Państwo panów Nguen, Kochinchina, Południowy

Wietnam

Grzegorz Łyś 06-03-2009, ostatnia aktualizacja 06-03-2009 06:00

Na północy Wietnamu w górach Hoang Lien Son pada zimą śnieg. W delcie Mekongu, na
południu, rosną w tropikalnej dżungli drzewa kauczukowe i kamforowce.

źródło: Archiwum „Mówią wieki”
Dawny Pałac Prezydencki, obecnie Pałac Zjednoczenia w Ho Chi Minh

źródło: Rzeczpospolita
+zobacz więcej

Wietnam ma powierzchnię podobną do Polski (331 tys. km kw.), ale Hanoi dzieli od miasta Ho
Chi Minh, dawnego Sajgonu, ponad 1500 km. Dlatego m.in. tak wiele miejsca w historii kraju
zajmują próby jego zjednoczenia i wysiłki zachowania jedności.

Kolebką państwa wietnamskiego jest Północ, gdzie w I tysiącleciu p.n.e. powstały plemienne
państwa Van Lac i Au Lang i – po uwolnieniu się w 939 r. spod trwającego tysiąc lat panowania
chińskiego – narodziło się rządzone przez rodzime dynastie królestwo Dai Co Viet. To
scentralizowane państwo w XVI w. rozpadło się w praktyce na Północ, gdzie panował ród Trinh i

Południe, którym władali panowie Nguen. Kraj, zjednoczony na krótko przez cesarza Gia Long w
1802 r., ponownie podzielili Francuzi – na północny Tonkin i południową Kochinchinę. A w 1954
r. przecięła go granica wzdłuż 17. równoleżnika.
Nazwy południowietnamskich miast, znane wcześniej tylko znawcom Indochin – Sajgon, Hue, Da

Nang, Bien Hoa – codziennie pojawiały się w latach 1965 – 1975 w komunikatach wojennych i
na czołówkach gazet. Dziś miasto Ho Chi Minh to największy ośrodek finansowy i przemysłowy
Wietnamu. Plaże Nha Trang i ulice dawnej cesarskiej stolicy Hue, o którą toczono krwawe walki
podczas ofensywy Tet, pełne są zagranicznych, w tym amerykańskich turystów. Ale w wielu

okolicach nie należy się samemu wyprawiać na piesze wycieczki – wciąż jeszcze w wielu
miejscach można natknąć się na miny i inne niebezpieczne wojenne pozostałości.
Ho Chi Minh (Sajgon)

Mała rybacka osada na mokradłach kambodżańskiej do XVIII w. prowincji Prey Nokor rozrosła
się w ruchliwe kupieckie miasto, gdy zamieszkali w niej przed 300 laty Wietnamczycy i
Chińczycy. W czasach, gdy Sajgon był stolicą francuskiej Kochinchiny, nazywano go Paryżem
Wschodu. Podczas wojny wietnamskiej i po niej, gdy władze komunistyczne reedukowały

przemocą jego mieszkańców – stał się symbolem współczesnego piekła. Obecnie 9-milionowe
Ho Chi Minh City to największe metropolia Indochin – najbogatsze i najbardziej dynamiczne
miasto Wietnamu, które dzięki zachodnim inwestycjom stało się znanym ośrodkiem
przemysłów high-tech, zwłaszcza informatycznego.

W śródmieściu, nad którym wznoszą się wieże neoromańskiej katedry Notre Dame –
zbudowanej z cegły sprowadzanej z Marsylii, z witrażami zamówionymi w Chartres – wciąż
dominuje pełna wdzięku kolonialna architektura francuska z XIX/XX w. Najciekawsze jej

przykłady to budynek Teatru Miejskiego i hotel Majestic. Na dziedzińcu Muzeum Pozostałości
Wojennych – zwanym dawniej Muzeum Zbrodni Wojennych Imperializmu Amerykańskiego i
Rządu Marionetkowego – można obejrzeć bogatą kolekcję sprzętu wojskowego, w tym
myśliwiec F-5 i czołg Patton. W jego wnętrzach tzw. tygrysie klatki, w których policja

południowowietnamska więziła członków Vietcongu i ludzkie płody zdeformowane na skutek
działania defoliantów.
Hue
Przez półtora wieku na wznoszącej się nad cytadelą w Hue Wieży Flagowej powiewał cesarski

sztandar. Stare kupieckie miasto położone nad rzeką Perfumową, w pobliżu historycznej granicy
północnych i południowych prowincji Wietnamu, było za panowania dynastii Nguen, od 1802 r.,
stolicą zjednoczonego Wietnamu. Cytadela zbudowana przez panów Nguen z pomocą

Francuzów – otoczona wałami 20 m grubości i 7 m wysokości, licząca 500 ha twierdza i dzielnica
rezydencjonalna – stała się podczas ofensywy Tet terenem szczególnie zaciętych walk.
Wcześniej jeszcze znaczną jej część zburzyły wojska francuskie. Z ok. 150 dawnych budowli
cytadeli zachowały się m.in. ruiny znajdującego się w jej sercu pałacu cesarskiego – Zakazanego

Purpurowego Miasta. Symbolem Hue jest siedmiokondygnacyjna pagoda Thien Mu, najwyższa i
jedna z najstarszych (z 1602 r.) w Wietnamie.
Hoi An
Kiedy nadchodzi pełnia księżyca, właściciele sklepików z jedwabiem i pamiątkami przy

uliczkach Tran Phu i Nguen Thai Hoc gaszą światła i wystawiają przed próg kolorowe lampiony.
Miasteczko o prawie dwutysięcletniej historii, niegdyś jeden z najruchliwszych ośrodków
handlowych tej części Azji, liczy prawie 900 zabytkowych świątyń, domów i gmachów
publicznych, z których najbardziej okazałe – jak Kantoński czy Fukiański Dom Zgromadzeń – to

klasyczne przykłady architektury chińskiej, zbudowane przez mieszkających tu kupców z
Państwa Środka.
Cu Chi

Sieć tuneli o szerokości niespełna 1 m łączących podziemne koszary i szpitale, ciągnąca się od
okolic Ho Chi Minh niemal po granicę z Kambodżą, była podziemną bazą Vietcongu
wykorzystywaną podczas szturmowania Sajgonu.
Nha Trang

Najbardziej znany nadmorski kurort kraju, z pięknymi plażami i widokiem na 20 pobliskich
wysp.
Porady praktyczne
Dojazd

samolotem Lufthansy z Warszawy do Ho Chi Minh przez Frankfurt – 4043 zł
z Ho Chi Minh do Hue samolotem Vietnam Airlines – 6 810 000 dongów (VDN), pociągiem – od
490 000 VDN
z Ho Chi Minh do Nha Trang – 233 000 VDN

wynajęcie samochodu z kierowcą od 1 500 000 VDN
Hotele
Caravelle, Ho Chi Minh – 1 770 000 VDN

Kindo, Ho Chi Minh – 1 050 000 VDN
Liberty, Ho Chi Minh – 600 000 VDN
Camelie, Hue – 600 000 VDN
Holiday, Hue – 180 000 VDN

10 000 dongów VDN – 1,79 zł

Po prostu „Westy”
Lech Ryżewski 06-03-2009, ostatnia aktualizacja 06-03-2009 06:15

William Childs Westmoreland urodził się 26 marca 1914 roku w Saxon w Karolinie Południowej.
Pochodził z zamożnej rodziny o tradycjach militarnych: dziesięciu jego przodków walczyło w

wojnie secesyjnej, a ojciec uczęszczał do Cytadeli, jednej z najlepszych szkół wojskowych na
Południu.

