pa
ź
dziernik 1999
POLSKA NORMA
Numer: PN-EN ISO 6946:1999
Tytuł: Komponenty budowlane i elementy budynku - Opór
cieplny i współczynnik przenikania ciepła - Metoda
obliczania
Grupa ICS: 91.120.10
EN ISO 6946:1996, IDT
This national document is identical with EN-ISO 6946:1996 and is published
with the permission of CEN; rue de Stassart, 36; B-1050 Bruxelles; Belgium.
Niniejsza Polska Norma jest identyczna z EN-ISO 6946:1996 i jest publikowana
za zgod
ą
CEN; rue de Stassart 36; B-1050 Bruksela; Belgia.
PRZEDMOWA KRAJOWA
Niniejsza norma stanowi nowelizacj
ę
PN-EN ISO 6946:1998, która jest tłumaczeniem angielskiej wersji normy EN
ISO 6946:1996.
PN-EN ISO 6946:1998 została ustanowiona uchwał
ą
nr 9/98-o z dnia 26-02-98 r., jednak w tek
ś
cie znaleziono liczne
drobne bł
ę
dy, głównie w tłumaczeniu. W zwi
ą
zku z tym podj
ę
to decyzj
ę
o wstrzymaniu druku i nowelizacji normy.
Obliczanie oporu cieplnego i współczynnika przenikania ciepła przegród budowlanych było dotychczas fragmentem
PN o szerszym zakresie, obejmuj
ą
cym:
- wymagania ochrony cieplnej budynków,
- metod
ę
obliczania oporu cieplnego i współczynnika przenikania ciepła przegród budowlanych, w tym z
uwzgl
ę
dnieniem mostków cieplnych i wymiany ciepła przez grunt,
- warto
ś
ci obliczeniowe wła
ś
ciwo
ś
ci fizycznych materiałów budowlanych.
Zgodnie z rozporz
ą
dzeniem MSWiA z dnia 30 wrze
ś
nia 1997 r. (DzU nr 132 poz. 878), zmieniaj
ą
cym
rozporz
ą
dzenie MGPiB z dnia 14 grudnia 1994 r. (DzU nr 10 poz. 46), wymagania dotycz
ą
ce ochrony cieplnej
budynków przeniesiono z PN do Rozporz
ą
dze
ń
w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiada
ć
budynki i ich usytuowanie.
Zakres EN ISO 6946:1996 obejmuje jedynie obliczanie oporu cieplnego i współczynnika przenikania ciepła przegród
oddzielaj
ą
cych
ś
rodowisko wewn
ę
trzne budynku od powietrza zewn
ę
trznego; innymi EN lub ich projektami uj
ę
to
wymian
ę
ciepła z gruntem, liniowe mostki cieplne i dane do oblicze
ń
.
Po wycofaniu PN-91/B-02020 zaistniała wi
ę
c potrzeba uzupełnienia PN-EN ISO 6946 zał
ą
cznikami krajowymi, w
których uwzgl
ę
dniono:
- mostki cieplne liniowe (zał
ą
cznik krajowy NA);
- wymian
ę
ciepła przez przegrody stykaj
ą
ce si
ę
z gruntem (zał
ą
cznik krajowy NB);
- warto
ś
ci obliczeniowe współczynnika przewodzenia ciepła materiałów budowlanych (zał
ą
cznik krajowy NC);
- warto
ś
ci obliczeniowe współczynnika przenikania ciepła okien,
ś
wietlików, wrót i drzwi (zał
ą
cznik krajowy ND).
Oznacza to,
ż
e współczynnik przenikania ciepła przegród pełnych nale
ż
y oblicza
ć
według niniejszej normy,
PN-EN ISO 6946:1999
ASLAN - WYDAWNICTWA ELEKTRONICZNE
www.aslan.com.pl
Strona 1
przyjmuj
ą
c do oblicze
ń
warto
ś
ci obliczeniowe współczynnika przewodzenia ciepła materiałów budowlanych według
zał
ą
cznika krajowego NC i modyfikuj
ą
c wynik - w miar
ę
potrzeby - zgodnie z zał
ą
cznikami krajowymi NA lub NB. Tak
zmodyfikowany współczynnik przenikania ciepła słu
ż
y do sprawdzenia wymaga
ń
polskich przepisów prawnych.
Warto
ś
ci obliczeniowe współczynnika przenikania ciepła okien,
ś
wietlików, wrót i drzwi (podane w zał
ą
czniku
krajowym ND), słu
żą
bezpo
ś
rednio do sprawdzenia spełniania wymaga
ń
przepisów prawnych.
Z wy
ż
ej wymienionych wzgl
ę
dów zał
ą
czniki krajowe NA, NB, NC i ND s
ą
normatywne. W miar
ę
wdra
ż
ania kolejnych
EN do zbioru PN b
ę
d
ą
one zast
ę
powane odr
ę
bnymi normami.
W normie s
ą
stosowane odsyłacze krajowe oznaczone od
N1)
do
N5)
.
NORMA EUROPEJSKA
EUROPEAN STANDARD
NORME EUROPÉENNE
EUROPÄISCHE NORM
EN ISO 9646
sierpie
ń
1996
ICS 91.120.10
Deskryptory: izolacja cieplna, budynki, elementy składowe, elementy budynku, wła
ś
ciwo
ś
ci cieplne, wymiana ciepła,
oznaczanie, opór cieplny, zasady obliczania, współczynnik przenikania ciepła.
Wersja polska
Komponenty budowlane i elementy budynku -
Opór cieplny i współczynnik przenikania ciepła -
Metoda obliczania (ISO 6946:1996)
Building components and building
elements - Thermal resistance and
thermal transmittance - Calculation
method (ISO 6946:1996)
Composant et parois de bâtiments -
Résistance thermique et coefficient
de transmission thermique -
Méthode de calcul (ISO 6946:1996)
Bauteile -
Wärmedurchlaßwiderstand und
Wärmedurchgangkoeffizient -
Berechnungsverfahren (ISO
6946:1996)
Niniejsza norma jest polsk
ą
wersj
ą
normy mi
ę
dzynarodowej EN ISO 6946:1996. Została ona przetłumaczona przez
Polski Komitet Normalizacyjny i ma ten sam status co wersje oficjalne.
Norma europejska została przyj
ę
ta przez CEN 1995-05-24. Zgodnie z wewn
ę
trznymi przepisami CEN/CENELEC,
członkowie CEN s
ą
zobowi
ą
zani do nadania normie europejskiej statusu normy krajowej bez wprowadzania
jakichkolwiek zmian.
Aktualne wykazy norm krajowych (powstałych w wyniku nadania normie europejskiej statusu normy krajowej),
ł
ą
cznie z ich danymi bibliograficznymi, mo
ż
na otrzyma
ć
w Sekretariacie Centralnym CEN lub w krajowych
jednostkach normalizacyjnych b
ę
d
ą
cych członkami CEN.
Norma europejska została opracowana w trzech oficjalnych wersjach j
ę
zykowych (angielskiej, francuskiej i
niemieckiej). Wersja w ka
ż
dym innym j
ę
zyku, przetłumaczona na odpowiedzialno
ść
danego członka CEN i
zarejestrowana w Sekretariacie Centralnym CEN, ma ten sam status co wersje oficjalne.
Członkami CEN s
ą
krajowe jednostki normalizacyjne nast
ę
puj
ą
cych pa
ń
stw: Austrii, Belgii, Danii, Finlandii, Francji,
Grecji, Hiszpanii, Holandii, Irlandii, Islandii, Luksemburga, Niemiec, Norwegii, Portugalii, Szwajcarii, Szwecji, Włoch i
Zjednoczonego Królestwa.
CEN
Europejski Komitet Normalizacyjny
European Committee for Standardization
Comité Européen de Normalisation
Europäisches Komitee für Normung
SPIS TRE
Ś
CI
Przedmowa
PN-EN ISO 6946:1999
ASLAN - WYDAWNICTWA ELEKTRONICZNE
www.aslan.com.pl
Strona 2
Wprowadzenie
1 Zakres normy
2 Normy powołane
3 Definicje i symbole
4 Zasady
5 Opory cieplne
6 Całkowity opór cieplny
7 Współczynnik przenikania ciepła
Zał
ą
cznik A (normatywny) Opór przejmowania ciepła
Zał
ą
cznik B (normatywny) Opór cieplny niewentylowanych przestrzeni powietrznych
Zał
ą
cznik C (normatywny) Obliczanie współczynnika przenikania ciepła komponentów z warstwami o zmiennej
grubo
ś
ci
Zał
ą
cznik D (normatywny) Poprawki do współczynnika przenikania ciepła
Zał
ą
cznik E (informacyjny) Przykłady poprawek z uwagi na nieszczelno
ś
ci
Przedmowa
Tekst normy EN ISO 6946:1996 został opracowany przez Komitet Techniczny CEN/TC 89 "Wła
ś
ciwo
ś
ci cieplne
budynków i komponentów budowlanych"
N1)
, którego sekretariat jest prowadzony przez SIS, we współpracy z
Komitetem Technicznym ISO/TC 163 "Izolacja cieplna"
N2)
.
Niniejsza norma europejska powinna uzyska
ć
status normy krajowej, przez opublikowanie identycznego tekstu lub
uznanie, najpó
ź
niej do lutego 1997 r., a normy krajowe sprzeczne z dan
ą
norm
ą
powinny by
ć
wycofane najpó
ź
niej
do grudnia 1997 r.
UWAGA: Normy i dokumenty powołane w normie mi
ę
dzynarodowej i ich odpowiedniki europejskie s
ą
podane w
zał
ą
czniku ZA (normatywnym).
Zgodnie z przepisami wewn
ę
trznymi CEN/CENELEC do wprowadzenia niniejszej normy europejskiej s
ą
zobowi
ą
zane nast
ę
puj
ą
ce kraje członkowskie: Austria, Belgia, Dania, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania,
Holandia, Irlandia, Islandia, Luksemburg, Niemcy, Norwegia, Portugalia, Szwajcaria, Szwecja, Włochy i
Zjednoczone Królestwo.
Wprowadzenie
Współczynnik przenikania ciepła obliczony zgodnie z niniejsz
ą
norm
ą
stosuje si
ę
do okre
ś
lania strumienia cieplnego
przenikaj
ą
cego przez komponenty budowlane uj
ę
te zakresem niniejszej normy.
W wi
ę
kszo
ś
ci przypadków strumienie cieplne mog
ą
by
ć
obliczane przy nast
ę
puj
ą
cych temperaturach:
- wewn
ę
trznej: temperaturze wynikowej suchego termometru;
- zewn
ę
trznej: temperaturze powietrza.
1 Zakres normy
W normie podano metod
ę
obliczania oporu cieplnego i współczynnika przenikania ciepła komponentów
budowlanych i elementów budynku, z wyj
ą
tkiem drzwi, okien i innych komponentów szklonych, komponentów, przez
które odbywa si
ę
wymiana ciepła z gruntem oraz komponentów, przez które przewiduje si
ę
nawiew powietrza.
W obliczeniach wykorzystuje si
ę
obliczeniowe warto
ś
ci współczynnika przewodzenia ciepła lub oporu cieplnego
materiałów i wyrobów
N3)
.
Metod
ę
stosuje si
ę
do komponentów i elementów składaj
ą
cych si
ę
z jednorodnych cieplnie warstw (w tym warstw
powietrza).
W normie podano tak
ż
e przybli
ż
on
ą
metod
ę
przeznaczon
ą
do zastosowania w przypadku warstw niejednorodnych,
z wyj
ą
tkiem przypadków, gdy warstw
ę
izolacyjn
ą
przenikaj
ą
metalowe mostki cieplne.
