Etykieta językowa

By irys

Notatki z wykładu prof. Małgorzaty Marcjanik sem. Zimowy 2011/2012

1

I.

Wykład 3.10.2011

Egzamin: testowo-pisemny, kilka krótkich odpowiedzi otwartych

1. M. Marcjanik: Polska grzeczność językowa. Wyd. 2001
2. M. Marcjanik: Grzeczność w komunikacji językowej.
3. Ewa Sawicka: Językowy savoir-vivre. Podręcznik dobrych manier.
4. Jagoda Bloch: Bibliografia prac z zakresu etykiety językowej.

Savoir-vivre czyli grzeczność
Etykieta językowa – wartość utożsamiana z dobrem. Triada aksjologiczna:

DOBRO – PRAWDA – PIĘKNO

(etykieta) (etyka) (estetyka)

ETYKIETA JĘZYKOWA – zbiór przyjętych w danej społeczności wzorów językowych
zachowań

grzecznościowych,

zwyczajowo

przyporządkowanych

określonym

sytuacjom pragmatycznym.



Oznacza to, iż nie jest to tylko zbiór wyrażeń językowych. Wzór ten mówi nam
także o sytuacjach, nie tylko o zwrotach. Np. na imieniny składamy konkretne
życzenia.



Relacje – to stosunki w jakich są ludzie w danej grupie społecznej.

EURYPIDES (V w. p.n.e.) -> „W uprzejmości jest wdzięk i korzyść”!!!



Zakresy wartości triady aksjologicznej krzyżują się:



Jednostką grzecznościową jest AKT (ma jeden cel)

AKTY GRZECZNOŚCIOWE – stwarzają rzeczywistość performatywną, zatem nieważne
czy są prawdziwe.



są w 1 os. l.p. zatem nie weryfikujemy ich prawdziwości – takie już są
performatywy



pozostaje kwestia szczerości, ale tę ciężko zbadać, dlatego nie badamy



zmieniają się w czasie, jeśli chodzi funkcje i formę:

o

długość – są krótsze

o

dawniej: „rzucam do nóg pańskich swoją małżonkę”

grzeczność

Nieweryfikowalne –
zakłada się, że
wszystkie są
prawdziwe
(performatywne
wypowiedzi)

Schludny ubiór na
egzamin

2



Grzeczność realizuje się w dialogu



Zmianom grzeczności służą przełomy historyczne

o

„Język to taki stwór, który jest dosyć nieruchawy.”

Normy, które regulują grzeczność:

1) Ogólne:



Okazywanie szacunku partnerowi



Przejawianie zainteresowania sprawami ważnymi dla partnera

i. To tworzy silne więzi pomiędzy partnerami komunikacji

2) Szczegółowe: [wynikają z ogólnych]



Współodczuwanie – razem z Tobą się cieszę i smucę

i. np. gratulacje, kondolencje i wyrazy współczucia



Aprobata i życzliwość dla poczynań partnera



Demonstrowanie chęci przebywania w towarzystwie partnera

i. Np. zaproszenia, umawianie się



Deklarowanie pomocy (w tym osobom nieznanym)

i. Np. czy mogę pomóc? – ale nie stosujemy tego w handlu/usługach,

to zachodni zwyczaj. Kiedy sprzedawca nas o to pyta nie chce
pomóc, tylko zachęcić nas do zakupu.



Składanie dowodów pamięci

i. Np. wysyłanie pozdrowień, życzeń



Poszanowanie suwerenności partnera ( w tym dyskrecja)

i. Np. nie pytamy o rzeczy osobiste nieznajomych

Z zasad tych wynikają strategie grzecznościowe:

1) Symetryczność zachowań grzecznościowych



Dajemy wtedy kiedy otrzymujemy

2) Solidarność z partnerem
3) Bycie podwładnym



Np. pomniejszamy swoją wartość w odpowiedzi na komplement



Pomniejszamy własne zasługi



Wyolbrzymiamy własną winę kiedy przepraszamy



Bagatelizujemy przewinienia partnera

Grzeczność jest grą społecznie akceptowaną!

3

II.

Wykład 10.10.2011

TY (WY)

pomiędzy

PAN-PANI (PAŃSTWO)

+ TYTULATURA

tzw. relacje pośrednie (np. Panie Grzegorzu, Senatorze,)



Pamiętać o tym, że w przestrzennych relacjach strefa:

o

Prywatna do 50 cm

o

Intymna do 10 cm



Relacje mogą być niesymetryczne

o

Np. starsza osoba mówi do kogoś na TY, a on do niej na Pan/Pani



Pani+imię – niestosowne, ale coraz powszechniejsze

RELACJE NA TY – DO KOGO?

1) Obligatoryjnie:



Pokrewieństwo bliższe (bliskie)



Nadawcą jest małe dziecko do lat 3 (okres przedszkolny)



Adresatem jest dziecko (w drugą stronę mówi na Pan/Pani więc to
niesymetryczne)

i. Forma „ciociu” wypowiadana przez dziecko, jest formą na Ty

2) Dozwolone:



Przynależność do niektórych grup społecznych



TAK: Np. żołnierze, studenci



NIE: zwracanie się na Ty do osób znacznie niżej położonych w hierarchii
społecznej czy zawodowej np. na targach, kierownik do robotników itd.; to
nieusprawiedliwione



Sytuacje erotyczne (wymagają relacji na Ty)



Stany silnego wzburzenia emocjonalnego

i. Np. policjanci w ten sposób pokazuja dominację



Kiedy adresatem jest przedmiot kultu religijnego

i. Czasem mówimy Panie Boże, ale nie Pani Maryjo!



Kiedy adresatem nie jest człowiek

i. Np. poeci zwracają się tak w wierszach

ii. Chcemy jednak, żeby zwierzęta mówiły do nas na Pan/Pani



Kiedy pojawiamy się w jakimś środowisku naszego przyjaciela/partnera

i. W ten sposób pokazujemy solidarność



Osoby pozbawione praw obywatelskich

i. Np. niektórzy więźniowie

prywatność

Relacje na TY:

Nadawca może
przekroczyć granice
prywatności

Relacje na
PAN/PANI: Nadawca
może się tylko
zbliżyć do granic
prywatności

4

ii. Nie obowiązuje to w przypadku zwykłych więźniów, czy też osób

upośledzonych psychicznie lub starszych.

RELACJE NA PAN/PANI – DO KOGO?

1) Uzgodnione:



Pokrewieństwo dalsze, powinowactwo

i. Kiedy bardzo rzadko się spotykamy



Znajomość z lat dziecięcych

i. Np. nauczyciel z liceum po szkole

ii. Zmiana relacji, bo ktoś mógł objąć wysokie stanowisko



Dłuższy kontakt z partnerem pozwala zaproponować przejście na Ty

i. Proponuje osoba starsza/wyższa rangą bez względu na płeć

ii. Inaczej w relacjach towarzyskich! Tam proponuje kobieta, chyba,

że jest duża różnica wieku

2) Inne:



W tej relacji może być jeszcze tytularna np. Pani Profesor



Są formy mieszane

i. Np. pani Basiu skseruj to – nie ok, lub Basiu, niech pani skseruje –

ok

FORMY POŚREDNIE - problemy



Konieczne była bowiem relacja pośrednia, ale dalej jest to forma nigrzeczna, jeśli
tego kogoś nie znamy dobrze!

