Ekonomia w Ochronie Środowiska

FINANSOWANIE INWESTYCJI W

OCHRONIE ŚRODOWISKA

mgr inż. Anna Rolewicz-Kalioska
Zakład Ochrony i Kształtowania Środowiska

ŹRÓDŁA FINANSOWANIA OŚ W

POLSCE

• Fundusze ekologiczne
• Instytucje i Fundacje
• Programy pomocowe
• Banki
• Środki własne.

Fundusze ekologiczne

• Najważniejszymi funduszami są Fundusze

Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
(Narodowy, Wojewódzkie, Powiatowe,
Gminne)

• Zasady ich działalności określa ustawa Prawo

Ochrony Środowiska

Narodowy Fundusz Ochrony

Środowiska i Gospodarki Wodnej

• Celem NFOŚiG jest finansowe wspieranie inwestycji

ekologicznych znaczeniu zasięgu ogólnopolskim

ponadregionalnym oraz zadao lokalnych, istotnych z

punktu widzenia potrzeb środowiska.

• Główne kierunki jego działalności określa Polityka

Ekologiczna Paostwa,

• Cele szczegółowe wyznaczane są co roku w

dokumentach wewnętrznych NFOŚiG (zasady

udzielania pomocy finansowej, oraz lista

przedsięwzięd priorytetowych )

Dziedziny dofinansowywane przez

NFOŚ

• Ochrona powietrza
• Ochrona wód i gospodarka wodna
• Ochrona powierzchni ziemi
• Ochrona przyrody i krajobrazu oraz leśnictwo
• Geologia i górnictwo
• Edukacja ekologiczna
• Paostwowy Monitoring Środowiska
• Programy międzydziedzinowe
• Nadzwyczajne zagrożenia środowiska
• Ekspertyzy i prace badawcze

Beneficjenci

• jednostki samorządu terytorialnego,
• przedsiębiorstwa,
• instytucje i urzędy,
• szkoły wyższe i uczelnie,
• jednostki organizacyjne ochrony zdrowia,
• organizacje pozarządowe (fundacje, stowarzyszenia),
• administracja paostwowa,
• osoby fizyczne.

Formy finansowania

• finansowanie pożyczkowe ( pożyczki udzielane przez NF,

kredyty udzielane przez banki ze środków NF, konsorcja czyli

wspólne finansowanie NF z bankami, linie kredytowe ze

środków NF obsługiwane przez banki)

• finansowanie dotacyjne ( dotacje inwestycyjne, dotacje

nieinwestycyjne, dopłaty do kredytów bankowych,

umorzenia)

• finansowanie kapitałowe ( obejmowanie akcji i udziałów

w zakładanych bądź już istniejących spółkach w celu

osiągnięcia efektu ekologicznego)

źródło:http://www.nfosigw.gov.pl/site/bip/files/File/rys3.gif

Środki w NFOŚiG

• opłaty i kary za korzystanie ze środowiska,
• opłaty eksploatacyjne i koncesyjne,
• opłaty produktowa
• Opłata rejestracyjna za wydanie pozwolenia

zintegrowanego

• zwrotów rat pożyczek i kredytów, odsetki z

operacji finansowych oraz pomocy

zagranicznej

źródło:http://www.nfosigw.gov.pl/site/bip/index.php?tekst_id=302

Kryteria oceny wniosków

• Wnioski są oceniane pod względem

formalnym i merytorycznym

• Bardzo istotnym kryterium wyboru jest

efektywnośd kosztowa z wykorzystaniem 2
wskaźników:

• DGC-dynamiczny koszt jednostkowy
• WK- wskaźnik efektywności kosztowej uzyskania efektu

ekologicznego

Dynamiczny koszt jednostkowy

gdzie:
KI

t

- koszty inwestycyjne poniesione w danym roku – t;

KE

t

- koszty eksploatacyjne poniesione w danym roku – t;

i- stopa dyskonta
EE

t

- miara efektu ekologicznego uzyskiwanego w poszczególnych latach. Efekt

ekologiczny, któremu przypisujemy cenę p

EE

za jednostkę

p

EE

-cena za jednostkę efektu ekologicznego



















n

o

t

t

t

n

t

t

t

t

EE

i

EE

i

KE

KI

p

DGC

)

1

(

)

