SYSTEMY DOKUMENTACYJNE I SYSTEMY FAKTOGRAFICZNE
Systemy informacyjne można podzielić na systemy dokumentacyjne i systemy faktograficzne. Kryterium podziału oparte jest na określeniu obiektu wyszukiwania. Systemami dokumentacyjnymi określa się systemy, które używane są do wyszukiwania dokumentów, a dokładnie do opisów dokumentów, które zawierają w sobie poszukiwane informacje. Na postawione pytanie system dostarcza jedynie odpowiedzi pośrednich , tzn. adresów, odsyłaczy do dokumentów, w których można znaleść interesujące użytkownika rzeczy. Systemy faktograficzne natomiast są to systemy wyszukujące fakty. Dostarczają konkretnej odpowiedzi na postawione pytanie, dlatego często są nazywane systemami odpowiadjącymi na pytanie. Co prawda systemy dokumentacyjne także odpowiadają na pyatnie, ale jst to pytanie ogólne, systemy faktograficzne potrzebuja pytań szczegółowych.
Podziła ten nie jest jednak taki oczywisty, można w zasadzie uznać, że systemy dokumentacyjne są systemami faktograficznymi o zasięgu ograniczonym do faktów na temat dokumentu, wyszukiwanie dokumentacyjne jest podejmowane dlatego, że użytkownik może znaleść w wyszukanych dokumentach potrzebne mu informacje o faktach.
Salton G. nazwał faktograficznymi te systemy informacyjne, które na konkretne pytanie udzielają konkretnej odpowiedzi, zawieraja tylko te dane o które prosił użytkownik. Systemy dokumentacyjne natomiast są pomocne i takim użytkownikom, którzy nie zadowolą się otrzymaniem krótkiej odpowiedzi , lecz chcieliby poszerzyć swoja wiedzę na dany temat, poszukuja analizy określonej sytuacji, chcą spojżeć na problem z różnych punktów widzenia, szukają opini różnych autorów. Na tej podstawie można powiedzieć, że plusem systemu faktograficznego jest przekazanie użytkownikowi od razu, do ręki, gotowej, konkretnej odpowiedzi. Użytkownik systemu dokumentacyjnego natomiast musi zadowoli.ć się adresami, na podstawi ektórych musi dotrzeć do dokumentów źródłowych. Zadanie to może być na tyle żmudne, że zniechęca potencjalnego użytkownika. Oczywiście czasami użytkownik świadomie wybiera ten system świadomi, np. kiedy interesuje go rozwuj ilościowy piśmiennictwa na dany temat. Zaletą w tym przypadku jest to, że użytkownik obcuje z orginalnym stylem autora, ma ogląd na całość tematu.
Często użytkownik nie potrafi sprecyzować swych oczekiwań, zgłasza tylko że chciałby się dowiedzieć czegos na dany temat. Bywają także użytkownicy, którym nie wystarczy podany zestaw faktów, wola mieć podany spis dokumentów źródłowych, aby sami mogli wybrać to co ich interesuje.
Travis proponuje dwa kryteria klasyfikacji systemów iformacujnych: stopień szczegółowości pytania kierowanego do systemu i drugi, wielkość i stopień relewancji odpowiedzi. Odpowiedzi w systemie faktograficznym, to krótkie teksty, które mogą być przetwoarzone przez system, natomiast system dokumentacyjny oferuje teksty dłuższe, nie przetworzone przez system. Sparack-Jones i May doszli do wniosku, że system faktograficzny nie może być pozbawiony mechanizmów wnioskowania.
Istnieją dwa spojrzenia na istotę wyszukiwania faktograficznego. Pirwszy sprowadza wyszukiwanie faktograficzne do odszukiwania w dokumentach fragmentów tekstu, zawierających poszukiwaną informację. Wyszukiwanie faktograficzne stanowi więc kontynuację, drugi etap wyszukiwania dokumentacyjnego. Najpierw wyszukujemy dokument, a później potrzebny nam fragment tekstu z tego dokumentu. Drugie spojrzenie widzi wyszukiwanie faktograficzne, jako syntetyzujące sformułowanie nowego dokumentu z wyszukiwanych fragmentów róznych tekstów.
Sokołow proponuje nazwać wyszukiwanie faktograficzne polegające tylko na odnajdowaniu cytatów - wyszukiwaniem dokumentacyjno-faktograficznym, a wyszukiwanie przekształcające wprowadzoną do systemu informację - wyszukiwan iem faktograficznym.
Jakość wyszukanej informacji można ocenić na podstawie takich czynników jak: kompletność, dokładność i przydatność użytkownikowi.
Czynnikiem, który obniża jakość wyszukiwania jest zjawisko nadmiaru informacji, już występujące powszechnie. Produkowane są dokumenty, które zawierają już powtarzane informacje. System wyszukiwania powinien być więc wyposażony w mechanizm krytycznej ocent treści.
Coraz większy wzrost jakości obsługi użytkownika prowadzi do zbliżania się do siebie systemu dokumentacyjnego i systemy faktograficznego.
1