1) Pani Małgosiu – NIE! – dziennikarze tak się do gości zwracają, np. Profesorze, bez

Panie. Pani Małgorzato też będzie źle

2) Przez WY – to w sumie forma Ty, tyle, że zakamuflowana np. Przygotujcie na

jutro

Sposoby mówienia o osobach trzecich:



Np. Pani Kowalska zrobiła… - OK. nieelegancko byłoby zapomnieć o Pan/pani na
początku.



Profesorze

Panie Profesorze



Dyrektorze

Panie Dyrektorze



Senatorze

Panie Senatorze



W relacjach pośrednich zwracanie się przez Wy jest nieeleganckie

III.

Wykład 17.10.2011 by Pani Dziaba

FORMY ADRESATYWNE, TYTULATURA

Formy adresatywne służą do zwracania się do adresata: formy imion, pseudonimy. Trudno
rozmawiać bez ich używania

5

Tytulatura to rodzaj form adresatywnych: tytuł, nazwa, stanowiska, godność: panie
prezydencie, panie pułkowniku

Formy adresatywne - adresatywy

Tytulatura – od tytułować – od tytuł



Formy zwracania się do adresata w języku polskim. czyli do osoby, która jest
zamierzonym odbiorcą naszej wypowiedzi.



Bardzo trudno jest prowadzić rozmowę nie używając żadnej formy adresatywnej

UWAGA:

! nie używać: "wie pani" lub "wie pani co" – nieeleganckie.

! również "zaraz pani powiem" podczas egzaminu – też nieeleganckie.



Polska słynie na świecie z tytułomanii.



Formy adresatywne zaczynają wypierać tytulaturę.



Dawniej szlachta między sobą: Panie bracie. Inne: Pani Matko.



Panie doktorze (początek), czy mógłby pan. (środek) Bardzo dziękuję Panie
doktorze (koniec).



Uważać na zbyt dużą liczbę tytulaturę. Bo można wyjść na pochlebcę.

Porządek naukowy:

Licencjat----magister----doktor----doktor habilitowany---profesor

1.Licencjat to tytuł zawodowy, nie zwracamy się panie licencjacie, pani licencjat.

2.Magister to tytuł zawodowy, ale zwrot panie magistrze odchodzi do lamusa

3. Doktor to stopień naukowy, dr jakichś nauk, zwracamy się panie doktorze

4. Doktor habilitowany to stopień naukowy, pracownik tzw. samodzielny, ale mówimy p.
doktorze, nie p. doktorze habilitowany

5. Profesor- tytuł naukowy, pracownik tzw. samodzielny, zwracamy się panie profesorze, p.
profesor, ale nie za często

Porządek stanowisk:

1. Po licencjacie nie zatrudnia się na uczelni

2. Jeśli ktoś jest mgr może zostać asystentem, wykładowcą, starszym wykładowcą,

3. Doktor: na początku może byś asystentem, potem adiunktem- dr, który rokuje rozwój
naukowy, pisze, publikuje itp.

6

4.Doktor habilitowany: początkowo adiunkt, może to trwać wiele lat, potem prof. nadzwyczajny
danej uczelni: dr hab. prof. UW

5. Profesor: profesor nadzwyczajny, potem zwyczajny – i to jego kres 

* docent to stanowisko, nie zrobił habilitacji

Porządek administracyjny:

Rektor- Pani Rektor, w piśmie JM ( Jej/ Jego Magnificencja), mówienie o osobie trzeciej: Wasza
Magnificencja- forma zwrotu do adresata w rozmowie o podniosłym, ceremonialnym
charakterze. Rektor ma do pomocy prorektorów do odpowiednich spraw, następnie
prodziekanów itp. Zawsze tytułujemy wyższym tytułem.

Prezydent RP – zwracamy się Panie Prezydencie, obce państwa, dyplomacje do obcych
placówek tytułują Wasza Ekscelencjo

Szef kancelarii RP, sekretarz stanu- p .ministrze

Podsekretarz stanu: p. ministrze, ale na kopercie adresujemy Szanowny Pan Podsekretarz Stanu

Premier- p. premierze, szanowny pan/pani wicepremier w kancelarii itp.

Senat- p. marszałku, p. senatorze, p. pośle, lepiej pani poseł niż pani posłanko

Ambasador: nadzwyczajny i pełnomocny, za granicą Wasza Ekscelencjo, charge d’ affaires –
niżej niż ambasador, pełni funkcję kiedy nie ma ambasadora w państwie, Panie charge d’affaiers

Wojsko: nie pisze się szanowny pułkowniku, tylko Pułkownik Adam itp.

chargè d'affaires – szarże dafer – osoba niżej niż ambasador – pełni jego funkcje, gdy
ambasadora nie ma w danym państwie – chwilowa funkcja / mówimy Pani/ Pan Szarże
Dafer

marynarka: mówimy Panie Mat, Panie Bosmanie, Panie Chorąży.

IV.

Wykład 24.10.2011 by Gosia G.

TYTULATURA. KOŚCIOŁY CHRZEŚCIJAŃSKIE, ZAKONY I DOMY ZAKONNE



W korespondencji: Przewielebny Księże/Ojcze/Matko przełożona



Do zakonnicy zawsze Siostro (niezależnie od tego czy jest Matką czy Siostrą)



Do zakonnika można albo Ojcze, albo Bracie dopuszczalne jest też Proszę Księdza



W korespondencji nie można mieszać wyrazów z porządku świeckiego z
kościelnym np. Szanowny Ojcze!!!!

7

W mowie

W piśmie

PAPIEŻ Wasza Świątobliwość; Jego Świątobliwość Ojciec Święty

Ojcze Święty Benedykty XVI

KARDYNAŁ Wasza Eminencjo; Jego Eminencja Najdostojniejszy Ksiądz

Proszę Księdza Kardynała Kardynał

ARCYBISKUP Wasza Ekscelencjo; Jego Ekscelencja Najdostojniejszy

Proszę Księdza Arcybiskupa Arcybiskup (imię i nazwisko)

BISKUP Wasza Ekscelencjo;

Proszę Księdza Biskupa

PRAŁAT Księże Prałacie

Przewielebny Ksiądz Prałat

PREZBITER Proszę Księdza

Wielebny/Czcigodny Ksiądz

KANONIK Proszę Księdza

Przewielebny Ksiądz Kanonik

Jeśli te funkcje pełni kobieta odmienia się tylko przymiotnik np. Przewielebna Ksiądz
Prałat

PROBOSZCZ Proszę Księdza

Przewielebny Ksiądz Proboszcz

WIKARIUSZ Proszę Księdza

Wielebny Ksiądz Wikariusz

(forma Wikary jest potoczna)

Prawosławie

W mowie

W piśmie

PATRIARCHA Wasza Świątobliwość

Jego Świątobliwość

METROPOLITA Wasza Eminencjo;

Proszę Księdza

BISKUP Wasza Ekscelencjo

KSIĄDZ Proszę Księdza;

Przewielebny Ksiądz/Ojciec

Proszę Ojca

8



Do Popa mówimy Proszę Ojca NIE Proszę Popa!!!