1

(

0

Dynamiczny koszt jednostkowy

• pokazuje, jaki jest techniczny koszt uzyskania

jednostki efektu ekologicznego

• wyrażony w złotówkach na jednostkę efektu

ekologicznego

• im niższa jest wartośd wskaźnika tym

przedsięwzięcie jest bardziej efektywne

Wskaźnik efektywności kosztowej

gdzie:
c

i

- współczynnik korygujący

o

i

- jednostkowa stawka podstawowa opłaty za korzystanie ze

środowiska dla czynnika oddziaływania i

Z

i

- ilośd zredukowanego czynnika i w pierwszym roku po realizacji

inwestycji

ZKK- zaktualizowane nakłady inwestycyjne
RKE- roczne koszty eksploatacyjne instalacji
i- indeks czynnika oddziaływania
n- liczba wszystkich czynników oddziaływania

RKE

ZKK

Z

o

c

WK

n

i

i

i

i













1

Wskaźnik efektywności kosztowej

• sumuje się iloczyny opłat i ilości czynników oddziaływania na

środowisko:

– unikniętych zanieczyszczeo
– zredukowanych odpadów
– zaoszczędzonej wody i energii
– ograniczonego hałasu

stanowiące miarę efektu ekologicznego, które następnie dzieli
się przez roczne koszty inwestycji

• WK jest wskaźnikiem, który nie może byd interpretowany w

wartościach bezwzględnych-służy jedynie do celów

porównywania projektów między sobą

• im wyższa jest wartośd wskaźnika, tym przedsięwzięcie jest

bardziej efektywne.

NFOŚiG- aktualne działania

• Program Operacyjny Infrastruktura i

Środowisko 2007-2013

• Instrument Finansowy LIFE+
• Dopłaty z funduszy Norweskich
• System zielonych inwestycji GIS
• Dofinansowanie recyklingu pojazdów

Pozostałe fundusze

• Wojewódzkie, powiatowe i gminne fundusze

środowiska:

– mają podobną politykę rozdzielania środków jak

NFOŚiG

– obszar ich działao ma charakter regionalny i

koncentruje się na przedsięwzięciach istotnych z
punktu widzenia ochrony środowiska danego
regionu

Program Operacyjny Infrastruktura i

Środowisko

• Finansowany z Funduszu Spójności i z Europejskiego

Funduszu Rozwoju Regionalnego (fundusz
strukturalny)

• program na lata 2007-2013
• Celem programu jest poprawa atrakcyjności

inwestycyjnej Polski i jej regionów poprzez rozwój
infrastruktury technicznej przy równoczesnej
ochronie i poprawie stanu środowiska, zdrowia,
zachowaniu tożsamości kulturowej i rozwijaniu
spójności terytorialnej

Program Operacyjny Infrastruktura i

Środowisko

• Łączna wielkośd środków finansowych zaangażowanych w realizację

Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata 2007-

2013 wyniesie 37,6 mld euro, z czego wkład unijny wynosid będzie

27,9 mld euro, zaś wkład krajowy – 9,7 mld euro.

• Polska jest głównym beneficjentem programu, otrzymujemy blisko

42% środków polityki spójności;

• 18 % środków przeznaczonych jest na środowisko, co stanowi kwotę

4,8 mld euro.

71%

1%

18%

2%

6% 2%

transport

zdrowie

środowisko

szkolnictwo wyższe

energetyka

kultura

Priorytety programu

1. Gospodarka wodno-ściekowa – 3 275,2 mln euro
2. Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi – 1,430,3

mln euro

3. Zarządzanie zasobami i przeciwdziałanie zagrożeniom

środowiska – 655,0 mln euro

4. Przedsięwzięcia dostosowujące przedsiębiorstwa do

wymogów ochrony środowiska – 667,0 mln euro

5. Ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych –

105,6 mln euro

6. Transport przyjazny środowisku – 12 062,0 mln euro
7. Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku i

efektywnośd energetyczna – 1 403,0 mln euro

Oczekiwane efekty programu

• 9 tys. km kanalizacji sanitarnej, w wyniku czego 810 tys. osób

zostanie podłączonych do sieci;

• 318 oczyszczalni ścieków;
• 20 nowych ponadregionalnych zakładów zagospodarowania

odpadów;

• 5,5 mln osób zostanie dodatkowo objętych systemem

gospodarowania odpadami komunalnymi;

• z 79% do 50% zmniejszy się poziom składowania odpadów;
• 400 obiektów małej retencji;

Oczekiwane efekty programu c.d.

