plik

PRAKTYKA

HAKIN9 6/2010

Z ARTYKUŁU

DOWIESZ SIĘ

na czym polega polityka

testowania oprogramowania

antywirusowego,

w jaki sposób wyniki

testów wykorzystywane są

przez twórców złośliwego

oprogramowania,

na ile wyniki rankingów

antywirusów są wiarygodne,

dlaczego antywirus nie

jest w stanie zabezpieczyć

komputera przed wszystkimi

zagrożeniami występującymi

w Sieci.

CO POWINIENEŚ

WIEDZIEĆ

jak samemu ocenić

skuteczność pakietu

antywirusowego,

w jaki sposób można obejść

mechanizmy ochrony

i wykrywania antywirusa,

jakie formy ataków dominują

obecnie na rynku online.

olityka testowania już od dłuższego czasu
uważana jest za najbardziej gorący
temat wśród użytkowników Internetu.

Z założenia stanowi ona skomplikowany proces
technologiczny, polegający na infekowaniu
systemu za pomocą próbek złośliwego
oprogramowania, rzeczywiście występującego
w Sieci. Baza malware na bieżąco
aktualizowana jest przez niezależne instytuty
badawcze, które za pomocą różnych narzędzi
dokonują symulacji potencjalnych ataków.
Próbki złośliwego oprogramowania jakie udaje
się pobrać na specjalnie stworzone w tym
celu skrzynki e-mail, czy wykryć za pomocą
multiskanerów, posiadają zdolność rekompilacji
kodu, nawet co kilkanaście minut. Oznacza to,
że w przypadku pojedynczego zagrożenia może
istnieć nawet kilka wektorów potencjalnej infekcji.

Metodyka sporządzania testów stosowana

przez różne organizacje i instytuty badawcze
różni się od siebie w niektórych aspektach.
W przypadku AV –Test, jakość oprogramowania
ocenia się za pomocą co najmniej
6 integralnych modułów, których celem
jest między innymi rozpoznanie zdolności
antywirusa do blokowania zainfekowanych
witryn WWW, wykrywania i neutralizowania
exploitów oraz dynamicznej ochrony za
pomocą firewall. Wraz z rozwojem technologii
Cloud Computing, coraz większego znaczenia
nabiera także ochrona statyczna, a więc
zdolność rozpoznawania i blokowania nowych,

URSZULA HOLIK

nieznanych zagrożeń oraz szybkość aktualizacji
sygnatur blokujących między innymi rootkity.
Wszystkie wymienione wyżej parametry są
kluczowe w ocenie antywirusa pod względem
zapewnienia użytkownikowi proaktywnej
ochrony. Jeżeli w sytuacji pojawienia się w Sieci
nowego malware, dla którego nie zostały
jeszcze udostępnione bazy sygnatur, jeden
z modułów nie zadziała, to cały system okaże
się nieskuteczny.

W ocenie internautów wielokrotnie

padają zarzuty dotyczące samej jakości
polityki testowania. Wydawało się, że wszelkie
kontrowersje powstałe wokół tego tematu uda
się rozwiązać dzięki utworzeniu Anti-Malware
Testing Standards Organization (AMTSO),
mającej za zadanie ustalenie wspólnych
standardów i metodologii testów w zakresie
zwalczania szkodliwego oprogramowania.
Efekty prac tej instytucji stanowią główny punkt
zainteresowania nie tylko wśród producentów
antywirusów, ale także twórców szkodliwego
oprogramowania, którzy teraz skoncentrowani
są w szczególny sposób na znalezieniu
sposobów obejścia mechanizmów ochrony.
Chociaż narzędzia oraz próbki malware,
wykorzystywanego podczas sporządzania
rankingu, różnią się w poszczególnych
organizacjach, to jednak ogólna metodologia
przeprowadzania testów jest podobna.
Zarówno wśród producentów dostarczających
oprogramowanie antywirusowe, jak również

Stopień trudności

Fail test, czyli

na ile antywirus

jest skuteczny

Proaktywna ochrona, zaawansowana heurystyka, doskonałe

wyniki w testach dynamicznych. To tylko kilka wskaźników,

które internauci traktują jako wyznacznik skuteczności

oprogramowania antywirusowego. Okazuje się jednak, że

w dobie rosnącej popularności polimorficznych zagrożeń,

nawet antywirus klasy Advanced + może okazać się

nieskuteczny.