Do Pastora – Pastorze



Do naczelnego Rabina – Wasza Ekscelencjo



Do Rabina – Panie Rabinie



Do Imama – Panie Imamie

Formy adresatywne w prawie i sądownictwie



SĘDZIA – Panie/Pani Sędzio



SZEF NAJWYŻSZEGO SĄDU – Panie Prezesie/Pani Prezes

Podczas rozprawy:



PRZEWODNICZĄCY RADY SĘDZIÓW – Wysoki Sądzie



ADWOKAT (OBROŃCA) – Panie mecenasie



PROKURATOR – Panie prokuratorze/ Pani prokurator



ASESOR SĄDOWY – Panie sędzio/ Pani sędzio



RADCA PRAWNY – Panie mecenasie/ Pani mecenas

Media i wydawnictwa:



Właściwie zawsze Panie redaktorze/Pani redaktor

Harcerstwo:



Naczelnik ZHR-u – Druhu przewodniczący

Policja:



Starszy Posterunkowy – Panie Starszy Posterunkowy, jeśli jest to kobieta to TAK
SAMO PANIE STARSZY POSTERUNKOWY



NIE Panie władzo!!!

Twórcy:



Ich właściwie się nie tytułuje. Istnieje forma mistrzu, ale z nią trzeba b.uważać!
Nie każdy to lubi.



NIE MA Panie reżyserze!!!



Maestro to muzyczna odmiana mistrza

V.

Wykład 7.11.2011

Nawias grzecznościowy: powitania
Relacja grzecznościowa jest zawsze obudowywana grzecznościowo. NAWIAS to:

9

[

INTERAKCJA

]

(werbalna lub nie)

Tak wygląda obudowa grzecznościowa relacji.
POWITANIA
Akt mowy – wypowiedź mająca cel komunikacyjny w sobie zawarty
Ekspikacja – mówię, że… czyli wyjaśnienie aktu mowy

-> Eksplikacja powitania: mówię, że widzę cię i wyodrębniam cię z tła innych osób



To już jest czynienie czegoś, ma znaczenia w relacjach z innymi ludźmi



Mówię – czyni bardzo wiele



„Dzień dobry”:



Wg prof. Ożóg znaczy, życzę ci dobrego dnia



Wg. Prof. Marcjanik nie! Pierwotnie tak było, ale teraz znaczy tyle samo co cześć



Na powitanie mamy pojedynczy pocałunek.



Chyba, że to bliska rodzina, to 3 razy



Cmok – nonsens wg Janiny Pohorskiej



Powitania występują zazwyczaj w formie powitalnej



Są elementem większej struktury językowej składającej się z większej ilości
części

FORMUŁA POWITANIA:

1) Powitanie



Np. Cześć

2) Pytanie grzecznościowe



Np. jak leci?

3) Komplementy i pochwały



Np. świetnie wygląsza

4) Akty mówiące o zadowoleniu z kontaktu



Np. jak się cieszę że cię widzę! Kopę lat.

Marek Cybulski w Obyczajach językowych dawnych Polaków, pisze:



Początkowo powitanie miało charakter religijny, zaczęło go tracić od XIX w.



Od II poł. XVIII zmieniono kolejność członów:

o

Z dobry dzień

o

Na dzień dobry

o

… Waszmości Memu;p

o

„Boże Wam daj dobry dzień Janie” – powitanie

o

„Daj Wam Hetmanie” – odpowiedź



Wg. Prof. Ożoga obecnie replika jest odwitaniem, wg prof. Marcjanik forma
powitania jest zbyt krótka i bez odniesienia do Boga.

KOMU CO MÓWIMY?

1) Dzień dobry

powitanie

pożegnanie

10



Wszystkim poza księżmi



Ale nie wypada mówić tak młodym do młodych



Mówienie może mieć formę adresatywną „Dzień Dobry Ewo!”

2) Dobry wieczór



Nie wiadomo od której



Analogicznie jak wyżej

3) Cześć



Uniwersalne ze względu na użytkowników



Ale nie można stosować pomiędzy różnymi grupami wiekowymi,
ponieważ



Zakłada relacje na Ty!

4) Witam



Jest pośrednie, ani na Ty, ani na Pan/Pani



Niestosowne kiedy odbiorca nie jest usytuowany w hierarchii niżej od
nadawcy

5) Hej



Głównie wśród młodych



Starsi używają jej tylko jeśli mają kontakt z młodzieżą



Używane jest w różnych odmianach

6) Moje uszanowanie/Uszanowanie



Głównie mężczyźni i głównie w stosunku do kobiet



Kiedy kobieta tego używa to najczęściej żartuje

7) Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus



Poważnie, w kontakcie z księdzem



Młodzież z tego żartuje

8) Są powitania właściwe tylko dla określonych środowisk:



Np. u harcerzy czuwaj

9) Młodzieżowe:



Ciało, ciałeczko od ciao



Cze i wszystkie jego odmiany



Itd.

10) Akty będące zachętą do wejścia:



Np. wchodź – może być formą powitania, kiedy inne akty wchodzą w skład
formuły

11) Radosne zdziwienie ze spotkania:



„O! Dobrze, że cię widzę” – to tez może być powitanie

12) Uważać z pytaniami o zdrowie i osobistymi!



Można zapytać o osobę bliską, np. jeśli komuś urodzi się dziecko

13) Można zadać pytania hipotetyczne:



Np. „Cześć, na spacerze?” – do kogoś spotkanego w parku



Mają one funkcje fatyczną – czyli nastawioną na podtrzymanie kontakatu

11

Pytania grzecznościowe – przykłady



Co słychać?



Co dobrego słychać? - presupozycja (zakładam, że u partnera jest dobrze /
ciekawie)



Jak tam święta?



Jak wakacje?



Jak zaręczyny?



Jak po weekendzie?



Czołem stary, jak po sesji?



Cześć jak tam impreza?



Witamy dziadku. Jak się czujesz w tej roli Jacku?



Jak tam w szkole? Jak tam szefie?



Dzień dobry Pani... Jak zdrowie?



Witam drogą panią. Jak zdróweczko?

VI.

Wykład 14.11.2011

POŻEGNIANIA



To zamkniecie nawiasu grzecznościowego



Stosowane kiedy komunikacja się zakończy (nie tylko werbalna, mogła być
niewerbalna)



Eksplikacja: mówię, że kończę kontakt z Tobą

o

Niezależnie od tego co było wcześniej



Pożegnanie inicjuje osoba wychodząca, bez względu na pozycje. Z kolei powitanie
należy do tego, kto przychodzi.



W odróżnieniu od powitania może mieć trzy formy.

