło i ładunek powodują zagęszczenie gleby, zachwianie życia

biologicznego gleby, zerwanie korzeni, pogorszenie warunków bytowania mikrofauny

glebowej.

2001

Strona 7 z 7

Przemieszczanie ściółki i wygniatanie kolein może pogorszyć warunki wzrostu drzew- gorsze

warunki wodno powietrzne, zerwanie korzeni, zranienia drzew powodujących infekcję.

24. PROWADZONE BADANIA

Ilość drzew uszkodzonych w trzebieżach przez:

Zaprzęg konny- 3%

Ciągnik rolniczy- 2%

LKT z wciągarką- 5%

Liczba ran na 1 drzewie 1- 2 ran (ciągniki leśne)

Powierzchnia rany (20- 45cm

2

)

¾ drzew uszkodzonych tylko do łyka

¼ do drewna

40 – 50% uszkodzeń na korzeniach szyi resztę to uszkodzenia na pniu do wysokości 1m.

Głębokość kolein:

-

ciągnik leśny- pod ładunkiem- 18 cm, pod kołami 4,5 cm

-

ciągnik rolniczy- 12- 13 cm, pod kołami 6 cm.

-

Konna 8 cm.

-

Bruzda od ładunku jest stosunkowo istotna- zerwanie korzeni drzew pozostających

Zwięzłość (Mpa)

-

ciągnik leśny- pod ładunkiem- 0,2, pod kołami- 0,3

-

ciągnik rolniczy- 0,27

zrywka drewna długiego- głębokość bruzdy pod ładunek, w koleinie

koń- 10 cm

skidder LKT 2cm, 3 cm

LKT (drewno ścinane harvesterem) 7,8, 6,96

Forwarder – 6,6 cm

Forwarder (drewno ścinane harvesterem) – 3,2 cm

0- 10 m od środka szlaku- 20% drzew uszkodzonych, a im głębiej tym

mniej. Po ugnieceniu maleje porowatość ogólna i kapilarna, co

utrzymuje się nawet przez rok po zrywce.

Największe uszkodzenia powodują ciągniki wciągarkowe- różne przekształcenia w

ekosystemie np. uszkodzenia pozostających drzew, ugniatanie.

25

. WSKAŹNIKI TECHNICZNO-EKONOMICZNE i ICH ZNACZENIE W ANALIZIE

PRZEDSIĘBIORSTWA PRZEWOZOWEGO

PLIK WSPÓŁCZYNNIKI

26. OD CZEGO ZALEŻY WIELKOŚĆ JEDNORAZOWEGO ŁADUNKU PRZY ZRYWCE DREWNA.

ciężar dłużycy, współczynnik oporów zrywki, kąt pochylenia stoku, sposób zrywki

27. CO MA WPŁYW NA JEDNOSTKOWE KOSZTY WYWOZU DREWNA.

Na obniżenie jednostkowych kosztów wywozu drewna mają wpływ wywozy kolejowe

(składnice manipulacyjno – spedycyjne służą jako miejsce przeładunku), wysokotonażowy

sprzęt (pozwala załadować i przewieźć dużą masę pozyskanego drewna do odbiorcy –

zazwyczaj drewno o większym znaczeniu), ruch wahadłowy ( … ? … ), samojezdne maszyny

do załadunku drewna (umożliwia wyłączenie z operacji transportowych zbędnego sprzętu

powodującego szkody środowiskowe).