FAIL TEST, CZYLI NA ILE ANTYWIRUS JEST SKUTECZNY

HAKIN9

6/2010

członków instytutów badawczych, panuje
zgoda co do tego, że w przypadku
testów dynamicznych błędne jest
koncentrowanie się tylko i wyłącznie
na współczynnikach wykrywalności,
nie uwzględniając jednocześnie
mechanizmów bezpieczeństwa
antywirusa

Kryterium oceny poszczególnych

etapów skupia się na odsetku skutecznie
zablokowanych adresów URL oraz
powiązanych z nim plików, a także na
ustaleniu wartości procentowej wykrytych
i zneutralizowanych ataków w stosunku
do wszystkich poddanych badaniu
próbek wirusów. Testy dynamiczne,
opierając się między innymi na systemie
behawioralnym, wykorzystują w badaniu
najbardziej popularne formy ataku, jak na
przykład drive – by – download, phishing
czy rozsyłanie wiadomości SPAM. Pod
uwagę bierze się również tak zwane testy
retrospektywne, weryfikujące zdolność
ochrony przed nieznanymi atakami
(zero-day attack) na niezaktualizowanym
produkcie. Test pozwala sprawdzić
skuteczność pakietów działających
w modelu cloud computing na podstawie
analizy rozpoznawalności wektorów
infekcji. Biorąc pod uwagę różnorodność
i wielość wykorzystywanych w badaniu
próbek, całkowicie naturalnym
zjawiskiem są niewielkie wahania
wyników poszczególnych programów
antywirusowych, które łatwo zauważyć
w czołówce rankingu.

Faktyczna skuteczność

antywirusa

Okazuje się, że wynikami testów
dynamicznych żywo zainteresowani są
nie tylko producenci oprogramowania
chroniącego system, ale także twórcy
szkodliwych programów. Ujawnienie
szczegółowych informacji na temat
zbioru wykorzystywanych w badaniu
próbek, w zestawieniu z końcową ocena
oprogramowania antywirusowego,
stanowi doskonałą informację zwrotną
na temat skuteczności nowego malware.
W przypadku największych organizacji
badawczych, jak na przykład AV-
Comparatives, AV-TEST, czy Virus Bulletin
nazwy szkodliwego oprogramowywania,
które brało udział w teście nie są

ujawniane, co chociaż ogranicza
zasięg informacji na temat malware
przekazywanej cyberprzestępcom, to
również w prosty sposób przekłada się
na niewiedzę Internautów.

Rankingi oprogramowania

antywirusowego tworzone są na
podstawie długoterminowych testów,
biorących pod uwagę skuteczność
wszystkich zastosowanych w danym
produkcie mechanizmów ochrony.
Wiodące instytuty badawcze zajmujące
się testowaniem programów chroniących
system, jako jeden z podstawowych
wyznaczników w rankingach, biorą
pod uwagę funkcję blokowania
stron zainfekowanych złośliwym
oprogramowaniem. Wykorzystując znane
formy ataków, jak na przykład drive-
by dowload, badana jest skuteczność
antywirusa, mierzona za pomocą
odsetka zablokowanych ataków. Niewielu
internautów zdaje sobie jednak sprawę
z tego, że w tym przypadku liczy się
nie tylko prawidłowa identyfikacja
zagrożenia, ale również czas, w jakim
to nastąpi. Chociaż antywirus w testach
dynamicznych osiąga wysoki wynik, to
jednak stosunkowo łatwo obejść jego
mechanizm bezpieczeństwa. Dzieje
się tak dlatego, że oprogramowanie
rozpoznaje i blokuje malware dopiero
wtedy, gdy skompresowany plik został
już pobrany do sieci lokalnej. Co
więcej oprogramowanie nie usuwa
archiwum zawierającego już ściągnięte
wirusy. W przypadku polimorficznego
zagrożenia, którego kod ulega
rekompilacji co kilkanaście minut, a sam
proces instalacji rozłożony jest na kilka
z pozoru bezpiecznych etapów, nawet
ochrona za pomocą oprogramowania
klasy Advanced + może okazać się
nieskuteczna. Problem ten w szczególnym
stopniu dotyczy jednego ze znanych
w Polsce producentów antywirusów.