3 FORMY POŻEGNAŃ

1) JEDYNĄ FUNKCJĄ JEST POŻEGNANIE



Do widzenia

i. Symetryczne z dzień dobry

ii. Można stosować w wielu sytuacjach

iii. Niestosowne w bliskiej relacji

iv. Do widzenia Pani Profesor – jest podejrzane ;p



Dobranoc

i. Jeśli jest ciemno na dworze

ii. Może być łączone z formami adresatywnymi (celownik)

iii. Stoi po za nawiasem składniowym

iv. Bardziej, niż dobry wieczór kojarzone z domową atmosferą – faza

układania się do spoczynku



Do zobaczenia

i. Zakłada relację na Ty

12

ii. Demokratyzacja obyczajów, ale to źle



Do +termin spotkania

i. Do zobaczenia również się tym mieści

ii. Należy sądzić, że zobaczenie nastąpi niedługo

iii. Do następnej okazji – okazje zdarzają się rzadziej

iv. Wpływ hiszpańskiego i portugalskiego „do później” „do potem”



Na razie

i. Na jakiś czas się rozstajemy, ale niedługi

ii. Mnóstwo derywatów np. narciarz, nara itd.



Pa, papa

i. Damskie

ii. Mężczyźni mówią tak tylko do „kobiet własnych osobistych”

iii. Dużo różnych form



Tymczasem

i. Tymczasem borem lasem



Żegnam

i. Zastępuje do widzenia

ii. Ostateczne rozstanie, na zawsze

iii. Można tak kogoś np. wyrzucić z pracy „Żegnam Pana”

iv. Nie zakłada relacji na Ty

v. Żegnaj – obsługuje relacje na Ty

2) MA FUNKCJĘ I POWITANIA I POŻEGNANIA



Cześć

i. Łączy się z formą adresatywną



Hej

i. Ej, elo, heja banana



Akty opisujące gesty

i. Buźka – choć całujemy raczej na powitanie

ii. Kłaniam się (nisko, pięknie)

iii. Ściskam

iv. Piątka



Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus



Szczęść Boże



Serwus – częściej w pożegnaniach

3) KIEDY POŻEGNANIE JEST JEDYNYM AKTEM KOŃCZĄCYM ROZMOWĘ



Trzymaj się

i. Samodzielnie jako jedyny akt. Jeśli jest z 1 albo 2 staje się

życzeniem

ii. Zdrowo/dzielnie/mocno/ciepło



Bywaj



Bądź zdrów



Z Bigiem (Zostań z Bogiem/Wracaj z Bogiem)

13

4) Inne:



Możemy mieć formy mnogie

i. Cześć, cześć, no to na razie cześć

ii. No to – ma funkcje spójnościową – spaja z tym co było do tej pory



Można mówić werbalnie emotikony

i. Dwukropek gwiazka

Powitanie podobnie jak pożegnanie może występować w formule
FORMUŁA POŻEGNANIA

1) Przeproszenie (często, ale niekoniecznie)
2) Podziękowanie (częściej)



Np. dobranoc dziękujemy



Można określić przedmiot pożegnania, choć Polak nie dziękuje, za rzeczy
konkretne, np. nie za ciasto, tylko za pyszności

3) Życzenia
4) Pozdrowienia
5) Komplementy i pochwały



Nie muszą być zaadresowane do osoby do której się mówi

6) Zapowiedź przyszłego kontaktu



Bardzo ważna. Np. jesteśmy w kontakcie

7) UWAGA!



Jeżeli formuła pożegnania zawiera wiele aktów, to partner może odpowiedzieć
tylko na ostatni akt, lub też pożegnanie wszystkie

VII. Wykład 21.11.2011

ZEWNĘTRZNA FORMA KORESPONDENCJI KOPERTA



W prywatnej korespondencji => koperta z trójkątem na rewersie



W urzędowej korespondencji=> koperta z trapezem na rewersie

Adresowanie listów do osób prywatnych:

Znaczek głową do góry

SZ.PAN

DR ADAM ADAMSKI

NIE 6/1

UL.PTASIA 6 m.1

35-620 ZIELONA GÓRA

14



Tytułowanie to kwestia wyczucia w korespondencji prywatnej. Można pisać dr
ale nie trzeba.



Adresu nie piszemy na środku. Ma być lekko odsunięty od lewej strony.



Rewers koperty w korespondencji prywatnej:

NAD. ANNA NOWAK

UL. ……………..

LIST SŁUŻBOWY



Jeżeli nadawcą jest osoba prywatna to piszemy NAD, a jeśli instytucja to bez NAD



Nadawcę piszemy w lewym górnym rogu na awersie



Nagłówek listu ma być na środku po złożeniu kartki.



W protokole dyplomatycznym są podawane szablony mówiące gdzie ma być
umieszczony zwrot do adresata.



! W piśmie służbowym najpierw kartkę najpierw zginamy w osi pionowej, a
potem poziomie.



W korespondencji prywatnej odwrotnie.

Z książki



Korespondencja urzędowa jest na ogół skodyfikowana – każda firma ma
ustalone szablony, według których formułowane są różnego rodzaju pisma
urzędowe



Zanika zwyczaj pisania listów – w dobie szybkiej komunikacji elektronicznej



Zalety listu tradycyjnego/papierowego

o

Materialny dowód na istnienie realnego nadawcy „ma w sobie coś z magii

zwłaszcza, gdy nasz respondent jest osobą, którą darzymy uczuciem”.

o

Można go zachować, nosić przy sobie, wzdychać i inne sentymentalne

bzdety

o

Są sytuacje w których o naszych dobrych manierach świadczy użycie listu

papierowego.



Np. złożenie komuś kondolencji listownie



Kiedy piszemy do starszych osób o dużym prestiżu

15



Jeśli napiszemy odręcznie, będzie to miły gest skierowany do adresata



Nawet jeśli napiszemy na komputerze/maszynie podpis koniecznie musi być
własnoręczny



Ewentualnie zwrot do adresata również piszemy ręcznie oraz końcówkową
formułę grzecznościową (np. z wyrazami szacunku)



Obecnie w korespondencji urzędowej na wzór zachodni, nagłówek daje się
kursywą, ale i tak podpis jest odręczny

Zwrot do adresata:



Zwrot do adresata zawsze wielkimi literami np. Droga Ciociu

o

Małymi literami tylko spójniki i przyimki

o

Np. Drogi Andrzeju z Rodziną



Zwrot do adresata tradycyjnie zapisujemy na środku i kończymy wykrzyknikiem

o

Obecnie często pisze się po lewej i z przecinkiem (wpływy zachodu i listów

elektronicznych)

o

Jak wykrzyknik to pierwsze zdanie dużą literą, jak przecinek to małą!



Zwrot do adresata nie może zawierać jego naziwska!!! Szanowna Pani
Dąbkowska – to źle



Jak ktoś ma tytuł to zaczynamy od tytułu Szanowny Panie Profesorze



Jak jest super dostojny to Wielce Szanowny. Raczej nie używamy już Wielmożny



Obecnie przymiotnika drogi w języku mówionym używamy coraz częściej, żeby
się zdystansować od kogoś. – droga Pani…



Co innego w liście byle nie napisać Marysiu Droga! zamiast Droga Marysiu!



