1

Elementy fizyki współczesnej

– poziom podstawowy

Zadanie 1. (1 pkt)

Źródło: CKE 2005 (PP), zad. 6.

Zadanie 2. (1 pkt)

Źródło: CKE 2005 (PP), zad. 10.

Zadanie 3. (3 pkt)

Źródło: CKE 2005 (PP), zad. 14.

     



 

   

             

       

      

         

       

      

      

        

   

             v

,

       















v

v

   

  

        

         

        

        

   

       

        

        

    

           

        

     



 

   

         

         



        

 

            

            

       

      

          

   

   

             

            

       

 

   

            

        

 



     

 

   

  



      

              

     







   

         















v

v

 v     



v         

          

        

          

          

           

   







v



          

       



 



 

  

 

 

  











v



v





 

 

2

Zadanie 4. (2 pkt)

Źródło: CKE 2005 (PP), zad. 20.

Zadanie 5. (1 pkt)

Źródło: CKE 05.2006 (PP), zad. 9.

Zadanie 6. (1 pkt)

Źródło: CKE 05.2006 (PP), zad. 10.

Zadanie 7. (1 pkt)

Źródło: CKE 11.2006 (PP), zad. 8.

     



 

   

        

 

 

 

   

           

           

          

          

    



















Egzamin maturalny z fizyki i astronomii

3

Arkusz I

Zadanie 5. (1 pkt)

ZdolnoĞü skupiająca zwierciadáa kulistego wklĊsáego o promieniu krzywizny 20 cm ma

wartoĞü

A. 1/10 dioptrii.

B. 1/5 dioptrii.

C. 5 dioptrii.

D. 10 dioptrii.

Zadanie 6. (1 pkt)

PiákĊ o masie 1 kg upuszczono swobodnie z wysokoĞci 1 m. Po odbiciu od podáoĪa piáka

wzniosáa siĊ na maksymalną wysokoĞü 50 cm. W wyniku zderzenia z podáoĪem i w trakcie

ruchu piáka straciáa energiĊ o wartoĞci okoáo

A. 1 J

B. 2 J

C. 5 J

D. 10 J

Zadanie 7. (1 pkt)

Energia elektromagnetyczna emitowana z powierzchni SáoĔca powstaje w jego wnĊtrzu

w procesie

A. syntezy lekkich jąder atomowych.

B. rozszczepienia ciĊĪkich jąder atomowych.

C. syntezy związków chemicznych.

D. rozpadu związków chemicznych.

Zadanie 8. (1 pkt)

Stosowana przez Izaaka Newtona metoda badawcza, polegająca na wykonywaniu

doĞwiadczeĔ, zbieraniu wyników swoich i cudzych obserwacji, szukaniu w nich regularnoĞci,

stawianiu hipotez, a nastĊpnie uogólnianiu ich poprzez formuáowanie praw, to przykáad

metody

A. indukcyjnej.

B. hipotetyczno-dedukcyjnej.

C. indukcyjno-dedukcyjnej.

D. statystycznej.

Zadanie 9. (1 pkt)

Optyczny teleskop Hubble’a krąĪy po orbicie okoáoziemskiej w odlegáoĞci okoáo 600 km od

powierzchni Ziemi. Umieszczono go tam, aby

A. zmniejszyü odlegáoĞü do fotografowanych obiektów.

B. wyeliminowaü zakáócenia elektromagnetyczne pochodzące z Ziemi.

C. wyeliminowaü wpáyw czynników atmosferycznych na jakoĞü zdjĊü.

D. wyeliminowaü dziaáanie siá grawitacji.

Zadanie 10. (1 pkt)

Podczas odczytu za pomocą wiązki Ğwiatáa laserowego informacji zapisanych na páycie CD

wykorzystywane jest zjawisko

A. polaryzacji.

B. odbicia.

C. zaáamania.

D. interferencji.

Egzamin maturalny z fizyki i astronomii

3

Arkusz I

Zadanie 5. (1 pkt)