Wiele zarzutów podnoszonych jest

również wobec testów statycznych
– obiektywne zbadanie skuteczności
antywirusa, wymagałoby zainfekowania
systemu każdą pojedynczą próbką
szkodliwego kodu występującego w Sieci.
Nadal rzadko stosuje się również podział
próbek testowych na odpowiednie
podzestawy. Zaledwie niewielka część

instytutów badawczych tworzy osobne
rankingi potwierdzające skuteczność
antywirusa, zarówno w walce z robakami,
wirusami, jak również trojanami. Wynik
badania zawiera zbyt ogólne informacje,
by mogły one przyczynić się do
ulepszenia poszczególnych modułów
w oprogramowaniu antywirusowym.
Wyjątek od tej reguły stanowią testy
sprawdzające skuteczność wykrywania
przez oprogramowanie antywirusowe
polimorficznych zagrożeń.

Niewiarygodne testy

Wiele zarzutów można podnieść wobec
samej polityki testowania. Nie zawsze
oprogramowanie wysoko ocenione
w testach porównawczych, będzie
posiadało takie funkcje, jak spodziewaliby
się tego użytkownicy Internetu. Główny
problem polega na tym, że instytuty
badawcze stosują przestarzałe
narzędzia, które dziś nie przystają już do
rzeczywistości. Natomiast w przypadku
standardowych użytkowników Sieci,
rzadko kiedy mamy do czynienia
z sytuacją, gdy baza wirusów jest
aktualizowana co kilka minut. Jeżeli
oprogramowanie antywirusowe nie
opiera się na rozwiązaniach typu cloud,
to nawet świetny wynik w testach nie
potwierdzi jego faktycznych możliwości.
100-procentowa wykrywalność nie
jest adekwatna do 100-procentowej
skuteczności. Idealny model ochrony
użytkowników zapewnia jedynie
połączenie mechanizmów ochrony
lokalnej z rozwiązaniami technologii
cloud, lecz tego typu system nie jest jak
na razie popularnym rozwiązaniem na
rynku antywirusów.

Równie niepokojące są wszelkie

informacje dotyczące manipulacji
w przeprowadzanych testach. Głośnym
echem odbiły się wydarzenia sprzed
2 miesięcy, kiedy to prezes firmy Alwil
Software, producenta oprogramowania
Avast, oskarżył Symantec, o kupowanie
testów. Zarzuty dotyczące nieuczciwych
praktyk rynkowych stosowanych przez
Symantec, podnosił również miesiąc
wcześniej producent oprogramowania
McAfee. Chociaż wysnute oskarżenia nie
zostały formalnie udowodnione, to jednak
takie informacje znacząco zwiększyły

PRAKTYKA

HAKIN9 6/2010

FAIL TEST, CZYLI NA ILE ANTYWIRUS JEST SKUTECZNY

HAKIN9

6/2010

sceptycyzm internautów w odniesieniu do
rzetelności i niezależności testów.

