K Juszczyk Komunikacja naturalna versus komunikacja wirtualna

Konrad Juszczyk – juszczyk@amu.edu.pl
Instytut Językoznawstwa – Zakład Psycholingwistyki

Centrum Przetwarzania Mowy i Języka
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Komunikacja naturalna versus komunikacja wirtualna

Symulacja dialogu w aplikacjach internetowych

Streszczenie

Dialog służy dzieleniu się doświadczeniem. To dzięki niemu wspólnie rozwiązujemy

problemy, wymieniamy się myślami i skupiamy uwagę na tych samych, ważnych dla nas

rzeczach, wreszcie wytwarzamy znaczenie. Komunikacja naturalna to rozmowa twarzą

w twarz, która wymaga bliskiej i jednoczesnej obecności jego uczestników. Dziś

wkraczamy w czasy nowej formy komunikacji, nazywanej tutaj wirtualną (medialną).

Współczesne technologie internetowe wspomagają nas w symulacji tradycyjnego

dialogu, kiedy jesteśmy oddaleni od naszych współpracowników. Wśród nich warto

zwrócić uwagę na te aplikacje internetowe, które szczególnie ułatwiają współdzielenie

tworzonych dokumentów i wspólną pracę nad nimi w czasie rzeczywistym. W referacie

zostaną zaprezentowane wybrane z nich: Google Docs, ZOHO, ConceptShare, MS

SharedView, Mind42. Ich porównanie pozwala przedstawić model komunikacji człowiek-‐

komputer-‐człowiek i wyjaśnić jakie korzyści płyną z takiej formy dialogu. Przedstawiony
model opiera się na badaniach własnych autora oraz koncepcji Scen Wspólnej Uwagi

Tomasello, Wygotskiego i Brunera.

Komunikacja służy nam do koordynacji działań dla osiągania wspólnych celów.

Niezbędne przy tym porozumienie uzyskujemy na drodze dialogu, dzięki któremu

dzielimy się doświadczeniem. Jesteśmy do tego zdolni, bowiem potrafimy połączyć

nasze umysły i wspólnie analizować zadane problemy i rozwiązywać je. Spoiwem

wspólnego myślenia jest właśnie komunikacja, której dwie odmiany krótko prezentuje
niniejszy artykuł. Pierwsza, nazywana tutaj naturalną, to tradycyjna komunikacja

międzyludzka jaką rozwijamy od dziesiątek czy setek tysięcy lat. Druga natomiast to

komunikacja wirtualna, która opiera się na pierwszej z wykorzystaniem najnowszych

mediów. Dzięki komputerom i komórkom zyskaliśmy możliwość komunikowania się

niezależnie od odległości jaka nas dzieli. Co więcej, wynalazki ostatnich lat dają nam

jednoczesny dostęp do danych potrzebnych podczas wspólnej pracy. Komunikacja

zapośredniczona przez komputer (Computer Mediated Communication) sprawia, że

indywidualni użytkownicy komputerów razem stają bardziej produktywni, efektywni i

kreatywni. Wzajemna stymulacja nie tylko ułatwia dzielenie się potrzebnymi

informacjami, lecz także pozwala na kontrolę i koregulację procesów poznawczych

uczestników komunikacji. Korzystanie z komputerów ma sens, jeśli ich użytkownicy

mogą nawiązać dialog, jeśli komunikacja wirtualna rzeczywiście przypomina tę

naturalną. Współcześnie jest to możliwe dzięki internetowym aplikacjom symulującym

dialog, których przykłady zostaną omówione poniżej. Analiza tychże jest oparta na
założeniu, że komunikacja naturalna i wirtualna różni się prawie wyłącznie narzędziami