• 500 stanowisk do analizowania i reagowania na zagrożenia

katastrofami naturalnymi;

• 135 dużych przedsiębiorstw wspartych w zakresie systemów

zarządzania środowiskowego;

• 1550 ha, którym przywrócono ochronę właściwego stanu

ekosystemów

• z 2% do 7,5% powinien wzrosnąd udział energii elektrycznej

wytworzonej ze źródeł odnawialnych w zużyciu energii

elektrycznej brutto;

• 1 mln ton rocznej produkcji biopaliw;

LIFE+

•

LIFE+ jest jedynym instrumentem finansowym Unii

Europejskiej koncentrującym się wyłącznie na

współfinansowaniu projektów w dziedzinie ochrony

środowiska

•

Jego głównym celem jest wspieranie procesu wdrażania

wspólnotowego prawa ochrony środowiska, realizacja

polityki ochrony środowiska oraz identyfikacja i promocja

nowych rozwiązao dla problemów dotyczących ochrony

przyrody

•

podzielony jest na trzy komponenty tematyczne:

–

przyroda i różnorodnośd biologiczna

–

polityka i zarządzanie w zakresie środowiska

–

informacja i komunikacja

• Projekty zgłaszane do LIFE+ muszą spełniad trzy podstawowe kryteria:

– Byd wykonalne, spójne pod względem technicznym i finansowym oraz

opłacalne.

– Wspierad w szczególności wdrażanie szóstego wspólnotowego Programu

działao w zakresie środowiska naturalnego (6 EAP), a także wdrażad rozwój

wspólnotowej polityki i prawodawstwa.

– Ponadto w celu zapewnienia europejskiej wartości dodanej oraz uniknięcia

finansowania powtarzających się działao, projekty muszą spełniad

przynajmniej jedno z poniższych kryteriów:

• Byd projektami demonstracyjnymi służącymi wdrożeniu Dyrektywy Ptasiej

(79/409/EWG) lub Dyrektywy Siedliskowej (92/43/EWG),

• Byd projektami demonstracyjnymi związanymi z celami Wspólnoty w zakresie

ochrony środowiska, w tym w zakresie rozwoju lub upowszechniania technik

najlepszej praktyki, wiedzy specjalistycznej lub technologii,

• Byd kampaniami na rzecz zwiększania świadomości społecznej oraz specjalne

szkolenia dla podmiotów uczestniczących w działaniach dotyczących zapobiegania

pożarom lasów,

• Byd projektami służącymi rozwojowi i realizacji celów Wspólnoty związanych z

szerokim, ujednoliconym, kompleksowym i długoterminowym monitorowaniem

wzajemnego oddziaływania lasów i środowiska .

LIFE+

• Poziom alokacji dla Polski w latach 2007 -

2013 wyniesie ok. 10 mln euro rocznie

• o dofinansowanie z programu LIFE+ składad

mogą jednostki, podmioty i instytucje
publiczne lub prywatne

LIFE+

• Projekty dofinansowane z programu LIFE+:

– Menadżer środowiska
– Ochrona bałtyckich torfowisk wysokich na

Pomorzu

– Ochrona Wodniczki
– Ochrona żubra w Puszczy Białowieskiej
– Ochrona i poprawa jakości siedlisk rzadkich motyli

podmokłych łąk półnaturalnych

LIFE+

•

Bezzwrotna pomoc finansowa dla Polski w postaci dwóch instrumentów pod

nazwą:

– Mechanizm Finansowy EOG ;
– Norweski Mechanizm Finansowy;

•

Instrumenty są znane (w potocznym języku) jako fundusze norweskie.

•

Pochodząz trzech krajów EFTA (Europejskiego Stowarzyszenie Wolnego Handlu),

będących zarazem członkami EOG (Europejskiego Obszaru Gospodarczego), tj.

Norwegii, Islandii i Liechtensteinu.

•

Konsekwencją członkostwa Polski w Unii Europejskiej było przystąpienie do

Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG).

•

W październiku 2004 r. polski rząd podpisał dwie umowy, które umożliwiają

korzystanie z dodatkowych, obok funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności

Unii Europejskiej, źródeł bezzwrotnej pomocy zagranicznej:

– Memorandum of Understanding wdrażania Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru

Gospodarczego;

– Memorandum of Understanding wdrażania Norweskiego Mechanizmu Finansowego.