Kontrowersje wokół

proaktywnej ochrony

W dziedzinie bezpieczeństwa IT duże
nadzieje pokładano również w nowej
technologii opartej o rozwiązania Cloud
Computing, która jako jedyna miała mieć
zdolność blokowania nowych zagrożeń
w sytuacji, gdy dla nieznanego dotąd
malware nie zostały jeszcze udostępnione
bazy sygnatur. Oznacza to, że proaktywny
model ochrony powinien w idealnym
przypadku zadziałać jeszcze przed
pobraniem złośliwego oprogramowania,
na podstawie samej analizy
prawdopodobnych wektorów infekcji.
Jak się później okazało, sama struktura
systemu stanowiła główną barierę testów
antywirusów opartych na modelu ochrony
w chmurze. W przypadku Cloud Security
bazy sygnatur są stale aktualizowane,
w związku z czym niemożliwe staje się
przeprowadzenie weryfikowalnego testu
oceniającego skuteczność na nowe,
nieznane zagrożenia. Innymi słowy bazy
wirusów umieszczone na zewnętrznych
serwerach, co sekundę wzbogacają
się o kilka próbek skażonego kodu.
Problem w przypadku technologii Cloud
pojawia się w momencie, gdy komputer
będzie miał odcięty dostęp do Internetu,
a nowe zagrożenie zostanie przeniesione
za pomocą dysków zewnętrznych.
Inna możliwość skażenia systemu to
ściągnięcie wirusa, który zainfekuje
systemową bibliotekę DNS lub po prostu
podmieni wpisy do pliku hosts. Zważywszy
na to, że sam model Cloud Security
nie posiada mechanizmów lokalnej
ochrony, obejście systemu wykrywania

jest trywialnie proste – wyjaśnia Tomasz
Zamarlik z G Data Software.

Jak przechytrzyć

antywirusa?

Do zbadania skuteczności własnego
wirusa, twórcy szkodliwego
oprogramowania mają cały repertuar
narzędzi. Największym powodzeniem już
od dłuższego czasu cieszą się tak zwane
multiskanery, działające w trybie online,
jak np. populany Virus Total. Podobne
możliwości daje av-check.com, który
sprawdza bezpieczeństwo pliku w oparciu
o rozwiązania stosowane przez 22
programy antywirusowe, takie jak Avast,
AVG, F-secure, Kasperski, NOD 23 oraz
Panda. Wykorzystując tego typu aplikacje,
cyberprzestępcy w łatwy i szybki sposób
uzyskują kompletną informację na temat
wykrywalności własnego malware.
Tak przeprowadzony test daje niemal
natychmiast jednoznaczną odpowiedź
na pytanie, czy nowy szkodnik potrafi
uniknąć wykrycia, a co za tym idzie
obejść mechanizm bezpieczeństwa
antywirusa. Wynik jest o tyle wiarygodny,
iż multiskanery wykorzystują maksymalne
możliwości mechanizmów identyfikacji
złośliwego oprogramowania, które
są stosowane w wielu popularnych
programach antywirusowych.

W przypadku AV – Check wynik testu to
jednoznaczna odpowiedź na pytanie,
czy malware zostanie rozpoznane przez
najpopularniejsze mechanizmy ochrony
stosowane przez użytkowników Sieci.
Największe zagrożenie stanowią tu
skompresowane pliki zawierające próbki
trojanów, których proces instalacji składa
się z kilkunastu etapów. W przypadku
tak skonstruowanego zagrożenia ciężko
jest przewidzieć potencjalny mechanizm
infekcji systemu.

Reklamowa manipulacja

Należy pamiętać, że skuteczność
antywirusa może być oceniana tylko
w odniesieniu do wyników kilkunastu
współpracujących ze sobą modułów.
Szumnie promowana w ostatnich
miesiącach zaawansowana heurystyka,
to coś więcej niż wysoki odsetek
zablokowanych ataków. O rzeczywistej
skuteczności oprogramowania
decydowała będzie kompatybilna
współpraca wszystkich warstw antywirusa.
To właśnie drobne niuanse różniące
poszczególne pakiety mają krytyczne
znaczenie dla realnego bezpieczeństwa
użytkowników Internetu. Nic więc
dziwnego, że niewiedza internautów jest
od lat narzędziem manipulacji, skutecznie
wykorzystywanym przez twórców

Rysunek 2.

Długoterminowy test VB

Rysunek 1.

