blacharz samochodowy 721[03] o1 01 n

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Bogdan Chmieliński

Rozpoznawanie materiałów stosowanych w blacharstwie
samochodowym

721[03].O1.01

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom

2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr Jerzy Mormul
mgr inż. Tadeusz Ługowski

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Bogdan Chmieliński

Konsultacja:
mgr inż. Piotr Ziembicki

Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 721[03].O1.01
Rozpoznawanie materiałów stosowanych w blacharstwie samochodowym, zawartego
w modułowym programie nauczania dla zawodu blacharz samochodowy

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Klasyfikowanie materiałów

5.1.1. Ćwiczenia

5. 2. Otrzymywanie materiałów

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Kształtowanie właściwości materiałów metalowych

5.3.1. Ćwiczenia

5.4. Zastosowanie i zabezpieczanie materiałów wykorzystywanych

w blacharstwie samochodowym

5.4.1. Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć uczniów

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik dla nauczyciela jest częścią pakietu edukacyjnego, składającego się z dwóch

części:

−

poradnik dla nauczyciela,

−

poradnik dla ucznia.
Obydwa poradniki wzajemnie się uzupełniają i stanowią jedną całość; uczniowi

wystarczy jego poradnik, nauczyciel zaś powinien mieć do dyspozycji obydwa poradniki.

Integralną częścią poradnika jest modułowy program nauczania

721[03]/SZ/MENiS/2002.01.31 dla zawodu blacharz samochodowy.
Poradnik stanowi pomoc przy projektowaniu oraz realizacji zajęć edukacyjnych
w systemie modułowym, który to różni się w sposób zasadniczy od kształcenia
przedmiotowego. Kształcenie modułowe zakłada kształtowanie umiejętności zawodowych
w modułach i jednostkach modułowych wzbogacając wiedzę i kształtując umiejętności
w toku jednolitych zintegrowanych zajęć edukacyjnych.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne – czyli wykaz umiejętności, które uczeń powinien mieć już
ukształtowane zanim przystąpi do realizacji programu jednostki modułowej, nauczyciel
może, wykorzystując wykaz oraz zamieszczony schemat układu jednostek modułowych
zbudować test diagnostyczny dla sprawdzenia stopnia gotowości uczniów do realizacji
treści kształcenia jednostki modułowej: rozpoznawanie materiałów stosowanych
w blacharstwie samochodowym,

−

cele kształcenia – wykaz umiejętności, które uczeń osiągnie w wyniku realizacji
programu jednostki modułowej,

−

przykładowe scenariusze zajęć – w poradniku zamieszczono dwa przykłady scenariuszy
zajęć. Oba scenariusze są przykładami, w jaki sposób planować zajęcia edukacyjne
podczas kształcenia modułowego,

−

ćwiczenia –niezbędne do pełnej realizacji celów jednostki modułowej, identyczne
ćwiczenia znajdują się w poradniku dla ucznia,

−

ewaluacja osiągnięć ucznia – poradnik zawiera dwa narzędzia pomiaru dydaktycznego,
zawierające obok zadań testowych, plan testu ułatwiający nauczycielowi samodzielne
budowanie testów równoległych. Pierwszy z testów zamieszczono w poradniku dla
ucznia.

−

literaturę – wykaz publikacji książkowych i czasopism

Korzystając z poradnika zaleca się:

−

omówić z uczniami cele kształcenia; ich świadomość może wpłynąć na efektywność
kształcenia,

−

zrealizować wszystkie ćwiczenia, lub opracować własne wykorzystując te z poradnika
jako wzorce ćwiczeń, ich realizacja ułatwi realizację celów kształcenia,

−

realizować zajęcia edukacyjne metodami nauczania wskazanymi w programie jednostki
modułowej.

Warunkiem

niezbędnym poprawnego przebiegu procesu kształcenia jest wyposażenie

pomieszczeń lekcyjnych w odpowiedni sprzęt oraz środki dydaktyczne, pełen wykaz środków
dydaktycznych znajduje się w programie jednostki modułowej, poradnik zawiera środki
dydaktyczne niezbędne do realizacji ćwiczeń zawartych w poradniku.
Realizując treści jednostki modułowej należy zwracać uwagę na przestrzeganie
wymogów bhp, każde ćwiczenie, którego realizacja niesie potencjalne niebezpieczeństwo

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

należy poprzedzić instruktażem, należy stosować niezbędne środki ochrony osobistej oraz
wyposażyć pomieszczenia do nauki w niezbędne instrukcje i środki bhp oraz p.poż.

Podczas nauki należy zwróć szczególną uwagę na:

−

treści dotyczące rozpoznawania i oznaczania blach, by blacharz samochodowy umiał
określić na podstawie oznaczenia rodzaj i właściwości blachy nadwoziowej,

−

treści dotyczące techniki nagrzewania blach oraz ich zabezpieczania antykorozyjnego,

−

ćwiczenia dotyczące dobierania materiałów pod kątem wymagań.

Poradnik, który oddajemy nauczycielowi nie jest receptą na kształcenie modułowe, jest

jedynie przykładem, propozycją do wykorzystania, zachęcamy nauczycieli, by na bazie
niniejszego poradnika oraz poradnika dla ucznia tworzyli swoje własne narzędzia
dydaktyczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

721[03].O1.03

Przygotowanie samochodu do naprawy

nadwozia

721[03].O1.01

Rozpoznawanie materiałów

stosowanych w blacharstwie

721[03].O1.02

Posługiwanie się dokumentacją

techniczną

721[03].O1

Podstawy blacharstwa samochodowego

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

− posługiwać się językiem matematyki w zakresie podstawowym,
− wymienić podstawowe wielkości fizyczne ciał stałych i cieczy,
− charakteryzować typowe cechy fizyczne ciał stałych i cieczy, w szczególności: ciężar,

masa, objętość, temperatura, ciężar właściwy, gęstość itp.,

− opisywać uproszczoną budowę atomu,
− rozpoznawać substancje chemiczne na podstawie ich symboli chemicznych,
− opisywać rodzaje wiązań między atomami i cząsteczkami,
− charakteryzować podstawowe reakcje chemiczne,
− stosować układ jednostek miar SI,
− wykonywać podstawowe działania na jednostkach układu SI,
− posługiwać się komputerem w zakresie podstawowym,
− wykorzystywać informacje pochodzące z różnych źródeł.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

sklasyfikować materiały stosowane we współczesnej technologii nadwozi
samochodowych,

−

dobrać materiały konstrukcyjne metalowe stosowane w budowie pojazdów
samochodowych,

−

dobrać materiały konstrukcyjne niemetalowe, w szczególności: drewno, tworzywa
sztuczne, gumę, szkło,

−

dobrać materiały pomocnicze stosowane w pracach blacharskich,

−

ocenić jakość materiałów stosowanych w pracach blacharskich,

−

scharakteryzować sposoby otrzymywania stali i żeliwa,

−

wykonać procesy technologiczne obróbki cieplnej i cieplno – chemicznej blach i części,