(środkami czy mediami), bowiem obie spełniają te same potrzeby czy cele. Ponadto

omawiane narzędzia zostały stworzone przez ludzi i dla ludzi -‐ dlatego oczywiste jest, że

w sposobie ich funkcjonowania bardzo nas przypominają. W szczególności dotyczy to

takich zjawisk w komunikacji, jakie zdają się występować zawsze i wszędzie, czyli

korelatów komunikacji (KK). Przyjmuje się wstępnie, że KK są niezbędne dla zaistnienia

dialogu pomiędzy ludźmi bez względu na sposób komunikacji. Wstępna analiza KK

obejmie cztery wybrane zjawiska:

Ø

OBECNOŚĆ

Ø

UWAGA

Ø

WSKAZYWANIE I POKAZYWANIE

Ø

MÓWIENIE

Każdy korelat komunikacji zostanie omówiony zarówno w ramach komunikacji

naturalnej, jak i wirtualnej. Dla prezentacji tej ostatniej przedstawione zostaną wybrane

aplikacje internetowe symulujące dialog:

Ø

Google Talk

jako przykład komunikatora internetowego (Instant

Messenger);
Ø

Google Docs

, ZOHO

, jako przykłady programu do prac biurowych za

pośrednictwem sieci Internet;
Ø

Pulpit zdalny, MS SharedView

, Skyfex

i Teamviewer

jako przykłady

programu do współdzielenia ekranu w czasie rzeczywistym.

www.google.com/talk

docs.google.com

www.zoho.com

http://connect.microsoft.com/site/sitehome.aspx?SiteID=94

www.skyfex.com

www.teamviewer.com

Omawiane programy są dostępne w sieci internetowej za darmo i jako nowinki

techniczne są szeroko opisywane w prasie komputerowej, na blogach lub forach. Dlatego

opis w niniejszym artykule będzie skrótowy, a uwaga czytelnika skierowana na

wspomniane aspekty komunikacji (KK). Celem bezpośrednim analizy jest pokazanie

podobieństw w komunikacji naturalnej i wirtualnej. Pośrednio natomiast analiza ta

może wskazać nowe możliwości badania komunikacji międzyludzkiej, która wraz z

rozwojem technologii jest i będzie coraz częściej zapośredniczona poprzez komputer i

inne media (na przykład wielofunkcyjne, „wszystkomające” komórki typu smartfon).

Wyniki takiej analizy zainteresują zarówno twórców internetowych aplikacji

symulujących dialog, jak i ich użytkowników, którzy w ramach tzw. Computer Supported
Cooperative Work chcą zaoszczędzić na kosztach, czasie i energii. Jeden z badaczy

Computer Mediated Communication (CMC) zastrzega, że:

(…) the effective use of CMC for joint problem-‐solving will depend

on the extent to which people develop secure foundations of

shared understanding by sharing their individual knowledge

resources, and the success of their joint activity is likely to depend

on how well they establish shared ground rules for working

together and so on. (Mercer 2000:126).

Efektywność wspólnej pracy na komputerze jest zatem zależna od możliwości

przeniesienia zachowań znanych użytkownikom z komunikacji naturalnej na wirtualną.

Dzięki temu łatwiej dochodzą do porozumienia i sprawniej wykonują zadane sobie

prace.

OBECNOŚĆ

Pierwszy z korelatów komunikacji to OBECNOŚĆ. Każdą interakcję symboliczną

rozpoczynamy od zaznaczenia swojej obecności. Zanim zaczniemy się komunikować

sygnalizujemy sobie, że jesteśmy tu i teraz, ze sobą, obok siebie. Komunikacja „twarzą w

twarz” wymaga OBECNOŚCI jednoczesnej i bliskiej. Osoba inicjująca interakcję zbliża się

do innej i zwraca na siebie uwagę spojrzeniem, gestem lub słowem czy zawołaniem.