Warning

PRAKTYKA

HAKIN9 6/2010

FAIL TEST, CZYLI NA ILE ANTYWIRUS JEST SKUTECZNY

HAKIN9

6/2010

oprogramowania antywirusowego.
Przykłady tego typu działań można
mnożyć. Najczęstszą formą jest tu
zastępowanie końcowych wyników
testów, wynikami z poszczególnych
modułów. W oficjalnych komunikatach
niejednokrotnie informuje się o 100-
procentowej skuteczności pakietu,
podczas gdy długoterminowe testy
wskazują na zupełnie inne wyniki.
Należy jednak pamiętać, że chociaż
skuteczność wykrywania zagrożeń np.
in – the – wild w odniesieniu do danego
programu jest wysoka, pakiet możne
uzyskać znacznie gorsze wyniki w testach
proaktywnych. Natomiast oficjalne
informacje, zamieszczone na stronie
producenta, rzadko kiedy wskazują, że
certyfikat Advanced + uzyskany w testach
porównawczych odnosił się zaledwie
do jednego modułu. Manipulacja
informacyjna w tym przypadku jest o tyle
łatwiejsza, że internauci najczęściej nie
znają metodologii przeprowadzania
testów, obranej przez niezależne instytuty
badawcze.

Ryzyko w sieci

Jak wskazują obserwacje, dokonywane
między innymi przez CERT, nie zawsze
zabezpieczenie się odpowiednim

antywirusem jest skuteczną metodą
na uniknięcie zagrożenia. Wiele błędów
i luk, niemal codziennie wykrywanych
w popularnych aplikacjach internetowych,
rodzi poważne zagrożenie dla
użytkowników Sieci. Chociaż wszyscy
producenci między innymi przeglądarek,
za podstawowy czynnik budowania
swojej rynkowej pozycji uważają
jeden kluczowy parametr, jakim jest
bezpieczeństwo, to jednak coraz częściej
można usłyszeć o nowych, krytycznych
błędach. Korzystny efekt wywiera w tym
względzie wojna przeglądarek – walka
o zwiększenie udziałów w rynku, idzie
w parze z badaniami nad stabilnością
i udoskonalaniem poszczególnych
narzędzi. Wraz z tym, zwiększa się
również wybór możliwości dostosowania
oprogramowania do indywidualnych
wymagań i potrzeb internautów.
Poszczególne rozwiązania stosowane
w starych wersjach, które nie zdały
egzaminu ulegają ciągłym zmianom
i ulepszeniom. Nie da się jednak
zaprzeczyć, że wciąż wielu internautów
pracuje na niezaktualizowanym systemie,
dodatkowo wyłączając opcje skanowania
stron, które dostępne są w pakietach
antywirusowych. W tym przypadku,
kierowanie się wydajnością systemu jako

sprawą priorytetową oznacza rezygnację
z ochrony za pomocą jednego
z najważniejszych mechanizmów
bezpieczeństwa danego produktu.

Na znaczne niebezpieczeństwo

narażają użytkowników Internetu
także aplikacje wykorzystywane na
co dzień przez wielomilionowe grono
internautów. Systemy przechowujące
oraz przetwarzające prywatne danych
użytkowników, już od dłuższego
czasu są narzędziem chętnie
wykorzystywanym przez phiserów.
Rosnące zainteresowanie rodzą
zarówno portale społecznościowe,
jak na przykład Facebook, ale także
komunikatory. W przypadku Google ma
to kolosalne znaczenie, bowiem marka,
nazywana przez niektórych Wielkim
Bratem Internetu, przetwarza miliardy
terabajtów danych, wyszukiwanych
co dnia przez użytkowników Sieci. Jak
zauważa Eric Schmidt, CEO Google,
w jednym z swoich wywiadów, informacje
przechowywane w Internecie są
ogólnodostępne. Często to właśnie
one umożliwiają zidentyfikowanie
użytkownika, przez określenie jego
behawioralnego portretu, co niestety
coraz częściej wykorzystywane jest przez
cyberprzestępców.

Rysunek 3.