Fundusze Norweskie

Fundusze Norweskie

Perspektywa 2004-2009

• I nabór wniosków – alokacja na priorytety środowiskowe

74 967 893 Euro - całkowita alokacja

Priorytet 2.1- Redukcja zanieczyszczeo -68 010 6295 Euro

Priorytet 2.2 - Promowanie zrównoważonego rozwoju 4 748 410 Euro

Priorytet 2.8 - Wzmocnienie zdolności administracyjnej 2 208 788 Euro

• II nabór wniosków – alokacja na priorytety środowiskowe

41 390 000 Euro – całkowita alokacja

Priorytet 2.1- Redukcja zanieczyszczeo - 34 170 000 Euro,

Priorytet 2.2 - Promowanie zrównoważonego rozwoju - 2 400 000 Euro,

Priorytet 2.8 - Wzmocnienie zdolności administracyjnej - 4 820 000 Euro,

• III nabór wniosków – alokacja na priorytety środowiskowe

10 720 000 EUR – całkowita alokacja. Tylko projekty nieinwestycyjne:

Priorytet 2.2 - Promowanie zrównoważonego rozwoju

Priorytet 2.8 - Wzmocnienie zdolności administracyjnej

Fundusze Norweskie

Redukcja

zanieczyszczeo

79,02%

Promowanie

zrównoważonego

rozwoju

14,16%

Wzmocnienie

zdolności

administracyjnej

6,82%

Alokacja środków w perspektywie 2004-2009

System Zielonych Inwestycji - GIS

• System Zielonych Inwestycji –GIS (ang. Green Investment Scheme - GIS) to

koncepcja oparta na art. 17 protokołu z Kioto; dotyczy sprzedaży nadwyżek

jednostek emisji AAUS (Assigned Amount Units) w połączeniu z

wykorzystaniem środków finansowych pochodzących z tej sprzedaży.

• Środki finansowe ze sprzedaży nadwyżek emisji mają byd wykorzystane na

realizację projektów i programów ograniczających emisję gazów cieplarnianych.

• Za pomocą tego systemu planuje się dokonanie redystrybucji środków

pochodzących ze sprzedaży jednostek przyznanej emisji. Pieniądze

przeznaczane mają byd m.in. na:

– poprawę efektywności energetycznej;
– czyste technologie węglowe;
– odnawialne źródła energii;
– odzysk i wykorzystanie metanu.

• Ustawa z dnia 17 lipca 2009 r. o systemie zarządzania emisjami gazów

cieplarnianych i innych substancji (Dz.U. z 18 sierpnia 2009 r. Nr 130 poz. 1070)

określa zasady funkcjonowania Krajowego systemu zielonych inwestycji.

•

Zarządzanie Krajowym systemem zielonych inwestycji ustawa powierza

Krajowemu operatorowi systemu zielonych inwestycji (KOSZI), którego funkcję

pełni Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

(NFOŚiGW).

System Zielonych Inwestycji - GIS

• Do zadao Krajowego Operatora należy:

– przygotowanie naboru i ocena wniosków o

dofinansowanie w ramach GIS,

– nadzór nad wdrażaniem programów i projektów m.in.

kontrola wykorzystania środków przez beneficjentów,

– ocena uzyskanych efektów ekologicznych oraz

prowadzenie działalności promocyjnej i informacyjnej
o Krajowym systemie zielonych inwestycji,

– opracowanie i przedkładanie stosownych raportów

wynikających z postanowieo umów o sprzedaży
jednostek przyznanej emisji AAU.

System Zielonych Inwestycji - GIS

• W chwili obecnej są 2 programy priorytetowe

dotyczące systemu zielonych inwestycji:

– Zarządzanie energią w budynkach użyteczności

publicznej

– Biogazownie rolnicze

Fundusze Norweskie

Perspektywa 2009-2014

• Ponad 300 mln euro ma byd użyte w ciągu najbliższych pięciu

lat na finansowanie projektów związanych ze środowiskiem i
zmianami klimatu.

• Dodatkowo, ok. 160 mln euro zasili różne przedsięwzięcia,

których celem będzie rozwój i wspieranie idei wychwytywania i
przechowywania dwutlenku węgla.

• W nowej turze mechanizmu EOG do dyspozycji będzie

trzykrotnie większa kwota niż w perspektywie 2004-2009

.

Instytucje i fundacje

• Istnieje kilka instytucji i fundacji

dofinansowujących przedsięwzięcia związane z
ochroną środowiska, m.in..:

– EkoFundusz
– Fundusz na Rzecz Globalnego Środowiska UNDP w

Polsce

– Fundacja Nasza Ziemia

EkoFundusz-historia

• w roku 1991 Klub Paryski zrzeszający paostwa będące

wierzycielami Polski podjął decyzję o redukcji polskiego długu

o 50%, pod warunkiem spłaty pozostałej części do roku 2010

• Rząd Polski zaproponował, aby dalsze 10% długu (łącznie

blisko 3 mld $) można było przeznaczyd na wsparcie

najpilniejszych przedsięwzięd w ochronie środowiska

• decyzję o ekokonwersji polskiego długu podjęły m.in.: Stany

Zjednoczone, Francja, Szwajcaria, Włochy, Szwecja i Norwegia

• w 1992 roku Minister Finansów powołał EkoFundusz

źródło:http://www.ekofundusz.org.pl/pl/index.htm

Finansowane Projekty

• W latach 1992-2007 EkoFundusz wydatkował łącznie

około 1,7 mld zł na dofinansowanie około 1 500

projektów w pięciu sektorach priorytetowych :

– ograniczenie transgranicznego transportu dwutlenku siarki i

tlenków azotu oraz eliminacja niskich źródeł ich emisji,

– ograniczenie dopływu zanieczyszczeo do Bałtyku oraz

ochrona zasobów wody pitnej,

– ograniczenie emisji gazów powodujących zmiany klimatu

Ziemi,

– ochrona różnorodności biologicznej,
– gospodarka odpadami i rekultywacja gleb

zanieczyszczonych.

Pozostałe Programy pomocowe UE

• Głównie programy programy UE

– programy przedakcesyjne: ISPA, SAPHARD I PHARE
– Obecnie: Program Infrastruktura i Środowisko

(FS+EFRR), program LIFE+

Program ISPA

• Instrument for Structural Policies for Pre-Accession
• wspierał głównie inwestycje z zakresu ochrony środowiska i

transportu

• Polska otrzymała z tego programu około 180 mln euro rocznie

w latach 2000-2003 na cele ekologiczne

• Beneficjentami ISPA były głównie samorządy i

przedsiębiorstwa komunalne

• Dotacje przyznawane były na duże projekty (powyżej 5 mln

euro, w praktyce 20-40 mln euro).

• Za cele priorytetowe ochrony środowiska programu uznano

problemy jakości wód i powietrza, problemy

zagospodarowania odpadów

Program SAPARD

• Special Accession Programme for Agriculture

and Rural Development

• wspieranie terenów wiejskich, a w tym

poprawa infrastruktury

• w ochronie środowiska: modernizacja

gospodarstw rolniczych i hodowlanych oraz
budowa oczyszczalni ścieków

Program PHARE

• Polish Hungary Assistance for Restructuring their Economies
• w latach 2000-2006 Polska otrzymywała około 398 mln euro

rocznie

• program miał zmniejszad opóźnienia i nierównomierności w

rozwoju nowych paostw poprzez promowanie aktywności

gospodarczej

• ochrona środowiska była dofinansowywana pośrednio przez

dotacje dla małych i średnich przedsiębiorstw (modernizacje,

szkolenia itp.) oraz nakłady na poprawę infrastruktury

EkoFundusz- podsumowanie

• programu zamiany polskiego zadłużenia na

inwestycje w ochronie środowiska w tym roku

dobiega kooca

• W latach 1992-2007 łączne przychody z tytułu

ekokonwersji polskiego długu wyniosły około

500 mln $, co stanowi około 87% całości

kwoty, jaką EkoFundusz miał otrzymad w

okresie 1992-2009

Banki

• głównym bankiem zajmującym się udzielaniem

środków na cele ochrony środowiska jest Bank
Ochrony Środowiska

• podstawową formą działalności BOŚ w sferze

ekologii jest wspieranie inwestycji związanych z
ochroną środowiska za pomocą kredytów
preferencyjnych dofinansowywanych z
NFOŚiGW oraz funduszy wojewódzkich

BOŚ

• Przedmiotem kredytowania mogą byd wszelkiego

rodzaju inwestycje wpływające na poprawę stanu

jakości wody, powietrza i gleby, zmierzające do

rozwiązania problemów gospodarki ściekowej i

gospodarki odpadami, przedsięwzięcia z zakresu

energoefektywności, ale również rozwój

agroturystyki czy proekologicznych inicjatyw

rolniczych

• Kredyty mogą byd udzielane klientom

indywidualnym, przedsiębiorstwom, jednostkom

samorządu terytorialnego

Ekonomia w Ochronie Środowiska

FINANSOWANIE INWESTYCJI W

OCHRONIE ŚRODOWISKA

mgr inż. Anna Rolewicz-Kalioska
Zakład Ochrony i Kształtowania Środowiska