Najczęściej staramy się, by nasz rozmówca widział nas, naszą twarz, a zwłaszcza oczy.
Wzajemne sygnalizowanie OBECNOŚCI i obserwacja siebie nawzajem podczas

konwersacji zdają się być niezbędne dla utrzymania wspólnej uwagi nad omawianym

problemem. Każdy z uczestników komunikacji stara się wyobrazić sobie, co dzieje się

„po drugiej stronie twarzy” swego partnera. Wszelkie zachowania niewerbalne, gesty i

mimika, a także parawerbalne (intonacja, potakiwanie chrząknięciem itp) mają na celu

pokazanie mówiącemu, że myśli słuchającego podążają za myślami mówiącego. Kiedy

uczestniczymy w zajmującej nas rozmowie o ważnych dla nas problemach, które chcemy

razem rozwiązać możemy odnieść wrażenie, że nasze umysły myślą razem. Razem

podejmujemy wspólny wysiłek i każdy z nas przyczynia się do nadawania znaczeń

indywidualnym działaniom komunikacyjnym.

Oddaleni i oddzieleni ekranem swoich komputerów również chcemy skorzystać z

zalet komunikacji. Dlatego często korzystamy z poczty elektronicznej lub

komunikatorów internetowych, takich jak na przykład Google Talk. Pierwsze medium

pozwala na komunikację asynchroniczną, bo jej uczestnicy nie muszą być połączeni w

tym samym czasie. Drugie, zwane także Instant Messenger, umożliwia komunikację

synchroniczną, czyli opiera się na jednoczesnej OBECNOŚCI jej uczestników. Pomijając

szczegółowe porównywanie tych narzędzi komunikacji wirtualnej ważny jest sposób

zaznaczania swojej OBECNOŚCI w sieci. W większości IM użytkownik ma szereg

statusów do wyboru, dzięki czemu inne osoby będące w sieci mogą łatwo dowiedzieć się

czy jest on dostępny.

Niektóre komunikatory są zintegrowane z pocztą elektroniczną, dzięki czemu

dostępność danej osoby jest widoczna zaraz po zalogowaniu. Przykładowo Google Talk

jest częścią serwisu pocztowego Google Mail, czyli gmail. Warto się przyjrzeć

rozwiązaniom przyjętym w tej aplikacji, gdyż są proste i przyjazne dla użytkownika.

Przy imieniu (nicku) rozmówcy jest ikona lampka, której kolory zmieniają się

automatycznie, zależnie od jego aktywności:

Ø

zalogowany i aktywny: zielona

Ø

niezalogowany: szara

Ø

zalogowany, lecz nieaktywny: pomarańczowa

Program uznaje użytkowników za aktywnych, jeśli używają myszki lub

klawiatury, co jest korelatem OBECNOŚCI przy komputerze. Jeśli więc wiem, że mój

rozmówca jest zalogowany i aktywny, to mogę rozpocząć z nim rozmowę (chat). Jeśli

podczas rozmowy zauważę, że lampka jest pomarańczowa, to mój rozmówca jest

prawdopodobnie oddalony od komputera i/lub zajęty czymś innym. Podobne sposoby

zaznaczania OBECOŚCI są zaprogramowane w takich komunikatorach jak GaduGadu,

Tlen, Skype, iChat i innych. Ich wielość i popularność świadczy o naturalnej ludzkiej

potrzebie towarzyszenia sobie w codziennych zadaniach i pracy na komputerze.

UWAGA

Drugim korelatem komunikacji jest UWAGA. Uczestnicy interakcji wspólnie skupiają

uwagę na określonym przedmiocie lub sytuacji, która stanowi dla nich kontekst

współdziałania. Badacze wspólnej uwagi (joint attention) podkreślają rolę wzajemnej

świadomości o przedmiocie wspólnej uwagi. Innymi słowy, warunkiem inicjacji

interakcji jest nie tylko skierowanie i skupienie uwagi każdego z uczestników interakcji

na pewnym przedmiocie, lecz także wiedza każdego z osobna o tym, na czym skupia

uwagę partner interakcji. W ten sposób wytwarza się Scena Wspólnej Uwagi (SWU,

Tomasello 2002). Koncepcja SWU wywodzi się z badań nad rozwojem językowym dzieci,

stąd definicja obejmuje interakcje dziecka i dorosłego. Według Tomasello, SWU to:

„Interakcje społeczne, w których przez pewien czas dorosły i dziecko razem zwracają

uwagę na jakiś przedmiot oraz na to, że partner w interakcji zwraca uwagę na ten
przedmiot” (Tomasello 2002: 132). Następnie Tomasello wskazuje na triadyczną

(potrójną) relację SWU pomiędzy dzieckiem i dorosłym a przedmiotem wspólnej uwagi.