źródło: EAST NEWS
Gen. William Westmoreland, fotografia z 1965 r.

+zobacz więcej
Młody Westmoreland również ją wybrał, kończąc na 33. miejscu w klasie liczącej 169 uczniów.
W West Point, gdzie został przyjęty w 1931 roku, miał opinię inteligentnego i bardzo

pracowitego kadeta o zdolnościach przywódczych. Wkrótce „Westy”, jak nazywali go przyjaciele,
został kapitanem swej klasy, co było najwyższym zaszczytem i sugerowało imponującą karierę.
Nabrała ona rozmachu wraz z przystąpieniem USA do drugiej wojny światowej – we wrześniu
1942 roku, w wieku 28 lat, już dowodził batalionem artylerii w stopniu podpułkownika. Podczas

kampanii w Afryce Północnej wyróżnił się w walkach na przełęczy Kasserine, a następnie
włączony wraz z jednostką do 82. Dywizji Spadochronowej wziął udział w walkach na Sycylii. Za
zasługi został wyróżniony medalem Legion of Merit. Z kolei za walki na przyczółku pod
Remagen jako szef sztabu dywizji został odznaczony Brązową Gwiazdą.

W lipcu 1952 roku objął dowództwo nad elitarną spadochronową 187. Pułkową Grupą Bojową
walczącą w Korei. Gdy wojna się skończyła, był już jednogwiazdkowym generałem w wieku 38
lat. Następnie pełnił różne funkcje w Pentagonie, ukończył Harvard Business School i w roku
1955 został sekretarzem szefa sztabu Armii gen. Maxwella Taylora. Gdy ten trzy lata później

reaktywował 101. Dywizję Spadochronową – słynne Krzyczące Orły – mianował Westmorelanda
jej dowódcą. Był wówczas najmłodszym generałem majorem w armii. Następny awans był
jeszcze bardziej prestiżowy – na komendanta West Point. Akademię opuścił w 1963 roku i objął

dowództwo XVIII Korpusu Spadochronowego.
Rok później trafił na „gorące krzesło” w Wietnamie. Tam wykazywał duże umiejętności w
zarządzaniu – uważa się, że logistyczna rozbudowa wojsk amerykańskich w początkowym
okresie wojny była podręcznikowym przykładem dla studentów West Point. Został uznany

Człowiekiem roku 1965 przez magazyn „Time”.
Dopiero ofensywa Tet, a raczej jej odbiór w Ameryce, zachwiała jego pozycją. W lipcu 1968 roku
oddał stanowisko dowódcy MACV gen. Abramsowi, a sam do 1972 r. przewodził Kolegium
Szefów Połączonych Sztabów, po czym przeszedł w stan spoczynku. Pod koniec lat 70. bez

sukcesów próbował swych sił w polityce. W 1982 roku został zaatakowany przez telewizję CBS,
która w filmie dokumentalnym „The Uncounted Enemy: A Vietnam Deception” oskarżyła go o
manipulowanie danymi na temat sił Vietcongu dla stworzenia korzystniejszego obrazu sytuacji
militarnej. W odpowiedzi generał wytoczył stacji proces o zniesławienie, żądając 120 mln

dolarów odszkodowania. Po trzech latach obie strony zawarły ugodę, a Westmoreland odstąpił
od roszczeń. Zmarł 18 lipca 2005 roku w Charleston w Karolinie Południowej.

Dwa Wietnamy i Amerykanie
Lech Ryżewski 06-03-2009, ostatnia aktualizacja 06-03-2009 06:37

Gdy w czerwcu 1964 roku gen. William Westmoreland przejął dowodzenie nad amerykańskim
Dowództwem Pomocy Wojskowej w Wietnamie (Military Assistance Command Vietnam –
MACV), sytuacja w Republice Wietnamu (inaczej Wietnamie Południowym) była krytyczna.

źródło: Archiwum „Mówią wieki”
Amerykański patrol pod Dak To w Wietnamie Południowym, lipiec 1966 r.

autor: Leszek Nabiałek

źródło: Rzeczpospolita
Ofensywa tet, styczeń – luty 1968 r.

źródło: Archiwum „Mówią wieki”
Partyzant Vietcongu, 1968 r.

+zobacz więcej
Panował chaos pogłębiany przez zamachy stanu, wszechobecną korupcję i głębokie podziały na
scenie politycznej. Od momentu powstania w lipcu 1954 roku państwo południowowietnamskie
zmagało się z komunistyczną dywersją wspieraną przez utworzoną na północy Demokratyczną

Republikę Wietnamu (DRW). Źle dowodzona Armia Republiki Wietnamu mimo wsparcia USA
nie potrafiła powstrzymać ofensywy partyzantki Vietcongu (VC), który zmierzał do przejęcia
władzy na Południu.
Dopiero w połowie lat 60. prezydent Lyndon Johnson, nie chcąc dopuścić do upadku Wietnamu

Południowego, zdecydował się na wysłanie tam regularnych jednostek amerykańskich. 8 marca
1965 roku na plaży w Da Nang wylądowali pierwsi marines. Pod koniec roku kontyngent
amerykański liczył 180 tys. żołnierzy i stale się powiększał, osiągając w 1967 roku stan 485 tys.

ludzi.

Westmoreland opracował tzw. strategię na wyczerpanie, zmierzającą do maksymalnego
zmęczenia przeciwnika, aby nie mógł kontynuować walki. Duże jednostki amerykańskie podczas
misji typu „znajdź i zniszcz” wykorzystywały mobilność i potężną siłę ognia, próbując

zlokalizować i zadać jak największe straty oddziałom Vietcongu i armii północnowietnamskiej
(Wietnamska Armia Ludowa – WAL). Zadaniem armii południowowietnamskiej była ochrona
obszarów wiejskich, gdzie poprzez tzw. programy pacyfikcyjne (pomoc medyczna, budowa szkól
i studni) starano się zdobyć serca i umysły ludności wiejskiej.

Największą słabością amerykańskiej strategii był brak jasno sprecyzowanych celów poza
ogólnikową chęcią powstrzymania komunizmu. Tymczasem siły Wietnamu Północnego stale
rosły. Wietnamska Armia Ludowa liczyła 450 tys. żołnierzy i co roku mogła pozyskać aż 200 tys.
rekrutów. Z kolei siły Vietcongu szacowano nawet na 500 tys. ludzi. Politbiuro w Hanoi, stolicy

Północy, nieograniczone takimi czynnikami jak opinia publiczna, wolne media lub ruch
antywojenny, mogło sobie pozwolić na ponoszenie przerażających strat w bitwach z
Amerykanami i nadal prowadzić wojnę. Strategia komunistów, dyktowana żelazną determinacją,

była obliczona na długie lata, a cel jasno sprecyzowany – zjednoczenie Wietnamu pod ich
przywództwem.