AV test – moduły

��

PRAKTYKA

HAKIN9 6/2010

FAIL TEST, CZYLI NA ILE ANTYWIRUS JEST SKUTECZNY

HAKIN9

6/2010

(Nie) szkodliwe zagrożenia

Chociaż nie można zaprzeczyć, że
świadomość internautów jest coraz
większa, to jednak niepokojące jest
zjawisko, że nadal znaczny odsetek
użytkowników Sieci pada ofiarą
popularnych form ataku. Obecnie
do kradzieży cennych informacji
wykorzystywane są najczęściej konie
trojańskie, które przekazywane są
w formie pozornie nieszkodliwych plików
– dokumentów, animacji, wygaszaczy
ekranu, czy odpowiednio spreparowanych
programów antywirusowych. Podstawowy
błąd polega na mylnym przekonaniu, że
największe zagrożenie stanowią wirusy
komputerowe. Tymczasem coraz częściej
do infekowania systemu wykorzystywane
są aplikacje nowego typu, jak na przykład
skażone oprogramowanie, w tym miedzy
innymi fałszywe programy antywirusowe,
antyszpiegowskie lub antyadware.
Tego typu aplikacje wykorzystywane
są najczęściej do kradzieży informacji,
jak również przestępstw finansowych.
Precyzja twórców szkodliwego
oprogramowania jest w tym przypadku
zdumiewająca. Aplikacje typu rogueware
stanowią niemałe zagrożenie ze
względu na dwa podstawowe czynniki.

Po pierwsze oprogramowanie blokuje
niemal całkowicie dostęp do aplikacji
i dokumentów, by w ten sposób wymusić
na użytkowniku zakup fałszywej licencji, po
drugie internauta jest mylnie przekonany,
że jego system chroniony jest za pomocą
skutecznego programu antywirusowego.
Zarówno layout strony internetowej, jak
również elementy graficzne zamieszczone
na witrynie, z której pobrać można
zainfekowany plik, są do złudzenia
podobne, do tych znanych na przykład
z centrum zabezpieczeń systemu
Windows. Błędem jest również pokładanie
nadmiernego zaufania w bezpiecznych
technologiach. Chociaż znakomita
część zagrożeń dotyczy w szczególności
użytkowników systemu Windows, to jednak
na stale rosnące ryzyko narażeni są
również posiadacze systemu Linux czy
Mac.

Podstawowe błędy, których

można było uniknąć

Większość błędów związanych
z bezpieczeństwem zarówno domowego
komputera, jak również firmy, to często
wynik prostych zaniedbań, których
stosunkowo łatwo można uniknąć.
Znany już dziś trojan conflicker,

pozwalający na przejęcie kontroli nad
komputerem, nie rozprzestrzeniłby
się tak szybko, gdyby administratorzy
sieci zadbali o aktualizację systemu
Windows. Wielu użytkowników skłonnych
jest również twierdzić, że sam fakt
posiadania antywirusa rozwiązuje
wszelkie problemy dotyczące ochrony
systemu. O ile w przypadku modeli
proaktywnych udało się wyeliminować
problem nieaktualnej bazy sygnatur,
to w przypadku klasycznych pakietów
internauta powinien co jakiś czas
aktualizować bazy wirusów. Pominiecie
tego obowiązku może skutkować
obniżeniem skuteczności rozpoznawania
i wykrywania zagrożeń, co w praktyce
czyni program bezużytecznym. Nie od
dziś wiadomo bowiem, że ulubionym
narzędziem cyberprzestępców
są niezałatane luki w popularnych
programach, a problem ten dotyczy
w takim samym stopniu systemów
operacyjnych oraz starszych wersji
przeglądarek internetowych. Wśród
twórców złośliwego oprogramowania
rosnącym zainteresowaniem
na przełomie 2009 i 2010 roku
cieszyły się produkty firmy Adobe.
Ku zaskoczeniu wielu okazało się, że

Tabela 1.