ZdolnoĞü skupiająca zwierciadáa kulistego wklĊsáego o promieniu krzywizny 20 cm ma

wartoĞü

A. 1/10 dioptrii.

B. 1/5 dioptrii.

C. 5 dioptrii.

D. 10 dioptrii.

Zadanie 6. (1 pkt)

PiákĊ o masie 1 kg upuszczono swobodnie z wysokoĞci 1 m. Po odbiciu od podáoĪa piáka

wzniosáa siĊ na maksymalną wysokoĞü 50 cm. W wyniku zderzenia z podáoĪem i w trakcie

ruchu piáka straciáa energiĊ o wartoĞci okoáo

A. 1 J

B. 2 J

C. 5 J

D. 10 J

Zadanie 7. (1 pkt)

Energia elektromagnetyczna emitowana z powierzchni SáoĔca powstaje w jego wnĊtrzu

w procesie

A. syntezy lekkich jąder atomowych.

B. rozszczepienia ciĊĪkich jąder atomowych.

C. syntezy związków chemicznych.

D. rozpadu związków chemicznych.

Zadanie 8. (1 pkt)

Stosowana przez Izaaka Newtona metoda badawcza, polegająca na wykonywaniu

doĞwiadczeĔ, zbieraniu wyników swoich i cudzych obserwacji, szukaniu w nich regularnoĞci,

stawianiu hipotez, a nastĊpnie uogólnianiu ich poprzez formuáowanie praw, to przykáad

metody

A. indukcyjnej.

B. hipotetyczno-dedukcyjnej.

C. indukcyjno-dedukcyjnej.

D. statystycznej.

Zadanie 9. (1 pkt)

Optyczny teleskop Hubble’a krąĪy po orbicie okoáoziemskiej w odlegáoĞci okoáo 600 km od

powierzchni Ziemi. Umieszczono go tam, aby

A. zmniejszyü odlegáoĞü do fotografowanych obiektów.

B. wyeliminowaü zakáócenia elektromagnetyczne pochodzące z Ziemi.

C. wyeliminowaü wpáyw czynników atmosferycznych na jakoĞü zdjĊü.

D. wyeliminowaü dziaáanie siá grawitacji.

Zadanie 10. (1 pkt)

Podczas odczytu za pomocą wiązki Ğwiatáa laserowego informacji zapisanych na páycie CD

wykorzystywane jest zjawisko

A. polaryzacji.

B. odbicia.

C. zaáamania.

D. interferencji.

Próbny egzamin maturalny z fizyki i astronomii

3

Poziom podstawowy

Zadanie 6. (1 pkt)

Podczas przejĞcia wiązki Ğwiatáa z oĞrodka o wiĊkszym wspóáczynniku zaáamania do oĞrodka

o mniejszym wspóáczynniku zaáamania

dáugoĞü fali

prĊdkoĞü fali

A.

roĞnie,

roĞnie.

B.

roĞnie,

maleje.

C.

maleje,

roĞnie.

D.

maleje,

maleje.

Zadanie 7. (1 pkt)

Dwa równolegáe promienie Ğwietlne czerwony i fioletowy padają na szklany pryzmat

umieszczony w powietrzu (rys.). Po przejĞciu przez pryzmat bĊdą one

A. zbieĪne.

B. rozbieĪne.

C. równolegáe.

D. prostopadáe.

Zadanie 8. (1 pkt)

Cyklotron jest urządzeniem sáuĪącym do przyspieszania naáadowanych cząstek. W jego

dziaáaniu istotną rolĊ peánią pola elektryczne i magnetyczne. Wybierz poprawną odpowiedĨ.

Pole elektryczne

pole magnetyczne

A.

zakrzywia tor ruchu cząstek,

przyspiesza cząstki.

B.

przyspiesza cząstki,

przyspiesza cząstki.