Wojna w powietrzu

Michał Mackiewicz 06-03-2009, ostatnia aktualizacja 06-03-2009 06:09

źródło: Archiwum „Mówią wieki”

Sowiecki MiG-17, niezwykle groźny oręż w rękach Wietnamczyków z Północy

źródło: Archiwum „Mówią wieki”
Amerykański myśliwiec wielozadaniowy F-4 Phantom II

+zobacz więcej
Amerykańskie lotnictwo poniosło w Wietnamie relatywnie duże straty zarówno od ognia obrony
przeciwlotniczej (rakietowe zestawy S-75), jak i na skutek działalności myśliwców przeciwnika.
Wśród tych ostatnich znajdowały się radzieckie MiG-17, 19 i 21. Zaletą tych maszyn była

doskonała aerodynamika, która w połączeniu z niewielkimi rozmiarami (zwłaszcza „17”)
predysponowała je do walki manewrowej na niskich wysokościach. Chociaż wśród
wietnamskich asów przeważają zdecydowanie ci, którzy odnieśli zwycięstwa na MiG-21, piloci
USA najbardziej obawiali się „17”. Te pierwsze uzbrojone były w cztery rakiety powietrze-

powietrze
R-3S, które okazywały się często orężem nieefektywnym, poza tym mimo większej szybkości
były mniej zwrotne; natomiast MiG-17, charakteryzujący się niewielkim promieniem skrętu,
miał działka niezwykle groźne w walce na małych odległościach.

Na większych atuty były po stronie przeciwnika; najlepszy amerykański myśliwiec wojny
wietnamskiej, wielozadaniowy McDonnel-Douglas F-4 Phantom, uzbrojony był w kierowane
pociski rakietowe powietrze-powietrze Sparrow i Sidewinder, po cztery każdego typu.

Największą zaletą F-4 była prędkość,
która na dużych wysokościach przekraczała 2Ma; w połączeniu z doskonałym pilotem była to
niesamowicie groźna i skuteczna maszyna. Warto zaznaczyć, iż samoloty amerykańskie
posiadały znacznie lepszą awionikę, czyli radary, systemy nawigacyjne i inne.

Przewaga Amerykanów przejawiała się także w o wiele lepszej koordynacji działań już podczas
samej akcji (latające stanowiska dowodzenia EC-121), większej agresywności i szukaniu walki.
Piloci DRW mieli przede wszystkim za zadanie rozbijać wyprawy bombowe, a walkę z

myśliwcami podejmowali tylko w najbardziej sprzyjających sytuacjach. Podczas całego konfliktu
wietnamskie lotnictwo nie dysponowało jednocześnie więcej niż 200 samolotami bojowymi.
Arsenał minionych wieków

Michał Mackiewicz 06-03-2009, ostatnia aktualizacja 06-03-2009 06:08

źródło: US AIR FORCE

B-52 w locie

źródło: Archiwum „Mówią wieki”
Sowiecki karabin automatyczny AK-47 skonstruowany przez Michaiła Kałasznikowa

źródło: Archiwum „Mówią wieki”

Amerykański karabin szturmowy M16 wersja A2
+zobacz więcej
B-52 Stratofortress
Ofensywa bombowa nad Wietnamem była imponująca; B-52 zrzuciły w czasie tej kampanii

większą łączną masę bomb niż samoloty bombowe podczas II wojny. Maszyna zaprojektowana
została jako bombowiec strategiczny do przenoszenia głowic nuklearnych (cztery bomby) i była
najcięższym i najdroższym samolotem w historii; weszła do służby w amerykańskich siłach

powietrznych w 1956 roku. Jednocześnie dzięki licznym modernizacjom B-52 okazał się jednym
z najdłużej pozostających w linii. Napęd stanowiło osiem silników odrzutowych, załoga składała
się z pięciu ludzi.
Wersję D przystosowano do przenoszenia konwencjonalnych bomb; w wewnętrznych komorach

znajdowały się 84 bomby o wadze 227 kg, natomiast na podskrzydłowych węzłach dodatkowe
24 o masie 340 kg każda. Łącznie było ponad 40 tys. kg śmiercionośnego ładunku. W celach
obronnych samolot wyposażono w kierowaną radiolokacyjnie wieżyczkę z czterema nkm 12,7
mm. Prędkość maksymalna wynosiła 925 km/h (na dużej wysokości), zasięg 11 861 km, a pułap

praktyczny 13 700 m. B-52 w wersjach D i H przystosowano z kolei do przenoszenia
kierowanych pocisków powietrze-ziemia służących do niszczenia stanowisk obrony przeciw-
lotniczej; dodatkowo B-52H wyposażono w znakomite sześciolufowe obrotowe działko Vulcan
kal. 20 mm zamiast nkm.Oczywiście każda z kolejnych wersji ulepszana była także pod kątem

awioniki; zaawansowane systemy do zakłócania stacji radiolokacyjnych oraz zestawy
radiolokacyjne do nawigacji i bombardowania czyniły z boeinga doskonałą broń. Wszystkie
strącone nad Wietnamem B-52 zniszczone zostały na skutek ognia z ziemi.

AK-47 kontra M16
AK-47 został przyjęty na uzbrojenie Armii Czerwonej w 1949 roku i bez wątpienia stanowił
kontynuację idei wyznaczonej przez rewolucyjny niemiecki StG44, choć nie był, jak chcą
niektórzy, jego kopią (np. inny sposób ryglowania). Działał na zasadzie odprowadzania gazów

prochowych przez boczny otwór w lufie; gazy te działały na tłok połączony z suwadłem, które z
kolei uruchamiały mechanizm zamka. Zasilany był z 30-nabojowego magazynka łukowego.
Nabój 7,62 x 39 oceniany jest bardzo dobrze i chwalony za dużą moc obalającą.

M16 z kolei wszedł do uzbrojenia armii USA już w trakcie wojny wietnamskiej i mimo wielu
początkowych problemów technicznych (wprowadzenie słynnego popychacza zamka) okazał się
doskonałą bronią. Działał na podobnej zasadzie jak „kałach”, ale Amerykanie wyeliminowali tłok

i suwadło (gazy parły bezpośrednio na zamek), co w połączeniu z zastosowaniem tworzyw
sztucznych i aluminium sprawiło, iż lżejszy był od swego konkurenta o prawie kilogram.
Ponieważ strzelał małokalibrową amunicją 5,56 x 45 mm, lekkość nie wpływała ujemnie na
celność. Doskonałym rozwiązaniem okazał się także liniowy układ broni (kolba i lufa w jednej

linii), dzięki czemu broń nie podbijała w trakcie strzelania do góry jak w AK-47, który miał
pochyloną pod kątem kolbę. Broń była bardzo ergonomiczna; zasilało się ją z magazynka na 20
nabojów.
Oba karabiny odpowiadały innym koncepcjom walki. AK-47 to broń ofensywna, stworzona do

strzelania głównie serią, także z biodra, gdy precyzja nie była bardzo istotna. Prostota
konstrukcji i odporność na zanieczyszczenia sprawiała, że karabin ten działał niezawodnie w
rękach słabo wyszkolonego żołnierza z masowej armii poborowej. M16 jest zdecydowanie

bardziej skomplikowany, ma ściśle pasowane części i jest podatniejszy na zabrudzenia. Trafić
miał jednak do rąk użytkownika potrafiącego dbać o broń, dobrze wyszkolonego, dzięki czemu
walory broni mogły być wykorzystane. Podczas wojny wietnamskiej generalnie lepszym okazał
się AK-47; walka toczyła się zazwyczaj na niewielkim dystansie, a tu liczyła się przede

wszystkim niezawodność i siła rażenia, a nie precyzja.
Ofensywa, która zdarza się raz na 1000 lat
Lech Ryżewski 06-03-2009, ostatnia aktualizacja 06-03-2009 06:32
W lipcu 1967 roku w Hanoi podjęto decyzję o zmianie strategii i podjęciu ofensywy generalnej

wymierzonej w południowowietnamskie miasta, dotychczas oszczędzone przez wojnę.