−

rozróżnić rodzaje zabiegów cieplnych w obróbce blach,

−

określić strukturę i właściwości blachy: stalowej, aluminiowej, miedzianej i mosiężnej,

−

opisać podstawowe procesy przetwarzania tworzyw sztucznych,

−

wyjaśnić procesy korozji metali,

−

scharakteryzować sposoby zapobiegania korozji metali,

−

skorzystać z aktualnej literatury i innych środków informacji technicznej,

−

uwzględnić najnowsze osiągnięcia technologii materiałowej w procesie pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca ……………………………………………….
Modułowy program nauczania: Blacharz samochodowy 721[03]
Moduł:

Podstawy

blacharstwa

samochodowego

721[03].O1

Jednostka modułowa:

Rozpoznawanie materiałów stosowanych w blacharstwie
samochodowym 721[03].O1.01

Temat zajęć: Rozpoznawanie blach karoseryjnych

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności rozpoznawania blach karoseryjnych

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien potrafi:

− dokonać podziału blach nadwoziowych,
− opisać właściwości blach cienkich,
− określić wymagania stawiane blachom na nadwozia,
− wyszukać w PN i poradnikach podstawowe własności blach karoseryjnych,
− odczytać informacje zawarte w oznaczeniu blachy,
− określić zastosowanie różnych gatunków blach nadwoziowych.

Metody nauczania:

− pogadanka,
− pokaz,
− ćwiczenie przedmiotowe,
− dyskusja dydaktyczna.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca z całym oddziałem,

−

praca grupowa

Czas zajęć: 90 min.

Środki dydaktyczne:
M – materiały piśmienne i rysunkowe,
P7 – pozycja nr 9 z wykazu literatury,
PN – polskie normy (PN-87/H-92143, PN-89/H-92125)
F1 – foliogram – cele zajęć,
F2 – foliogram – rodzaje blach nadwoziowych,
F3 – foliogram – podstawowe własności mechaniczne blach,
F4 – foliogram – przykłady oznaczania blach stalowych, ocynkowanych i aluminiowych,
F5 – foliogram – przykłady zastosowania blach,
Z1 – załącznik I – do ćwiczenia I
Z2 – załącznik II – do ćwiczenia II
RZ – próbki różnych rodzajów i gatunków blach karoseryjnych,
RZ1 – rzeczywiste wyroby (wytłoczki) blaszane,
Por/uczn. – poradnik dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZAŁĄCZNIKI
Załącznik nr I do ćwiczenia I

Opisz własności mechaniczne i technologiczne blach nadwoziowych.

Aby poprawnie wykonać ćwiczenie powinniście:
− wykorzystać informacje, które przed chwilą przekazał Wam nauczyciel,
− znaleźć w poradniku lub w polskiej normie tablicę dotyczącą własności mechanicznych

i technologicznych blach nadwoziowych,

− wypisać nazwy tych własności,
− określić wielkości liczbowe tych własności.
Podczas wykonywania ćwiczenia możecie korzystać:
− z poradnika dla ucznia tej jednostki modułowej,
− z literatury wskazanej w poradniku dla ucznia, w szczególności z pozycji 9,
− z polskich norm, w szczególności z PN-87/H-92143.

Załącznik nr II do ćwiczenia II

Na podstawie oznaczenia blachy oraz rzeczywistego wyrobu określ własności, wymień

wymagania oraz wskaż zastosowanie materiału blacharskiego.
Aby poprawnie wykonać ćwiczenie powinniście:
− wykorzystać wiedzę i umiejętności nabyte podczas realizacji jednostki modułowej,
− na podstawie norm: PN-87/H-92143 i PN-89/H-92125 wymienić wg jakich parametrów

dzieli się blachy karoseryjne,

− podać sposób oznaczania blach dla każdego parametru, zarówno w odniesieniu do blach

stalowych jak i ocynkowanych,

− określić wymagania, jakie stawia się blachom nadwoziowym,
− dokonując oględzin próbek blach opisać ich własności oraz zaproponować, w którym

miejscu nadwozia można je zastosować,

− na podstawie rzeczywistych wytłoczek wskazać ich zastosowanie.
Podczas wykonywania ćwiczenia możecie korzystać:
− z poradnika dla ucznia tej jednostki modułowej,
− z literatury wskazanej w poradniku dla ucznia, w szczególności z pozycji nr 9,
− z polskich norm, w szczególności z PN-87/H-92143 i PN-89/H-92125,
− z zestawu próbek różnych rodzajów blach karoseryjnych,
− z rzeczywistych wyrobów blaszanych.

Pracujcie zespołowo, wykorzystajcie wiedzę całej grupy, jeśli jednak zetknięcie się

z problemem, którego nie jesteście w stanie rozwiązać, zapytajcie nauczyciela.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg zajęć:

Element zajęć

lekcyjnych

Czynności nauczyciela

Czynności uczniów

Metoda

nauczania

Środki

dydaktyc

zne

Organizacja
zajęć

- dyscyplinuje uczniów,
- wykonuje czynności porządkowo-organizacyjne.

Wykonują polecenia
nauczyciela

Wprowadzeni
e

- przedstawia temat zajęć,
- opisuje cele zajęć,
- odnosi się do zajęć poprzednich – w formie swobodnej
wymiany zdań oraz odpytania uczniów.

- słuchają,
- odpowiadają na pytania,
- przedstawiają zadanie
domowe

pogadanka F1,

Por/uczn.

Rodzaje i
właściwości
blach
nadwoziowyc
h

przedstawia treści nauczania:
- klasyfikacja blach,
- właściwości blach:

• własności mechaniczne i technologiczne,
• skład chemiczny,
• struktura wewnętrzna.

- rozpoznawanie blach na podstawie ich wyglądu

- słuchają,
- odpowiadają na zadawane
przez nauczyciela pytania,
- wykonują notatki
w zeszycie,
-

prezentują

własne

spostrzeżenia na temat
właściwości blach.

Pogadanka,
pokaz

F2, F3,
P7, PN

Ćwiczenie I

- przedstawia ćwiczenie I (załącznik nr I),
- dzieli uczniów na grupy (nie większe niż 5-osobowe),
- obserwuje pracę grup, udziela wskazówek i wyjaśnień,
Po ćwiczeniu:
- proponuje jednej z grup przedstawienie wyników
ćwiczenia,
- wywołuje dyskusję na temat sposobów wykonania
ćwiczenia.

- tworzą grupy
wg zaproponowanego
przez nauczyciela sposobu,
- wykonują

ćwiczenie

pracując w grupach,
- dyskutują na temat
wykonanego ćwiczenia.

ćwiczenie

przedmiotowe,
- prezentacja,
- dyskusja
dydaktyczna

M, PN,
Z1

Oznaczanie
i zastosowanie
blach

Przedstawia treści nauczania:
- wymagania stawiane blachom karoseryjnym,
- oznaczanie blach stalowych,
- oznaczanie blach ocynkowanych i aluminiowych,
- przykłady wyrobów tłoczonych z blach.

- słuchają,
- odpowiadają na pytania,
- wyszukują informacje
z PN,
- wykonują notatki
w zeszycie.