Listy do osób duchownych

o

Wielebny Księże, Wielebna Siostro, Przewielebny Księże Proboszczowi,

Najczcigodniejszy Księże Kardynale itd.

o

Wasza Ekscelencjo do abp i bp, zaś Wasza Eminencjo do Kard

o

Wasza Ekscelencjo także do super ważnych świeckich



Do rektora piszemy Wasza Magnificencjo /Panie Rektorze/ Księże Retorze

Grzecznościowe zakończenie



Zwrot grzecznościowy w formie uzależnionej od relacji między nadawcą a
odbiorcą



Skorelowany jest z formą nagłówka



Szanowny Panie Dyrektorze -> Łączę wyrazy szacunku, Proszę przyjąć wyrazy
szacunku itd.



Mirku, Droga Agato -> Serdecznie pozdrawiam



Kochana Mamusiu-> Całuję mocno, Ściskam



Można przekazać pozdrowienia dla osób bliskich adresatowi



Jeśli relacja jest na Ty to można także wyrazić chęć spotkania np. Do miłego
zobaczenia

16

Pamiętać!



W tekście nazwę adresata piszemy zawsze wielką literą tj. Ty, coś tam Panie
Doktorze, coś tam coś tam itd.



Zaimki osobowe również dużą



Zaimki osobowe odpowiadające osobom trzeci, czyli o tych, o których piszemy
małą.

o

Chyba, ze mówimy o osobie starszej / zmarłej / bądź takiej którą darzymy

szczególnym szacunkiem



Piszemy ciemnym granatowym lub czarnym długopisem.

Wybór koperty



Najelegantsza jest koperta z podszewką i taki sam papier listowy (pap.
Dyplomatyczna)



Biały, kolory jasne pastelowe od kremów, przez beże do popieli



Zapis
Sz. Państwo
Janina i Tomasz (lub J. i T.) Nowakowie
Sz. Pan
Inż. Wiesław Nowak
Sz. Pan
Prof. Dr hab. Jan Gwóźdź



Kartkę a4 składamy najpierw wzdłuż a potem wszerz



Papier z papeterii zapisujemy tylko na stronach nieparzystych, normalny z jednej
i z drugiej



Mało treści – wziąć małą kartkę

Kartki pocztowe



Najczęściej z okazji świąt i rocznic + widokówki



Szablonowość tekstów – powielane w zależności od sytuacji



Teksty są minimalne i anonimowe często



Szablony są mocno utrwalone w pamięci można je więc modyfikować np.
Wesołego Jajka



Szablony sa łatwe do odtworzenia a ich wartość grzecznościowa mała



Niewielka modyfikacja szablonu to już wielki plus. Wtedy odbiorca czuje się
wyróżniony



Problem gotowych tekstów już nadrukowanych na kartce:

o

Odbiorca czuje się zawiedziony

o

To nieeleganckie w kontaktach prywatnych

o

Ale w porządku w firmowych



Kartki świąteczne i imieninowe w kopercie



Widokówki bez koperty

17

VIII. Wykład 28.11.2011 by książka ;)

KORESPONDENCJA E-MAILOWA



List elektroniczny nie ma jeszcze wykształconych odrębnych stylistycznych cech
gatunkowych



W efekcie nawiązuje jednocześnie do listu tradycyjnego i bezpośredniej rozmowy
(lub telefonicznej)



Początek e-maila to na ogół rozmowa, a koniec list

o

Początki: Cześć, Dzień Dobry, Witam! – to twarzą w twarz

o

Koniec: pozdrawiam, z poważaniem



Mamy więc rozchwianie wzorca typowe dla nowej formy



Zapożyczony z obcej kultury

Uwagi



Nie do wszystkich wypada wysłać e-mail



Prof. Jest zdziwiona kiedy dostaje e-maile z pytaniami od studentów



Szybki nie znaczy szybko pisany – trzeba zadbać o formę graficzną



Temat piszemy w sposób przemyślany, aktualny i komunikatywny!



Ważny jest nagłówek – nie może być kolokwialny i zbyt swobodny



Najlepiej do kogoś wyżej

o

Szanowna Pani / Szanowny Panie /Szanowni Państwo

o

Pasuje do wszystkich

o

W zależności od sytuacji możemy uzupełnić o tytuł



Tylko ta sama ranga pozwala nam na użycie np.. Panie Mecenasie



Niestosownie łączyć relacje na Ty z Pan/Pani



Witam do kogoś wyżej to grzech śmiertelny!!!!



Tak samo Droga Pani Profesor itp.



Zaczyna wchodzić: Dzień dobry, Panie Doktorze



Witam sugeruje relacje nierównorzędną, ale Polakom jest potrzebne

o

Pozwala na pokazanie indywidualizmu



Możliwa jest forma bez nagłówka!

o

Kiedy list jest już którąś odpowiedzią

o

Lub kiedy piszemy do kogoś do kogo nie musimy specjalnie wyrażać
szacunku



Zaczynamy od zakotwiczenia informacji na początku

o

Np. Na ostatnim spotkaniu, Jestem XY itp.

o

Lub cel: zajmuje się…. Pragniemy Państwa…

o

Daje nam to grzeczność i sprawność



Zakończenie:

o

Ważne żeby był ujednolicony z nagłówkiem

18

o

Jeśli z kimś łączą nas inne kontakty ponad służbowe to możemy załączyć
np. pozdrowienia dla małżonka



Z poważaniem

o

Odbierane jako formalne i oschłe – dlatego należy uważać



Dobre jest Łącze wyrazy szacunku/ Z wyrazami szacunku



UWAGA:

o

Nie nadużywać emotikonów i angielskich akronimów

o

Musimy mieć pewność, że dla odbiorcy będą w całości czytelne

o

Powściągliwość!!!

o

W relacji nierównorzędnej zabronione



Kończymy podpisem



Odpowiedź:

o

Elegancko przesłać ją najpóźniej jeden dzień później!!!

IX.

Wykład 5.12.2011

TOAST



Wg Doroszewskiego: wypicie za kogoś przy piciu wina lub wódki



Toasty to krótkie przemówienie na czyjąś cześć, po którym następuje wypicie wina lub
wódki ( definicja z II wojny)



Słownik Wyrazów Obcych Tokarski: wypicie z kieliszków wina lub wódki za
czyjeś zdrowie, powodzenie, poprzedzone często krótkim przemówieniem
okolicznościowym



Uniwersalny słownik języka Polskiego – zakłada, że w toaście jest alkohol



Inny Słownik Języka Polskiego – również alkohol



U Bańki w definicji nie ma już wódki ani wina, jest po prostu alkohol.

Są akty, które są:



obligatoryjne w ogóle (np. powitanie)



lub obligatoryjne w niektórych sytuacjach, a zatem fakultatywne

o

np. komplement,

o

pytania grzecznościowe – te przy bliskich relacjach są jednak
obowiązkowe



Toast, jako akt mowy jest nieobligatoryjny, ale są wyjątki

Warstwa aksjologiczna



związana z głębszą częścią etykiety, wartościującą.