W celu zastosowania jego koncepcji do analizy szeroko pojętej komunikacji w

niniejszym artykule przyjęto, że uczestnikami SWU są rozmówcy. Relacje w SWU

obrazuje poniższy rysunek. Kolory strzałek i ramek symbolizują powiązania pomiędzy

ROZMÓWCAMI a PRZEDMIOTEM UWAGI. Zakłada się, że PRZEDMIOT UWAGI jest

wspólnie wyobrażanym obiektem, którego treść jest uzgadniana (negocjowana) podczas

interakcji, czyli rozmowy.

Rysunek 1 Schemat relacji w Scenie Wspólnej Uwagi (opracowane na podstawie Tomasello 2002).

W komunikacji naturalnej przedmiot wspólnej UWAGI, czyli to, o czym mowa, jest w

zasięgu wzroku (a także słuchu i, choć rzadziej, innych zmysłów) rozmówców lub jest

przywoływane za pomocą gestów i języka. W ramach SWU najczęściej znajdują się

sprawy aktualnie istotne, nowe informacje czy sprawy do załatwienia. W rezultacie

można założyć, że w SWU zajmujemy się tym, na co zwraca naszą uwagę nasz rozmówca i

ustalamy wspólny przedmiot. Podobnie dzieje się w komunikacji zapośredniczonej przez

komputer. Różnicą jest jednak „miejsce” przedmiotu wspólnej UWAGI: To, o czym mowa,
jest na różnych komputerach. Jeśli na przykład wspólnie spoglądamy na wydruk tekstu

do poprawy, to przedmiotem wspólnej uwagi jest właśnie ten tekst, poprawki etc.

Komunikacja naturalna wymaga od nas OBECNOŚCI w tym samym czasie i miejscu.

Czasem jednak łatwiej (taniej i szybciej) spotkać się wirtualnie. Połączenie internetowe

pozwala na wspólną pracę na komputerze niezależnie od miejsca przebywania

rozmówców. Wówczas, jeśli chodzi o przykładowy tekst do poprawki zajmujemy się tym,

co jest po obu stronach ekranu. Najprościej wyświetlić tekst na ekranie każdego z

rozmówców i porozumieć się za pomocą IM lub czatu. Wówczas kopie dokumentu są

rozproszone na różnych komputerach, więc wprowadzane poprawki wymagają scalenia.

Dla tych, którzy chcą mieć pewność, że na przykład poprawiany tekst wyświetla się

tak samo i jednocześnie na komputerze współpracowników zaprogramowano

internetowe wersje aplikacji biurowych. Jedną z bardziej znanych i popularnych jest

Google Docs, na który składają się edytor tekstów (dawniej Writely), arkusz kalkulacyjny

(Google Spreadsheets) i program do tworzenia prezentacji multimedialnych typu

Powerpoint. Podobny zestaw aplikacji znajdziemy m.in. w serwisie ZOHO, który oferuje

nawet więcej aplikacji sieciowych (dodatkowo mamy Wiki, zarządzanie projektem i

inne). Nowych serwisów tego typu przybywa i trudno wymienić tutaj wszystkie. Warto

jednak wspomnieć też o Mind42

, w którym możemy współtworzyć mapy myśli lub

Thinkature

, gdzie można łatwo wymieniać się pomysłami i notatkami. Dla grafików

przewidziano serwis Conceptshare

, gdzie szereg narzędzi graficznych ułatwia opis i

ocenę danego projektu graficznego wyświetlanego na wielu ekranach w czasie

rzeczywistym.