Pogadanka,
pokaz

F4, F5,
PN, RZ1

„Projekt wspó

łfinansowany ze

środków Europejskiego Funduszu Spo

łecznego”

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie II

- przedstawia i wyjaśnia ćwiczenie II (załącznik nr II),
- umożliwia uczniom podział na grupy (3-5 osobowe),
- rozdaje materiały dydaktyczne,
- obserwuje pracę grup, udziela wskazówek, radzi,
Po ćwiczeniu:
- proponuje grupom prezentację,
- wywołuje dyskusję podsumowującą.

- tworzą grupy
wg własnego uznania,
- wykonują ćwiczenie w
grupach,
- prezentują wyniki pracy,
- wnioskują w formie
dyskusji.

ćwiczenie

przedmiotowe,
- prezentacja,
- dyskusja
dydaktyczna.

M, Z2,
RZ, RZ1,
PN

Podsumowani
e zajęć

- wywołuje dyskusje w ten sposób, by uczniowie
zapisywali na tablicy hasła-słowa kluczowe będące
realizacją celów lekcyjnych,
- dokonuje oceny bieżącej uczniów.

- dyskutują,
- wnioskują,
-wykonują notatki
w zeszytach.

Dyskusja
dydaktyczna

F1, M

„Projekt wspó

łfinansowany ze

środków Europejskiego Funduszu Spo

łecznego”

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca ……………………………………………….
Modułowy program nauczania: Blacharz samochodowy 721[03]
Moduł:

Podstawy

blacharstwa

samochodowego

721[03].O1

Jednostka modułowa:

Rozpoznawanie materiałów stosowanych w blacharstwie
samochodowym 721[03].O1.01

Temat zajęć: Otrzymywanie stali

Cel ogólny: Charakteryzowanie i porównywanie metod otrzymywania stali
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
− wymienić etapy produkcji stali,
− scharakteryzować poszczególne etapy wytwarzania stali,
− porównać procesy otrzymywania stali surowej,
− porównać tradycyjny i ciągły sposób odlewania stali,
− opisać urządzenia do wytwarzania stali,
− scharakteryzować produkty wsadowe i rodzaje półwyrobów podczas procesów

stalowniczych,

− wyszukać w literaturze fachowej potrzebne mu informacje.

Metody nauczania:

− mini wykład,
− pogadanka,
− ćwiczenie przedmiotowe,
− dyskusja dydaktyczna.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca z całym oddziałem,

−

praca w małych grupach.

Czas zajęć: 90 minut

Środki dydaktyczne:
MP – materiały piśmienne,
F1 – foliogram-cele zajęć edukacyjnych,
F2 – foliogram – etapy wytarzania stali,
F3 – foliogram – procesy wielkopiecowe,
F4, - foliogram – rodzaje procesów stalowniczych,
F5, - foliogram – charakterystyka procesów stalowniczych,
F6 – foliogram – wyroby hutnicze,
F8 – foliogram – COS,
P1 – plansza- wielki piec,
P2 – plansza- piec martenowski,
Z1 – załącznik I – do ćw. I,
Z2 – załącznik II – do ćw. II,
Narz – komplety uniwersalnych narzędzi monterskich,
Mat – materiały i źródła informacji
P/uczn – poradnik dla ucznia.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg zajęć:

Element zajęć

lekcyjnych

Czynności nauczyciela

Czynności uczniów

Metoda

nauczania

Środki

dydaktyc

zne

Organizacja
zajęć

- dyscyplinuje uczniów,
- wykonuje czynności porządkowo-organizacyjne.

Wykonują polecenia
nauczyciela

2 Wprowadzenie

- przedstawia temat zajęć,
- opisuje cele zajęć,
- odnosi się do zajęć poprzednich – w formie swobodnej
wymiany zdań oraz odpytania uczniów.

- słuchają,
- odpowiadają na pytania,
- przedstawiają zadanie
domowe

pogadanka F1

Etapy produkcji
stali

Przedstawia treści kształcenia:
- rys historyczny,
- znaczenie przemysłu hutniczego,
- etapy wytwarzania stali,
- charakterystyka otrzymywania surówki, stali surowej
oraz półwyrobów hutniczych.

- słuchają,
- odpowiadają na pytania,
- wymieniają
doświadczenia,
- notują.

- pogadanka

F2,

F3,

F4, F5,
P1

Ćwiczenie I –
procesy
wielkopiecowe

- dzieli uczniów na grupy 5-osobowe,
- objaśnia przebieg i cel ćwiczenia,
- po ćwiczeniu wywołuje dyskusję.

- wykonują ćwiczenie,
- dyskutują.

ćwiczenie
przedmiotowe,
dyskusja

Z1. MP.
Mat

Produkcja stali i
staliwa

Przedstawia treści kształcenia:
- rodzaje i charakterystyka procesów stalowniczych,
- przebieg procesu konwertorowego,
- metody odlewania stali – opis, porównanie,
- wytwarzanie półwyrobów hutniczych – ogólny opis,
- charakterystyka stali, staliwa i żeliwa.

- słuchają,
- odpowiadają na pytania,
- notują.

mini wykład,
pogadanka.

P3, F4,
F7, F8

Ćwiczenie II –
Porównanie
procesów
wytwarzania
stali surowej

- powala uczniom na stworzenie grup 3-osobowych,
- objaśnia cel i przebieg ćwiczenia,
- rozdaje materiały dydaktyczne,
- obserwuje pracę grup, udziela wskazówek, radzi,

- tworzą grupy 3-osobowe,
- wykonują ćwiczenie,
- wymieniają spostrzeżenia
i uwagi.

ćwiczenie
przedmiotowe MP, Z2,

P/uczn,
Mat

Podsumowanie
zajęć

- wywołuje dyskusję w związku z ćw. II,
- przedstawia w zarysie otrzymywanie wyrobów

- prezentują wyniki swojej
pracy,

prezentacja,
dyskusja

„Projekt wspó

łfinansowany ze

środków Europejskiego Funduszu Spo

łecznego”

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

hutniczych,
- steruje, by uczniowie uwypuklili właściwości stali,
staliwa i żeliwa,
- dokonuje oceny bieżącej uczniów.

- w formie dyskusji

analizują wykonane zadanie,

- współuczestniczą

w ocenie swych działań

„Projekt wspó

łfinansowany ze

środków Europejskiego Funduszu Spo

łecznego”

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZAŁĄCZNIKI
Załącznik I do ćwiczenia I
Zadanie do wykonania: Przedstawcie procesy zachodzące w wielkim piecu
− narysujcie schemat wielkiego pieca, oznaczcie jego elementy, oznaczcie materiały

wsadowe oraz produkty wyjściowe,

− napiszcie podstawowe reakcje chemiczne zachodzące w wielkim piecu,
− opiszcie działanie wielkiego pieca,
− scharakteryzujcie materiały wsadowe,
− opiszcie co otrzymuje się w wyniku pracy wielkiego pieca,
Pracujcie zespołowo, korzystajcie z książek, materiałów przygotowanych przez nauczyciela,
pracę wykonajcie, tak by móc ja potem przedstawić wszystkim kolegom z klasy.
Na wykonanie zadania macie 30 min.