Dawniej myślano, że wypływają z wnętrza człowieka



Teraz część z nich musimy zrobić w pewnych sytuacjach obowiązkowo

19

KIEDY TOAST JEST OBLIGATORYJNY?

1) Międzynarodowe wizyty dyplomatyczne



Przy okazji długie przemówienie wygłaszane z kartki (!) zgodnie z
protokołem dyplomatycznym

2) Wesela – bez względu na wielkość wesela mamy 5 obowiązkowych toastów:



Jeden ze świadków przed rozpoczęciem deseru (czyli po zjedzeniu
głównych dań)



Senior (nie musi być ojciec, może być dziadek) ze strony pana Młodego na
cześć rodziców Panny Młodej (kobieta i jej rodzice ważniejsi)



Senior (nie musi być ojciec, może być dziadek) ze strony pani Młodej na
cześć rodziców Pana Młodego



Gospodarz domu (najczęściej ojciec panny młodej) toast na cześć gości



Ktoś z gości z podziękowaniem dla gospodarza (ale nie młodzik)

3) Ewentualnie:



Imieniny, urodziny przyjęcia – toast na cześć bohatera tego życzenia



Toastobiorcą jest ten bohater, toastodawcą dowolna osoba

Toast a alkohol:



Wypicie alkoholu jest kodyfikacją obyczaju, ale nie etykiety

o

Etykieta mówi tylko o winie;p



Wcześniej ulubionym napojem Polaków było piwo oraz miód pitny



Wódka:

o

I poł XVI w upowszechnienie się wódki, rozpowszechnionej w XVII w

o

Towarzyszyła Polakom przy różnych okazjach

o

Złota Gorzałka Gdańska – Goldwater – bardzo popularna



Wino

o

Wino pod koniec XVI w. wraz z bogaceniem się szlachty, powszechnie
zaczęto je pić znacznie później

o

W Polsce od średniowiecza produkowano wino mszalne

o

Dodatkowo b. drogie wino na dwory książąt i możnowładców

o

Normalnie sprowadzano głównie z zagranicy jako towar luksusowy
(Francja, Włochy, Hiszpania, Węgry)



Wstrzemięźliwość:

o

Nie była cnotą, tylko uznawano, że ktoś jest niegrzeczny

o

„trzeźwość jest podstępna”

o

Tylko bycie w ciąży usprawiedliwia



Daj Wam Bóg zdrowie – pierwszy toast i tak do dziś zostało „na zdrowie”



Tempo picia:

o

Duże, podawano sobie początkowo puchar bez nóżki,

o

wznoszono toast w imieniu gospodarza, drugim adresatem była osoba
znana, lub nieznana – wtedy przedstawiano jej zasługi



stąd toasty np. za tych co na morzu

20

o

Później: pito z kieliszków z nogą (ważniejsze osoby miały większe)



Kielichy lepsi, kieliszki gorsi

o

„na szarym końcu” – bo sukno na końcu stołu było niebielone

o

Ks. Jędrzej Kitowicz – Opis obyczajów i zwyczajów za panowania Augusta
III (1733-1763)

o

Księża też uczestniczyli we wszystkich przyjęciach

o

Później: nastąpiła zmiana jednego wspólnego kielicha na indywidualne
kieliszki



Kiedy ludzie zorientowali się, że picie z jednego jest niehigieniczne

o

Toast był nazwany zdrowiem

o

W XIX/XX w. toasty

o

Mogą być rymy

o

Nie pije się przy smutnych okazjach alkoholu

o

VIVAT! Na końcu toastu się często stawia



Jeden adresat bezpośredni – ten, którego zdrowie piją, nie musi go być

o

Tak jest do dzisiaj



Adresaci pośredni – wszyscy obecni na przyjęciu

o

Np. Nasze zdrowie



Ogólne toasty: zawsze intencją adresat i wyodrębnienie go z tłumu



Z czasem toasty się uprościły

o

Pomijając te oficjalne

o

Nie ma ogólników

o

Nie spełniają raczej definicji, jako krótkie przemówienie

o

Ich funkcją jest zachęta do picia alkoholu najczęściej

GRUPY TOASTÓW:

1) Mają formułę zdrowie:



Np. zdrowie naszych pań



Może być pite tylko po raz pierwszy

2) „No to…” i dalej wyraz dźwiękonaśladowczy np. chlup



To po maluchu, szkle



Na drugą, trzecią nóżkę itd.

3) Imperatyw (rozkaźnik) w 1 os. L.p. i zdanie przyczynowe



Wypijmy bo wystygnie



Pierdykniem bo odwykniem

4) Z życzeniem oby/żeby/aby



Oby nam się dobrze działo

5) Stereotypowe życzenia



Najlepszego, pomyślności

6) Za tych co…



Żartobliwa forma

o

Różne wersje

21

X.

Wykład 12.12.2011

ETYKIETA BIZNESOWA



Kamińska-Radomska Międzynarodowy język biznesu

Etykieta biznesowa etykieta grzecznościowa !



Korporacje mają etykietę międzynarodową, amerykańską



Stare firmy stosują zbliżoną do grzecznościowej

ZASADA PRECEDENCJI (PIERWSZEŃSTWA) – związana jest ze stanowiskiem (im ktoś
wyżej tym ma więcej przywilejów. Tymczasem w etykiecie towarzyskiej większą rolę
odgrywała kobieta!

TYPY PRZEDSTAWIANIA SIĘ – KLU DOBREGO WRAŻENIA!!!



Trzeba wstać – tymczasem w towarzyskiej kobieta mogła siedzieć – tu nie ma płci
i K i M robią to samo



Wyciągnięcie dłoni



Albo sami się sobie przedstawiamy albo ktoś nas przedstawia

1) SAMI



Możliwe, że formuła „bardzo mi miło”” jest nieprofesjonalna, ale nie wg
prof. Marcjanik. Zwłaszcza jeśli doda się coś w stylu „znam Pana/Pani
osiągnięcia” – np. czytałem książkę



Należy unikać przedstawiania się tytułem!



Wymawiać wyraźnie swoje imię i nazwisko



Należy wyraźnie powiedzieć dzień dobry



Unikać rozgadywania się w odpowiedzi na pytanie „co słychać?” –
odpowiadamy krótko, że wszystko w porządku



Uścisk dłoni to JEDYNY kontakt fizyczny dopuszczalny w firmach!



Prawidłowy uścisk dłoni –

o

wyprostowana dłoń i podniesiony kciuk,

o

trwa tyle co dzień dobry

o

Nie machać ręką

o

Należy sobie patrzeć w oczy

o

Dwie dłonie poziomo

o

Powinno być ok. 50 cm odległości



Uścisk na rękawicę – z dołożeniem trzeciej dłoni – jest odpowiedni tylko
przy kondolencjach! Inaczej wyraża chęć zdominowania partnera

22



ŹLE:

o

Zwiędła dłoń – niemiły dla odbiorcy sposób, kiedy daje się rękę
jakby do pocałunku, , zwieszoną. Świadczy o nieśmiałości i
zaniżonej ocenie, albo braku akceptacji dla odbiorcy

o

Podanie na wyciągniętej ręce – to oznacza dystans i że nie chcemy
mieć z odbiorcą nic wspólnego

o

Jeśli ktoś ma zimne i wilgotne dłonie – trzeba je ogrzać i osuszyć
(np. dyskretnie o ubranie)

o

Dziadek do orzechów – miażdżenie dłoni partnera

o

Zbyt długie pompowanie – wstrząśnięcie dłonią – co najwyżej
należy krótko potrząsnąć – najlepiej w ogóle.