źródło: AFP
Vo Nguyen Giap, szef sztabu armii północnowietnamskiej, fot. z lat 50.

źródło: AFP
Kolumna z zaopatrzeniem dla Vietcongu na szlaku Ho Chi Minha

źródło: EAST NEWS
Amerykański samolot rozpoznawczy zestrzelony przez Wietnamczyków pod Khe Sanh, luty

1968 r
+zobacz więcej
Minister obrony Wietnamu Północnego gen. Vo Nguyen Giap był zaniepokojony agresywną
amerykańską taktyką, która wydawała się odsuwać w czasie perspektywę zwycięstwa.

Komuniści nie przegrywali wojny, ale też jej nie wygrywali. Giap uważał, iż udana ofensywa na

południu wywoła ogólnonarodowe powstanie wymierzone w Amerykanów i rząd w Sajgonie. Jej
termin wyznaczono w święto Tet obchodzone na początku lunarnego nowego roku
rozpoczynającego się 31 stycznia.

Podobna sytuacja miała już miejsce w historii: w 1789 roku podczas obchodów Tet powstańcy
rozgromili chińskich okupantów w Hanoi. Gwarantowało to uzyskanie zaskoczenia, gdyż
zazwyczaj w tym okresie trwał nieformalny rozejm, a wielu żołnierzy armii
południowowietnamskiej dostawało przepustki. Komuniści dobrze wykorzystali sześć miesięcy

do rozpoczęcia ofensywy na zgromadzenie i dostarczenie na Południe odpowiedniej ilości
zaopatrzenia siecią dróg zwaną szlakiem Ho Chi Minha, biegnącą przez tereny Laosu i
Kambodży, oficjalnie neutralnych, lecz kontrolowanych przez wojska Północy.
W ramach intensywnej akcji propagandowej kadrom partyjnym i lokalnym dowódcom

Vietcongu oświadczono, iż wezmą udział w ofensywie, „która zdarza się raz na 1000 lat” i
„doprowadzi do zakończenia wojny”. Cele w miastach miały zostać zdobyte i utrzymane do czasu
nadejścia posiłków, dlatego nie opracowano planów odwrotu.

Oznaczało to konieczność koncentracji sił i wystawienie się na potężne ciosy artylerii i lotnictwa
aliantów (oprócz Amerykanów wojsko Wietnamu Południowego wspierały także oddziały
południowokoreańskie, australijskie, nowozelandzkie i tajskie). Do specjalnie przygotowanych
kryjówek w miastach przemycono broń i amunicję (np. w trumnach podczas fałszywych procesji

pogrzebowych), a wyposażeni w podrobione dokumenty agenci Vietcongu przeprowadzali
rozpoznanie celów za pomocą siatki szpiegów pracujących w alianckich bazach.
Jesienią 1967 roku wojska Wietnamskiej Armii Ludowej i partyzanci z Vietcongu zaczęli
prowokować zacięte starcia wzdłuż granicy z Kambodżą i w północnych prowincji Republiki

Wietnamu, odciągając siły amerykańskie od miast. W styczniu kilka elitarnych dywizji WAL (w
sile prawie 40 tys. ludzi) przekroczyło strefę zdemilitaryzowaną, oddzielającą obie części
Wietnamu, otaczając bazę marines w Khe Sanh.
Spóźnione ostrzeżenia

Lech Ryżewski 06-03-2009, ostatnia aktualizacja 06-03-2009 06:30
Westmoreland przekonany, że zdo- bycie Khe Sanh będzie wstępem do zajęcia północnych
prowincji, nakazał swym żołnierzom bronić bazy za wszelką cenę.

źródło: Archiwum „Mówią wieki”
Schwytany Wietnamczyk brutalnie przesłuchiwany przez Amerykanów, 1967 r.
+zobacz więcej

Poparł go prezydent Johnson, który nie życzył sobie „żadnego cholernego Dien Bienh Phu” (w
1954 roku oddziały wietnamskie otoczyły i zmusiły do kapitulacji pod Dien Bien Phu silne
zgrupowanie francuskie, co przesądziło o wycofaniu się Francuzów z Indochin). Wzmocnił

obronę I Korpusu elitarną 1. Dywizją Kawalerii Powietrznej, która dołączyła do 250 tys.
alianckich żołnierzy zgromadzonych na północy Republiki Wietnamu (operowała tam połowa ze
102 amerykańskich batalionów walczących w Wietnamie).
Niewiele zrobiono, by wzmocnić obronę miast, ale Westmoreland świadomie podjął to ryzyko.

Gdy nocą z 20 na 21 stycz- nia 1968 roku na Khe Sanh spadł grad pocisków i rakiet, dając
początek trwającemu 77 dni oblężeniu, generał był przekonany, iż główny atak komunistów
nastąpi na obszarze I Korpusu.
Nagły spadek liczby dezercji w szeregach VC (partyzantom wmówiono, że zwycięstwo jest

blisko) i jeńcy zeznający, że raj zostanie wyzwolony w okresie Tet, były kolejnymi zwiastunami
zbliżającej się ofensywy. Jednak analitycy amerykańskiego wywiadu nie potrafili należycie
zinterpretować tych sygnałów, lekceważąc też zdobyczne dokumenty wspominające o atakach
na miasta. Mimo to generał poinformował Waszyngton, że komuniści zamierzają dokonać fali

ataków w całym kraju przed lub po Tet.

Trzeba pamiętać, że w roku 1968 w USA odbywały się wybory prezydenckie. Choć do grudnia
1967 roku w Wietnamie poległo ponad 11 tys. Amerykanów, a wojna kosztowała podatników
miliardy dolarów, jej końca nie było widać. Mimo ostrzeżeń Johnson nie zdecydował się na

poinformowanie opinii publicznej o możliwym wybuchu ciężkich walk, gdyż jesienią jego
administracja przekonywała opinię publiczną o poprawie sytuacji w Wietnamie. Był to poważny
błąd, który później pogłębił szok wywołany ofensywą. Jedynie gen. Wheeler, przewodniczący
Kolegium Szefów Połączonych Sztabów, ostrzegł 18 grudnia: „Jest bardzo możliwe, że komuniści

mogą podjąć wysiłek podobny do desperackiej ofensywy Niemców w Ardenach podczas drugiej
wojny światowej”.
Gen. Weyand dowodzący siłami amerykańskimi w III Korpusie (obejmującym tereny od Sajgonu
po granicę z Kambodżą) był zaniepokojony brakiem kontaktu z wrogiem i meldunkami nasłuchu
radiowego, który wykrył zwiększoną aktywność radiostacji komunistów w okolicach Sajgonu.
Nie wiedział, że w tym czasie zaprawione w bojach dywizje Vietcongu po cichu maszerowały w
kierunku wyznaczonych celów, a ich żołnierze w cywilnych ubraniach i mundurach armii
południowowietnamskiej przenikali do miast. 9 stycznia Weyand przekonał Westmorelanda, by
przerzucić

15 batalionów w pobliże Sajgonu, aby w razie ataku zaskoczyć komunistycznych planistów.