2 Normy powołane
Wymienione ni
ż
ej normy zawieraj
ą
postanowienia, które - przez okre
ś
lone powołanie si
ę
w tre
ś
ci niniejszej normy
mi
ę
dzynarodowej - staj
ą
si
ę
równie
ż
postanowieniami niniejszej normy. W momencie publikacji podane ni
ż
ej
wydania norm były aktualne. Poniewa
ż
jednak wszystkie normy podlegaj
ą
nowelizacji, strony zawieraj
ą
ce umowy na
PN-EN ISO 6946:1999
ASLAN - WYDAWNICTWA ELEKTRONICZNE
www.aslan.com.pl
Strona 3
podstawie niniejszej normy ISO zach
ę
ca si
ę
do zbadania mo
ż
liwo
ś
ci zastosowania najnowszego wydania
wymienionych ni
ż
ej norm. Rejestry aktualnych norm mi
ę
dzynarodowych prowadz
ą
wszyscy członkowie ISO i IEC.
ISO/DIS 10456.2
N4)
Building materials and products - Procedures for determining declared and design thermal
values
ISO 7345
N5)
Thermal insulation - Physical quantities and definitions
3 Definicje i symbole
3.1 Definicje
W niniejszej normie stosuje si
ę
definicje podane w ISO 7345 i wymienione ni
ż
ej.
3.1.1 element budynku: Główna cz
ęść
budynku, np.
ś
ciana, strop lub dach.
3.1.2 komponent budowlany: Element budynku lub jego cz
ęść
.
UWAGA - W niniejszej normie słowo "komponent" obejmuje zarówno element, jak i komponent.
3.1.3 obliczeniowa warto
ść
cieplna: Obliczeniowa warto
ść
współczynnika przewodzenia ciepła lub oporu
cieplnego.
UWAGA - Do danego wyrobu mo
ż
e odnosi
ć
si
ę
kilka warto
ś
ci obliczeniowych, dotycz
ą
cych ró
ż
nych zastosowa
ń
lub
warunków
ś
rodowiskowych.
3.1.4 obliczeniowy współczynnik przewodzenia ciepła: Warto
ść
współczynnika przewodzenia ciepła materiału
lub wyrobu budowlanego w okre
ś
lonych warunkach wewn
ę
trznych i zewn
ę
trznych, jakie mo
ż
na uwa
ż
a
ć
za typowe
dla wła
ś
ciwo
ś
ci u
ż
ytkowej tego wyrobu wbudowanego w komponent budowlany.
3.1.5 obliczeniowy opór cieplny: Warto
ść
oporu cieplnego wyrobu budowlanego w okre
ś
lonych warunkach
wewn
ę
trznych i zewn
ę
trznych, jakie mo
ż
na uwa
ż
a
ć
za typowe dla wła
ś
ciwo
ś
ci u
ż
ytkowej tego wyrobu wbudowanego
w komponent budowlany.
3.1.6 warstwa jednorodna cieplnie: Warstwa o stałej grubo
ś
ci, o wła
ś
ciwo
ś
ciach cieplnych jednorodnych lub
takich, które mo
ż
na uwa
ż
a
ć
za jednorodne.
3.2 Symbole i jednostki
Symbol
Wielko
ść
Jednostka
A
pole powierzchni
m
2
R
obliczeniowy opór cieplny
m
2
⋅
K/W
R
g
opór cieplny przestrzeni powietrznej
m
2
⋅
K/W
R
se
opór przejmowania ciepła na zewn
ę
trznej powierzchni
m
2
⋅
K/W
R
si
opór przejmowania ciepła na wewn
ę
trznej powierzchni
m
2
⋅
K/W
R
T
całkowity opór cieplny (
ś
rodowisko do
ś
rodowiska)
m
2
⋅
K/W
R'
T
kres górny całkowitego oporu cieplnego
m
2
⋅
K/W
R"
T
kres dolny całkowitego oporu cieplnego
m
2
⋅
K/W
R
U
efektywny opór cieplny przestrzeni nieogrzewanej
m
2
⋅
K/W
U
współczynnik przenikania ciepła
W/(m
2
⋅
K)
d
grubo
ść
m
PN-EN ISO 6946:1999
ASLAN - WYDAWNICTWA ELEKTRONICZNE
www.aslan.com.pl
Strona 4
h
współczynnik przejmowania ciepła
W/(m
2
⋅
K)
λ
obliczeniowy współczynnik przewodzenia ciepła
W/(m
⋅
K)
4 Zasady
Zasada metody obliczania polega na:
a) obliczeniu oporu cieplnego ka
ż
dej jednorodnej cieplnie cz
ęś
ci komponentu;
b) zsumowaniu tych indywidualnych oporów w celu uzyskania całkowitego oporu cieplnego komponentu, z
uwzgl
ę
dnieniem (w miar
ę
potrzeby) oporów przejmowania ciepła.
Opory cieplne cz
ęś
ci składowych oblicza si
ę
według 5.1.
W wi
ę
kszo
ś
ci przypadków przyjmuje si
ę
warto
ś
ci oporów przejmowania ciepła podane w 5.2. W zał
ą
czniku A
podano szczegółowe procedury obliczania oporów przejmowania ciepła w przypadku powierzchni o niskiej
emisyjno
ś
ci, okre
ś
lonych pr
ę
dko
ś
ci wiatru i powierzchni niepłaskich.
W niniejszej normie wszystkie warstwy powietrza uwa
ż
a si
ę
za jednorodne cieplnie. Warto
ś
ci oporu cieplnego
du
ż
ych warstw powietrza ograniczonych powierzchniami o wysokiej emisyjno
ś
ci podano w 5.3, a procedury
dotycz
ą
ce innych przypadków podano w zał
ą
czniku B.
Warto
ś
ci oporów poszczególnych warstw sumuje si
ę
nast
ę
puj
ą
co:
a) w przypadku komponentów składaj
ą
cych si
ę
z warstw jednorodnych cieplnie, całkowity opór cieplny otrzymuje si
ę
według 4.1, a współczynnik przenikania ciepła według 7;
b) w przypadku komponentów z jedn
ą
, lub wi
ę
cej, warstw
ą
niejednorodn
ą
cieplnie, całkowity opór cieplny otrzymuje
si
ę
według 6.2, a współczynnik przenikania ciepła według 7;
c) w przypadku komponentów z warstw
ą
o zmiennej grubo
ś
ci, współczynnik przenikania ciepła lub całkowity opór
cieplny oblicza si
ę
według zał
ą
cznika C.
Na koniec uwzgl
ę
dnia si
ę
, w miar
ę
potrzeby, poprawki dotycz
ą
ce współczynnika przenikania ciepła zgodnie z
zał
ą
cznikiem D, uwzgl
ę
dniaj
ą
ce nieszczelno
ś
ci w izolacji, ł
ą
czniki mechaniczne przechodz
ą
ce przez warstwy
izolacyjne i zawilgocenie dachów odwróconych w wyniku opadów atmosferycznych.
Tak obliczony współczynnik przenikania ciepła ma zastosowanie do obliczania strumienia ciepła mi
ę
dzy
ś
rodowiskami z obu stron elementu, np.
ś
rodowiskiem wewn
ę
trznym a zewn
ę
trznym, dwoma
ś
rodowiskami
wewn
ę
trznymi - w przypadku
ś
cian działowych wewn
ę
trznych,
ś
rodowiskiem wewn
ę
trznym a nieogrzewanym
pomieszczeniem. W 5.4 podano uproszczone procedury pozwalaj
ą
ce na potraktowanie przestrzeni nieogrzewanych
jako oporu cieplnego.
5 Opory cieplne
5.1 Opór cieplny warstw jednorodnych
Obliczeniowe warto
ś
ci cieplne mog
ą
by
ć
podane jako obliczeniowy współczynnik przewodzenia ciepła lub
obliczeniowy opór cieplny. Je
ż
eli dany jest współczynnik przewodzenia ciepła, to opór cieplny warstwy otrzymuje si
ę
z poni
ż
szego wzoru
(1)
w którym:
d grubo
ść
warstwy materiału w komponencie;
λ
obliczeniowy współczynnik przewodzenia ciepła materiału obliczony zgodnie z ISO/DIS 10456.2 lub przyj
ę
ty z
tablic.
UWAGA - Grubo
ść
d mo
ż
e ró
ż
ni
ć
si
ę
od grubo
ś
ci nominalnej (np. gdy
ś
ci
ś
liwy materiał wbudowuje si
ę
w stanie
ś
ci
ś
ni
ę
tym, d jest mniejsze ni
ż
grubo
ść
nominalna). W miar
ę
potrzeby d mo
ż
e uwzgl
ę
dnia
ć
odchyłki grubo
ś
ci (np.
gdy s
ą
ujemne).
Warto
ś
ci oporu cieplnego stosowane w obliczeniach po
ś
rednich powinny by
ć
obliczane z dokładno
ś
ci
ą
, co najmniej,
do trzech cyfr znacz
ą
cych.
5.2 Opory przejmowania ciepła
W przypadku braku dokładnych informacji o warunkach wymiany ciepła w odniesieniu do powierzchni płaskich
PN-EN ISO 6946:1999
ASLAN - WYDAWNICTWA ELEKTRONICZNE
www.aslan.com.pl
Strona 5
stosuje si
ę
warto
ś
ci oporów przejmowania ciepła podane w tablicy 1. Warto
ś
ci dotycz
ą
ce kierunku poziomego
stosuje si
ę
w przypadku kierunków strumienia cieplnego, odchylonych o
ą
30° od poziomej płaszczyzny. W
przypadku powierzchni z wyst
ę
pami lub specjalnych warunków brzegowych nale
ż
y stosowa
ć
procedury podane w
zał
ą
czniku A.
Tablica 1 - Opory przejmowania ciepła (w m
2
⋅⋅⋅⋅
K/W)
Kierunek strumienia cieplnego
w gór
ę
poziomy
w dół
R
si
0,10
0,13
0,17
R
se
0,04
0,04
0,04
UWAGA - Warto
ś
ci podane w tablicy 1 s
ą
warto
ś
ciami obliczeniowymi. Na potrzeby deklarowania oporu cieplnego
komponentów i w innych przypadkach, gdy wymagane s
ą
warto
ś
ci niezale
ż
ne od kierunku przepływu ciepła, zaleca
si
ę
przyjmowanie warto
ś
ci dotycz
ą
cej poziomego przepływu ciepła.
5.3 Opór cieplny warstw powietrza
Podane w tym punkcie warto
ś
ci oporu cieplnego dotycz
ą
warstwy powietrza:
- ograniczonej powierzchniami wzajemnie równoległymi, prostopadłymi do kierunku przepływu ciepła i o emisyjno
ś
ci
nie ni
ż
szej ni
ż
0,8;
- o grubo
ś
ci (w kierunku przepływu ciepła) mniejszej ni
ż
0,1 ka
ż
dego z pozostałych wymiarów i nie wi
ę
kszej ni
ż
0,3 m;
UWAGA - Ł
ą
cznego współczynnika przenikania ciepła nie zaleca si
ę
oblicza
ć
w odniesieniu do komponentów
zawieraj
ą
cych warstwy powietrza grubsze ni
ż
0,3 m. W takich przypadkach zaleca si
ę
oblicza
ć
strumie
ń
cieplny
raczej z bilansu cieplnego (patrz ISO/DIS 13789 Wła
ś
ciwo
ś
ci cieplne budynków - Współczynnik strat ciepła przez
przenikanie - Metoda obliczania).
- nie wymieniaj
ą
cej powietrza ze
ś
rodowiskiem wewn
ę
trznym.
Je
ż
eli powy
ż
sze warunki nie s
ą
spełnione, nale
ż
y u
ż
y
ć
procedur opisanych w zał
ą
czniku B.
5.3.1 Niewentylowana warstwa powietrza
Niewentylowan
ą
warstw
ą
powietrza jest taka warstwa, w której nie umo
ż
liwiono specjalnie przepływu powietrza.
Obliczeniowe warto
ś
ci oporu cieplnego podano w tablicy 2. Warto
ś
ci dotycz
ą
ce kierunku poziomego stosuje si
ę
w
przypadku kierunków strumienia cieplnego odchylonych o
ą
30° od płaszczyzny poziomej.