Wspólną cechą wymienionych rozwiązań jest możliwość edycji dokumentów przez

wiele osób jednocześnie i zdalnie. Kopie dokumentów są przechowywane na jednym

serwerze danego serwisu. Dodatkowo, podczas edycji tekstu czy prezentacji dostępny

jest czat zintegrowany z danym serwisem. Google Docs wykorzystuje swój Google Talk

(okienko Discuss), podobnie Mind42 pozwala zalogować się na konto Google i wymieniać

uwagi za pomocą Google Talk, a ZOHO oferuje własny komunikator. Różnice techniczne
nie mają dla naszej analizy większego znaczenia, gdyż ważniejsze są cele, do jakich

wspólnie dążą twórcy tych aplikacji. Ostatecznie chodzi o sprawienie wrażenia, że praca

zdalna, czyli komunikacja wirtualna coraz bardziej przypomina tę naturalną, jaką

znamy.

Najnowsza, dziewiąta wersja popularnego czytnika plików w formacie PDF (Portable

Document Format) zachęca użytkowników do spotkań w sieci

. Dzięki temu

rozwiązaniu możemy „dzielić swoje ekrany” (share your screen), czyli pokazać swojemu

współpracownikowi to, co aktualnie mamy na swoim ekranie. Funkcja telekonferencji

oferowana wcześniej firmom i politykom stała się powszechnie dostępna i darmowa.

www.mind42.com

http://thinkature.com

http://www.conceptshare.com

http://www.adobe.com/products/acrobat

Wystarczy założyć konto na acrobat.com i zalogować się, by pokazać w sieci siebie za

pomocą kamery, a swój ekran za pomocą opcji share your screen. O korzyściach takiej

formy współpracy najlepiej przekonać się na żywo albo obejrzeć filmiki na stronach

adobe.com. Występujący na nich architekci, prawnicy czy wykładowcy zwracają uwagę

na zaoszczędzony czas i koszty pracy nad wspólnymi projektami właśnie dzięki

ułatwionej wymianie uwag i komentarzy za pomocą Acrobat Reader 9. Konkurencyjne

rozwiązanie proponowała już wcześniej m.in. firma Microsoft (MS Shared View w ramach

Office Live). Czas pokaże, które rozwiązania i w jakiej formie staną się standardem.

W ramach komunikacji wirtualnej warto opisać jeszcze jedną sytuację

komunikacyjną, w której jednoczesna dostępność przedmiotu wspólnej uwagi jest

istotna. Czasem współpraca wykracza poza ramy jednego dokumentu, który można

współtworzyć w sieci. Projektowanie stron internetowych lub aplikacji ściśle

dopasowanych do potrzeb klienta wymaga zdalnego dostępu do jego komputera.

Systemy operacyjne Microsoft Windows lub MAC OS dają nam możliwość udostępniania

pulpitu (Pulpit zdalny). W internecie dostępne są także aplikacje Skyfex czy Teamviewer,

które także umożliwiają podejrzenie pulpitu innego komputera, a nawet przejęcie

kontroli nad innym komputerem za zgodą jego właściciela (użytkownika). Dzięki

wymienionym programom można poprosić o pomoc zdalną lub wspólnie wykonać pracę

na jednym komputerze. Kiedy komuś trudno jest nagrać płytę lub skonfigurować
program pocztowy, czy sprawdzić zaawansowane ustawienia systemowe łatwiej

udostępnić swój komputer zdalnie specjaliście niż do niego dzwonić lub pisać. Słowne

instrukcje są pomocne, lecz mogą się okazać zbyt skomplikowane. Podgląd czyjegoś

działania na komputerze zwiększa zakres dostępności do przedmiotu wspólnej uwagi i

gwarantuje porozumienie. Dlatego aplikacje do udostępniania pulpitu będą zdobywać

popularność. Tym bardziej, że wraz z rozwojem technologii przybywa wiele nowych

rozwiązań, programów i serwisów, których obsługa często wymaga cierpliwości, czasu i

nowych umiejętności.