Westmoreland z kolei próbował przekonać prezydenta Republiki Wietnamu Nguyena Van Thieu
do odwołania rozejmu, jednak ten zwlekał z powodów politycznych. Ostatecznie ograniczono go
do 36 godzin, ale rząd nie ogłosił tego na czas i do wielu jednostek południowowietnamskich
ostrzeżenie dotarło na krótko przed atakiem, gdy wielu oficerów i żołnierzy wyjechało już do
domów na świąteczne przepustki (ocenia się, że w jednostkach brakowało 50 proc. stanów).

W całym kraju ludzie przygotowywali się do obchodów święta Tet, odwiedzając krewnych i
przyjaciół. Na ulicach Sajgonu fajerwerkami witano nadchodzący rok małpy. W Sajgonie
Amerykanie odwołali rozejm, ale 716. Batalion Żandarmerii, ochraniający ponad 130
amerykańskich obiektów, liczył w chwili ataku zaledwie 30 proc. stanu etatowego.

Atak na ambasadę USA w Sajgonie – klęska przekuta w zwycięstwo

Lech Ryżewski 06-03-2009, ostatnia aktualizacja 06-03-2009 06:27

Zapewne na skutek złej koordynacji pierwsza faza ofensywy rozpoczęła się dzień przed
terminem – 30 stycznia. Szturmy na miasta na obszarach I i II Korpusu dość łatwo odparto.

źródło: Archiwum „Mówią wieki”

Żołnierze armii południowowietnamskiej podczas walk w Sajgonie, luty 1968 r.

źródło: AFP

Ulica w Sajgonie po ataku Vietcongu, 31 stycznia 1968 r.

źródło: EAST NEWS

Prezydent Johnson podczas narady poświęconej sytuacji w Wietnamie, luty 1968 r.

+zobacz więcej

Choć komunikaty mówiły o „poważnej sytuacji”, w Sajgonie nie ogłoszono godziny policyjnej, a
większość członków rządu Republiki Wietnamu przebywała poza miastem. Wydawało się, że
komunistów nie stać już na większy wysiłek. Gdy 31 stycznia zaatakowali oni 36 z 44 stolic
prowincji, pięć z sześciu dużych miast, 64 stolice okręgów oraz liczne obiekty militarne, skala i
zasięg ofensywy zaskoczyły alianckich dowódców.

Siły Wietnamskiej Armii Ludowej i Vietcongu, które wzięły udział w tej operacji, oblicza się na
80 tys. żołnierzy. Na czele, korzystając z osłony ostrzału rakietowego i moździerzowego,
podążały oddziały saperów, łącząc się w miastach z jednostkami, które przeniknęły tam
wcześniej. Potem przybywały oddziały wsparcia, podczas gdy inne czekały w zasadzce na
spodziewane alianckie posiłki. Oficerowie polityczni zachęcali ludność, by przyłączyła się do
rzekomego powstania i przeczesywała ulice w poszukiwaniu „wrogów ludu”.

Spośród 35 batalionów atakujących sześć głównych celów w rejonie Sajgonu 11 (ponad 4000
ludzi) szturmowało centrum miasta bronionego przez 10 batalionów armii
południowowietnamskiej i 17 tys. policjantów. Na szpicy podążał elitarny batalion saperów C-10
(250 kobiet i mężczyzn), którego celem była m.in. ambasada USA. O godz. 2.45. 19-osobowy
oddział wysadził dziurę w murze otaczającym teren ambasady. Ochrona budynku została
całkowicie zaskoczona. Żołnierz strzegący wejścia zatrzasnął ciężkie, tekowe drzwi, ale po chwili
został ranny po wybuchu pocisku z granatnika. Jego kolega ukryty na dachu próbował
ostrzeliwać napastników, lecz zacięła mu się broń.

Mimo to Amerykanom sprzyjało szczęście, gdyż dowodzący atakiem dwaj oficerowie Vietcongu
pierwsi wtargnęli na dziedziniec i zaraz zostali zabici. Pozbawieni dowódców saperzy, choć
dysponowali dużą ilością materiału wybuchowego C-4, nie wdarli się do środka. Ostrzelali
fasadę kancelarii z granatników, po czym zalegli pośród betonowych klombów, strzelając do
przybywającej odsieczy. Po sześciu godzinach walki wszyscy zostali zabici lub ranni. Mimo to ich
ofiara nie poszła na marne.

O godz. 9.20. w ambasadzie pojawił się gen. Westmoreland i podczas zorganizowanej naprędce
konferencji prasowej oświadczył, że sytuacja została opanowana. Jednak przerażeni
dziennikarze przyjęli te słowa sceptycznie, gdyż z dziedzińca na ich oczach wynoszono
zakrwawione zwłoki komunistów, a z oddali cały czas słychać było eksplozje i serie broni
maszynowej. Do tego niektórzy żandarmi z 716. batalionu, będący pierwszy raz w boju, mylnie
informowali ich, że Vietcong wtargnął do ambasady.

W świat poszły dramatyczne korespondencje, iż zaatakowano i rzekomo zajęto symbol
amerykańskiej obecności w Wietnamie. Donosiły o tym wielkimi literami nagłówki wpływowych
porannych gazet Wschodniego Wybrzeża, a także serwisy i programy informacyjne stacji
telewizyjnych i radiowych. Wydawało się, że zaprzeczenia Westmorelanda były kłamstwem.

Ten mały, odważny, ale źle zaplanowany i wykonany rajd na cel o znikomej wartości militarnej
miał wywołać wrażenie przede wszystkim na Wietnamczykach z Południa. Ale jego wpływ na
amerykańską opinię publiczną uczynił go paradoksalnie jedną z ważniejszych akcji tej wojny.
Komunistyczne dowództwo, choć początkowo uważało ją za porażkę, na wieść o reakcji
amerykańskich mediów nagłośniło atak na ambasadę propagandowo.

Klapa nieprzytrzymana

Jarosław Krawczyk 06-03-2009, ostatnia aktualizacja 06-03-2009 06:42

Media krzyczały: Gdzie jesteśmy z tą wojną, skoro Vietcong atakuje naszą ambasadę! Był to
mocny cios wymierzony USA przez wolne media, znak, warunek konieczny i dumę demokracji...

źródło: bridgeman art library

+zobacz więcej

Wojna wietnamska to problem, który łatwo nazwać moralnym. Z jednej strony mamy napalm i
rozmaite okrucieństwa US Army, co u zdrowo myślącego człowieka musi budzić odpychające
uczucia. Z drugiej zaś jeszcze większe (w niezapomnianym „stylu wschodnim”) okrucieństwa
Vietcongu.

No i dość prostą konstatację, że mimo wszystko i poza wszystkim Ameryka broniła wolnego
świata wraz z całą konstelacją jego idei i instytucji. Oczywiście można sobie powiedzieć, że na
wojnie, jak na wojnie, że każda wojna jest brudna i okrutna i używa się takich środków, jakie się
akurat posiada, co wynika z rozwoju technologicznego, poziomu cywilizacyjnego itd., itp.