1. Wybrnięciem z takiej sytuacji jest zwolnienie uścisku – bo

nie możemy wyrwać ręki!

o

UWAGA! W krajach arabskich i łacińskich lubią się dłużej trzymać
za ręce

o

Całowanie w rękę zarówno kobiet jak i mężczyzn jest niestosowne

o

Całowanie w policzki – też jest złe!

1. Całują się tylko kobiety – koleżanki z pracy
2. Nie ma jednak równouprawnienia, mężczyźni nie mogą
3. Z kolei faceci nie podają kobietą ręki

o

Powitanie na niedźwiedzia jest nieeleganckie

o

Dotykanie kogoś jest niedopuszczalne

o

Nie należy się witać przez biurko!

1. Tylko w sytuacji, kiedy podpisujemy jakieś umowy i mamy

przedstawicieli dwóch stron siedzących po przeciwnych
stronach stołu

o

Rękę podaje gospodarz, jeśli nie to my nie robimy tego pierwsi!

o

Nie wypada nie przyjąć uścisku!!!

o

Nieuprzejme jest także pouczanie kogoś – w Polsce traktuje się to
jak wywyższanie się.

2) KTOŚ NAS PRZEDSTAWIA



Przedstawia osoba, która zna obie strony



Miło mi poznać - może powiedzieć tylko osoba ważniejsza!



Patrzymy na tego z kim mówimy



W jakiej kolejności ściskać dłonie?

o

Pierwszy wyżej usytuowany bez względu na płeć

o

W Polsce to rozchwianie jest widoczne, bowiem w towarzystwie to
kobieta pierwsza wyciąga rękę



Jeśli komuś kogoś przedstawiamy to możemy mówić o stanowiskach i
tytułach! Ale ten ktoś o kim mówimy nie może sam sobie dopowiedzieć!

23

Uścisk dłoni ponadto:



W sytuacji powitania/pożegnania, kondolencji



Nie podawać,

o

jeśli ktoś ma czymś zajęte ręce, zwłaszcza prawą

o

Komuś wyższemu rangą

o

Jeśli ktoś spóźnił się na spotkanie, a wszyscy już są przy stole (co najwyżej
sąsiadom)



Ważny jest kontakt wzrokowy – oko w oko

o

Nie mamy nic do ukrycia, nie mamy obaw

o

Oczy o wielu rzeczach informują



Jeśli ktoś patrzy na boki to nieszczery, mruży oczy to fałszywy itd.

o

Niewłaściwy kontakt wzrokowy kiedy patrzy się z oczu na teren od nosa
do brody bo to teren prywatny!



Poniżej brody: kontakt intymny



Jeśli jesteśmy skrępowani możemy patrzeć w tzw. trzecie oko
(pośrodku dwóch normalnych;p)



Klientowi przedstawiani są wszyscy pracownicy!!! Bo klient nasz pan

Ważna jest wymiana WIZYTÓWEK!!!



Jeśli dajemy wizytówke to oczekujemy wizytówki w zamian



Dobrze mieć wizytówkę w języku kraju do którego jedziemy

o

Ale nie drukować dwustronnie w różnych językach!!!



Wizytówki są narzędziem pracy zawodowej

o

Mają spełniać wymogi elegancji i być nieskazitelne, nudne i czytelne

o

Muszą być trzymane w wizytowniku. Chowamy do wizytkownika lub
torebki

o

Dajemy odbiorcy tak żeby mógł od razu odczytać dyskretnie.

o

Nie komentuje się wizytówki

Dający

Biorący

o

Logo firmy nie jest konieczne i wiele kolorów

o

Zaszaleć mogą tylko firmy typu świat książki

o

Biały kartonik, lekko szary co najwyżej

Strona

zadrukowana

24

o

Imię, naziwsko, stopnie naukowe, a potem część danych w jednym rogu, cześć
w drugim

o

Z użycia wychodzą wizytówki służbowo-prywatne. Teraz robi się osobno

o

Na wizytówkach nie może być reklam

o

Wymiary 9x5 cm

o

Jeżeli zapisujemy komuś coś to na stronie już zadrukowanej!

o

Niedopuszczalne jest dopisywanie swoich danych/poprawianie ręcznie o ile
nie zmieniły się w ciągu kilku ostatnich dni

MOWA CIAŁA W BIZNESIE - BŁĘDY



Źle: rozpięta marynarka i ręka w kieszeni



Nie można się rozwalać na krześle



Zakładać nogi na nogę – kostkę na kolano



Nie można się opierać o ścianę czy meble



Nie można siedzieć w przesadnym rozkroku – mężczyźni



Nie można krzyżować nóg stojąc



Wyrzucić gumę do żucia

Jeżeli chodzi o odbieranie telefonów służbowych to:



Przepraszamy rozmówcę



Odbieram drugi telefon



Mówimy, że nie możemy teraz rozmawiać



Wracamy do poprzedniego rozmówcy

XI.

Wykład 19.12.2011

GRZECZNE DZIEWCZYNKI W BIZNESIE

Kobiety zawsze szukają aprobaty, mają potrzebę bycia lubianej- postawy zwłaszcza w firmach
amerykańskich.

Co należy robić, by być lubianym i szanowanym?



nie ujawniać informacji osobistych, o sobie mówić bez szczegółów intymnych



nie wybuchać płaczem- nie można płakać przy szefie!



bądź najlepszym przyjacielem dla swoich podwładnych, ale ani przez chwilę nie myśl, że
oni są twoimi najlepszymi przyjaciółmi



nie można mówić całej prawdy, czasem trzeba kłamać



kobieta zawsze siebie strofuje, krytykuje, nie docenia- trzeba znać swoją wartość



kobiety boją się kogoś obrazić- ale należy krytykować konstruktywnie



trzeba mieć swoje zdanie



wystarczy przeprosić raz



wyważenie kobiecej skłonności do karmienia innych

25



wyważenie potrzeby pomagania innym



uważać, by nie być wykorzystywanym



kobiety przedkładają pracę nad życie osobiste- błąd!



perfekcjonizm wynika z niepewności siebie



skromność nie jest zawsze dobrą cechą



trzeba dziękować temu, kto nas chwali



kobiety lubią się tłumaczyć



kobiety stosują rozwinięte wstępy, a należy umieć zdefiniować coś o co się pyta,



kobiety częściej zadają pytania w dyskusjach zamiast twierdzeń



wypowiedzi powinny mieć krótką formę



kobiety lubią wyjaśniać, prosić o pozwolenie,



używają formy fatycznej- nastawionej na kontakt



kobiety zbyt szybko mówią, należy mówić zrozumiale i zdecydowanie



kobiety łagodzą swoje wypowiedzi



kwestia uśmiechu- mają to robić kobiety, nie mężczyźni?



kobiety zajmują mało przestrzeni, boją się walczyć



kobiety tolerują niewłaściwe, krzywdzące dla siebie zachowania- błąd



mówienie: „ja” jest bardzo ważne,

XII.