Tablica 2 - Opór cieplny (w m
2
⋅⋅⋅⋅
K/W) niewentylowanych warstw powietrza; powierzchnie o wysokiej
emisyjno
ś
ci
Grubo
ść
warstwy
powietrza
mm
Kierunek strumienia cieplnego
w gór
ę
poziomy
w dół
0
5
7
10
15
25
50
100
300
0,00
0,11
0,13
0,15
0,16
0,16
0,16
0,16
0,16
0,00
0,11
0,13
0,15
0,17
0,18
0,18
0,18
0,18
0,00
0,11
0,13
0,15
0,17
0,19
0,21
0,22
0,23
UWAGA - Warto
ś
ci po
ś
rednie mo
ż
na otrzyma
ć
przez interpolacj
ę
liniow
ą
.
PN-EN ISO 6946:1999
ASLAN - WYDAWNICTWA ELEKTRONICZNE
www.aslan.com.pl
Strona 6
Warstw
ę
powietrza bez izolacji cieplnej mi
ę
dzy ni
ą
a
ś
rodowiskiem zewn
ę
trznym, z małymi otworami do
ś
rodowiska
zewn
ę
trznego, te
ż
mo
ż
na uwa
ż
a
ć
za niewentylowan
ą
, je
ż
eli otwory te nie s
ą
przewidziane do stałego przepływu
powietrza przez warstw
ę
i pole ich powierzchni nie przekracza:
- 500 mm
2
na m długo
ś
ci - w przypadku pionowych warstw powietrza,
- 500 mm
2
na m
2
powierzchni - w przypadku poziomych warstw powietrza
1)
.
UWAGA - Otworów drena
ż
owych (odwadniaj
ą
cych) w postaci otwartych spoin pionowych w zewn
ę
trznej warstwie
muru szczelinowego nie uwa
ż
a si
ę
za otwory wentylacyjne.
5.3.2 Słabo wentylowana warstwa powietrza
Słabo wentylowan
ą
warstw
ą
powietrza jest taka, w której jest mo
ż
liwy ograniczony przepływ powietrza zewn
ę
trznego
przez otwory o polu powierzchni zawartym w nast
ę
puj
ą
cych granicach:
- > 500 mm
2
, ale
≤
1500 mm
2
na m długo
ś
ci - w przypadku pionowych warstw powietrza,
- > 500 mm
2
, ale
≤
1500 mm
2
na m
2
powierzchni - w przypadku poziomych warstw powietrza.
1)
Obliczeniowy opór cieplny słabo wentylowanej warstwy powietrza jest połow
ą
odpowiedniej warto
ś
ci podanej w
tablicy 2. Je
ż
eli jednak opór cieplny mi
ę
dzy warstw
ą
powietrza a
ś
rodowiskiem zewn
ę
trznym przekracza
0,15 m
2
⋅
K/W, nale
ż
y obliczon
ą
warto
ść
zast
ą
pi
ć
przez 0,15 m
2
⋅
K/W.
5.3.3 Dobrze wentylowana warstwa powietrza
Dobrze wentylowan
ą
warstw
ą
powietrza jest taka, w której pole powierzchni otworów mi
ę
dzy warstw
ą
powietrza a
otoczeniem zewn
ę
trznym przekracza:
- 1500 mm
2
na m długo
ś
ci - w przypadku pionowej warstwy powietrza,
- 1500 mm
2
na m
2
powierzchni - w przypadku poziomej warstwy powietrza.
1)
Całkowity opór cieplny komponentu budowlanego z dobrze wentylowan
ą
warstw
ą
powietrza oblicza si
ę
, pomijaj
ą
c
opór cieplny tej warstwy i innych warstw znajduj
ą
cych si
ę
mi
ę
dzy ni
ą
a
ś
rodowiskiem zewn
ę
trznym i dodaj
ą
c
warto
ść
zewn
ę
trznego oporu przejmowania ciepła, odpowiadaj
ą
c
ą
nieruchomemu powietrzu (tj. równ
ą
oporowi
przejmowania ciepła na wewn
ę
trznej powierzchni tego komponentu).
5.4 Opór cieplny przestrzeni nieogrzewanych
Gdy przegroda zewn
ę
trzna przestrzeni nieogrzewanej nie jest izolowana, mo
ż
na stosowa
ć
poni
ż
sze uproszczone
procedury, uznaj
ą
c przestrze
ń
nieogrzewan
ą
za opór cieplny.
UWAGA - W ISO/DIS 13789 Wła
ś
ciwo
ś
ci cieplne budynków - Współczynnik strat ciepła przez przenikanie - Metoda
obliczania podano ogólne i bardziej precyzyjne procedury obliczania wymiany ciepła mi
ę
dzy budynkiem a
ś
rodowiskiem zewn
ę
trznym przez przestrzenie nieogrzewane i zaleca si
ę
je stosowa
ć
, gdy wymagany jest
dokładniejszy wynik. W odniesieniu do przestrzeni przełazowych pod podłogami na legarach patrz ISO/DIS 13370
Wła
ś
ciwo
ś
ci cieplne budynków - Wymiana ciepła przez grunt - Metoda oblicze
ń
.
5.4.1 Przestrzenie dachowe
W przypadku dachów stromych z płaskim izolowanym stropem, przestrze
ń
poddasza mo
ż
na uzna
ć
za jednorodn
ą
termicznie warstw
ę
o oporze cieplnym podanym w tablicy 3.
Tablica 3 - Opór cieplny przestrzeni dachowych
Charakterystyka dachu
R
u
m
2
⋅
K/W
1
Pokrycie dachówk
ą
bez papy (folii), poszycia itp.
0,06
2
Pokrycie arkuszowe lub dachówk
ą
z pap
ą
(foli
ą
), poszyciem itp. pod dachówk
ą
0,2
3
Jak w 2, lecz z okładzin
ą
aluminiow
ą
lub inn
ą
niskoemisyjn
ą
powierzchni
ą
od spodu
dachu
0,3
4
Pokrycie pap
ą
na poszyciu
0,3
UWAGA - Warto
ś
ci podane w tablicy 3 uwzgl
ę
dniaj
ą
opór cieplny przestrzeni wentylowanej i pokrycia. Nie
uwzgl
ę
dniaj
ą
one oporów przejmowania ciepła (R
se
).
PN-EN ISO 6946:1999
ASLAN - WYDAWNICTWA ELEKTRONICZNE
www.aslan.com.pl
Strona 7
5.4.2 Inne przestrzenie
W przypadku małych nieogrzewanych przestrzeni przylegaj
ą
cych do budynku przenikanie ciepła mi
ę
dzy
ś
rodowiskiem wewn
ę
trznym a zewn
ę
trznym mo
ż
na okre
ś
li
ć
, uznaj
ą
c nieogrzewan
ą
przestrze
ń
wraz z
komponentami wewn
ę
trznej konstrukcji za dodatkow
ą
jednorodn
ą
warstw
ę
o oporze cieplnym R
u
okre
ś
lonym
wzorem
(2)
pod warunkiem,
ż
e R
u
≤
0,5 m
2
⋅
K/W, w którym:
A
j
ł
ą
czna powierzchnia wszystkich komponentów mi
ę
dzy
ś
rodowiskiem wewn
ę
trznym a nieogrzewanym
pomieszczeniem;
A
e
ł
ą
czna powierzchnia wszystkich komponentów mi
ę
dzy nieogrzewanym pomieszczeniem a
ś
rodowiskiem
zewn
ę
trznym.
UWAGI
1 Do małych nieogrzewanych przestrzeni zalicza si
ę
na przykład gara
ż
e, składziki i oran
ż
erie.
2 Je
ż
eli mi
ę
dzy
ś
rodowiskiem wewn
ę
trznym a nieogrzewan
ą
przestrzeni
ą
jest wi
ę
cej ni
ż
jeden element, Ru mo
ż
na
uwzgl
ę
dni
ć
w obliczeniach współczynnika przenikania ciepła ka
ż
dego komponentu.
6 Całkowity opór cieplny
Je
ż
eli jako wynik ko
ń
cowy przedstawia si
ę
warto
ść
całkowitego oporu cieplnego, to nale
ż
y go zaokr
ą
gli
ć
do dwóch
cyfr znacz
ą
cych.
6.1 Całkowity opór cieplny komponentu budowlanego składaj
ą
cego si
ę
z warstw jednorodnych
Całkowity opór cieplny R
T
płaskiego komponentu budowlanego składaj
ą
cego si
ę
z termicznie jednorodnych warstw
prostopadłych do kierunku przepływu ciepła, nale
ż
y oblicza
ć
ze wzoru
(3)
w którym:
R
si
opór przejmowania ciepła na wewn
ę
trznej powierzchni;
R
1
, R
2
....R
n
obliczeniowe opory cieplne ka
ż
dej warstwy;
R
se
opór przejmowania ciepła na zewn
ę
trznej powierzchni.
W przypadku oblicze
ń
oporu cieplnego wewn
ę
trznych komponentów budowlanych (
ś
cian działowych itp.), lub
komponentów mi
ę
dzy
ś
rodowiskiem wewn
ę
trznym a przestrzeni
ą
nieogrzewan
ą
, R
si
stosuje si
ę
dla obydwu stron.
UWAGA - W równaniu (3) mo
ż
na pomin
ąć
opory przejmowania ciepła, gdy wymagany jest opór cieplny komponentu
od powierzchni do powierzchni.
6.2 Całkowity opór cieplny komponentu budowlanego składaj
ą
cego si
ę
z warstw jednorodnych i
niejednorodnych
W niniejszym podrozdziale podano uproszczon
ą
metod
ę
obliczania oporu cieplnego komponentu budowlanego
składaj
ą
cego si
ę
z warstw cieplnie jednorodnych i niejednorodnych, z wyj
ą
tkiem przypadków, gdy przez izolacj
ę
ciepln
ą
przechodzi metal.
UWAGI
1 Bardziej dokładny wynik otrzymuje si
ę
, stosuj
ą
c metod
ę
numeryczn
ą
zgodn
ą
z ISO 10211 Mostki cieplne w
budynkach - Strumie
ń
cieplny i temperatura powierzchni - Cz
ęść
1: Ogólne metody obliczania, lub Cz
ęść
2: (w
przygotowaniu) Obliczanie liniowych mostków cieplnych.
2 Procedura opisana w 6.2 nie nadaje si
ę
do oblicze
ń
warto
ś
ci temperatury powierzchni na u
ż
ytek oceny ryzyka
kondensacji.
6.2.1 Całkowity opór cieplny komponentu
Całkowity opór cieplny, R
T
, komponentu składaj
ą
cego si
ę
z warstw cieplnie jednorodnych i niejednorodnych
PN-EN ISO 6946:1999
ASLAN - WYDAWNICTWA ELEKTRONICZNE
www.aslan.com.pl
Strona 8
równoległych do powierzchni oblicza si
ę
jako
ś
redni
ą
arytmetyczn
ą
górnego i dolnego kresu całkowitego oporu
cieplnego według wzoru:
(4)
w którym:
R'
T
kres górny całkowitego oporu cieplnego, obliczony wg 6.2.2;
R''
T
kres dolny całkowitego oporu cieplnego, obliczony wg 6.2.3.
Kres górny i dolny nale
ż
y obliczy
ć
, dziel
ą
c komponent na wycinki i warstwy w sposób pokazany na rysunku 1, w taki
sposób, aby był on podzielony na mj cz
ęś
ci jednorodnych cieplnie.
Rysunek 1 - Wycinki i warstwy komponentu niejednorodnego cieplnie
Analizuje si
ę
komponent (rysunek 1a) poci
ę
ty na wycinki (rysunek 1b) i warstwy (rysunek 1c).
Wycinek m (m = a, b, c, ... q) prostopadły do powierzchni komponentu ma wzgl
ę
dne pole powierzchni f
m
.
Warstwa j (j = 1, 2,...n) równoległa do powierzchni ma grubo
ść
d
j
.
Cz
ęść
m
j
ma współczynnik przewodzenia ciepła 1
mj
, grubo
ść
d
j
, wzgl
ę
dne pole powierzchni f
m
i opór cieplny R
mj
.
Wzgl
ę
dne pole powierzchni wycinka jest proporcjonalne do całkowitego pola powierzchni.
St
ą
d f
a
+ f
b
+ ... + f
q
= 1.