To zacne, a proste rozumowanie ma wszakże jedną wadę – usprawiedliwia też drugą stronę, w
tym kontekście – Wietnamczyków. Wojowali, jak umieli, na własnym poziomie. Wszyscy mamy
w oczach sławną scenę z filmu „Łowca jeleni”, gdy Wietnamczycy torturują amerykańskich
jeńców grą w rosyjską ruletkę. A kiedy to i na jakiej wojnie ludy tego regionu obywały się bez
wyrafinowanych tortur? To ich tradycja, specjalność, ich sposób. Niestety dziś jest też
Guantanamo. Przy wnikliwszym spojrzeniu można więc teorię „a la guerre, comme, a la guerre”
o kant d... potłuc.

Wszelako sprawa walki Amerykanów o wolny świat to problem poważniejszy, bo w istocie ktoś
– podobnie jak w Korei – musiał pokazać kułak komunistycznej ofensywie tak w sowieckim, jak i
chińskim wydaniu. Problem polega na tym, że w zderzeniu z czymś takim (bo są jeszcze formy
pochodne) wojująca demokracja musi mieć kłopoty wynikające z samej jej natury. Doskonałym
przykładem jest ofensywa Tet, którą Amerykanie i Wietnamczycy z Południa migiem odparli,
wyrzucając komunistów z chwilowo zajętych przedmieść miast, ze specjalnym
uwzględnieniem… amerykańskiej ambasady. US Army dała sobie radę, wszelako potężne media
zrobiły z sukcesów komunistów supernews. „No to gdzie jesteśmy z tą wojną, skoro Vietcong
atakuje naszą ambasadę!”.

Był to mocny cios w morale Ameryki wymierzony przez wolne media, znak, warunek konieczny i
dumę demokracji.A później poszło, jak poszło, i doczekaliśmy się makabrycznej ewakuacji
Amerykanów z Sajgonu: te straszne obrazy z kapotującym śmigłowcem i tłumem
rozhisteryzowanych autochtonów pragnących uciec od nadciągającej hekatomby. Sojusznik
został porzucony jak zużyty przedmiot, koszula, spodnie czy co tam jeszcze. Wyjątkowa klapa,
ale jeśli uwierzymy, że tak być musi, to klapa przywali nas na zawsze.

Komuniści wietnamscy prowadzą ofensywę Tet, a tymczasem...

Tomasz Bohun 06-03-2009, ostatnia aktualizacja 06-03-2009 06:39

źródło: Archiwum „Mówią wieki”

Martin Luther King zamordowany 40 lat przed wyborem pierwszego czarnoskórego na
prezydenta USA

źródło: Archiwum „Mówią wieki”

≥Aleksander Dubček, pierwszy sekretarz KC KPCz, który chciał wprowadzić w Czechosłowacji
„socjalizm z ludzką twarzą”

źródło: PAP/CAF

Wiec poparcia dla polityki władz PRL, które rozpętały nagonkę na protestujących studentów

+zobacz więcej

Na Świecie

4 kwietnia 1968 roku podczas przemówienia na wiecu w Memphis zginął z ręki nieznanego
zamachowca Martin Luther King, pastor Kościoła baptystów, działacz na rzecz
równouprawnienia czarnej ludności USA. W 1964 roku został laureatem Pokojowej Nagrody
Nobla. Dzięki jego aktywności największe organizacje murzyńskie w USA rozpoczęły
skoordynowaną akcję na rzecz zniesienia dyskryminacji rasowej. Udało mu się także zjednać dla
tej idei prezydenta Johna F. Kennedy’ego.

W Europie

5 stycznia 1968 roku ze stanowiska pierwszego sekretarza KC Komunistycznej Partii
Czechosłowacji został odwołany Antonín Novotný. Zastąpił go Aleksander Dubček, który w
kwietniu poparł nowy, proreformatorski rząd Oldřicha Černícha. Praska wiosna spotkała się ze
zdecydowaną reakcją ZSRR i innych państw bloku komuni- stycznego. W sierpniu 1968 roku
Armia Czerwona oraz wojska Bułgarii, NRD, Polski, Węgier dokonały inwazji na Czechosłowację.
Ekipa Dubčeka została odsunięta od władzy, a w kraju rozpoczęły się represje.

W Polsce

30 stycznia 1968 roku, na wieść o zdjęciu ze sceny Teatru Narodowego „Dziadów” Adama
Mickiewicza w reżyserii Kazimierza Dejmka, pod pomnikiem wieszcza w Warszawie odbyła się
manifestacja studentów, którą rozpędziła milicja. Przeciwko represjom wobec jej uczestników
zaprotestowali 8 marca studenci Uniwersytetu Warszawskiego. Wiec został jednak brutalnie
spacyfikowany przez milicję i tzw. aktyw robotniczy. Wkrótce wystąpienia i strajki studenckie

ogarnęły też Politechnikę Warszawską oraz uczelnie we Wrocławiu, Łodzi, Krakowie, Poznaniu,
Toruniu i Gdańsku.

Zdobycie i rzeź starej stolicy

Lech Ryżewski 06-03-2009, ostatnia aktualizacja 06-03-2009 06:24

Jedynym dużym miastem zajętym przez Wietnamską Armię Ludową i Vietcong było leżące na
północy Republiki Wietnamu 140-tysięczne miasto Hue. Dawna cesarska stolica Annamu, w
której znajdowały się liczne zabytki, do tej pory uchodziła za oazę spokoju.

źródło: AFP

Śmigłowiec UH-1 w akcji w Wietnamie

źródło: EAST NEWS

Amerykańskie czołgi i transportery opancerzone w walce 1968 r.

źródło: Archiwum „Mówią wieki”

Wietnamka z ręcznym granatnikiem przeciwpancernym w ataku na bazę amerykańską, luty
1968 r.

+zobacz więcej

Miasto miało znaczenie strategiczne, gdyż biegły przez nie szlaki komunikacyjne, tu
rozładowywano zaopatrzenie i wysyłano je Pachnącą Rzeką do oddziałów walczących w rejonie
strefy zdemilitaryzowanej.

Gdy o świcie 31 stycznia komuniści ruszyli do szturmu, sztab po- łudniowowietnamskiego
generała Truonga usytuowany w północnym rogu XIX-wiecznej, wzniesionej przez Francuzów
Cytadeli, broniony przez elitarną kompanię Czarnych Panter, a także siedziba MACV po drugiej
stronie rzeki (w tzw. Nowym Mieście) były jedynymi zorganizowanymi punktami oporu. Pięć
batalionów z Północy opanowało Hue w dwie godziny, zdobywając więzienie (gdzie przyłączyło
się do nich

500 ludzi) i arsenał z dużą ilości broni. Źle skoordynowany atak na bronioną przez ok. 200
amerykańskich doradców i twardych Australijczyków siedzibę MACV został odparty.

Dopiero ok. godz. 15, przebijając się przez gąszcz zasadzek, dotarły tam dwie niepełne kompanie
marines i cztery czołgi M-48 Patton wysłane z pobliskiej bazy w Phu Bai. Skuteczna obrona
MACV oraz sztabu 1 Dywizji pokrzyżowała plany komunistów, stając się podstawą do
alianckiego kontrataku.