C.

zakrzywia tor ruchu cząstek,

zakrzywia tor ruchu cząstek.

D.

przyspiesza cząstki,

zakrzywia tor ruchu cząstek.

Zadanie 9. (1 pkt)

Pokazany obok wykres przedstawia zaleĪnoĞü

masy od czasu dla izotopu promieniotwórczego

pewnego pierwiastka w próbce. Na jego

podstawie moĪna wywnioskowaü, Īe okres

poáowicznego rozpadu tego izotopu wynosi

okoáo

A. 3 godziny.

B. 4 godziny.

C. 6 godzin.

D. 8 godzin.

Zadanie 10. (1 pkt)

Podczas bombardowania páytki zawierającej izotop berylu

Be

9

4

cząstkami D otrzymano jądra

izotopu wĊgla

12

6

C i neutrony. Prawidáowy zapis zachodzącej reakcji to

A.

9

4

12

1

4

2

6

0

Be + He

C + n

o

.

B.

9

4

12

1

4

2

6

0

Be + He

C + 2 n

o

.

C.

9

4

12

1

4

2

6

1

Be + 2 He

C + 2 n

o

.

D.

9

4

12

1

4

2

6

0

Be + 2 He

C + 4 n

o

.

1 2 3 4 5 6 7 8 t, h

0

1,2
1,0

0,8
0,6
0,4
0,2

m

as

a i

zo

to

pu

, g

0

czerwony

fioletowy

3

Zadanie 8. (1 pkt)

Źródło: CKE 2008 (PP), zad. 7.

Zadanie 9. (1 pkt)

Źródło: CKE 2009 (PP), zad. 7.

Zadanie 10. (3 pkt)

Źródło: CKE 2009 (PP), zad. 15.

Zadanie 11. (3 pkt)

Źródło: CKE 2010 (PP), zad. 20.

Egzamin maturalny z fizyki i astronomii

Poziom podstawowy

3

Zadanie 5. (1 pkt)

Unoszenie siĊ w górĊ iskier nad páonącym ogniskiem w bezwietrzny dzieĔ jest spowodowane

zjawiskiem

A. dyfuzji.

B. konwekcji.

C. przewodnictwa.

D. promieniowania.

Zadanie 6. (1 pkt)

Gdy w atomie wodoru elektron przejdzie z orbity pierwszej na drugą, to promieĔ orbity

wzrasta czterokrotnie. WartoĞü siáy przyciągania elektrostatycznego dziaáającej pomiĊdzy

jądrem i elektronem zmaleje w tej sytuacji

A. 2 razy.

B. 4 razy.

C. 8 razy.

D. 16 razy.

Zadanie 7. (1 pkt)

W cyklotronie do zakrzywiania torów naáadowanych cząstek wykorzystuje siĊ

A. staáe pole elektryczne.

B. staáe pole magnetyczne.

C. zmienne pole elektryczne.

D. zmienne pole magnetyczne.

Zadanie 8. (1 pkt)

Ziemia krąĪy wokóá SáoĔca w odlegáoĞci w przybliĪeniu 4 razy wiĊkszej niĪ Merkury.

Korzystając z trzeciego prawa Keplera moĪna ustaliü, Īe okres obiegu Ziemi wokóá SáoĔca

jest w porównaniu z okresem obiegu Merkurego dáuĪszy

okoáo

A. 2 razy.

B. 4 razy.

C. 8 razy.

D. 16 razy.

Zadanie 9. (1 pkt)

Jądro izotopu ulegáo rozpadowi promieniotwórczemu. Powstaáo nowe jądro zawierające

o jeden proton wiĊcej i o jeden neutron mniej niĪ jądro wyjĞciowe. Przedstawiony powyĪej

opis dotyczy rozpadu

A. alfa.

B. gamma.

C. beta plus.

D. beta minus.

Zadanie 10. (1 pkt)