6.2.2 Kres górny całkowitego oporu cieplnego (R
T
)
Kres górny całkowitego oporu cieplnego okre
ś
la si
ę
przy zało
ż
eniu jednowymiarowego przepływu ciepła prostopadle
do powierzchni komponentu. Jest on wyra
ż
ony wzorem
(5)
PN-EN ISO 6946:1999
ASLAN - WYDAWNICTWA ELEKTRONICZNE
www.aslan.com.pl
Strona 9
w którym:
R
Ta
, R
Tb
, ..., R
Tq
całkowite opory cieplne od
ś
rodowiska do
ś
rodowiska ka
ż
dego wycinka, obliczone z wzoru (3),
f
a
, f
b
, ..., f
q
wzgl
ę
dne pola powierzchni ka
ż
dego wycinka.
6.2.3 Kres dolny całkowitego oporu cieplnego (R
T
)
Kres dolny całkowitego oporu cieplnego okre
ś
la si
ę
zakładaj
ą
c,
ż
e wszystkie powierzchnie równoległe do
powierzchni komponentu s
ą
izotermiczne
2)
.
Równowa
ż
ny opór cieplny R
j
, ka
ż
dej warstwy niejednorodnej cieplnie, oblicza si
ę
stosuj
ą
c nast
ę
puj
ą
cy wzór
3)
(6)
Kres dolny całkowitego oporu cieplnego okre
ś
la si
ę
z wzoru (3), tj.
(7)
6.2.4 Oszacowanie bł
ę
du
Niniejsz
ą
metod
ę
szacowania maksymalnego bł
ę
du wzgl
ę
dnego mo
ż
na stosowa
ć
wtedy, gdy przy obliczaniu
współczynnika przenikania ciepła wymagane jest uzyskanie okre
ś
lonej dokładno
ś
ci.
Maksymalny wzgl
ę
dny bł
ą
d, e, okre
ś
la si
ę
w procentach stosuj
ą
c przybli
ż
enie:
(8)
PRZYKŁAD - Je
ż
eli stosunek kresu górnego do kresu dolnego jest równy 1,5, to maksymalny mo
ż
liwy bł
ą
d wynosi
20%.
Bł
ą
d rzeczywisty przewa
ż
nie jest du
ż
o mniejszy ni
ż
maksymalny. Bł
ą
d ten mo
ż
na oszacowa
ć
oceniaj
ą
c, czy
uzyskana dokładno
ść
, z zastosowaniem procedury opisanej w 6.2, jest akceptowalna ze wzgl
ę
du na:
- cel oblicze
ń
;
- udział całkowitego strumienia ciepła przenikaj
ą
cego przez komponenty obudowy budynku, których opór cieplny
oceniono według procedury opisanej w 6.2;
- dokładno
ść
danych wej
ś
ciowych.
7 Współczynnik przenikania ciepła
Współczynnik przenikania ciepła wyra
ż
ony jest wzorem
(9)
W miar
ę
potrzeby współczynnik przenikania ciepła mo
ż
na skorygowa
ć
, stosuj
ą
c poprawki według zał
ą
cznika D.
Je
ż
eli jednak całkowita poprawka jest mniejsza ni
ż
3% warto
ś
ci U, poprawek nie trzeba stosowa
ć
.
Je
ż
eli jako wynik ko
ń
cowy przedstawiony jest współczynnik przenikania ciepła, to nale
ż
y zaokr
ą
gli
ć
go do dwóch
cyfr znacz
ą
cych i poda
ć
informacj
ę
o danych wej
ś
ciowych do oblicze
ń
.
Zał
ą
cznik A (normatywny)
Opór przejmowania ciepła
PN-EN ISO 6946:1999
ASLAN - WYDAWNICTWA ELEKTRONICZNE
www.aslan.com.pl
Strona 10
A.1 Powierzchnie płaskie
Opór przejmowania ciepła wyra
ż
ony jest wzorem
4)
(A.1)
w którym:
h
c
współczynnik przejmowania ciepła przez konwekcj
ę
;
h
r
współczynnik przejmowania ciepła przez promieniowanie;
i wzorami
(A.2)
(A.3)
w których:
ε
emisyjno
ść
powierzchni;
h
ro
współczynnik przejmowania ciepła przez promieniowanie ciała czarnego, wyra
ż
ony wzorem (A.3) (patrz tablica
A.1);
σ
stała Stefana-Boltzmanna (5,67 × 10
-8
W/(m
2
⋅
K
4
)
;
T
m
ś
rednia warto
ś
ci temperatury absolutnej powierzchni i jej otoczenia.
Tablica A.1 - Warto
ś
ci współczynnika promieniowania ciała czarnego h
ro
Temperatura
°C
h
ro
W/(m
2
⋅
K)
-10
0
10
20
30
4,1
4,6
5,1
5,7
6,3
W przypadku powierzchni wewn
ę
trznych h
c
= h
ci
, gdzie
- w przypadku ruchu ciepła w gór
ę
: h
ci
= 5,0 W/(m
2
⋅
K)
- w przypadku ruchu ciepła poziomo: h
ci
= 2,5 W/(m
2
⋅
K)
- w przypadku ruchu ciepła w dół: h
ci
= 0,7 W/(m
2
⋅
K).
W przypadku powierzchni zewn
ę
trznych h
c
= h
ce
, przy czym:
(A.4)
gdzie v jest pr
ę
dko
ś
ci
ą
wiatru w pobli
ż
u powierzchni w m/s.
Warto
ś
ci oporu przejmowania ciepła na zewn
ę
trznej powierzchni, R
se
, przy ró
ż
nych pr
ę
dko
ś
ciach wiatru, podano w
tablicy A.2.
UWAGA - Podane w 5.2 warto
ś
ci oporu przejmowania ciepła na wewn
ę
trznej powierzchni obliczono przy
ε
= 0,9 i
przy h
ro
oszacowanym w 20°C. Podane w 5.2 warto
ś
ci oporu przejmowania ciepła na zewn
ę
trznej powierzchni
obliczono przy
ε
= 0,9, h
ro
oszacowanym przy 0°C i przy v = 4 m/s.
Tablica A.2: Warto
ś
ci R
se
przy ró
ż
nych pr
ę
dko
ś
ciach wiatru
PN-EN ISO 6946:1999
ASLAN - WYDAWNICTWA ELEKTRONICZNE
www.aslan.com.pl
Strona 11
Pr
ę
dko
ść
wiatru
m/s
R
se
m
2
⋅
K/W
1
2
3
4
5
7
10
0,08
0,06
0,05
0,04
0,04
0,03
0,02
A.2 Komponenty z niepłaskimi powierzchniami
Wyst
ę
py z elewacji, takie jak słupy konstrukcyjne, mo
ż
na pomin
ąć
obliczaj
ą
c całkowity opór cieplny, z wyj
ą
tkiem
przypadku, gdy współczynnik przewodzenia ciepła materiału wyst
ę
pu jest wi
ę
kszy ni
ż
2 W/(m
⋅
K), a wyst
ę
p nie jest
izolowany; opór przejmowania ciepła nale
ż
y wówczas zmodyfikowa
ć
wykorzystuj
ą
c stosunek zrzutowanego pola
powierzchni do rzeczywistego pola powierzchni wyst
ę
pu (patrz rysunek A.1) zgodnie z wzorem
(A.5)
w którym:
R
s
opór przejmowania ciepła dla komponentu płaskiego według A.1;
A
p
zrzutowane pole powierzchni wyst
ę
pu,
A rzeczywiste pole powierzchni wyst
ę
pu.
Równanie (A.5) stosuje si
ę
do oporów przejmowania ciepła na wewn
ę
trznej i zewn
ę
trznej powierzchni.
Rysunek A.1 - Rzeczywiste i zrzutowane pole powierzchni
Zał
ą
cznik B (normatywny)
Opór cieplny niewentylowanych przestrzeni powietrznych
B.1 Postanowienia ogólne
Niniejszy zał
ą
cznik odnosi si
ę
do przestrzeni powietrznych w komponentach budowlanych innych ni
ż
oszklenie.
Bardziej precyzyjne podej
ś
cie konieczne jest w odniesieniu do oszklenia i ram okiennych.
Okre
ś
lenie przestrze
ń
powietrzna obejmuje zarówno warstwy powietrza (z szeroko
ś
ci
ą
i długo
ś
ci
ą
10 razy
wi
ę
kszymi ni
ż
grubo
ść
mierzona w kierunku przepływu ciepła), jak i pustki powietrzne (o szeroko
ś
ci lub długo
ś
ci
porównywalnej z grubo
ś
ci
ą
). Je
ż
eli grubo
ść
warstwy powietrza jest zmienna, to do oblicze
ń
oporu cieplnego nale
ż
y
przyj
ąć
jej
ś
redni
ą
warto
ść
.
UWAGA - Przestrzenie powietrzne mo
ż
na traktowa
ć
jako o
ś
rodki charakteryzuj
ą
ce si
ę
oporem cieplnym, poniewa
ż
radiacyjna i konwekcyjna wymiana ciepła przez nie jest w przybli
ż
eniu proporcjonalna do ró
ż
nicy warto
ś
ci
PN-EN ISO 6946:1999
ASLAN - WYDAWNICTWA ELEKTRONICZNE
www.aslan.com.pl
Strona 12
temperatury mi
ę
dzy ograniczaj
ą
cymi powierzchniami.
B.2 Niewentylowane przestrzenie powietrzne o długo
ś
ci i szeroko
ś
ci wi
ę
kszej ni
ż
10-krotna ich grubo
ść
Opór cieplny przestrzeni powietrznej jest wyra
ż
ony wzorem
(B.1)
w którym:
R
g
opór cieplny przestrzeni powietrznej,
h
a
współczynnik przejmowania ciepła przez przewodzenie/konwekcj
ę
,
h
r
współczynnik przejmowania ciepła przez promieniowanie:
Współczynnik h
a
oblicza si
ę
nast
ę
puj
ą
co:
- w przypadku przepływu ciepła poziomo: h
a
jest wi
ę
ksz
ą
warto
ś
ci
ą
z 1,25 W/(m
2
⋅
K) i 0,025/d W/(m
2
⋅
K),
- w przypadku przepływu ciepła w gór
ę
: h
a
jest wi
ę
ksz
ą
warto
ś
ci
ą
z 1,95 W/(m
2
⋅
K) i 0,025/d W/(m
2
⋅
K),
- w przypadku przepływu ciepła w dół: h
a
jest wi
ę
ksz
ą
warto
ś
ci
ą
z 12 d -0,44 W/(m
2
⋅
K) i 0,025/d W/(m
2
⋅
K),
gdzie d jest grubo
ś
ci
ą
przestrzeni powietrznej (w kierunku przepływu ciepła).
Współczynnik h
r
jest wyra
ż
ony wzorem
(B.2)
w którym:
E wynikowa emisyjno
ść
układu powierzchni,
h
ro
współczynnik przejmowania ciepła przez promieniowanie na powierzchni ciała czarnego (patrz tablica A.2);
oraz
(B.3)
w którym:
ε
1
,
ε
2
- półprzestrzenne emisyjno
ś
ci powierzchni ograniczaj
ą
cych przestrze
ń
powietrzn
ą
.
Warto
ś
ci obliczeniowe emisyjno
ś
ci powinny uwzgl
ę
dnia
ć
wpływ zmatowienia z upływem czasu.
UWAGA - Warto
ś
ci w tablicy 2 obliczono z równania (B.1) przy
ε
1
= 0,9;
ε
2
= 0,9 i h
ro
oszacowanym przy 10°C.
B.3 Małe lub przedzielone niewentylowane przestrzenie powietrzne (pustki powietrzne)
Rysunek B.1 - Wymiary małych przestrzeni powietrznych
Na rysunku B.1 przedstawiono mał
ą
przestrze
ń
powietrzn
ą
o szeroko
ś
ci mniejszej ni
ż
10-krotna jej grubo
ść
.
Jej opór cieplny jest wyra
ż
ony wzorem
PN-EN ISO 6946:1999
ASLAN - WYDAWNICTWA ELEKTRONICZNE
www.aslan.com.pl
Strona 13
(B.4)
w którym:
R
g
opór cieplny przestrzeni powietrznej,
d grubo
ść
przestrzeni powietrznej,
b szeroko
ść
przestrzeni powietrznej,
E, h
a
i h
ro
obliczono jak w B.2.