Oddziały komunistyczne, regularnie zaopatrywane z pobliskich baz, wzmocniło pięć kolejnych
batalionów – ich siły wzrosły do ok. 6 tys. żołnierzy. Komuniści ufortyfikowali liczne budynki,
umieszczając w nich świetnie zamaskowane stanowiska snajperów, moździerzy i gniazda ckm.
W sumie w okolicach Hue dysponowali dwoma pułkami WAL (12 batalionów) i dwoma
batalionami Vietcongu, mając przeciw sobie dziewięć batalionów amerykańskich i 11
południowowietnamskich.

Podobnie jak w Sajgonie grupy specjalne Vietcongu na podstawie przygotowanych list
aresztowały tzw. elementy reakcyjne, czyli ludzi pracujących dla rządu lub Amerykanów. Zostali
oni wymordowani: ofiary z rękami związanymi drutem zatłuczono kolbami, zabito strzałem w
głowę bądź pogrzebano żywcem. Byli wśród nich politycy, urzędnicy, policjanci, żołnierze,
intelektualiści, studenci i przywódcy religijni.

Po odbiciu miasta w 18 masowych grobach znaleziono 2810 ciał, a prawie 2 tys. osób uznano za
zaginione. Amerykańskie media zajęte ukazywaniem zniszczeń i wyławianiem sensacyjnych
newsów zignorowały tę masakrę dokonaną przez komunistów. Dziennikarze, nierozumiejący
skomplikowanych realiów wojny partyzanckiej w odległym kraju, często nierzetelnie
relacjonowali przebieg walk, nie korygując błędów nawet po opadnięciu „mgły wojny” i
utrwalając w ten sposób wizerunek rzekomej klęski wśród amerykańskiej opinii publicznej.

Krwawe odbicie Hue

Lech Ryżewski 06-03-2009, ostatnia aktualizacja 06-03-2009 06:22

1 lutego Amerykanie i Wietnamczycy z Południa przystąpili do wypierania komunistów z Hue.
Walki uliczne trwały ponad trzy tygodnie, m.in. dlatego, że walczący dotychczas w dżungli
marines nie byli do nich przygotowani, a zła pogoda i chęć ocalenia zabytków i mieszkańców
Hue uniemożliwiły początkowo użycie lotnictwa i artylerii.

źródło: AKG/East News

Żołnierze amerykańskiej piechoty morskiej walczą o Cytadelę w Hue, 22 lutego 1968 r.

źródło: Archiwum „Mówią wieki”

Żołnierze 2. Batalionu 5. Pułku Marines podczas walk w Hue, początek lutego 1968 r.

+zobacz więcej

Zawzięty opór komunistów sprawił jednak, że wprowadzono do walki armaty, samoloty i
śmigłowce. Grupki szturmowe marines, korzystając ze wsparcia czołgów i dział
bezodrzutowych, walczyły o każdy dom i każdą uliczkę, niszcząc kolejne punkty oporu. W
większych ufortyfikowanych budynkach nierzadko dochodziło do walki wręcz o każde piętro i
pokój przy użyciu granatów i gazu łzawiącego. Domy poprzedzielane okolonymi murem
ogrodami i wąskimi alejkami stwarzały idealne warunki do obrony, umożliwiając komunistom
podciąganie posiłków i przeprowadzanie nagłych kontrataków. Bój w Hue był zawzięty,
brutalny i krwawy.

Siły marines, które z czasem osiągnęły stan dwóch niepełnych batalionów, oczyszczały Nowe
Miasto kwartał po kwartale, a oddziały południowowietnamskie, ponosząc duże straty,
usiłowały wyprzeć wroga z cytadeli. Na przedmieściach nacierająca z północy i zachodu 1.
Dywizja Kawalerii, wspomagana przez atakującą z południa 101. Dywizję Spadochronową,
przecięła linie zaopatrzenia komunistów.

Ponieważ ataki wykrwawionych sojuszników straciły impet, zdobycie Cytadeli powierzono

1. Batalionowi z 5. Pułku Marines. Komuniści bronili się desperacko, amerykańskim czołgom
trudno było manewrować w wąskich alejkach w pobliżu wysokich murów i wież fortecy.
Ostatecznie marines zepchnęli przeciwnika do południowej części Cytadeli i pobliskiego pałacu
cesarskiego. Ze względów politycznych ostateczny szturm przypuścili żołnierze armii
południowowietnamskiej, którzy 24 lutego zerwali z głównego masztu Cytadeli powiewającą
tam od 25 dni komunistyczną flagę.

Następnego dnia wkroczyli do pałacu, skąd nocą uciekły niedobitki obrońców. Bitwa była
zakończona. Oddziały komunistyczne straciły ponad 5 tys. zabitych i 89 jeńców. Wśród
Amerykanów zginęło 142 marines i 74 żołnierzy z innych formacji, a 1364 odniosło rany. Armia
Republiki Wietnamu straciła 384 zabitych i 1830 rannych. Ponad 40 proc. miasta legło w
gruzach, zginęło 5800 cywilów, a 116 tys. zostało bez dachu nad głową. To była straszliwa cena
najkrwawszej bitwy ofensywy Tet.

Fiasko komunistycznej ofensywy

Lech Ryżewski 06-03-2009, ostatnia aktualizacja 06-03-2009 06:26

Uderzenia na inne strategiczne obiekty w Sajgonie również zakończyły się niepowodzeniem
Vietcongu. Atak na Pałac Prezydencki szybko odparła ochrona.

źródło: Bridgeman Art Library, ARCHIWUM „MÓWIĄ WIEKI”

Zrzut zaopatrzenia dla oddziałów amerykańskich na pograniczu Wietnamu Pd. i Laosu

źródło: Bridgeman Art Library, ARCHIWUM „MÓWIĄ WIEKI”

Generał południowowietnamskiej policji strzela w głowę schwytanemu dywersantowi
Vietcongu, Sajgon, 1 lutego 1968 r. To zdjęcie wzburzyło amerykańską opinię publiczną i
podważyło zaufanie do władz Wietnamu Pd.

źródło: Bridgeman Art Library, ARCHIWUM „MÓWIĄ WIEKI”

Zabici partyzanci Vietcongu na ulicy Sajgonu, 1968 r.

+zobacz więcej

Komunistom przebranym za policjantów wprawdzie udało się zająć rozgłośnię radiową, ale nie
zdołali odtworzyć nagrania przywódcy Wietnamu Północnego Ho Chi Minha obwieszczającego
zdobycie stolicy Południa i wybuch powstania, gdyż nadajnik został wyłączony. Mimo
początkowych sukcesów fiaskiem zakończyły się też szturmy na sztab marynarki, siedzibę
Głównego Dowództwa Połączonych Szefów Sztabów i ba-zę lotniczą Than Son Nhut. Ludność nie
przyłączyła się do komunistów. O świcie Vietcong kontrolował kwartały w zachodniej i
południowej części miasta oraz chińskiej dzielnicy Cholon.

W tym czasie gen. Weyand przerzucił w okolice Sajgonu 5 tys. spadochroniarzy i żołnierzy
kawalerii zmechanizowanej. Krwawe żniwo zebrały działka i karabiny maszynowe
zamontowane na transporterach opancerzonych kawalerii, której szybkie przybycie poprawiło
w wielu miejscach sytuację obrońców. Oddziały Vietcongu odrzucone przez kontratak aliantów
zgrupowały się w okolicy toru wyścigów konnych Phu Tho, gdzie przez kilka dni trwały zacięte
boje. Mimo to komuniści walczyli z determinacją – ostatnie grupy zbrojne zlikwidowano dopiero
7 marca.