Załącznik II do ćwiczenia II
uwaga: ćwiczenie jest realizacją ćwiczenia 1 w pkt. 4.2.3 poradnika dla ucznia
Zadanie do wykonania: Porównaj trzy procesy otrzymywania stali surowej
(konwertorowej, martenowskiej, z pieca elektrycznego).

− dzieląc się pracą scharakteryzujcie procesy stalownicze,
− dyskutując, wymieńcie się informacjami o procesach stalowniczych,
− wypiszcie w pionowych kolumnach, obok siebie wszystkie charakterystyczne informacje

i elementy dla każdego z procesu,

− analizując to co zapisaliście porównajcie 3 procesy otrzymywania stali,
− wnioski zapiszcie w takiej formie, byście mogli je przedstawić publicznie.
Pracujcie zespołowo, dzieląc się pracą, wykorzystajcie źródła informacji.
Na wykonanie zadania macie 30 min.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Klasyfikowanie materiałów

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Oblicz gęstość pięciu prostopadłościennych próbek materiałów. Porównaj wyniki

obliczeń z tabelą 1 w poradniku ucznia i zidentyfikuj te próbki.

Wskazówki do realizacji
Zaleca się, by realizacja ćwiczenia przebiegała w grupach max. 4 osobowych; podczas

ważenia próbek należy zwrócić uwagę na uproszczenie wynikające z masy i ciężaru próbek.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zmierzyć długość wszystkich krawędzi próbek i obliczyć ich objętość,
2) zważyć próbki,
3) korzystając ze wzoru obliczyć ich gęstość w ustalonych jednostkach miar,
4) na podstawie obliczeń zidentyfikować próbki.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

− ćwiczenie laboratoryjne

Środki dydaktyczne

− pięć prostopadłościennych próbek metali,
− przyrządy pomiarowe, waga,
− przybory piśmienne.

Ćwiczenie 2

Oblicz gęstość pięciu próbek materiałów naturalnych o nieregularnych kształtach.

Wykorzystując wyszukiwarki internetowe zidentyfikuj te materiały oraz scharakteryzuj je na
podstawie wyszukanych informacji.

Wskazówki do realizacji:
Ćwiczenie może być kontynuacją ćwiczenia poprzedniego, można je także poprzedzić

zadaniem domowym na temat: „jak obliczyć objętość ciał o nieregularnych kształtach?”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić objętość przedstawionych materiałów (ponieważ materiały te mają nieregularne

kształty, uczeń powinien zaproponować metody określania objętości ciał o kształtach
nieregularnych, wykorzystując wiedzę z fizyki),

2) zważyć przedstawione materiały,
3) korzystając ze wzoru obliczyć ich gęstość,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4) wykorzystując wartości liczbowe, cechy zewnętrzne kamieni oraz własną pomysłowość

dokonać próby identyfikacji próbek oraz ich charakterystyki korzystając z sieci Internet.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

− ćwiczenie przedmiotowe.

Środki dydaktyczne:

− pięć różnych próbek materiałów naturalnych o nieregularnych kształtach,
− przyrządy pomiarowe, waga,
− komputer z dostępem do Internetu,
− przybory piśmienne.

Ćwiczenie 3

Zaproponuj organizację selekcjonowania surowca wtórnego na terenie Twojej szkoły,

jakim są zużyte baterie elektryczne wykorzystywane w urządzeniach powszechnego użytku

Wskazówki do realizacji:
Zaleca się, by uczniowie realizowali to ćwiczenie w parach, należy je zapowiedzieć

odpowiednio wcześnie, by uczniowie mieli czas na refleksję, ćwiczenie może być elementem
konkursu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) utworzyć grupę kolegów na potrzeby wykonania ćwiczenia,
2) każdy z uczniów powinien przedstawić swój własny pomysł na rozwiązanie problemu,
3) uczestnicząc w dyskusji wypracować jedno rozwiązanie problemu,
4) zaprezentować swoje rozwiązanie na forum klasy.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

− metaplan.

Środki dydaktyczne:

− materiały i przybory piśmienne.

Ćwiczenie 4
Wykonaj

próbę Erichsena.

Wskazówki do realizacji:
Zaleca się, by grupa uczniowska nie była większa niż 4 osoby, ćwiczenie należy

poprzedzić instruktażem bhp oraz dać uczniowi możliwość pomiaru, co najmniej trzech
próbek o wyraźnie innej tłoczności.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:
1) zapoznać się z przebiegiem próby tłoczności,
2) zapoznać się z budową, działaniem i obsługą aparatu Erichsena,
3) dokonać oględzin próbek,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4) dokonać pomiaru grubości próbek w co najmniej 3 miejscach i obliczyć ich średnią

arytmetyczną,

5) nasmarować próbki i elementy aparatu,
6) docisnąć próbkę dociskaczem,
7) ustalić na podziałce początkowe położenie stempla,
8) wykonać próbę,
9) zmierzyć głębokość wgłębienia,
10) dokonać oględzin próbki po próbie,
11) wykonać raport z przeprowadzonego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

− ćwiczenie praktyczne,
− metoda przewodniego tekstu.

Środki dydaktyczne:

− aparat Erichsena,
− komplet próbek o różnej tłoczności,
− norma PN 79/H-04400,
− materiały eksploatacyjne,
− materiały piśmienne.

Ćwiczenie 5

Scharakteryzuj po dwa przykłady materiałów wg klasyfikacji przedstawionej na rysunku

12 poradnika dla ucznia wykorzystując dostępne źródła informacji.

Wskazówki do realizacji:
Zaleca się, by ćwiczenie realizować w grupach 4-osobowych oraz zakończyć je

prezentacją.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić, w jakich źródłach informacji należy spodziewać się informacji o materiałach,
2) wyszukać w dostępnych źródłach, informacji na temat materiałów (np. poradniki, sieć

Internet, katalogi handlowe),

3) scharakteryzować wybrane materiały, zwracając uwagę na ich zastosowanie.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

− metaplan.

Środki dydaktyczne:

− materiały i przybory piśmienne,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Otrzymywanie materiałów

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Porównaj trzy procesy otrzymywania stali surowej (proces konwertorowy, proces

martenowski, wytapianie stali w piecu łukowym).

Wskazówki do realizacji:
Zaleca się, by uczniowie mogli skorzystać z wielu źródeł informacji oraz, aby nauczyciel

przygotował gotowe opracowania na zadany temat.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać w dostępnych źródłach, (literatura techniczna, sieć Internet) informacje

o procesie konwertorowym, martenowskim oraz o wytapianiu stali w piecach łukowych,

2) dokonać porównania tych procesów wg ustalonych przez Ciebie kryteriów.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

− ćwiczenie w 3-osobowych grupach

Środki dydaktyczne:

− materiały piśmienne.