5)
UWAGA - Równanie (B.4) jest wła
ś
ciwe do obliczania strumienia cieplnego przez komponenty budowlane przy
dowolnej grubo
ś
ci pustki powietrznej i do oblicze
ń
rozkładu temperatury w komponentach z pustkami powietrznymi o
grubo
ś
ci d mniejszej lub równej 50 mm. W przypadku grubszych pustek powietrznych z równania tego wynika
przybli
ż
ony rozkład temperatury.
W przypadku nieprostok
ą
tnej pustki powietrznej mo
ż
na przyj
ąć
jej opór cieplny za równy oporowi prostok
ą
tnej pustki
o tym samym polu powierzchni i tym samym stosunku boków.
Zał
ą
cznik C (normatywny)
Obliczanie współczynnika przenikania ciepła komponentów z warstwami o zmiennej
grubo
ś
ci
C.1 Uwagi ogólne
W przypadku komponentu z warstw
ą
o zmiennej grubo
ś
ci (np. w zewn
ę
trznych warstwach izolacji dachu do
wyrobienia spadku) opór cieplny zmienia si
ę
po powierzchni komponentu.
Komponenty takie s
ą
zbudowane w sposób przedstawiony na rysunku C.1.
UWAGA - Na temat warstw powietrza o zmiennej grubo
ś
ci patrz zał
ą
cznik B.
Rysunek C.1 - Zasada budowy komponentu
Współczynnik przenikania ciepła okre
ś
la si
ę
przez scałkowanie g
ę
sto
ś
ci strumienia cieplnego po powierzchni
komponentu.
Obliczenia nale
ż
y przeprowadzi
ć
oddzielnie dla ka
ż
dej cz
ęś
ci (np. dachu) z ró
ż
nym pochyleniem i/lub kształtem w
sposób przedstawiony na rysunku C.2.
W uzupełnieniu do symboli podanych w rozdziale 3, w tym zał
ą
czniku stosuje si
ę
nast
ę
puj
ą
ce symbole:
PN-EN ISO 6946:1999
ASLAN - WYDAWNICTWA ELEKTRONICZNE
www.aslan.com.pl
Strona 14
Symbol
Wielko
ść
Jednostka
λ
1
obliczeniowa przewodno
ść
cieplna cz
ęś
ci o zmiennej
grubo
ś
ci (o zerowej grubo
ś
ci na jednym ko
ń
cu)
W/(m
⋅
K)
R
0
obliczeniowy opór cieplny pozostałej cz
ęś
ci, wraz z oporami
przejmowania ciepła,
m
2
⋅
K/W
R
1
maksymalny opór cieplny warstwy o zmiennej grubo
ś
ci
m
2
⋅
K/W
d
1
maksymalna grubo
ść
warstwy
m
a ln oznacza logarytm naturalny
Rysunek C.2 - Przykłady podziału dachu na poszczególne cz
ęś
ci
C.2 Obliczenia w odniesieniu do powszechnie spotykanych kształtów
Współczynnik przenikania ciepła w odniesieniu do powszechnie spotykanych kształtów mo
ż
na oblicza
ć
z wzorów od
(C.1) do (C.3) przy nachyleniu nie przekraczaj
ą
cym 5 %.
UWAGA - Przy wi
ę
kszym pochyleniu mo
ż
na stosowa
ć
metody numeryczne.
C.2.1 Powierzchnia prostok
ą
tna
(C.1)
C.2.2 Powierzchnia trójk
ą
tna o grubo
ś
ci maksymalnej przy wierzchołku
PN-EN ISO 6946:1999
ASLAN - WYDAWNICTWA ELEKTRONICZNE
www.aslan.com.pl
Strona 15
(C.2)
C.2.3 Powierzchnia trójk
ą
tna o grubo
ś
ci minimalnej przy wierzchołku
(C.3)
C.3 Procedura oblicze
ń
Obliczenia prowadzi si
ę
w nast
ę
puj
ą
cy sposób:
1) oblicza si
ę
R
0
jako całkowity opór cieplny komponentu z wył
ą
czeniem warstwy o zmiennej grubo
ś
ci, stosuj
ą
c
równanie (3), je
ż
eli wszystkie warstwy s
ą
cieplnie jednorodne lub procedur
ę
opisan
ą
w 6.2, je
ś
li wyst
ę
puj
ą
warstwy
niejednorodne;
2) dzieli si
ę
obszar z warstwami o zmiennej grubo
ś
ci na poszczególne cz
ęś
ci w miar
ę
potrzeby (patrz rysunek C.2);
3) oblicza si
ę
R
1
dla ka
ż
dej warstwy, stosuj
ą
c wzór
(C.4)
4) oblicza si
ę
współczynnik przenikania ciepła ka
ż
dej cz
ęś
ci (Uj) z wła
ś
ciwego równania w C.2;
5) oblicza si
ę
współczynnik przenikania ciepła całego obszaru A stosuj
ą
c wzór
(C.5)
Je
ż
eli potrzebny jest całkowity opór cieplny komponentu z pochylonymi warstwami, to
(C.6)
Zał
ą
cznik D (normatywny)
PN-EN ISO 6946:1999
ASLAN - WYDAWNICTWA ELEKTRONICZNE
www.aslan.com.pl
Strona 16
Poprawki w odniesieniu do współczynnika przenikania ciepła
D.1 Postanowienia ogólne
Do współczynnika przenikania ciepła obliczonego w wyniku zastosowania procedur podanych w niniejszej normie
nale
ż
y stosowa
ć
poprawki z uwagi na:
- nieszczelno
ś
ci w warstwie izolacji;
- ł
ą
czniki mechaniczne przebijaj
ą
ce warstw
ę
izolacyjn
ą
;
- opady na dach o odwróconym układzie warstw
6)
.
Skorygowany współczynnik przenikania ciepła U
c
uzyskuje si
ę
, dodaj
ą
c człon korekcyjny
∆
U:
(D.1)
Człon korekcyjny
∆
U okre
ś
la wzór
(D.2)
w którym:
∆
U
g
poprawka z uwagi na nieszczelno
ś
ci;
∆
U
f
poprawka z uwagi na ł
ą
czniki mechaniczne;
∆
U
g
poprawka z uwagi na wpływ opadów dla dachu o odwróconym układzie warstw.
6)
D.2 Poprawka z uwagi na nieszczelno
ś
ci
Stosuje si
ę
trzy poziomy poprawek, w zale
ż
no
ś
ci od stopnia i usytuowania nieszczelno
ś
ci, jak podano w tablicy D.1.
Tablica D.1 - Poprawka z uwagi na nieszczelno
ś
ci
Poziom
∆∆∆∆
U''
W/(m
2
⋅
K)
Opis nieszczelno
ś
ci
0
0,00
izolacja jest tak uło
ż
ona,
ż
e nie jest mo
ż
liwa cyrkulacja powietrza po
cieplejszej stronie izolacji; brak nieszczelno
ś
ci przechodz
ą
cych przez cał
ą
warstw
ę
izolacji.
1
0,01
izolacja jest tak uło
ż
ona,
ż
e nie jest mo
ż
liwa cyrkulacja powietrza po
cieplejszej stronie izolacji; nieszczelno
ś
ci mog
ą
przechodzi
ć
przez cał
ą
warstw
ę
izolacji.
2
0,04
wyst
ę
puje ryzyko cyrkulacji powietrza po cieplejszej stronie izolacji;
nieszczelno
ś
ci mog
ą
przechodzi
ć
przez cał
ą
warstw
ę
izolacji.
Poprawk
ę
t
ę
stosuje si
ę
zgodnie z równaniem (D.3)
(D.3)
w którym:
R
1
opór cieplny warstwy zawieraj
ą
cej nieszczelno
ś
ci, obliczony według 5.1;
R
T
całkowity opór cieplny komponentu, obliczony według rozdziału 6.
UWAGA - Przykłady poprawek z uwagi na nieszczelno
ś
ci podano w zał
ą
czniku E.
D.3 Poprawka z uwagi na ł
ą
czniki mechaniczne
W przypadku, gdy warstw
ę
izolacyjn
ą
przebijaj
ą
ł
ą
czniki mechaniczne, poprawk
ę
w odniesieniu do współczynnika
przenikania ciepła okre
ś
la si
ę
z wzoru
PN-EN ISO 6946:1999
ASLAN - WYDAWNICTWA ELEKTRONICZNE
www.aslan.com.pl
Strona 17
(D.4)
w którym:
α
współczynnik (patrz tablica D.2);
λ
f
współczynnik przewodzenia ciepła ł
ą
cznika;
n
f
liczba ł
ą
czników na metr kwadratowy;
A
f
pole przekroju poprzecznego jednego ł
ą
cznika.
Tablica D.2 - Warto
ś
ci współczynnika
α
αα
α
Typ ł
ą
cznika
α
,
m
-1
Kotew mi
ę
dzy warstwami muru
6
Ł
ą
cznik do płyt dachowych
5
Poprawki nie wprowadza si
ę
w nast
ę
puj
ą
cych przypadkach:
- kotwie
ś
cienne przechodz
ą
przez pust
ą
szczelin
ę
powietrzn
ą
,
- kotwie
ś
cienne mi
ę
dzy warstw
ą
muru i drewnianymi słupkami,
- gdy współczynnik przewodzenia ciepła ł
ą
cznika, lub jego cz
ęś
ci, jest mniejszy ni
ż
1 W/(m
⋅
K).
Procedura ta nie ma zastosowania, gdy obydwa ko
ń
ce ł
ą
cznika stykaj
ą
si
ę
z blachami metalowymi.
UWAGA - W celu wyznaczenia poprawek w przypadkach, gdy obydwa ko
ń
ce ł
ą
cznika stykaj
ą
si
ę
z blachami
metalowymi, mo
ż
na stosowa
ć
metody podane w ISO 10211-1 Mostki cieplne w budynkach - Strumie
ń
cieplny i
temperatura powierzchni - Cz
ęść
1: Ogólne metody obliczania.
Zał
ą
cznik E (informacyjny)
Przykłady poprawek z uwagi na nieszczelno
ś
ci
Niepełny wykaz mo
ż
liwych układów przedstawiono od a) do h).
Poziom 0 poprawki
a) Ci
ą
gła izolacja zło
ż
ona z wielu warstw, z
przestawionymi spoinami
PN-EN ISO 6946:1999
ASLAN - WYDAWNICTWA ELEKTRONICZNE
www.aslan.com.pl
Strona 18
b) Ci
ą
gła izolacja jednowarstwowa ł
ą
czona na
zakład, pióro i wpust lub z uszczelnionymi spoinami
c) Ci
ą
gła izolacja jednowarstwowa ł
ą
czona na styk,
pod warunkiem,
ż
e tolerancje długo
ś
ci, szeroko
ś
ci i
prostok
ą
tno
ś
ci oraz stabilno
ść
wymiarów s
ą
takie,
ż
e
ż
adna nieszczelno
ść
nie przekracza 5 mm.
Uwa
ż
a si
ę
,
ż
e to wymaganie jest spełnione, je
ż
eli
suma tolerancji długo
ś
ci lub szeroko
ś
ci i zmian
wymiarów jest mniejsza ni
ż
5 mm i odchyłki od
prostok
ą
tno
ś
ci płyt s
ą
mniejsze ni
ż
5 mm
d) Izolacja dwuwarstwowa, jedna warstwa mi
ę
dzy
krokwiami, słupkami, belkami lub podobnymi
elementami, druga ci
ą
gła, przykrywaj
ą
ca pierwsz
ą
PN-EN ISO 6946:1999
ASLAN - WYDAWNICTWA ELEKTRONICZNE
www.aslan.com.pl
Strona 19
e) Pojedyncza warstwa izolacji w przegrodzie, której
opór cieplny bez tej warstwy stanowi co najmniej
50% całkowitego oporu cieplnego (tj. R
1
≤
0,5 R
T
)
Poziom 1 poprawki
f) Izolacja całkowicie mi
ę
dzy krokwiami, słupkami,
belkami lub podobnymi elementami
g) Izolacja ci
ą
gła, jednowarstwowa ze zł
ą
czami na
styk, w której tolerancje długo
ś
ci, szeroko
ś
ci i
prostok
ą
tno
ś
ci oraz stabilno
ść
wymiarów s
ą
takie,
ż
e nieszczelno
ś
ci przekraczaj
ą
5 mm. Uwa
ż
a si
ę
,
ż
e to wymaganie jest spełnione, je
ż
eli suma
tolerancji długo
ś
ci lub szeroko
ś
ci i zmian wymiarów
jest wi
ę
ksza ni
ż
5 mm lub odchyłki od
prostok
ą
tno
ś
ci płyt s
ą
wi
ę
ksze ni
ż
5 mm.