Złośliwe oprogramowanie 2009

Kategoria

1 poł 2009

roku

udział

2 poł 2008

roku

udział

1poł 2008

roku

udział

różnica 1 poł

2008 – 1 poł

2009

Konie trojańskie

221.610

33,60%

155.167

26.90%

52.087

16,40%

425,00%

Oprogramowanie

typu backdoor

104.224

15,70%

125.086

21,70%

75.027

23,60%

139,00%

Programy

pobierające

147.942

22,10%

115.358

20,00%

64.482

20,30%

229,00%

Programy

szpiegowskie

97.011

14,60%

96.081

16.70%

58.872

18,50%

165,00%

Adware

34.813

5,30%

40.680

7,10%

32.068

10,10%

109,00%

Robaki

26.542

4,00%

17.504

3,00%

01.10.27

3,20%

260,00%

Virusy Tools

01.11.13

1,60%

01.07.27

1,30%

01.12.03

3,80%

94,00%

Rootkit

01.12.29

1,90%

01.06.59

1,20%

01.01.25

0,40%

858,00%

Exploity

01.02.79

0,30%

01.01.41

0,30%

01.01.13

0,50%

141,00%

Dialery

01.01.53

0,20%

01.01.13

0,20%

01.04.60

1,50%

24,00%

Virusy

143

0,00%

167

0,00%

327

0,10%

44,00%

Inne

01.04.93

0,70%

01.08.19

1,50%

01.05.70

1,60%

89,00%

Razem

663.952

100,00%

576.002

100,00%

318.248

100,00%

209,00%

PRAKTYKA

HAKIN9 6/2010

FAIL TEST, CZYLI NA ILE ANTYWIRUS JEST SKUTECZNY

HAKIN9

6/2010

dotąd bezpieczne pliki PDF mogą
również zawierać skażone kody. Jeżeli
luka nie została zaktualizowana, to
otwarcie zainfekowanego pliku groziło
zainstalowaniem konia trojańskiego
na komputerze. Tego typu ataki coraz
częściej opierają się na metodzie
drive-by download, czyli takiej, która nie
wymaga żadnej aktywności po stronie
ofiary.

Chociaż znakomita większość

internautów ma świadomość tego,
że korzystanie z oprogramowania
antywirusowego jest niezbędne, to równie
często można spotkać się z opinią,
że klasyczny pakiet antywirusowy jest
narzędziem, które skutecznie zabezpieczy
komputer przed wszystkimi zagrożeniami
występującymi w Sieci. Internauci, nadal
chętnie korzystający z darmowych
rozwiązań antywirusowych, zazwyczaj
nie przykładają uwagi do tego, by
skuteczność programu chroniącego
system wzmocnić dodatkowo zaporą
firewall. W sytuacji, gdy wielu phisherów,
dla uwiarygodnienia swoich działań,
wykupuje certyfikaty bezpieczeństwa
SSL oraz korzysta z mechanizmu
URL redirection, ważne jest, by główny
filar ochrony systemu opierał się na
specjalnie przeznaczonym do tego
oprogramowaniu, wzmocnionym
modułami antyphising oraz webfilter.
Niezależne badania pokazują, że
większość produktów dostępnych na
rynku posiada luki w zabezpieczeniach.
W przypadku źle chronionego\
systemu, atak przeprowadzony
przy użyciu fałszywej domeny jest
wyjątkowo niebezpieczny i precyzyjny.
Przekierowanie na skażoną złośliwym
kodem stronę, niejednokrotnie odbywa
się również za pomocą wcześniej
zainstalowanego konia trojańskiego,
dzięki któremu cyberprzestępcy mogą
na przykład manipulować wszystkimi
wpisami adresów w przeglądarce.
Jeżeli zainstalowany przez użytkownika
antywirus nie posiada wbudowanych
filarów antyphishingowych, analizujących
kontent otrzymywanych przez internautów
wiadomości, to w przypadku ataku
dokonanego za pomocą certyfikowanej
domeny ofiara pozostaje niemal
bezbronna.