Ćwiczenie 2

Na podstawie załączonego schematu oraz dostępnych źródeł informacji scharakteryzuj

technologię otrzymywania miedzi

Wskazówki do realizacji:
Należy zwrócić uwagę na podobieństwa i analogie występujące podczas wytwarzania

większości metali nieżelaznych, umożliwić uczniom dostęp do różnych źródeł informacji oraz
przygotować własne opracowania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zidentyfikować główne etapy otrzymywania miedzi na podstawie załączonego schematu,
2) wyszukać informacje o procesach otrzymywania miedzi,
3) przedstawić w formie schematu każdy etap otrzymywania miedzi.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

− ćwiczenie przedmiotowe.

Środki dydaktyczne:

− materiały piśmienne,
− załącznik.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Załącznik do ćwiczenia 2

Rys. do ćwiczenia 2.Przebieg procesu wytwarzania miedzi [14, cz.1, s.30]

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Kształtowanie właściwości materiałów metalowych

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Narysuj w rzucie aksonometrycznym 5 pojedynczych komórek elementarnych żelaza Fe

leżących obok siebie zaznaczając środki atomów.

Wskazówki do realizacji:
Przedmiotem ćwiczenia mogą być inne komórki elementarne, jak również inne ćwiczenia

rysunkowe z zakresu metalografii.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) narysować pojedynczą komórkę żelaza α
2) dorysować 4 kolejne figury geometryczne stykające się ze sobą.
3) zaznaczyć w postaci małych kółek miejsca rozmieszczenia atomów.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

− ćwiczenie praktyczne

Środki dydaktyczne:

− przyrządy kreślarskie,
− materiały piśmienne.

Ćwiczenie 2

Zaznacz na wykresie żelazo – węgiel zakresy temperatur rodzajów wyżarzania,

hartowania i odpuszczania stali.

Wskazówki do realizacji:
Zaleca się, by uczniowie osobiście przygotowali szablon w postaci nieopisanego układu

żelazo – węgiel, ćwiczenie można wykorzystać do rozszerzenia wiedzy uczniów
o przemianach strukturalnych stali na podstawie wykresu żelazo-węgiel.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wyszukać stosowne temperatury,
2) na przygotowanym szablonie wykresu żelazo – węgiel zaznaczyć w formie grubych linii

zakresy temperatur.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

− ćwiczenie przedmiotowe.

Środki dydaktyczne:

− przyrządy kreślarskie,
− materiały piśmienne.
− szablon wykresu żelazo-węgiel.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 3

Wykonaj próbę wyprostowania zgiętej blachy cienkiej przy pomocy palnika

acetylenowo-tlenowego.

Wskazówki do realizacji
Ćwiczenie należy poprzedzić instruktażem bhp oraz zapoznać uczniów z budową

i obsługą urządzenia spawalniczego. Zaleca się poprzedzić ćwiczenie pokazem nauczyciela.
Próbki do ćwiczenia mogą być elementami blach zgiętych prostoliniowo, ale także mogą to
być blachy rzeczywiście zniekształcone.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z przepisami bhp obowiązującymi podczas prac spawalniczych,
2) zastosować środki ochrony osobistej spawacza,
3) wykonać kilka prób zapalenia, regulacji płomienia i zgaszenia palnika,
4) na próbce blachy wykonać kilka prób podgrzewania blachy na kolor niebieski i wiśniowy

żar,

5) wyprostować prostokątny pas blachy zgiętej wzdłuż linii prostej przy pomocy palnika.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

− ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

− środki ochrony osobistej spawacza,
− stanowisko do prac spawalniczych palnikiem acetylenowo-tlenowym,
− próbki blach do nauki ogrzewania blachy do określonej temperatury,
− próbki blach zgiętych,
− instrukcje obsługi i bhp.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Zastosowanie i zabezpieczanie materiałów wykorzystywanych

w blacharstwie samochodowym

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Korzystając z danych zawartych w tabelach 18 - 21 określ własności i parametry blachy

na nadwozie samochodowe wykonanej ze stali S

3S o oznaczeniu: II-g-G 0,9 pg x 1000 x

2000

Wskazówki do realizacji
Zaleca się, by uczniowie wykonywali ćwiczenie w grupach 3-osobowych, w przypadku

wystąpienia trudności u większości grup należy przerwać ćwiczenie i przeprowadzić pokaz
z objaśnieniem, by następnie wrócić do pracy grupowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wypisać z tabel i nazwać właściwości i parametry dotyczące stali na nadwozia,
2) odnaleźć wartości liczbowe własności stali S

3S,

3) odczytać symbole z oznaczenia blachy i podać jej parametry,
4) zanalizować normy (PN) dotyczące blach na nadwozia.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

− ćwiczenie przedmiotowe

Środki dydaktyczne:

− materiały piśmienne,
− komplet PN.

Ćwiczenie 2

Określ podstawowe właściwości materiałów metalowych zastosowanych do budowy

sprzęgła samochodu STAR 200. Mając do dyspozycji wykaz podstawowych części sprzęgła
(załącznik 1), publikację „Budowa i naprawa samochodów STAR 200 i pochodnych”,
publikację „Mały Poradnik Mechanika”, polskie normy, wybierz, co najmniej 5 części
z załącznika 1 i odpowiedz na pytania zawarte w tabeli (załącznik 2).

Sposób wykonania ćwiczenia:

Uczeń powinien:

1) wybrać co najmniej 5 części metalowych z załącznika 1, odczytując oznaczenie

materiału,

2) wyszukać nazwę ogólną materiału,
3) wypisać podstawowe właściwości tych materiałów,
4) określić ich skład chemiczny oraz sposób obróbki cieplnej i cieplno-chemicznej,
5) wpisać, wrysować dane do załącznika nr 2.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Środki dydaktyczne:

− załączniki,
− materiały piśmienne.

Załącznik 1 do ćwiczenia 2 – Wykaz podstawowych części sprzęgła samochodu STAR 200

[na podstawie: Budowa i naprawa samochodów STAR 200 i pochodnych, wyd. „WEMA” 1986r]

Załącznik 2 do ćwiczenia 2

Lp. Nazwa

części

Materiał -

oznaczenie

Materiał

- nazwa

Własności (skład

chemiczny,

własności

mechaniczne

Wykaz

zabiegów

cieplnych i

cieplno-

chemicznych

Rysunek

obróbki

cieplnej i/lub

cieplno-

chemicznej z

naniesionymi

temperaturam

Ćwiczenie 3

Oczyść metodami mechanicznymi i zabezpiecz antykorozyjnie płat zewnętrznego

poszycia nadwozia samochodu.

Wskazówki do realizacji:

− przed przystąpieniem do ćwiczenia należy udzielić uczniom instruktażu bhp,
− zaleca się, by ćwiczenie realizować w grupach nie większych niż 4-osobowe,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

− przedmiotem ćwiczenia może być inna metoda oczyszczania blach lub części

samochodowych.

Sposób wykonania ćwiczenia:

Uczeń powinien:

1) dokonać oględzin skorodowanego miejsca nadwozia, by ocenić zakres pracy,
2) zaplanować sposób wykonania ćwiczenia poprzez sporządzenie planu działania,
3) zastosować środki ochrony osobistej,
4) oczyścić skorodowane miejsce wykorzystując dostępne narzędzia (szczotka druciana

ręczna, szczotka druciana obrotowa itp.),

5) zabezpieczyć antykorozyjnie oczyszczone miejsce farbą podkładową,
6) uprzątnąć stanowisko pracy.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

− ćwiczenie praktyczne.