Przyrząd sáuĪący do uzyskiwania i obserwacji widma promieniowania elektromagnetycznego

to

A. kineskop.

B. mikroskop.

C. oscyloskop.

D. spektroskop.

Egzamin maturalny z fizyki i astronomii

Poziom podstawowy

3

Zadanie 5. (1 pkt)

Przewodnik wykonany z miedzi doáączono do Ĩródáa prądu. Przepáyw prądu w tym

przewodniku polega na uporządkowanym ruchu

A. elektronów, a jego opór wraz ze wzrostem temperatury roĞnie.

B. elektronów, a jego opór wraz ze wzrostem temperatury maleje.

C. jonów, a jego opór wraz ze wzrostem temperatury roĞnie.

D. jonów, a jego opór wraz ze wzrostem temperatury maleje.

Zadanie 6. (1 pkt)

Gdy czáowiek przenosi wzrok z czytanej ksiąĪki na odlegáą gwiazdĊ, to

ogniskowa soczewki oka

zdolnoĞü skupiająca

A.

roĞnie

maleje

B.

roĞnie

roĞnie

C.

maleje

maleje

D.

maleje

roĞnie

Zadanie 7.

(1 pkt)

Przesyáanie sygnaáu Ğwietlnego wewnątrz Ğwiatáowodu jest moĪliwe dziĊki zjawisku

A. zaáamania Ğwiatáa.

B. polaryzacji Ğwiatáa.

C. rozszczepienia Ğwiatáa.

D. caákowitego wewnĊtrznego odbicia.

Zadanie 8. (1 pkt)

PoniĪej przedstawiono informacje dotyczące masy (M) jądra berylu

9

4

Be . WskaĪ, która

z informacji jest prawdziwa.

(przez m

p

i m

n

oznaczono odpowiednio masĊ swobodnego protonu i masĊ swobodnego

neutronu)

A. M > 4 m

p

+ 5 m

n

B. M < 4 m

p

+ 5 m

n

C. M = 4 m

p

+ 9 m

n

D. M = 4 m

p

+ 5 m

n

Zadanie 9.

(1 pkt)

Satelita krąĪy wokóá Ziemi po orbicie koáowej. JeĪeli satelita ten zostanie przeniesiony

na orbitĊ koáową o dwukrotnie wiĊkszym promieniu, to wartoĞü jego prĊdkoĞci liniowej na tej

orbicie

A. wzroĞnie 2 razy.
B. wzroĞnie

2

razy.

C. zmaleje 2 razy.
D. zmaleje

2

razy.

Zadanie 10.

(1 pkt)

Proton i cząstka alfa poruszają siĊ w próĪni z prĊdkoĞciami o tych samych wartoĞciach.

DáugoĞci fal de Broglie’a odpowiadające protonowi (Ȝ

p

) i cząstce alfa (Ȝ

Į

) speániają zaleĪnoĞü

A. Ȝ

Į

# 0,25 Ȝ

p

B. Ȝ

Į

# 0,5 Ȝ

p

C. Ȝ

Į

# 2 Ȝ

p

D. Ȝ

Į

# 4 Ȝ

p

Egzamin maturalny z fizyki i astronomii

Poziom podstawowy

7

Zadanie 14.1 (2 pkt)

Ustal, jak zmieniáa siĊ (wzrosáa czy zmalaáa) gĊstoĞü gazu w tej przemianie. OdpowiedĨ

uzasadnij, zapisując odpowiednie zaleĪnoĞci.

Zadanie 14.2 (3 pkt)

Ustal, który z wymienionych w tabeli gazów poddano przedstawionej powyĪej przemianie.

OdpowiedĨ uzasadnij, wykonując konieczne obliczenia.

Rodzaj gazu

Masa 1 mola, g

azot

28

hel

4

tlen

32

dwutlenek wĊgla

44

Zadanie 15. Laser (3 pkt)

Laser helowo neonowy o mocy 0,02 W wysyáa w ciągu jednej sekundy 6,35·10

16

fotonów.