WSKAZYWANIE i POKAZYWANIE

Trzecim korelatem komunikacji jest WSKAZYWANIE I POKAZYWANIE. Używanie rąk do

pokazywania istotnych dla nas rzeczy jest starsze niż posługiwanie się językiem. Co

więcej, pierwotność gestu względem mowy pozwala na komunikację w sytuacjach braku

wspólnego języka. Nawet kilkumiesięczne dzieci potrafią zakomunikować swoim

opiekunom czy rodzicom potrzebę jedzenia czy zabawy za pomocą tzw. bobomigów. W

komunikacji naturalnej wskazujemy palcem i pokazujemy gestem to, o czym chcemy

mówić. Powiązanie przekazu słownego i wizualnego pomaga kierować wzrokiem

rozmówcy. To, na co patrzymy, jest dla nas ważne. Śledzenie wzroku jest naturalne i

wspomaga komunikację językową (rozwój języka u dzieci). Poradniki komunikacji

zalecają by podczas tłumaczenia komuś rzeczy wymagających większego skupienia

uwagi korzystać ze wskaźnika (na przykład długopisu). Najpierw wskazujemy nim to, o

czym mówimy (na przykład fragment tekstu czy dane w tabeli), a potem podnosimy

wskaźnik na wysokość oczu naszego rozmówcy. W ten sposób skupimy jego uwagę na

tym, co chcemy omówić.

Za odpowiednik zachowań niewerbalnych w komunikacji wirtualnej można uznać

wskazywanie kursorem sterowanym myszką. Możemy wskazać drugiej osobie, gdzie

należy kliknąć by wykonać daną operację. Dzięki opisanym już rozwiązaniom (pulpit

zdalny, Skyfex, Teamviewer) osoba, której pomagamy może siedzieć „po drugiej stronie

ekranu”. Większość z programów do „uwspólniania ekranu” umożliwia wyświetlanie

kursorów obu użytkowników na jednym ekranie, a także wyróżnienia kursora przy

klikaniu (czerwone kółka wokół strzałki w Skyfex lub poiting tool w Thinkature).

Rysunek 2 Uzyskiwanie kontaktu wzrokowego podczas rozmowy (Peace 2005).

Wśród wielu funkcji aplikacji symulujących dialog znajdujemy także cell presence

indicator (dostępne w Google Spreadsheets), czyli oznaczenie komórki, w której jest
kursor naszego współpracownika. Dzięki temu widzimy, czym konkretnie zajmuje się

nasz rozmówca i jakie dane wpisuje. Na poniższym obrazku widzimy dwie ramki wokół

komórek arkusza kalkulacyjnego. Każda z nich sygnalizuje pozycję kursora każdego ze

współpracowników z osobna. Liczba ramek jest zależna od liczby aktualnie

zalogowanych użytkowników aplikacji, którym udostępniono dany plik.

Rysunek 3 Funkcja cell presence indicator w Google Spreadsheets

(http://documents.google.com/support/spreadsheets/bin/answer.py?hl=en&answer=71999)

WSKAZYWANIE i POKAZYWANIE

Czwartym korelatem komunikacji, jaki zostanie przedstawiony w tym artykule, jest

MÓWIENIE rozumiane jako regulacja werbalna. W ramach badań nad wspólną uwagą

przyjmuje się, że język ma przede wszystkim funkcję regulacyjną, a dopiero na tej

podstawie można przekazywać sobie informacje czy dzielić się doświadczeniem.

Regulacja dotyczy procesów poznawczych, a w szczególności uwagi i pamięci (por.

Wygotski 1989 lub Tomasello 2002). Rozmówcy używają języka, by zwracać uwagę na

stany swojej uwagi. Ja, jako autor artykułu wpływam na twój stan uwagi. W rezultacie to,

co jest w stanie twojej uwagi, jest nazywane za pomocą moich określonych zachowań

komunikacyjnych -‐ słów. W komunikacji bowiem najważniejsze jest dzielenie się

doświadczeniem dla wspólnego myślenia (por. Bruner 1974). Dlatego sterowanie uwagą

za pomocą języka, wskazywania palcem lub wskaźnikiem i pokazywania gestem służy

zwracaniu uwagi rozmówcy na to, co dla nas istotne i przywoływanie odpowiednich
doświadczeń z pamięci, by skorzystać z nich podczas wspólnego rozwiązywania

bieżących problemów.