Na prowincji ciężar obrony przed komunistami przyjęły na siebie oddziały armii
południowowietnamskiej i lokalne milicje. Z miasteczka Ben Tre w delcie Mekongu napastników
wyparto dopiero po wezwaniu lotnictwa i artylerii, co przyczyniło się do dużych zniszczeń. W
wywiadzie anonimowy amerykański oficer stwierdził nierozsądnie, iż „konieczne stało się
zniszczenie miasta, by je uratować”. Dla przeciwników wojny wietnamskiej w USA ten wyrwany
z kontekstu cytat stał się symbolem jej bezsensu. Z większości miast, oprócz Sajgonu i Hue,
napastników wyparto po tygodniu zażartych walk.

21 lutego komunistyczne dowództwo uznało niepowodzenie ofensywy i wobec dużych strat
nakazało odwrót oddziałom walczącym jeszcze w okolicach miast. Zarządzono powrót do
tradycyjnej taktyki nękania alianckich baz ostrzałem z moździerzy i rakiet oraz rajdów saperów.
W marcu alianci w całym kraju przeszli do kontrofensywy.

Bilans korzystniejszy dla komunistów

Lech Ryżewski 06-03-2009, ostatnia aktualizacja 06-03-2009 06:17

Szacuje się, że straty Wietnamskiej Armii Ludowej i Vietcongu w całej ofensywie wyniosły ok. 45
tys. zabitych i 7000 jeńców. Armia południowowietnamska straciła co najmniej 3 tys. zabitych,
ponad 8 tys. rannych i 587 zaginionych.

źródło: Archiwum „Mówią wieki”

Reporter stacji CBS Walter Cronkite rozmawia z oficerem marines pod Hue, luty 1968 r.

źródło: Archiwum „Mówią wieki”

Czołgi armii północnowietnamskiej wkraczają do Sajgonu, 30 kwietnia 1975 r.

+zobacz więcej

Zginęło 1536 Amerykanów, a 7764 odniosło rany. W wyniku walk zginęło i zostało rannych
36 tys. cywilów, liczbę uchodźców oceniano na 630 tysięcy.

Westmoreland, oczekując głównej ofensywy w I Korpusie, uważał ataki na miasta za dywersję
mającą odciągnąć uwagę aliantów od Khe Sanh, której konsekwentna obrona miała kosztować
komunistów 10 tys. zabitych. Intensywna rozbudowa sił komunistycznych wzdłuż granicy z
Laosem i w strefie zdemilitaryzowanej wspierałaby tezę, że władze w Hanoi chciały opanować
północne prowincje Południa (co miało stanowić kartę przetargową podczas ewentualnych
negocjacji pokojowych), zatem wzmocnienie obrony mogło pokrzyżować te plany.

Jednak wielu historyków wątpi w zasadność ocen Westmorelanda. Wydaje się, że oblężenie Khe
Sanh było częścią strategii obliczonej na odciągnięcie uwagi od miast i nadmierne rozciągnięcie
alianckich sił. Termin ataku na bazę 10 dni przed Tet wydaje się to potwierdzać. Westmoreland
połknął przynętę, cały czas wzmacniając obronę I Korpusu kosztem innych miejsc.

W lutym okazało się, że trzy pułki WAL, które powinny tkwić pod Khe Sanh, odnalazły się na
przedmieściach Hue. Za porażkę Westmorelanda uważa się nieostrzeżenie wszystkich
oddziałów na czas i to, że ofensywa zaskoczyła go podczas przemieszczania jednostek na północ.
Co gorsza, generał zbagatelizował psychologiczne znaczenie walk w Sajgonie oraz Hue i nie
zdołał skoordynować z dowództwem armii południowowietnamskiej planu obrony miast.

Jakie były rzeczywiste cele komunistów? Mimo upływu lat odpowiedź nadal jest trudna. Wydaje
się, że zmieniając strategię, zamierzali przełamać patową sytuację w wojnie wietnamskiej.
Zaatakowali w najmniej spodziewanym okresie w miastach, gdzie alianci byli najbardziej
wrażliwi na ciosy. Zniszczenia i tysiące nowych bezdomnych były im na rękę, przysparzając
rządowi Republiki Wietnamu kolejnych problemów ekonomicznych i społecznych.

Przenosząc wojnę z dżungli do miast i szerząc tam terror, zniszczyli iluzję bezpiecznego
schronienia dla milionów uchodźców, których odpływ z terenów wiejskich ograniczał
możliwości rekrutacji i zaopatrzenia Vietcongu. Konieczność wycofania wielu oddziałów armii
południowowietnamskiej do miast sprawiła, że przynoszący niezłe efekty proces pacyfikacji
został zahamowany.

Te długofalowe zyski nie zmieniają jednak faktu, że ofensywa Tet zakończyła się militarną klęską
komunistów, a zwłaszcza Vietcongu, który utracił najlepszych ludzi. Morale partyzantki
wyraźnie osłabło i wzrosła liczba dezercji. Ciężar walk spoczął teraz na żołnierzach
Wietnamskiej Armii Ludowej, którzy przeprowadzili w maju drugą falę ataków (tzw. mini-Tet),
ponownie szerząc chaos w Sajgonie. Niepowodzeniem komunistów był też brak poparcia
apatycznej ludności dla proklamowanego powstania.

Komuniści odnieśli za to wielki sukces na płaszczyźnie propagandowej – nie tyle w Wietnamie
Południowym, ile w Stanach Zjednoczonych. Ofensywa wstrząsnęła Ameryką i uświadomiła
amerykańskim politykom oraz opinii publicznej, że nie widać światełka na końcu tunelu – wojna
może potrwać długie lata, a przeciwnik jest gotów do poświęceń. Społeczeństwo amerykańskie
nie było przygotowane na przedłużający się konflikt, rosnące wydatki i tysiące poległych.
Administracja prezydenta Johnsona popełniła błędy, przekonując o postępie w Wietnamie i nie
ostrzegając społeczeństwa o możliwym wybuchu ciężkich walk.

Podczas każdego kryzysu istotna jest reakcja prezydenta, a ten nie zajął zdecydowanego
stanowiska w okresie Tet, nie wyjaśnił też przekonująco, czy i jak zmienia się sytuacja na polach
bitew. 31 marca niepopularny Johnson wygłosił słynne przemówienie, w którym zrzekł się
ubiegania o reelekcję i ogłosił decyzję o częściowym zawieszeniu bombardowań
Demokratycznej Republiki Wietnamu, wyrażając gotowość do rozmów pokojowych z jej
przedstawicielami.

Rozpoczął się proces „wietnamizacji” wojny, stopniowego przejmowania ciężaru walk przez
armię południowowietnamską i wycofywania oddziałów amerykańskich. Do roku 1973 opuściły
one Wietnam Południowy, który pozbawiony pomocy finansowej i militarnej USA nie mógł
oprzeć się agresji z Północy. W tym sensie ofensywa Tet była punktem zwrotnym wojny
wietnamskiej. 30 kwietnia 1975 roku czołgi Wietnamskiej Armii Ludowej wtoczyły się na ulice
Sajgonu. Zjednoczenie Wietnamu pod rządami komunistów stało się faktem.