Środki dydaktyczne:

− płat zewnętrznego poszycia nadwozia samochodu
− materiały piśmienne,
− środki ochrony osobistej blacharza,
− narzędzia ręczne i mechaniczne do czyszczenia skorodowanych blach,
− narzędzia i materiały malarskie.

Ćwiczenie 4

Oczyść i zabezpiecz antykorozyjnie metodą chemiczną polakierowany i częściowo

skorodowany płat poszycia zewnętrznego nadwozia samochodowego.

Wskazówki do realizacji:

− przed przystąpieniem do ćwiczenia należy udzielić uczniom instruktażu bhp,
− zaleca się, by ćwiczenie realizować w grupach nie większych niż 2-osobowe,

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z instrukcjami stosowania przedstawionych środków chemicznych oraz

wybrać ten, który czyści i zabezpiecza antykorozyjnie polakierowaną blachę
nadwoziową,

2) zastosować się do zaleceń bhp,
3) usunąć nadmiar rdzy,
4) nałożyć warstwę preparatu chemicznego,
5) odczekać, aż preparat wyschnie,
6) zmatowić wyschniętą powierzchnię,
7) odtłuścić przeszlifowaną powierzchnię stosując zmywacz oraz sprawdzić stopień

czystości,

8) pokryć powierzchnię farbą podkładową.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenie praktyczne.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Środki dydaktyczne:

− płat poszycia zewnętrznego nadwozia samochodowego
− zestaw różnych środków chemicznych oraz ich instrukcje użytkowania,
− środki ochrony osobistej,
− materiały do nakładania (pędzle, wałki itp.),
− szlifierka z oprzyrządowaniem do matowienia powierzchni,
− komplet zmywaczy,
− farba podkładowa.

Ćwiczenie 5

Zorganizuj i zrealizuj w formie gry charakteryzowanie oznaczania stali, staliwa i żeliwa.

Wskazówki do realizacji:
Zaleca się, by ćwiczenie zorganizować w formie gry dydaktycznej lub formy zabawy,

zaproponować uczniom, by sami ustalili reguły

gry

lub

zabawy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) ustalić zasady gry,
2) wypisać na małych karteczkach oznaczenia metali i stopów,
3) zorganizować prostą grę polegającą na losowaniu karteczek, rozszyfrowywaniu oznaczeń

oraz ustaleniu punktacji za odpowiedź,

4) wyjaśnić wylosowane oznaczenie.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

– gra dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

− przyrządy kreślarskie,
− normy dotyczące oznaczania stali, staliwa i żeliwa,
− materiały piśmienne.

Ćwiczenie 6

Zidentyfikuj na podstawie oznaczenia przykłady wyrobów z tworzyw sztucznych oraz

dokonaj charakterystyki tych materiałów.

Wskazówki do realizacji:
Zaleca się, by ćwiczenie zorganizować w grupach 3 – 4 osobowych oraz, by każda grupa

miała

inny

zestaw

tworzyw

sztucznych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odnaleźć na przedstawionych wyrobach symbol oznaczenia tworzywa sztucznego,
2) korzystając z poradnika dla ucznia oraz innych materiałów zidentyfikować nazwę

tworzywa sztucznego,

3) scharakteryzować własności tworzyw sztucznych znając ich oznaczenie, nazwę oraz

wykorzystując dostępne źródła informacji.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ćwiczenie przedmiotowe.

Środki dydaktyczne:

− przykłady typowych elementów samochodowych wykonanych z tworzyw sztucznych,
− katalogi handlowe, PN,
− materiały piśmienne.

Ćwiczenie 7

Rozpoznaj oraz wskaż własności i zastosowanie przedstawionych materiałów

pomocniczych

Wskazówki do realizacji:
Zaleca się, by ćwiczenie zorganizować w grupach nie większych niż 5-osobowe oraz, by

każda grupa miała inne przykłady materiałów

pomocniczych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z instrukcjami stosowania dołączonymi do przedstawionych materiałów

pomocniczych,

2) korzystając z poradnika dla ucznia zaszeregować materiały do określonej grupy,
3) wypisać podstawowe własności tych materiałów,
4) na podstawie ich wygładu rzeczywistego określić ich cechy (np. postać, zapach, itp.),
5) korzystając ze źródeł informacji wskazać ich zastosowanie.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

– ćwiczenie przedmiotowe.

Środki dydaktyczne:

− kilka zestawów różnych materiałów pomocniczych,
− handlowe instrukcje ich użytkowania,
− katalogi handlowe, PN.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test 1

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Rozpoznawanie materiałów
stosowanych w blacharstwie samochodowym”

Test składa się z 25 zadań, z których:

− zadania: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 24, 25 są z poziomu

podstawowego,

− zadania: 5,6, 10,11, 23 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 15 zadań z poziomu podstawowego,

dobry – za rozwiązanie 17 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

bardzo dobry – za rozwiązanie 24 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu
ponadpodstawowego,

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. c, 3. a, 4. a, 5. b, 6. a, 7. b, 8. d, 9. c, 10. a, 11. a,
12. a, 13. c, 14. c, 15. b, 16. c, 17. d, 18. c, 19. c, 20. b, 21. a, 22. c, 23. c, 24. b,
25. d.

Plan testu

zadania

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategori

a celów

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1 Sklasyfikować materiały inżynierskie A P b
2 Sklasyfikować materiały inżynierskie A P c
3 Opisać własności materiałów B

4 Opisać własności materiałów B

Rozróżnić podstawowe badania
własności mechanicznych

C PP b

Rozróżnić podstawowe badania
własności mechanicznych

C PP a

Scharakteryzować podstawowe grupy
materiałów inżynierskich

B P b

Scharakteryzować podstawowe grupy
materiałów inżynierskich

B P d

9 Scharakteryzować podstawowe grupy

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

materiałów inżynierskich

10 Opisać strukturę materiałów metalowych

11 Opisać strukturę materiałów metalowych

12 Scharakteryzować proces odlewania

13 Scharakteryzować proces odlewania

Opisać metody obróbki cieplnej i
cieplno-chemicznej

B P c

Opisać metody obróbki cieplnej i
cieplno-chemicznej

B P b

Odczytać oznaczenie materiałów
metalowych

C P c

Odczytać oznaczenie materiałów
metalowych

C P d

18 Wskazać zastosowanie materiałów D

P c

19 Wskazać zastosowanie materiałów D

P c

20 Wskazać zastosowanie materiałów D

P b

Scharakteryzować zabezpieczanie
samochodu przed korozją

B P a

Scharakteryzować zabezpieczanie
samochodu przed korozją

B P c

Rozpoznać typowe tworzywa sztuczne
na podstawie ich oznaczenia

C PP c

Wskazać zastosowanie materiałów
pomocniczych stosowanych w
blacharstwie samochodowym

C P b

Wskazać zastosowanie materiałów
pomocniczych stosowanych w
blacharstwie samochodowym

C P d

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu zgodnie z wewnątrzszkolnym

systemem oceniania.

