stosowanie nowoczesnych rozwiązań przyczyniających się do rozwoju organizacji,
zadowolenie pracowników.
Zmniejszenie ryzyka
Korzyści można też znaleźć w obszarze tzw. zmniejszonego ryzyka. Osiąga się je przez:
unikanie szkód i wypadków,
minimalizowanie odpowiedzialności za wyrób,
unikanie procesów sądowych związanych ze szkodami ekologicznymi,
spełnienie wymagań prawnych,
większą wiarygodność wobec zainteresowanych stron,
ułatwiony dostęp do preferencyjnych kredytów i funduszy ekologicznych,
ciągłą identyfikację słabych miejsc i ich systematyczne eliminowanie.

Inne systemy zarządzania środowiskowego
Zainteresowanie ochroną środowiska sprawia, że norma ISO 14000 nie jest jedyną obowiązującą
na świecie. Rozporządzenie EMAS, o którym wspomniano wyżej, w wielu punktach jest
podobne do tej normy i nie będzie tu więcej omawiane. Warto jednak krótko zapoznać się z
dwoma innymi systemami, a mianowicie „Odpowiedzialność i Troska” oraz „Czystsza
Produkcja”.
Odpowiedzialność i Troska
Podejście do systemu zarządzania różni się tutaj od podejścia w ISO 14000 oraz w EMAS.
Jest to system, który łączy zagadnienia odnoszące się do efektów środowiskowych z
zagadnieniami dotyczącymi zdrowia ludzi i bezpieczeństwa prowadzonych procesów. Zasady
systemu sformułowano w 1984 roku w Kanadzie, a następnie w USA. Dzisiaj system ten
obejmuje przedsiębiorstwa z około 50 krajów świata. Są to głównie przedsiębiorstwa
wykorzystujące substancje niebezpieczne, jest to zatem system sektorowy, skupiający przede
wszystkim firmy chemiczne (około 90% produkcji chemicznej). Celem systemu jest poprawa
działalności przedsiębiorstwa w zakresie odnoszącym się do ochrony środowiska, ochrony
zdrowia i bezpieczeństwa. W zarządzaniu wg tego systemu stosuje się praktyki, które podzielone
na 6 grup, nazywają się „kodeksami”. Oto te grupy:

1. Informacje odnoszącą się do oddziaływania środowiskowego działalności przedsiębiorstwa
oraz do spraw związanych ze zdrowiem i z bezpieczeństwem. W tej grupie wymaga
się ciągłego analizowania obaw pracowników oraz społeczności lokalnej, odnoszących się
do funkcjonowania zakładu, realizacji procesów, ochrony zdrowia, ciągłej analizy ryzyka.
2. Redukcja zanieczyszczeń emitowanych do powietrza, wody oraz gruntu. Chodzi tu o
zmniejszanie emisji substancji szczególnie niebezpiecznych oraz o gospodarkę ich odpadami.
Od kierownictwa wymaga się stosowania odpowiednich programów badawczych i
inwentaryzacji wszystkich emisji.
3. Bezpieczeństwo procesowe. Celem tej grupy jest zapobieganie pożarom, eksplozjom i
przypadkowym uwolnieniom substancji niebezpiecznych. Ta grupa działań odnosi się do
kierownictwa i personelu, ale także do stosowanych technologii i do urządzeń.
4. Dystrybucja wiąże się przede wszystkim z ograniczeniem ryzyka związanego z
przechowywaniem, manipulowaniem, przepakowywaniem i transportem substancji
zagrażających zdrowiu lub środowisku.
5. Bezpieczeństwo i zdrowie pracowników oraz osób wizytujących przedsiębiorstwo.
Wymagane jest dokonywanie pomiaru stężeń i ciągła kontrola czynników stanowiących
zagrożenie. Niezbędne jest zapewnienie opieki lekarskiej w miejscu pracy i zorganizowanie

okresowych badań lekarskich.
6. Zarządzanie produktem ma zapewnić, by zdrowie, bezpieczeństwo i ochrona środowiska
były integralną częścią projektowania, wytwarzania i dystrybucji oraz wykorzystania, recyklingu
i składowania zużytego produktu. Tak rozumiane zarządzanie produktem wymaga
współpracy z dostawcami, odbiorcami i podwykonawcami a wpływa na wszystkie funkcje
przedsiębiorstwa.
System ten ma związek z innymi systemami zarządzania. Konieczne jest tutaj zobowiązanie
kierownictwa, przeprowadzanie okresowych przeglądów, ustalanie polityki i celów, okre-
ślenie odpowiedzialności, identyfikowanie wymagań, monitorowanie itd., podobnie jak wg
systemu ISO 14000.

Czystsza Produkcja
Systemy zarządzania środowiskowego tworzone na podstawie ISO 14001 są bardzo
sformalizowane, co często zraża do ich wdrożenia. Mniej sformalizowane jest dobrowolne
zobowiązanie, podejmowane w krajach rozwiniętych, rozpowszechniane od 1990 roku. Jego
zasady przyjęto na Światowym Szczycie Ziemi w Rio de Janeiro w 1992 roku (Agenda 21).
Czystsza Produkcja to „strategia ochrony środowiska polegająca na ciągłym, zintegrowanym,
zapobiegawczym działaniu w odniesieniu do procesów, produktów i usług oraz ryzyka dla ludzi
i środowiska”. W praktyce ta definicja oznacza:
1. stosowanie nowych czystszych technologii, które nie generują odpadów i szkodliwych emisji,
2. optymalizację procesów produkcyjnych z punktu widzenia ich oddziaływania na środowisko,
3. ograniczenie oddziaływania produktu na środowisko w całym cyklu jego życia, poczynając
od pozyskania surowca, poprzez procesy przetwarzania i kończąc na składowaniu lub
wykorzystaniu produktu zużytego.
Podejście to jest odmienne od tradycyjnego „końca rury”, kiedy to ma się tylko na uwadze
zagospodarowanie odpadów. Tutaj chodzi o takie projektowanie procesów aby zapobiec
powstawaniu odpadów, a podejście tradycyjne ograniczyć tylko do przypadku, gdy tego ideału
nie da się osiągnąć. Ideałem jest produkcja bezodpadowa, ograniczająca marnotrawstwo zasobów
(pracy ludzkiej, surowców, materiałów i energii), stosowanie obiegów zamkniętych,
pozwalających na wielokrotne wykorzystywanie strumieni materiałowych. Idea Czystszej
Produkcji przenika także do sfery usług, np. do turystyki.