Obrazek pochodzi ze strony pomocy Google Spreadsheets, którą znajdziesz po wpisaniu w wyszukiwarce:

"cell presence indicator" site:google.com (to jedyny wynik: http://documents.google.com/support/spreadsheets/
bin/answer.py?hl=en&answer=71999)

Regulacja werbalna podczas współpracy przy komputerze jest realizowana za

pomocą opisywanych już komunikatorów. Szybkie przekazywanie wiadomości

tekstowej jest prostsze niż przesyłanie sygnału mowy (Skype jest oparty na kodowaniu i

kompresji dźwięku, dlatego wymaga większej mocy obliczeniowej i wyższej

przepustowości łącz). Komunikacja wirtualna opiera się częściej na formie pisemnej, bo

wywodzi się z pisma. Neil Mercer zauważa, że:

„For doing joint problem-‐solving, or arguing about a particular

complex issue, CMC therefore offers some of the advantages of

speech (rapid interaction, informal register) together with some

of those of written correspondence (the messages do not fade

rapidly, and so can be considered in depth; pieces of text can be

exchanged with precision; replies can be drafted, reviewed and

redrafted before sending).” (Mercer 2000:127).

Komputer, przed którym spędzamy coraz więcej czasu, staje się drugim obok języka

narzędziem mentalnym (mindtool), czy znakiem w rozumieniu Wygotskiego (Wygostki

1989). Według niego znaki służą człowiekowi do wspomagania procesów poznawczych,

czyli do poszerzania zakresu działania umysłu. Komunikacja wirtualna opiera się na

naturalnej, bo ludzie chętnie przenoszą strategie wspólnie wypracowane w komunikacji

tradycyjnej na tę wspieraną przez technologię. Stąd zapis czata wykazuje zarówno cechy
mowy, jak i pisma:

„On the other hand, any user knows that in all its current forms

CMC is still a clumsy medium, one in which people try to do talk-‐

like things but without the auxiliary systems of gesture and tone

of voice for conveying emotions and subtle meanings. Although it

has many spoken language characteristics, CMC is still essentially

a literate activity, and so users have to rely on the self-‐conscious

representation of emotions through language in a way that

speakers do not.” (Mercer 2000:28).

PODSUMOWANIE

Powyższy przegląd aplikacji symulujących dialog jest tylko wstępem do porównania

komunikacji naturalnej z wirtualną. Wiele z przedstawionych możliwości jest na tyle

nowych, że trudno ocenić skuteczność ich działania i przydatność w codziennej

współpracy poprzez komputer (computer supported cooperation work). Przydatność i

popularność opisanych rozwiązań zachęca jednak do prowadzenia szerszych badań i
testów wśród użytkowników. Porównanie komunikacji naturalnej i wirtualnej oparte na

czterech wybranych korelatach komunikacji jest propozycją wyjściową dla takich badań

i wymaga jeszcze wielu poprawek i uściśleń.

Pewne jest, że technologia rozszerza nasze możliwości poznawcze, a nowe media

współdziałają ze starymi mózgami (Reeves i Nass 2000). Aplikacje internetowe

symulujące dialog są przyjazne użytkownikom (user-‐friendly), bo opierają się na

naturalnych strategiach komunikacyjnych człowieka. Współdzielenie tworzonych

dokumentów ułatwia współpracę, bo ludzie lubią robić coś razem, najchętniej tu i teraz,

na swoich komputerach. Dialog człowieka z człowiekiem za pomocą komputera nie
różni się tak bardzo od rozmowy, jak nam się zdaje, raczej przybliża się do niej. I taki jest

kierunek rozwoju mediów. Internet pozwala rozszerzyć nasze umysły i połączyć w

„inteligencję kolektywną”, a to czyni technologię narzędziem poznania.