2. Przedstaw uczniom cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań testowych oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadź z uczniami test próbny.
5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony

na udzielanie odpowiedzi.

8. Postaraj się stworzyć atmosferę spokoju i powagi podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mające na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.
4. Test zawiera 25 pytań. Wszystkie pytania są to pytania wielokrotnego wyboru i tylko

jedna odpowiedź jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi wstawiając znak „X”,

(w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową),

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego

rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 40 min.

Powodzenia

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Do materiałów inżynierskich można zaliczyć:

a) drewno.
b) guma.
c) ruda.
d) materiał naturalny.

2. Szkło jest zaliczane do:

a) kompozytów.
b) tworzyw sztucznych.
c) ceramiki.
d) polimerów.

3. Próba Erichsena określa własności:

a) technologiczne.
b) mechaniczne.
c) fizyczne.
d) chemiczne.

4. Krystalizacja materiałów metalowych ma wpływ na:

a) wielkość ziaren.
b) anizotropię.
c) obróbkę cieplną.
d) obróbkę cieplno-chemiczną.

5. Wytrzymałość i wydłużenie określa się podczas:

a) badania twardości.
b) próby rozciągania.
c) badania tłoczności.
d) badania udarności.

6. Miarą twardości w próbie Brinella jest:

a) stosunek siły wciskającej do powierzchni wgniecenia.
b) stosunek siły wciskającej do średnicy wgniecenia.
c) stosunek siły wciskającej do powierzchni kulki wciskanej.
d) stosunek siły wciskającej do, średnicy kulki wciskanej.

7. Polimery nie nadają się do zastosowania w:

a) środowiskach agresywnych chemicznie.
b) wysokich temperaturach.
c) przemyśle spożywczym.
d) izolatorach.

8. Metale i ich stopy posiadają budowę:

a) bezpostaciową.
b) porowatą.
c) wielkocząsteczkową.
d) krystaliczną.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9. Płyn hamulcowy to materiał:

a) inżynierski.
b) pomocniczy.
c) eksploatacyjny.
d) naturalny.

10. Austenit to struktura stali występująca tylko:

a) w temperaturach wyższych od 727

b) w temperaturach niższych od 727

c) z ferrytem.
d) z żelazem Fe

11. Celem wyżarzania, w przeważającej liczbie przypadków jest:

a) rozdrobienie struktury.
b) uzyskanie struktury gruboziarnistej.
c) uzyskanie struktury włóknistej.
d) zwiększenie wytrzymałości.

12. Masa formierska to mieszanina przede wszystkim:

a) piasku i gliny.
b) piasku i sadzy.
c) piasku i siarki.
d) piasku i żużla.

13. Formy odlewnicze piaskowe po wykonaniu odlewu:

a) magazynuje się celem powtórnego użycia.
b) regeneruje się celem powtórnego użycia.
c) niszczy się podczas wybijania odlewu.
d) przecina się celem wyjęcia odlewu.

14. Ulepszanie cieplne to:

a) wyżarzanie szczególnie dokładne.
b) hartowanie i wyżarzanie.
c) hartowanie i odpuszczanie.
d) hartowanie i odprężanie.

15. Cyjanowanie to proces równoczesnego:

a) nawęglania i wyżarzania.
b) nawęglania i azotowania.
c) nawęglania i hartowania
d) nawęglania i ulepszania cieplnego.

16. W oznaczeniu stali „St3SX” symbol „S” oznacza, że:

a) jest to stal o określonej zawartości siarki.
b) jest to stal do odlewania.
c) jest to stal spawalna.
d) jest to stal stopowa.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17. Najlepsze blachy do tłoczenia elementów nadwozi oznacza się symbolem:

a) B
b) SB.
c) SSB.
d) USB.

18. Żeliwa używa się do odlewania kadłubów maszyn ponieważ:

a) jest materiałem tanim, a kadłuby maszyn są z reguły drogie.
b) jest materiałem o bardzo dobrych własnościach skrawających.
c) mają właściwości lejne i tłumiące.
d) jest materiałem bardzo plastycznym.

19. Stopy cyny i ołowiu stosuje się jako:

a) stopy łożyskowe.
b) stopy żaroodporne.
c) lutowia.
d) elektrody do spawania.

20. Żywice poliestrowe stosuje się między innymi do:

a) pokrywania tłoków silnikowych.
b) wykonywania elementów nadwozi.
c) wykonywania foteli w samochodach.
d) produkcji klocków hamulcowych.

21. Fosforanowanie nadwozi ma sens jedynie w przypadku:

a) równoczesnego pokrycia nadwozia farbą podkładową.
b) gdy nie stosuje się farby podkładowej.
c) stosowania blach ocynkowanych.
d) stosowania tworzyw sztucznych.

22. Czyszczenie mechaniczne blach nadwoziowych stosuje się rzadko ze względu na:

a) niską skuteczność czyszczenia.
b) zbyt kosztowne narzędzia.
c) niebezpieczeństwo zmniejszenia jej grubości.
d) zbyt dużą pracochłonność operacji.

23. Poliamidy oznacza się symbolem:

a) ABS.
b) PC.
c) PA.
d) PP.

24. Oporność elektryczna współczesnych klejów do wklejania szyb samochodowych

powinna być wysoka ze względu na:

a) niebezpieczeństwo nadmiernego elektryzowania się nadwozia.
b) wtapianie w szybach samochodowych anten radiowych.
c) niebezpieczeństwo oślepiania podczas jazdy w nocy.
d) konieczność kontrolowanego niszczenia szyby podczas wypadku drogowego.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25. Masę silanową MS można stosować:

a) tylko jako materiał uszczelniający.
b) jedynie po połączeniu blach, jako materiał uszczelniający.
c) jedynie przed połączeniem blach, jako zabezpieczenie antykorozyjne.
d) jako materiał uszczelniający i zabezpieczający antykorozyjnie.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……………………………………………………..

Rozpoznawanie materiałów stosowanych w blacharstwie samochodowym

Zakreśl poprawną odpowiedź

zadania

Odpowiedź

Punktacj

a b c d

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Test 2

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Rozpoznawanie materiałów
stosowanych w blacharstwie samochodowym”

Test składa się z 20 zadań, z których:

− zadania: 1, 3,4, 6, 7, 8, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17 są z poziomu podstawowego,
− zadania: 2, 5, 9, 18, 19, 20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 14 zadań z poziomu podstawowego,

dobry – za rozwiązanie 17 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

bardzo dobry – za rozwiązanie 19 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu
ponadpodstawowego,

Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. b, 3. a, 4. a, 5. d, 6. b, 7. d, 8. a, 9. d, 10. c, 11. a,
12. b, 13. d, 14. c, 15. c, 16. a, 17. c, 18. d, 19. a, 20. b.