Poziom 2 poprawki
PN-EN ISO 6946:1999
ASLAN - WYDAWNICTWA ELEKTRONICZNE
www.aslan.com.pl
Strona 20
h) Przegroda z mo
ż
liwo
ś
ci
ą
cyrkulacji powietrza po
cieplejszej stronie izolacji w wyniku
niedostatecznego mocowania izolacji lub
uszczelnienia od góry lub dołu
Zał
ą
cznik ZA (normatywny)
Normy i dokumenty powołane w normie mi
ę
dzynarodowej i ich odpowiedniki
europejskie
Do niniejszej normy europejskiej wprowadzono, drog
ą
datowanego lub niedatowanego powołania si
ę
, wymagania
zawarte w innych publikacjach. Powołania te znajduj
ą
si
ę
w odpowiednich miejscach w tek
ś
cie normy, a wykaz
publikacji podano poni
ż
ej. W przypadku powoła
ń
datowanych, pó
ź
niejsze zmiany lub nowelizacje którejkolwiek z
wymienionych publikacji maj
ą
zastosowanie do niniejszej normy europejskiej tylko wówczas, gdy zostan
ą
wprowadzone do tej normy przez jej zmian
ę
lub nowelizacj
ę
. W przypadku powoła
ń
niedatowanych stosuje si
ę
ostatnie wydanie powołanej publikacji.
Publikacja
Tytuł
EN/HD
ISO/DIS 10456.2 Thermal insulation - Building materials and products - Determination of
declared and design thermal values
prEN ISO
10456
ISO 7345
Thermal insulation - Physical quantities and definitions
EN ISO
7345
Zał
ą
cznik krajowy NA
(normatywny)
WSPÓŁCZYNNIK PRZENIKANIA CIEPŁA U
K
PRZEGRÓD Z MOSTKAMI CIEPLNYMI
LINIOWYMI
UWAGI
1 - Mostki cieplne liniowe spowodowane s
ą
nieci
ą
gło
ś
ciami lub pocienieniem warstwy izolacji cieplnej, np. na
długo
ś
ci o
ś
cie
ż
y okien lub drzwi balkonowych i nadpro
ż
y oraz w obszarze w
ę
złów konstrukcyjnych i wie
ń
ców w
ś
cianach zewn
ę
trznych.
2 - Współczynnik przenikania ciepła U
k
, w watach na metr kwadratowy i kelwin, przegród z mostkami cieplnymi
liniowymi słu
ż
y do obliczania mocy grzejnej i sezonowego zapotrzebowania na ciepło lub do porównania z
wymaganiami przepisów
Współczynnik przenikania ciepła U
k
przegród z mostkami cieplnymi liniowymi nale
ż
y oblicza
ć
z wzoru:
PN-EN ISO 6946:1999
ASLAN - WYDAWNICTWA ELEKTRONICZNE
www.aslan.com.pl
Strona 21
(NA.1)
w którym:
U
c
- współczynnik przenikania ciepła, w watach na metr kwadratowy i kelwin, przegrody bez uwzgl
ę
dniania wpływu
mostków cieplnych liniowych, obliczony wg zał
ą
cznika D;
Ψ
i
- liniowy współczynnik przenikania ciepła, w watach na metr i kelwin, mostka liniowego (rysunek NA.1) o numerze
i,
L
i
- długo
ść
, w metrach, mostka liniowego o numerze i,
A - pole powierzchni, w metrach kwadratowych, przegrody w osiach przegród do niej prostopadłych, pomniejszone o
pole powierzchni ewentualnych okien i drzwi balkonowych, obliczone w
ś
wietle o
ś
cie
ż
y.
Warto
ś
ci liniowego współczynnika przenikania ciepła
Ψ
oblicza si
ę
z u
ż
yciem programów numerycznych; mo
ż
na
równie
ż
wykorzystywa
ć
katalogi mostków cieplnych.
W projektowaniu indywidualnym dopuszcza si
ę
nie wykonywa
ć
szczegółowych oblicze
ń
współczynnika przenikania
ciepła przegród z mostkami cieplnymi z uwzgl
ę
dnieniem warto
ś
ci
Ψ
i
, wyznaczaj
ą
c warto
ść
U
k
- w sposób
uproszczony - ze wzoru
(NA.2)
w którym:
U
c
- współczynnik przenikania ciepła przegrody, w watach na metr kwadratowy i kelwin, bez uwzgl
ę
dniania wpływu
mostków cieplnych, obliczony według zał
ą
cznika D;
∆
U - dodatek, na metr kwadratowy i kelwin, do współczynnika U
c
, wyra
ż
aj
ą
cy wpływ mostków cieplnych, podany
według tablicy NA.1.
PN-EN ISO 6946:1999
ASLAN - WYDAWNICTWA ELEKTRONICZNE
www.aslan.com.pl
Strona 22
A - pole powierzchni
ś
ciany w osiach przegród do niej prostopadłych (z pomniejszeniem o pole powierzchni okna w
ś
wietle o
ś
cie
ż
y)
Rysunek NA.1 - Mostki liniowe i powierzchnia przegrody w pomieszczeniu
Tablica NA.1 - Warto
ś
ci dodatku
∆∆∆∆
U wyra
ż
aj
ą
cego wpływ mostków cieplnych
Rodzaj przegrody
∆
U, W/(m
2
⋅
K)
2
3
Ś
ciany zewn
ę
trzne pełne, stropy poddasza, stropodachy, stropy nad
piwnicami
0,00
Ś
ciany zewn
ę
trzne z otworami okiennymi i drzwiowymi
0,05
Ś
ciany zewn
ę
trzne z otworami okiennymi i drzwiowymi oraz płytami
balkonów lub loggii przenikaj
ą
cymi
ś
cian
ę
0,15
UWAGA - Warto
ś
ci dodatku
∆
U
k
podane w tablicy NA.1 odnosz
ą
si
ę
do poprawnie rozwi
ą
zanych detali
konstrukcyjnych przegród zewn
ę
trznych; wpływ liniowych motków cieplnych w przypadku niepoprawnie
rozwi
ą
zanych detali mo
ż
e by
ć
znacznie wy
ż
szy, ni
ż
wynika to z danych tablicy NA.1.
W celu sprawdzenia warunku unikni
ę
cia kondensacji powierzchniowej, temperatur
ę
wewn
ę
trznej powierzchni
przegrody bez mostków cieplnych liniowych
ϑ
i
nale
ż
y oblicza
ć
z wzoru
(NA.3)
w którym:
t
i
- temperatura obliczeniowa powietrza wewn
ę
trznego, w stopniach Celsjusza;
t
e
- temperatura obliczeniowa powietrza zewn
ę
trznego, w stopniach Celsjusza;
U
c
- współczynnik przenikania ciepła przegrody, w watach na metr kwadratowy i kelwin;
R
i
- opór przejmowania ciepła na wewn
ę
trznej powierzchni przegrody, w metrach kwadratowych razy kelwin na wat.
Temperatur
ę
wewn
ę
trznej powierzchni przegrody w miejscu mostka cieplnego
υ
m
nale
ż
y okre
ś
la
ć
na podstawie
eksperymentów lub oblicza
ć
z u
ż
yciem programów numerycznych; mo
ż
na równie
ż
wykorzystywa
ć
katalogi mostków
cieplnych.
Przy sprawdzaniu minimalnej temperatury wewn
ę
trznej powierzchni przegród nieprzezroczystych nale
ż
y przyjmowa
ć
warto
ść
R
i
równ
ą
0,167 m
2
⋅
K/W, niezale
ż
nie od rodzaju przegrody.
Ci
ś
nienie cz
ą
stkowe pary wodnej w pomieszczeniu nale
ż
y okre
ś
la
ć
z wzoru
(NA.4)
w którym:
ϕ
i
- obliczeniowa wilgotno
ść
wzgl
ę
dna, w procentach, powietrza w pomieszczeniu, przyjmowana według
tablicy NA.2,
p
ni
- ci
ś
nienie cz
ą
stkowe, w hektopascalach, pary wodnej nasyconej przy temperaturze t przyjmowane według
tablicy NA.3.
Tablica NA.2 - Obliczeniowa wilgotno
ść
wzgl
ę
dna powietrza w pomieszczeniach o ró
ż
nym przeznaczeniu
PN-EN ISO 6946:1999
ASLAN - WYDAWNICTWA ELEKTRONICZNE
www.aslan.com.pl
Strona 23
Rodzaj pomieszcze
ń
Wilgotno
ść
wzgl
ę
dna
powietrza
ϕ
i
%
2
3
Pomieszczenia w budynkach u
ż
yteczno
ś
ci publicznej i produkcyjnych, w
których nie wydziela si
ę
para wodna z otwartych zbiorników lub wskutek
procesów technologicznych i nie stosuje si
ę
nawil
ż
ania powietrza
45%
Pomieszczenia mieszkalne (w tym pokoje, kuchnie, łazienki, WC), pokoje
chorych w szpitalach i sanatoriach, pokoje dzieci
ę
ce w
ż
łobkach i
przedszkolach
55%
W innych pomieszczeniach
na podstawie zało
ż
e
ń
technologicznych lub
bilansu wilgoci
Punkt rosy t
s
, wyznacza si
ę
na według tablicy NA.3 jako temperatur
ę
odpowiadaj
ą
c
ą
ci
ś
nieniu pary wodnej
nasyconej p
n
równemu warto
ś
ci p
i
obliczonemu z wzoru (NA.3).