Tabela 1 Porównanie komunikacji naturalnej i wirtualnej

według korelatów komunikacji (opracowanie własne).

KORELATY KOMUNIKACJI

KOMUNIKACJA

NATURALNA

KOMUNIKACJA

WIRTUALNA

OBECNOŚĆ

jednoczesna i bliska

Jesteśmy tu i teraz, tuż

obok siebie, ze sobą!

(nie)jednoczesna i daleka

„tu i teraz” zapośredniczone

poprzez komputer

UWAGA

To, o czym mowa, jest

w zasięgu wzroku.

Zajmujemy się tym, na co zwraca

naszą uwagę nasz rozmówca,

ustalamy wspólny przedmiot!

To, o czym mowa, jest

na różnych komputerach.

Zajmujemy się tym,

co jest po obu stronach ekranu!

WSKAZYWANIE i

POKAZYWANIE

Wskazywanie palcem i

pokazywanie gestem

Interesuje nas to, co

wskaże nasz rozmówca.

Wskazywanie kursorem

(myszką) i klikanie

Interesuje nas to, na co

rozmówca wskazuje myszką.

Widzimy to, czym konkretnie

zajmuje się rozmówca.

MÓWIENIE

(regulacja werbalna)

raczej wokalna

raczej pisemna lub

ustna (np. Skype)

Bibliografia:

Bruner, J. S. 1974. W poszukiwaniu teorii nauczania. Warszawa: PIW.

Mercer, N. 2000. Words and Minds. How we use language to think together. Londyn:

Routledge.

Peace A. 2005. Mowa ciała. Jak odczytywać myśli innych ludzi z ich gestów Kielce: Jedność.

Reeves, B., i C. Nass. 2000. Media i ludzie. Warszawa: PIW.
Tomasello, M. 2002. Kulturowe źródła ludzkiego poznawania. Warszawa: PIW.

Wygotski, L. 1989. Myślenie i mowa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwa Naukowe.

Dialogue simulation in Internet applications

Natural versus virtual communication

Summary

Dialogue is to serve people to share their experience. We dialogue when we deal with

everyday problems, get things done, exchange thoughts, concentrate on the same

particularly important issues for us and finally we make meaning. Natural

communication is a face to face interaction, which demands a close and immediate

(simultaneous) presence of interactants. Contemporary internet technology support us

and simulate the dialogue when we are away and work with our remote co-‐workers.

Today we are approaching new way of communication, here called virtual (media).

Among various Internet services there are also those which allow us to easily share

documents online and help in real-‐time cooperation. Some of them are presented:

Google Docs, ZOHO, Office Live, ConceptShare, MS SharedView, Mind42. The aim of this

preliminary analysis is to present a model of Computer Mediated Communication and
explain how these programs facilitate the computer supported cooperation work.

Therefore a comparison of two kinds of communication is shown and four

communication correlates are introduced. The research is done in a joint attention

paradigm.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
K Juszczyk Komunikacja naturalna versus komunikacja wirtualna
De Beers Natural versus Synthetic Diamond Verification Instruments
De Beers Natural versus Synthetic Diamond Verification Instruments
Synteza systemów komunikacyjno informacyjnych organizacji wirtualnych
negocjacje i natura konfliktu, LOGOPEDIA, logopedia podyplomowe, komunikacja interpersonalna, Emocje
Rzeczywistość wirtualna, Inżynieria Oprogramowania - Informatyka, Semestr V, Komunikacja Człowiek Ko
WIRTUALNY MOST DO KOMUNIKACJI MIĘDZYSIECIOWEJ
KOMUNIKACJA I WSPOLPRACA
Style komunikowania się i sposoby ich określania
Diagram komunikacji
Technologia informacji i komunikacji w nowoczesnej szkole
Komunikacja niewerbalna 2
Socjologia prezentacja komunikacja niewerbalna
Halas komunikacyjny

więcej podobnych podstron