Podsumowanie

W przypadku najczęściej stosowanych
zabezpieczeń wśród użytkowników
Sieci, nadal popularne są darmowe
programy antywirusowe. Tego typu
oprogramowanie, ze względu na
swoją formę składa się zazwyczaj
z podstawowych modułów
dostosowanych do komputerów
o standardowych parametrach
technicznych. Tego typu aplikacje
niemal nigdy nie posiadają wzmocnień
w postaci dodatkowych modułów
w postaci ochrony proaktywnej czy
ściany ogniowej. W związku z tym, sam
zainstalowany program nie jest w stanie
zabezpieczyć przed nieautoryzowanym
dostępem do informacji. Ze względu na
brak modułów działających w systemie
chmury, oprogramowanie tego typu
nie sprawdza się również w przypadku
polimorficznych zagrożeń, których nagły
wzrost w Sieci odnotowano w ubiegłym
roku. Inne często wykorzystywane metody
to stosowanie skanerów online, które
sprawdzają bezpieczeństwo systemu
oraz umożliwiają identyfikację skażonych
plików. Rozwiązanie takie, chociaż
pozwala na skuteczną identyfikację
niebezpiecznych składników, jest
jednak połowiczne. Pomimo, że silniki
tego typu aplikacji są dostarczane
przez producentów oprogramowania
zabezpieczającego system, to jednak
sam skaner nie jest w stanie usunąć
z archiwum pliku zawierającego złośliwe
oprogramowanie. W tym przypadku,
o infekcji internauta dowiaduje się ex
post, czyli w momencie, gdy skażony kod
zagnieździł już się w systemie. Nie jest to
więc metoda pozwalająca na ochronę
systemu, lecz co najwyżej sprawdzenie
skuteczności już wykorzystywanych
mechanizmów ochrony.

Paradoksalnie, przeprowadzanie

ataków umożliwiają również nowe
rozwiązania technologiczne. Nadal
popularna jest metoda podszywania
się pod serwisy bankowe, korzystając
z domen IDN czy usługi skracania
adresów URL. W obu przypadkach
cyberprzestępcy ukrywają się za
pomocą łącza, które standardowemu
użytkowników Sieci kojarzy się
z zaufaną i bezpieczną domeną.

Tymczasem internauta zamiast na
stronę banku, zostaje przekierowany
na witrynę, której świadomie nigdy by
nie otworzył. Na rynkach zachodnich
już upowszechnił się proceder
wykorzystywania specjalistycznego
oprogramowania, w celu identyfikowania
luk w zabezpieczeniach banków.
W przypadku przedsiębiorstw, błędy
pojawiają się również na poziomie
rozwiązań technologicznych – bardzo
niewielki odsetek firm inwestuje
w zintegrowane systemy ochrony,
skupiając się głównie na instalowaniu
klasycznych antywirusów, które nie
są rozwiązaniem przeznaczonym dla
przedsiębiorstw, korzystających zazwyczaj
z rozbudowanej sieci heterogenicznej.

Wszechstronne zabezpieczenie

systemu są w stanie zapewnić jedynie
pakiety zabezpieczające, które oprócz
klasycznego antywirusa zawierają
jeszcze dodatkowe moduły, takie jak
filtr antyspamowy, Webfilter, firewall,
wykrywacz ataków typu phising oraz
panel ochrony przeciw atakom dnia
zerowego. W ocenie internautów tego
typu zabezpieczenia, wielokrotnie
odbijają się na wydajności systemu
– skanowanie stron internetowych
powoduje, że witryny zawierające
rozbudowane galerie będą wczytywały
się dłużej, niż miało to miejsce do tej
pory. Chociaż nie da się odmówić
słuszności tej opinii, to jednak należy
pamiętać, że tego typu system
daje większą możliwość ochrony.
W przypadku pakietu zabezpieczającego
wszystkie warstwy oprogramowania
są ze sobą kompatybilne, dzięki
czemu skuteczność mechanizmów
bezpieczeństwa wzrasta. Zastosowanie
aplikacji wykrywających spam, czy
aktywnego firewalla, który odetnie
dostęp do Internetu w momencie
stwierdzenia ataku złośliwego
oprogramowania, przyniesie lepszy
efekt niż wykorzystywanie klasycznego
antywirusa wzbogaconego tylko
i wyłącznie o osobną ścianę ogniową.

Urszula Holik

Specjalista ds. PR w Someday Interactive, autorka

artykułów o tematyce dotyczącej Internetu

i bezpieczeństwa w sieci.

Kontakt z autorem: ula.holik@someday.pl.