Tablica NA.3 - Ci
ś
nienie cz
ą
stkowe pary wodnej nasyconej p
n
w powietrzu, w zale
ż
no
ś
ci od temperatury
Tempe-
ratura
°C
Ci
ś
nienie pary nasyconej, hPa
,0
,1
,2
,3
,4
,5
,6
,7
,8
,9
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
30
29
28
27
26
42,44
40,06
37,81
35,66
33,62
42,69
40,30
38,03
35,88
33,82
42,94
40,53
38,26
36,09
34,03
43,19
40,77
38,48
36,31
34,23
43,44
41,01
38,71
36,52
34,43
43,69
41,24
38,94
36,74
34,63
43,94
41,48
39,16
36,95
34,84
44,19
41,72
39,39
37,17
35,04
44,45
41,96
39,61
37,39
35,25
44,69
42,19
39,84
37,59
35,44
25
24
23
22
21
31,69
29,85
28,10
26,45
24,87
31,88
30,03
28,25
26,61
25,04
32,08
30,21
28,45
26,78
25,18
32,27
30,40
28,63
26,95
25,35
32,46
30,59
28,80
27,11
25,51
32,66
30,77
28,97
27,27
25,66
32,84
30,95
29,15
27,44
25,82
33,04
31,14
29,32
27,61
25,98
33,24
31,32
29,50
27,77
26,13
33,43
31,51
29,68
27,94
26,29
20
19
18
17
16
23,40
21,97
20,65
19,37
18,18
23,54
22,12
20,79
19,50
18,30
23,69
22,27
20,91
19,63
18,41
23,84
22,41
21,05
19,76
18,54
23,99
22,54
21,19
19,88
18,66
24,13
22,68
21,32
20,01
18,78
23,28
22,83
21,45
20,14
18,89
24,43
22,97
21,58
20,27
19,01
24,57
23,10
21,72
20,39
19,14
24,73
23,24
21,85
20,52
19,26
15
14
13
12
11
17,06
15,99
14,98
14,03
13,12
17,17
16,10
15,08
14,13
13,21
17,29
16,21
15,18
14,22
13,30
17,39
16,31
15,28
14,31
13,40
17,50
16,42
15,38
14,41
13,40
17,62
16,53
15,48
14,51
13,58
17,73
16,63
15,59
14,60
13,67
17,84
16,74
15,69
14,70
13,75
17,95
16,84
15,78
14,79
13,85
18,06
16,95
15,88
14,88
13,94
10
9
8
7
6
12,28
11,48
10,73
10,02
9,35
12,37
11,56
10,81
10,08
9,42
12,45
11,63
10,88
10,16
9,49
12,54
11,71
10,96
10,23
9,55
12,62
11,79
11,03
10,30
9,61
12,70
11,87
11,10
10,38
9,68
12,79
11,95
11,17
10,45
9,75
12,87
12,03
11,25
10,52
9,82
12,96
12,11
11,33
10,59
9,88
13,04
12,18
11,40
10,66
9,95
PN-EN ISO 6946:1999
ASLAN - WYDAWNICTWA ELEKTRONICZNE
www.aslan.com.pl
Strona 24
5
4
3
2
1
0
8,72
8,13
7,59
7,05
6,57
6,11
8,78
8,19
7,65
7,10
6,62
6,16
8,84
8,25
7,70
7,16
6,67
6,21
8,90
8,31
7,76
7,21
6,72
6,26
8,96
8,37
7,81
7,27
6,77
6,30
9,02
8,43
7,87
7,32
6,82
6,35
9,07
8,49
7,93
7,37
6,87
6,40
9,13
8,54
7,98
7,43
6,91
6,45
9,19
8,61
8,03
7,48
6,96
6,49
9,25
8,66
8,08
7,53
7,00
6,53
0
-1
-2
-3
-4
-5
6,11
5,62
5,17
4,76
4,37
4,01
6,05
5,57
5,14
4,72
4,33
3,98
6,00
5,52
5,09
4,68
4,30
3,95
5,95
5,47
5,05
4,64
4,26
3,91
5,92
5,43
5,01
4,61
4,23
3,88
5,87
5,38
4,96
4,56
4,19
3,85
5,82
5,34
4,92
4,52
4,15
3,82
5,77
5,31
4,89
4,48
4,12
3,79
5,72
5,27
4,84
4,44
4,08
3,75
5,67
5,22
4,80
4,40
4,05
3,72
-6
-7
-8
-9
-10
3,68
3,37
3,10
2,84
2,60
3,65
3,35
3,06
2,81
2,58
3,62
3,33
3,04
2,79
2,55
3,59
3,30
3,01
2,76
2,53
3,56
3,27
2,98
2,74
2,51
3,53
3,24
2,96
2,72
2,49
3,50
3,21
2,94
2,69
2,46
3,47
3,18
2,91
2,67
2,44
3,43
3,15
2,88
2,64
2,42
3,40
3,12
2,86
2,62
2,39
-11
-12
-13
-14
-15
2,37
2,17
1,98
1,81
1,65
2,35
2,15
1,97
1,80
1,64
2,33
2,13
1,95
1,78
1,62
2,31
2,11
1,93
1,77
1,61
2,29
2,09
1,91
1,75
1,59
2,28
2,08
1,90
1,73
1,58
2,26
2,06
1,88
1,72
1,57
2,24
2,04
1,86
1,70
1,55
2,21
2,02
1,84
1,68
1,53
2,19
2,00
1,82
1,67
1,52
-16
-17
-18
-19
-20
1,50
1,37
1,25
1,14
1,03
1,49
1,36
1,24
1,13
1,02
1,48
1,35
1,23
1,12
1,01
1,46
1,33
1,22
1,11
1,00
1,45
1,32
1,21
1,10
0,99
1,44
1,31
1,20
1,09
0,98
1,42
1,29
1,18
1,07
0,97
1,41
1,28
1,17
1,06
0,96
1,39
1,27
1,16
1,05
0,95
1,38
1,26
1,15
1,04
0,94
Zał
ą
cznik krajowy NB
(normatywny)
OPÓR CIEPLNY GRUNTU R
gr
I WSPÓŁCZYNNIK PRZENIKANIA CIEPŁA PRZEGRÓD
PRZYLEGAJ
Ą
CYCH DO GRUNTU
Opór cieplny R
gr
, w metrach kwadratowych razy kelwin na wat, gruntu przylegaj
ą
cego do podłogi nale
ż
y przyjmowa
ć
w zale
ż
no
ś
ci od strefy podłogi. Jako stref
ę
pierwsz
ą
przyjmuje si
ę
pas podłogi o szeroko
ś
ci 1 m przyległy do
ś
cian
zewn
ę
trznych. Stref
ę
drug
ą
stanowi pozostała powierzchnia podłogi budynku.
Przy zagł
ę
bieniu górnej powierzchni podłogi wi
ę
cej ni
ż
1 m poni
ż
ej powierzchni terenu, cał
ą
powierzchni
ę
terenu
traktuje si
ę
jako stref
ę
drug
ą
.
Warto
ś
ci oporu cieplnego gruntu R
gr
nale
ż
y przyjmowa
ć
:
- w strefie pierwszej warto
ść
R
gr
= 0,50 m
2
⋅
K/W,
- w strefie drugiej R
gr
przyjmuje si
ę
wg tablicy NB.1, lecz nie mo
ż
e on przekracza
ć
warto
ś
ci R
gr
max
obliczonej z
wzoru (NB.1)
(NB.1)
w którym:
Z - wysoko
ść
, w metrach, górnej powierzchni podłogi od poziomu zwierciadła wody gruntowej.
PN-EN ISO 6946:1999
ASLAN - WYDAWNICTWA ELEKTRONICZNE
www.aslan.com.pl
Strona 25
Tablica NB.1 - Warto
ś
ci oporu cieplnego R
gr
gruntu przylegaj
ą
cego do podłogi
Szeroko
ść
strefy
drugiej
m
≤
4
6
8
10
15
20
25
50
75
≥
100
R
gr
, m
2
⋅
K/W
0,6
0,9
1,0
1,1
1,5
1,7
2,0
3,6
5,2
5,7
UWAGA - Przy po
ś
rednich warto
ś
ciach szeroko
ś
ci strefy drugiej warto
ś
ci R
gr
interpoluje si
ę
liniowo.
Opór cieplny R
gr
, w metrach kwadratowych razy kelwin na wat, gruntu przylegaj
ą
cego do
ś
cian nale
ż
y przyjmowa
ć
wg tablicy NB.2, w zale
ż
no
ś
ci od odległo
ś
ci H mierzonej od górnej powierzchni podłogi do powierzchni terenu.
Tablica NB.2 - Warto
ś
ci oporu cieplnego R
gr
gruntu przylegaj
ą
cego do
ś
cian
Wysoko
ść
H,
m
≤
0,50
0,75
1,0
1,5
2,0
3,0
4,0
5,0
≥
10,0
Rgr, m2×K/W
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
0,8
1,0
1,1
1,9
UWAGA: Przy po
ś
rednich warto
ś
ciach H warto
ś
ci R
gr
interpoluje si
ę
liniowo.
Współczynnik przenikania ciepła U
gr
, w watach na metr kwadratowy i kelwin, podłóg i
ś
cian przylegaj
ą
cych do
gruntu nale
ż
y oblicza
ć
z wzoru (NB.2)
(NB.2)
w którym:
R
T
- całkowity opór cieplny przegrody obliczony według 6.1 lub 6.2,
R
gr
- obliczeniowy opór cieplny gruntu przylegaj
ą
cego odpowiednio do podłogi lub
ś
ciany.
Zał
ą
cznik krajowy NC
(normatywny)
WARTO
Ś
CI OBLICZENIOWE WŁA
Ś
CIWO
Ś
CI FIZYCZNYCH NIEKTÓRYCH
MATERIAŁÓW, WYROBÓW I KOMPONENTÓW BUDOWLANYCH
Warto
ś
ci obliczeniowe wła
ś
ciwo
ś
ci fizycznych materiałów, wyrobów i komponentów, nale
ż
y przyjmowa
ć
według
tablicy NC.1.
Tablica NC.1 - Warto
ś
ci obliczeniowe wła
ś
ciwo
ś
ci fizycznych materiałów
PN-EN ISO 6946:1999
ASLAN - WYDAWNICTWA ELEKTRONICZNE
www.aslan.com.pl
Strona 26
Lp.