Plan testu

zadania

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategori

a celów

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Identyfikować stale na blachy
nadwoziowe

A P c

Dobrać blachy stalowe na nadwozia
samochodowe

C PP b

Scharakteryzować właściwości blach
stalowych na nadwozia

B P a

Identyfikować stale na blachy
nadwoziowe

A P a

Dobrać materiały nieżelazne wg
zastosowania

C PP d

6 Rozróżnić materiały nieżelazne B

Określić rodzaje i oznaczanie tworzyw
sztucznych

B P d

Określić rodzaje i oznaczanie tworzyw
sztucznych

B P a

Dobrać tworzywa sztuczne wg
zastosowania

D PP d

10 Scharakteryzować materiały pomocnicze

11 Scharakteryzować materiały pomocnicze

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Opisać metody kształtowania
właściwości materiałów

C P b

Opisać metody kształtowania
właściwości materiałów

C P d

Określić warunki technologiczne obróbki
cieplnej i cieplno-chemicznej blach

B P c

Scharakteryzować sposoby zapobiegania
korozji

B P c

Scharakteryzować sposoby zapobiegania
korozji

B P a

Scharakteryzować sposoby zapobiegania
korozji

B P c

Zaplanować procesy przygotowania
blach w pracach blacharskich

C PP d

19 Dobrać materiały blacharskie

20 Dobrać materiały blacharskie

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu w zgodzie z wewnątrzszkolnym

systemem oceniania.

na udzielanie odpowiedzi.

8. Postaraj się stworzyć atmosferę spokoju i powagi podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mające na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.
4. Test zawiera 20 pytań. Wszystkie pytania są to pytania wielokrotnego wyboru i tylko

jedna odpowiedź jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi wstawiając znak „X”,

(w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową),

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego

rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie

testu

masz

min.

Powodzenia

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Do wykonywania wytłoczek blacharskich używa się:

a) stale narzędziowe.
b) stale o szczególnych właściwościach.
c) stale konstrukcyjne.
d) stale sprężynowe.

2. Blacha kategorii SSB przeznaczona jest na:

a) najtrudniejsze wytłoczki.
b) szczególnie trudne wytłoczki.
c) bardzo trudne wytłoczki.
d) trudne wytłoczki.

3. Twardość blachy głębokotłocznej wynosi (na podstawie tabeli):

a) 57

HRB.

Tabela do zadania 3

b) 55 HRB.
c) 53 HRB.
d) 50 HRB.

4. Na tłumiki samochodowe (patrz rysunek) stosuje się:

a) stale żaroodporne.
b) staliwa.
c) żeliwa.
d) stale łożyskowe.

Rys. do zadania 4

5. Nadwozie szkieletowe nowoczesnych samochodów osobowych wykonuje się:

a) ze stopów miedzi.
b) ze stopów cyny.
c) ze stopów ołowiu.
d) ze stopów aluminium.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. Materiały wymienione w tabeli to:

Tabela do zadania 6

a) mosiądze.
b) brązy.
c) stopy łożyskowe.
d) stopy lutownicze.

7. Polipropylen oznacza się symbolem:

a) PS.
b) PF.
c) PCV.
d) PP.

8. Oznaczenie identyfikacyjne tworzywa sztucznego przedstawionego na rysunku opisuje

symbol:

a) ABS.
b) 207.
c) GM.
d) 90 166 583.

Rys. do zadania 8

9. Na zderzaki samochodowe stosuje się tworzywa sztuczne oznaczone symbolem (patrz

tabela):

Tabela do zadania 9

a) PBTP.
b) PA.
c) ABS.
d) PC.

10. Zaletą masy uszczelniającej poliuretanowej PUR
jest to, że:

a) zawiera rozpuszczalniki organiczne.
b) nie tylko uszczelnia, ale również

zabezpiecza antykorozyjnie.

c) utwardza się na skutek wilgoci

w otaczającym powietrzu.

d) jest odporna na działanie promieni

słonecznych.

11. Kleje do szyb samochodowych powinna cechować:

a) duża sztywność i duża oporność elektryczna.
b) mała sztywność i mała oporność elektryczna.
c) niewielka wytrzymałość mechaniczna.
d) rozciągliwość.

Nazwa Symbol

Akrylonitryl-

Butadien-

Styren

ABS

Poliwęglan PC

Poliamid PA

Polibutyl-

tereftalan

PBTP

Polipropylen PP
Polipropylen

-etylen-

propylen-

dien-

monomer

PP/EPDM

Polifenylen PPO

Ninasycony

polyester,

wzmocnione

włókno
szklane

UP GRF

Lekko

sztywny

poliuretan

PUR

lekko

sztywny

Sztywny PUR

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12. Wyżarzanie normalizujące należy prowadzić (patrz rysunek):

a) poniżej linii GSE.
b) powyżej linii GSE.
c) powyżej linii ABC.
d) poniżej linii A

1,3

13. Ulepszanie cieplne to:

a) hartowanie i odpuszczanie.
b) hartowanie i odpuszczanie niskie.
c) hartowanie i odpuszczanie średnie.
d) hartowanie i odpuszczanie wysokie.

Rys. do zadania 12

14. Podczas usuwania wgnieceń blachy należy ją podgrzać do tzw. temperatury:

a) płynięcia.
b) czerwonego żaru.
c) wiśniowego żaru.
d) niebieskiego żaru.

15. Fosforanowanie to:

a) nakładanie fosforu na wewnętrzne elementy układu wydechowego
b) operacja ochrony czasowej nadwozia.
c) operacja antykorozyjna nadwozia podczas jego produkcji.
d) zabieg pielęgnacyjny nadwozia.

16. Przed zgrzewaniem wytłoczek karoseryjnych zabezpiecza się je antykorozyjnie stosując:

a) cynk w aerozolu.
b) cynę w aerozolu.
c) miedź w proszku.
d) mosiądz w proszku.

17. Korozji chemicznej podlegają w szczególności:

a) blachy nadwozia.
b) elementy wykonane z gumy.
c) elementy układu wydechowego.
d) tworzywa sztuczne.

18. Warunkiem poprawnego przygotowania blach nadwozia pod nałożenie masy

uszczelniającej jest:

a) dokładne dopasowanie wytłoczek.
b) oszlifowanie krawędzi blach.
c) ukształtowanie miejsca połączenia blach.
d) czystość, suchość i odtłuszczenie powierzchni blach.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19. Żywice poliestrowe stosuje się między innymi do:

a) pokrywania tłoków silnikowych.
b) wykonywania elementów nadwozi.
c) wykonywania foteli w samochodach.
d) produkcji klocków hamulcowych.

20. Jako lutowia stosuje się stopy:

a) cyny i ołowiu.
b) aluminium z magnezem.
c) miedzi z cynkiem.
d) miedzi z cyną.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……………………………………………………..

Rozpoznawanie materiałów stosowanych w blacharstwie samochodowym

Zakreśl poprawną odpowiedź

zadania

Odpowiedź Punktacja

a b c

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Berger K. J., Braunheim M., Brennecke E.,. Ehlers H. C., Helms G., Indleekofer D., Janke

H. W, Lemm J., Thiele R.: Budowa pojazdów samochodowych. Cz.I, II. REA, Warszawa
2003

2. