Systemy gromadzenia, przechowywania i zarządzania informacjami.

Codziennie powstają mniejsze lub większe produkcje, książki, dokumenty rządowe, audycje
radiowe, telewizyjne i wiele, wiele innych. Pytanie tylko jak je zachować dla przyszłych pokoleń.
Nowe możliwości pojawiły się w latach 40-tych XX w., wtedy kiedy powstały pierwsze prototypy
maszyn liczących. Pojawił się więc pomysł, by wykorzystać je do gromadzenia danych i zarządza
nimi.
Pierwszy projekt, elektronicznego systemu przechowującego i zarządzającego informacjami
powstał w 1945 roku. Jego autorem był V.Bush. System ten został nazwany Memex. System ten
oparty był o hipotetyczny komputer analogowy, czyli o urządzenie podłączone do zasobów
bibliotecznych, które umożliwiało przeglądanie zgromadzonych zbiorów książek, filmów oraz
automatyczne przemieszczanie się do innych prac za pomocą odsyłaczy.

Memex

był kombinacją

elektromechanicznych urządzeń, sterujących, kamer i czytników, zintegrowanych na pulpicie w
kształcie dużego, wygodnego biurka. (rys i opis). System ten miał przechowywać zasoby domowej
biblioteki w postaci mikrofilmów. Zaplanowana została również możliwość generowania informacji
na mikrofilmach przez przenoszenie fotografii z papieru lub wrażliwego na dotyk przezroczystego
ekranu. Dodatkowo system miał być wyposażony w kamerę, która umieszczana była na głowie
osoby wykonującej eksperymenty i maszynę do pisania, która miała rozpoznawać mowę i
odtwarzać ją za pomocą automatycznej syntezy głosu. W systemie tym nie zaplanowano funkcji
wyszukiwania danych ani ich indeksowania. To użytkownik miał indeksować wszystkie zasoby –
ilustracje, adnotacje, rękopisy itp.. System ten nie pozostał jedynie w sferze planów autora, był
wielką inspiracją dla MyLifeBits – który opierał się na bazie danych cyfrowego zbioru fotografii,
dokumentów, kontaktów z innymi, możliwych do adnotowania, zindeksowania i przeszukiwania.
Kolejny projekt to System

Xanadu

, jest to uniwersalna biblioteka, zaprojektowana w latach 60 tych

przez Twórcę hipertekstu – T.Nelsona. Co prawda był on wzorowany na Memexie. Miał on pełnić
funkcję światowego archiwum do wszystkiego, co zostało napisane bez możliwości usunięcia
czegokolwiek.. Użytkownik miał mieć dostęp do wszystkich opublikowanych na świecie prac,
książek, czasopism, fotografii, czy filmów. Zaplanowano również możliwość tworzenia odsyłaczy,
komentarzy, czy osobistych notatek tak by udostępniać je innym. Pomimo wczesnego
zapoczątkowania, do dziś dnia wiele proponowanych mechanizmów systemu Xanadu zostało
wykorzystanych w innych systemach hipertekstu, np. www czy w systemach WIKI.
Mimo wszystko projekt Xanadu nadal jest skierowany w przyszłość, ponieważ nadal nie spełnia on
oczekiwań twórców projektu.
Kolejnym projektem jest

projekt Gutenberg

. Jest to inicjatywa polegająca na umieszczeniu w

Internecie elektronicznych wersji książek istniejących w wersji papierowej. Projekt został
rozpoczęty w 1971 r. przez M.Harta. Misją jest zachowanie historii literatury świata dostępnej
bezpłatnie dla każdego. Projekt ma zachęcać do przetwarzania dzieł literatury światowej do postaci
elektronicznej i ich publicznego udostępniani według danych czytelnikom udostępnia się już ponad
18 tys. darmowych książek elektronicznych w postaci plików tekstowych txt, PDF, html i innych, a
także książek w wersji audio. Każdego miesiąca internauci pobierają bezpłatnie blisko dwa miliony
książek.
Teksty udostępnione nie są chronione prawami autorskimi, ponieważ nigdy nie były tymi prawami
obłożone dotyczy to najstarszych tekstów lub prawa te wygasły.
W serwisie znajduje się sprawny system wyszukiwawczy, który ułatwia znalezienie interesującej
pozycji literackiej.

Projekt Rastko

– jest to Internetowa Biblioteka Kultury Serbskiej. W 1997 roku pojawiła się

inicjatywa pozarządowa polegająca na umieszczeniu w Internecie elektronicznych wersji książek
istniejących w wersji papierowej. Głównymi zadaniami projektu jest tworzenie publikacji
elektronicznych związanych z kulturą i sztuką serbską oraz wspieranie międzynarodowych
inicjatyw.
W Polsce projekt ten istnieje pod nazwą: Rastko-Poland, celem jest gromadzenie w e-bibliotece
spuścizny kulturalnej i związków kulturalnych Polski i Serbii.
Projekt ten tworzy elektroniczne wersje książek i przekazuje je również do Projektu Gutenberg.
Obecnie 541 pozycji znajduje się w fazie korekty, a 114 w fazie przetwarzania.
Czynności te są wykonywane przez ochotników z całego wiata, aktualnie jest ich ponad 1100 i
liczba ich rośnie.
Jak wyglądają etapy tworzenia takiej elektronicznej wersji książki:

1. Przygotowanie materiału w postaci elektronicznej. Książka jest skanowana a potem

przetwarzana do postaci plików tekstowych.

2. Później pliki te są poprawiane za pomocą edytora tekstu w ramach portalu korektorów.
3. Praca korektora polega na porównaniu obu tekstów i naniesieniu niezbędnych poprawek.
4. Każda strona jest poddana takiemu procesowi dwukrotnie
5. Po zakończeniu korekty, całość jest scalana pod nadzorem kierownika projektu, a następnie

przekazana do Projektu Gutenberg.

Warto wspomnieć, że istnieje również polska grupa korektorów – ale jest ich zaledwie 13-tu,
większość z nich to emigranci, którzy zamieszkują Stany Zjednoczone.
Inny projekt to

Internet Archive

. Jest to nietypowa inicjatywa. Internet Archive to nie tylko

witryna internetowa, która odgrywa rolę cyfrowej biblioteki. Ogromna biblioteka cyfrowych dzieł
powstała w 1999 r. Gromadzi ona wiele dokumentów, których pierwowzór ma nie tylko postać
papierkową, ale również są to taśmy celuloidowe, magnetyczne czy płyty winylowe. Misją projektu
jest gromadzenie dorobku instytucji kulturalnych i naukowych oraz udostępnianie części tych
zasobów w Internecie.
Taka filozofia gwarantuje, że nie zaniknie pamięć o tym, co było.
W swoim systemie gromadzą to wszystko, o czym większość z nas już dawno zapomniała.
Podzielono więc serwis na kilka grup tematycznych. Każda z tych grup jest podzielna na liczne
zróżnicowane kategorie:

1. Moving Image Archive – można tu odnaleźć twórców kina francuskiego, niemieckiego,

dokumenty dot. Operacji wojskowych w Iraku, Afganistanie, spoty filmowe , czy archiwa
wielkich wytwórni filmowych, wydarzeń sportowych, a nawet transmisje live, czy gry
wideo.
Ponadto wszystkie zgromadzone zasoby można zapisać na własnym nośniku. Portal daje
również możliwość archiwizowania własnych dokument ów.

2. Live music archive – znaleźć tutaj można najwyżej jakości koncerty live. Projekt gwarantuje

możliwość nieograniczonego zapisu na własnym nośniku. Zasoby są niekomercyjne.

3. Text Archive – gromadzi około 30 tys. dokumentów tekstowych. Udostępnia tez zasoby

Projektu Gutenberg

4. Audio Archive- gromadzi 85 tys. nagrań.
5. Software archive – przechowuje i udostępnia wszelkiego rodzaju oprogramowanie,

zazwyczaj rzadkie lub trudne do znalezienia, ale legalnie bezpłatnie udostępnianie
Internautom.

6. Educational Resources – kategoria dla studentów, wykładowców oraz samouków gdzie

dostępne sa materiały dydaktyczne

Inny projekt –

Wayback Maschine

– maszyna czasu

Ostatnia a właściwie pierwsza historycznie, bo stworzona 1966 r. inicjatywa serwisu Internet
Archive – umożliwiająca cofanie się w czasie i przeglądanie stron internetowych, które już nie
istnieją lub zostały zmodyfikowane. Można wiec obserwować jak zmieniała się postać serwisu pod
względem estetycznym, stylistycznym. Poza tym poznajemy datę powstania serwisu , co
najważniejsze po takim serwisie możemy się poruszać jak po współczesnej jego wersji. Archiwum
gromadzi ogromna liczbę, bo Az 55 miliardów stron internetowych System posiada jednak dwie
wady:

1) Nie został zastosowany mechanizm, za pomocą którego można wyszukiwać słowa kluczowe
2) 1 kwietnia 2005 r. robot internetowy zakończył swoja prace i w tym dniu po raz ostatni

zostały zarchiwizowane strony internetowe.

Wszystkie zasoby są bardzo interesujące, a poznawanie ich może pełnić nie tylko funkcję

edukującą, ale i rozrywkową.