Nazwa materiału
G
ę
sto
ść
w
stanie suchym
(
ś
rednia)
kg/m
3
Współczynnik przewodzenia
ciepła,
λ
, W/(m
⋅
K)
Ciepło
wła
ś
ciwe w
stanie
suchym
kJ/(kg
⋅
K)
warunki
ś
redniowilgotne
warunki
wilgotne
1
2
3
4
5
6
Asfalty
1
2
3
Asfalt ponaftowy
Asfalt lany
Asfaltobeton
1 050
1 800
2 100
0,17
0,75
1,00
0,17
0,75
1,00
0,92
0,92
0,92
Beton i przegrody z betonu
4
ś
elbet
2 500
1,70
1,80
0,84
5
Beton zwykły z kruszywa kamiennego
2 400
2 200
1 900
1,70
1,30
1,00
1,80
1,50
1,10
0,84
0,84
0,84
6
Beton jamisty z kruszywa kamiennego
1 900
1,00
1,10
0,84
7
Beton z kruszywa wapiennego
1 600
1 400
1 200
0,72
0,60
0,50
0,80
0,70
0,60
0,84
0,84
0,84
8
Beton z
ż
u
ż
la pumeksowego lub
granulowanego
1 800
1 600
1 400
1 200
1 000
0,70
0,58
0,50
0,40
0,33
0,80
0,68
0,58
0,47
0,40
0,84
0,84
0,84
0,84
0,84
9
Beton z
ż
u
ż
la paleniskowego
1 800
1 600
1 400
1 200
0,85
0,72
0,60
0,50
0,95
0,80
0,67
0,56
0,84
0,84
0,84
0,84
10
Beton z kruszywa keramzytowego
1 600
1 400
1 300
1 200
1 100
1 000
0,90
0,72
0,62
0,54
0,46
0,39
1,00
0,80
0,68
0,60
0,51
0,43
0,84
0,84
0,84
0,84
0,84
0,84
11
Mur z betonu komórkowego na
cienkowarstwowej zaprawie klej
ą
cej
lub na zaprawie o przewodno
ś
ci
cieplnej równej przewodno
ś
ci cieplnej
betonu komórkowego
800
700
600
500
400
0,29
0,25
0,21
0,17
0,14
0,35
0,30
0,25
0,21
0,17
0,84
0,84
0,84
0,84
0,84
12
Mur z betonu komórkowego na
zaprawie cementowo-wapiennej, ze
spoinami o grubo
ś
ci nie wi
ę
kszej ni
ż
1,5 cm
800
700
600
500
0,38
0,35
0,30
0,25
0,44
0,40
0,35
0,30
0,84
0,84
0,84
0,84
13
Wiórobeton i wiórotrocinobeton
1 000
900
800
700
600
500
0,30
0,26
0,22
0,19
0,17
0,15
0,35
0,30
0,25
0,22
0,20
0,18
1,46
1,46
1,46
1,46
1,46
1,46
PN-EN ISO 6946:1999
ASLAN - WYDAWNICTWA ELEKTRONICZNE
www.aslan.com.pl
Strona 27
Drewno i materiały drewnopochodne
14
Sosna i
ś
wierk
- w poprzek włókien
- wzdłu
ż
włókien
550
0,16
0,30
0,20
0,35
2,51
2,51
15
D
ą
b
- w poprzek włókien
- wzdłu
ż
włókien
800
0,22
0,40
0,26
0,46
2,51
2,51
16
Sklejka
600
0,16
0,20
2,51
17
Płyty pil
ś
niowe porowate
300
0,06
0,07
2,51
18
Płyty pil
ś
niowe twarde
1 000
0,18
0,21
2,51
Wyroby gipsowe zabezpieczone przed zawilgoceniem
19
Płyty i bloki z gipsu
1 000
900
0,35
0,30
0,40
0,35
0,84
0,84
20
Gipsobeton piaskowy
1 300
1 200
0,52
0,45
0,62
0,52
0,84
0,84
21
Gazogips
500
0,19
0,28
0,84
22
Płyty gipsowo-kartonowe
1 000
0,23
0,29
1,00
23
Jastrych gipsowy czysty
1 800
1 300
1,00
0,52
1,10
0,60
0,84
0,84
24
Jastrych gipsowy z piaskiem
1 900
1,20
1,30
0,84
Kamienie naturalne
25
Marmur, granit
2 800
3,50
3,70
0,92
26
Piaskowiec
2 400
2,20
2,40
0,92
27
Wapie
ń
zwarty
2 000
1,15
1,40
0,92
28
Wapie
ń
porowaty
1 700
1 400
0,92
0,64
1,15
0,76
0,92
0,92
29
Mur z kamienia łamanego z
zawarto
ś
ci
ą
zaprawy 35 %
obj
ę
to
ś
ciowo przy g
ę
sto
ś
ci kamienia
2 800 kg/m
3
2 400
2,50
2,80
0,92
Mur z cegły (na zaprawie cementowo-wapiennej, przy grubo
ś
ci spoin do 1,5 cm)
30
Mur z cegły ceramicznej pełnej
1 800
0,77
0,91
0,88
31
Mur z cegły dziurawki
1 400
0,62
0,70
0,88
32
Mur z cegły kratówki
1 300
0,56
0,62
0,88
33
Mur z cegły silikatowej pełnej
1 900
0,90
1,00
0,88
34
Mur z cegły silikatowej dr
ąż
onej i
bloków dr
ąż
onych
1 600
1 500
0,80
0,75
0,90
0,85
0,88
0,88
35
Mur z cegły klinkierowej
1 900
1,05
1,15
0,88
Materiały termoizolacyjne
36
Płyty korkowe ekspandowane
150
0,045
0,050
2,06
PN-EN ISO 6946:1999
ASLAN - WYDAWNICTWA ELEKTRONICZNE
www.aslan.com.pl
Strona 28
37
Płyty korkowe asfaltowane
250
0,070
0,075
1,38
38
Płyty ze słomy
300
0,080
0,10
1,46
39
Płyty z trzciny
250
0,070
0,10
1,46
40
Płyty z pa
ź
dzierzy lnianych na
lepiszczu syntetycznym
700
500
300
0,13
0,10
0,075
0,15
0,12
0,090
1,46
1,46
1,46
41
Płyty wiórkowo-cementowe
600
450
0,15
0,14
0,19
0,16
2,09
2,09
42
Płyty wiórowe na lepiszczu
syntetycznym
700
300
0,13
0,070
0,15
0,09
2,09
2,09
43
Szkło piankowe "białe"
300
0,12
0,13
0,84
44
Szkło piankowe "czarne"
180
0,07
0,07
0,84
45
Maty z włókna szklanego
od 60 do 100
0,045
0,050
0,84
46
Wełna mineralna granulowana
od 40 do 80
0,050
0,050
0,75
47
Filce, maty i płyty z wełny mineralnej
od 40 do 80
od 100 do160
0,045
0,042
0,045
0,042
0,75
0,75
48
Styropian
10
12
od 15 do 40
0,045
0,043
0,040
0,045
0,043
0,040
1,46
1,46
1,46
49
Pianka poliuretanowa
- w szczelnej osłonie
- w pozostałych przypadkach
od 30 do 50
od 30 do 50
od 50 do 150
0,025
0,035
0,045
0,025
0,040
0,050
1,46
1,46
1,46
Tynki
50
Tynk lub gład
ź
cementowa
2 000
1,00
1,10
0,84
51
Tynk lub gład
ź
cementowo-wapienna
1 850
0,82
0,90
0,84
52
Tynk wapienny
1 700
0,70
0,80
0,84
Zasypki
53
ś
u
ż
el paleniskowy
1 000
700
0,28
0,22
0,35
0,28
0,75
0,75
54
ś
u
ż
el wielkopiecowy granulowany,
keramzyt
900
700
500
0,26
0,20
0,16
0,29
0,24
0,19
0,75
0,75
0,75
55
Popioły lotne (ubijane)
1 000
0,30
0,37
0,75
56
Proszek hydrofobowy
1 000
0,28
0,33
0,75
57
Trociny drzewne luzem
250
0,090
0,12
2,51
58
Wióry drzewne ubijane
300
0,090
0,12
2,51
59
Wióry drzewne luzem
150
0,070
0,080
2,50
60
M
ą
czka torfowa
200
0,090
0,12
1,67
61
Ś
rut gumowy
300
0,090
0,10
1,26
Wybrane materiały ró
ż
ne
PN-EN ISO 6946:1999
ASLAN - WYDAWNICTWA ELEKTRONICZNE
www.aslan.com.pl
Strona 29
62
Filc izolacyjny
300
0,060
0,080
1,67
63
Wojłok
500
0,12
0,15
1,67
64
Płyty okładzinowe ceramiczne, terakota
2 000
1,05
1,05
0,92
65
Wykładzina podłogowa PCW
1 300
0,20
0,20
1,46
66
Tektura
900
0,14
0,17
1,46
67
Papa (asfaltowa)
1 000
0,18
0,18
1,46
68
Papier
1 000
0,25
0,30
1,46
69
Szkło okienne
2 500
0,80
0,80
0,84
70
Szkło zbrojone
2 700
1,15
1,15
0,80
71
Szkło organiczne (pleksiglas)
1 200
0,19
0,19
1,26
72
Guma w płytach
1 200
0,20
0,20
1,26
73
Ił
1 800
0,75
0,75
0,84
74
Glina
1 800
0,85
0,85
0,84
75
Glina piaszczysta
1 800
0,70
0,70
0,84
76
Piasek pylasty
1 800
0,55
0,55
0,84
77
Piasek
ś
redni
1 650
0,40
0,40
0,84
78
ś
wir
1 800
0,90
0,90
0,84
79
Grunt ro
ś
linny
1 800
0,90
0,90
1,26
80
Stopy aluminium
2 700
200
200
0,87
81
Mied
ź
8 800
370
370
0,38
82
Stal budowlana
7 800
58
58
0,44
83
ś
eliwo
7 200
50
50
0,44
84
Cynk
7 100
110
110
0,39
UWAGI
1 - W celu uwzgl
ę
dnienia zawilgocenia materiałów, przy obliczaniu oporu cieplnego przegród warto
ś
ci
obliczeniowe współczynnika 1 przyjmuje si
ę
według nast
ę
puj
ą
cych zasad:
- pomieszczenia o obliczeniowej wilgotno
ś
ci powietrza ni
ż
szej ni
ż
75 % - z kol.4 (warunki
ś
redniowilgotne),
- pomieszczenia o obliczeniowej wilgotno
ś
ci powietrza równej lub wy
ż
szej ni
ż
75% - z kol.5 (warunki wilgotne).
2 - W przypadku materiałów termoizolacyjnych wbudowywanych w stanie powietrzno-suchym i
zabezpieczonych przed zawilgoceniem całkowicie szczelnymi osłonami przyjmuje si
ę
współczynnik 1 z kol. 4.
3 - W przypadku, gdy g
ę
sto
ść
materiału ró
ż
ni si
ę
od warto
ś
ci podanych w kol. 3, warto
ść
1 przyjmuje si
ę
przez interpolacj
ę
lub na podstawie bada
ń
.
4 - Podanych warto
ś
ci obliczeniowych 1 nie stosuje si
ę
do oblicze
ń
cieplnych izolacji przemysłowych
pracuj
ą
cych w podwy
ż
szonych temperaturach.
5 - Ciepło wła
ś
ciwe c
w
, w kilod
ż
ulach na kilogram na kelwin, materiałów o znanej wilgotno
ś
ci w temperaturze
wy
ż
szej ni
ż
0°C oblicza si
ę
z zale
ż
no
ś
ci:
c
w
= c + 0,04 19 w
M
w której:
c - ciepło wła
ś
ciwe materiału w stanie suchym z kol. 6,
w
M
- wilgotno
ść
materiału w stosunku do masy, w procentach.
Tablica NC.2 - Obliczeniowy współczynnik przewodzenia ciepła
λλλλ
, W/(m
⋅⋅⋅⋅
K), murów z pustaków
ceramicznych w warunkach
ś
redniowilgotnych
PN-EN ISO 6946:1999
ASLAN - WYDAWNICTWA ELEKTRONICZNE
www.aslan.com.pl
Strona 30
Lp.
Nazwa materiału
G
ę
sto
ść
w stanie
suchym, kg/m
3
Współczynnik przewodzenia
ciepła
λ
, W/(m
⋅
K)
1
2
3
4
1
Mur z pustaków ceramicznych dr
ąż
onych
szczelinowych, na zaprawie cementowo-
wapiennej
poni
ż
ej 800
poni
ż
ej 900
poni
ż
ej 1 000
poni
ż
ej 1 110
poni
ż
ej 1 200
0,30
0,33
0,36
0,40
0,45
2
Mur z pustaków ceramicznych dr
ąż
onych
szczelinowych, na zaprawie
ciepłochronnej
poni
ż
ej 800
poni
ż
ej 900
poni
ż
ej 1 000
poni
ż
ej 1 100
poni
ż
ej 1 200
0,25
0,28
0,32
0,36
0,42
Zał
ą
cznik krajowy ND
(normatywny)
WARTO
Ś
CI OBLICZENIOWE WSPÓŁCZYNNIKA PRZENIKANIA CIEPŁA OKIEN,
Ś
WIETLIKÓW, WRÓT I DRZWI
Warto
ś
ci obliczeniowe współczynnika przenikania ciepła okien,
ś
wietlików, wrót i drzwi, o ile nie s
ą
okre
ś
lone
odpowiednimi dokumentami w odniesieniu do konkretnego wyrobu, nale
ż
y przyjmowa
ć
według tablicy ND.1.
Tablica ND.1 - Warto
ś
ci obliczeniowe współczynnika przenikania ciepła okien,
ś
wietlików, wrót i drzwi
Lp.
Rodzaj
komponentu
Rodzaj ram i oszklenia
Grubo
ść
warstw
powietrznych, mm
U,
W/(m
2
⋅
K)
1
2
3
4
5
PN-EN ISO 6946:1999
ASLAN - WYDAWNICTWA ELEKTRONICZNE
www.aslan.com.pl
Strona 31
1
Okna, drzwi
balkonowe lub
ś
wietliki
krosnowe oszklone pojedynczo
a) drewniane lub z tworzyw sztucznych
b) metalowe
-
5,1
5,6
2
jednoramowe drewniane, oszklone szyb
ą
zespolon
ą
a) jednokomorow
ą
b) dwukomorow
ą
16
min. 2 × 7
min. 2 × 12
2,6
2,3
2,0
3
drewniane skrzynkowe lub o
ś
cie
ż
nicowe
a) oszklone podwójnie
b) oszklone potrójnie
70-120
60
2,6
2,0
4
zespolone drewniane oszklone
a) podwójnie
b) potrójnie (szyba zespolona jednokomorowa i
pojedyncza)
40-50
12 i 30-50
2,6
2,0
5
trójkomorowe, jednoramowe z PCW, oszklone
szyb
ą
zespolon
ą
jednokomorow
ą
16
2,6
6
Drzwi
nieocieplone, oszklone pojedynczo
a) drewniane lub z tworzyw sztucznych
b) metalowe
-
5,1
5,6
UWAGA - Warto
ś
ci współczynnika przenikania ciepła U odnosz
ą
si
ę
do szyb zwykłych (bez specjalnych
powłok niskoemisyjnych i gazów wypełniaj
ą
cych innych ni
ż
powietrze) oraz do powierzchni obliczonych w
wymiarze zewn
ę
trznym o
ś
cie
ż
nic.
PN-EN ISO 6946:1999
ASLAN - WYDAWNICTWA ELEKTRONICZNE
www.aslan.com.pl
Strona 32