Wykład 9.01.2012 by Gosia G.

GRZECZNOŚĆ INTERKULTUROWA



W każdym narodzie jest przekonanie, że inni powinni się zachowywać tak jak my.
Jeśli zachowują się inaczej to znaczy, że są źle wychowani. Jednak trzeba
pamiętać, że co kraj to obyczaj .

NIEMCY:



Mocno trzymają się tytulatury Pan/Pani (niem. Sie)



Polacy częściej niż Niemcy proponują przejście na TY



W Niemczech osoba odbierająca telefon przedstawia się



Na zakończenie rozmowy telefonicznej zawsze mówią „do usłyszenia”



Zwracają się do swoich rozmówców używając nazwiska np. Frau Schmitt, Herr
Hocke

ANGLICY:



Na początku każdej rozmowy zadają sakramentalne: How are you? Należy
odpowiedzieć pozytywnie! Źle odbierane jest użalanie się nad sobą



Na pożegnanie podaje się rękę, ale nie całują kobiet w rękę.

WŁOSI:



Scusa – Przepraszam Cię



Scuzi – Przepraszam Pana/Panią

26



Forma na TY i Pan/Pani realizowana jest w formie czasowników



Włosi nawiązują kontakt rękami. Podczas rozmowy ściskają, klepią itp. Robią to
bez względu na wiek i płeć.



Rozmowa jest żywiołowa i głośna



Są gotowi obcym ludziom opowiadać o sprawach intymnych, prywatnych



Lubią wiedzieć z kim mają do czynienia. Nie należy się dziwić jak podczas
rozmowy zapytają o imię, nazwisko, stan cywilny itp.



Dzieci mogą u nich wszystko

HOLENDRZY:



Jako gospodarze zapamiętują co kto lubi jeść i pić na przyjęciu (nawet jeśli osobę
ledwo znają)



Przywiązują wagę do imion, zapamiętują imię poznanej osoby.



Pamiętają daty urodzin i rocznic

SZWEDZI:



Przy domu stoi flaga narodowa. Jeśli gospodarzy nie ma to jest ona opuszczona



Kobiety mogą wszystko. Pełne równouprawnienie



Grzeczność okien- okna nie są zasłonięte, ale są ładnie przystrojone. Z ulicy widać
co dzieje się w środku, ale przechodnie nie zaglądają w te okna

USA:



Idąc ulicą nie przyglądają się sobie. Patrzą ponad głowami.



W autobusie i metrze tak samo.



Obowiązuje zasada odległości minimum 0,5 metra, a najlepiej na wyciągnięcie
ręki.



Klasa średnia przestrzega manier grzecznościowych

Każda kultura ma swoje korzenie i każda jest inna. Jak gdzieś jedziemy

powinniśmy się dostosować a nie narzucać swoje maniery!

XIII. Wykład 16.11.2012 by Gosia G.

WYBRANE ELEMENTY ETYKIETY POZAJĘZYKOWEJ



Grzeczność z pokolenia na pokolenie się zmienia



- Żucie gumy w kontaktach face to face jest niedopuszczalne



- Kiedy mówi do nas osoba wyższa rangą wstajemy



- Głośne rozmowy w lokalach i na ulicach (także te przez telefon) są
NIEELEGANCKIE

27



- Do osób niżej usytuowanych (szatniarzy, sprzątaczek) trzeba mieć szczególny
szacunek bo są oni przewrażliwieni na tym punkcie



- KOBIETY! Pozostawienie śladów szminki na szkle, porcelanie jest
NIEDOPUSZCZALNE! Najlepiej mieć przy sobie serwetkę i dyskretnie odbić na
niej usta, albo nałożyć bezbarwny błyszczyk. Jeśli jednak pozostawimy szminkę
to NIE WYCIERAĆ JEJ PALCEM!!!!



- W samochodzie prywatnych honorowe miejscem jest miejsce obok kierowcy,
drugie w kolejności jest miejsce za kierowcą po prawej stronie potem to po lewej
i na koniec środek. W taxi honorowe jest z tyłu po prawej stronie



- Publiczne zabiegi upiększające i higieniczne są NIEDOPUSZCZALNE!!!
Malowanie się, czesanie, kremowanie rąk NIE ROBIĆ TAK!



- Jeśli ktoś przekazuje nam list dla innej osoby to w jego obecności zaklejamy
kopertę (pokazujemy, że nie będziemy nadużywać zaufania. Wyjątek! Jeśli ktoś
daje nam rekomendację)



- KOBIETY!! Nie obwieszamy się biżuterią. Jeśli mamy komplet: naszyjnik,
pierścionek, bransoletka, kolczyki to wybieramy tylko dwa elementy. Nie
wszystko naraz.



Perły raczej po południu



- Sandały!! BEEEEEZ SKARPET, RAJSTOP ITP.!!!



Do pracy raczej nie należy wkładać sandałów. Ewentualnie z otwartą piętą
(kobiety ), ale odkryte palce NIE



KOBIETY!! Do pracy zawsze wkładamy rajstopy!



- W pomieszczeniach zdejmujemy czapki, chyba że jest to skomponowany z
resztą kapelusz



- MĘŻCZYŹNI!!!! Zapalając kobiecie papierosa należy wstać



- MĘŻCZYŹNI!!! Do koszuli z krótkim rękawem NIE ZAKŁADAĆ krawata!!!!



- NIE pukamy: do drzwi urzędów; do drzwi, za którymi jest dużo biurek; do drzwi
uchylonych; do drzwi przezroczystych



PUKAMY do gabinetu szefa



- Kiedy idziemy w środku powinna być osoba, która jest w mniejszości płciowej (
kiedy dwie dziewczynki i chłopczyk to w środku idzie chłopczyk, a kiedy dwóch
chłopczyków i dziewczynka to do środka dziewczynkę)



- W teatrze, oprze, filharmonii, kinie przepychając się do siedzenia przechodzimy
PRZODEM(!!!!!!!) do siedzących. Tylko w Kościele tyłem (bo należy być przodem
do ołtarza)



- Jak dostajemy prezent to należy go rozpakować przy ofiarodawcy i ucieszyć się.
Chyba, że się nie podoba to mówimy : O jakie ciekawe



- Po egzaminie magisterskim dajemy promotorowi KWIATY ewentualnie
czekoladki. % są nie na miejscu



- Na przyjęciu kiedy siadamy do posiłku nie mówimy smacznego. Znakiem do
rozpoczęcia posiłku jest kiedy gospodyni zaczyna jeść

28



- O dzieciach nie rozmawia się przy dzieciach. Szczególnie jeśli mówimy coś
złego!



- Chorego w szpitalu odwiedzamy małymi grupami a nie wycieczkami. Nie
możemy przeszkadzać pozostałym chorym

MIŁEJ NAUKI

I POWODZENIA NA EGZAMINIE!

irys