Oblicz dáugoĞü fali Ğwiatáa emitowanego przez ten laser.

Nr zadania

13.1 13.2 14.1 14.2 15.

Maks. liczba pkt

2

1

2

3

3

Wypeánia

egzaminator!

Uzyskana liczba pkt

Egzamin maturalny z fizyki i astronomii

poziom podstawowy

12

Zadanie 20. Akcelerator (3 pkt)

Akcelerator to urządzenie, w którym moĪna przyĞpieszaü do duĪych prĊdkoĞci cząstki

obdarzone áadunkiem elektrycznym.

Zadanie 20.1 (1 pkt)

Bardzo czĊsto przyspieszanymi w akceleratorach cząstkami są jony. Uzupeánij poniĪsze

zdania, wpisując wáaĞciwe dokoĔczenia spoĞród niĪej podanych.

(

przyspiesza jony, zakrzywia tor ruchu jonów).

W akceleratorze pole elektryczne ...............................................................................................,
a pole magnetyczne ................................................................................................

Zadanie 20.2 (2 pkt)

Oblicz wartoĞü prĊdkoĞci, jaką uzyskaá jon przyspieszany w akceleratorze, jeĞli wartoĞü

stosunku

p/p

0

wynosi 5/4 (

p – wartoĞü pĊdu obliczana relatywistycznie, p

0

– wartoĞü pĊdu

obliczana klasycznie).

Zadanie 21. Ziemia (1 pkt)

Ruch obrotowy Ziemi wokóá wáasnej osi powoduje zmianĊ wartoĞci ciĊĪaru ciaáa na róĪnych

szerokoĞciach geograficznych.

Ustal i podkreĞl w zamieszczonej poniĪej tabeli, w którym miejscu wpáyw ruchu obrotowego

Ziemi wokóá wáasnej osi na ciĊĪar ciaáa jest najwiĊkszy.

Biegun póánocny

Biegun poáudniowy

Równik

45

o

szerokoĞci geograficznej

Zadanie 11.1 (1 pkt)

4

Egzamin maturalny z fizyki i astronomii

poziom podstawowy

12

Zadanie 20. Akcelerator (3 pkt)

Akcelerator to urządzenie, w którym moĪna przyĞpieszaü do duĪych prĊdkoĞci cząstki

obdarzone áadunkiem elektrycznym.

Zadanie 20.1 (1 pkt)

Bardzo czĊsto przyspieszanymi w akceleratorach cząstkami są jony. Uzupeánij poniĪsze

zdania, wpisując wáaĞciwe dokoĔczenia spoĞród niĪej podanych.

(

przyspiesza jony, zakrzywia tor ruchu jonów).

W akceleratorze pole elektryczne ...............................................................................................,
a pole magnetyczne ................................................................................................

Zadanie 20.2 (2 pkt)

Oblicz wartoĞü prĊdkoĞci, jaką uzyskaá jon przyspieszany w akceleratorze, jeĞli wartoĞü

stosunku

p/p

0

wynosi 5/4 (

p – wartoĞü pĊdu obliczana relatywistycznie, p

0

– wartoĞü pĊdu

obliczana klasycznie).

Zadanie 21. Ziemia (1 pkt)

Ruch obrotowy Ziemi wokóá wáasnej osi powoduje zmianĊ wartoĞci ciĊĪaru ciaáa na róĪnych

szerokoĞciach geograficznych.

Ustal i podkreĞl w zamieszczonej poniĪej tabeli, w którym miejscu wpáyw ruchu obrotowego

Ziemi wokóá wáasnej osi na ciĊĪar ciaáa jest najwiĊkszy.

Biegun póánocny

Biegun poáudniowy

Równik

45

o

szerokoĞci geograficznej

Zadanie 11.2 (2 pkt)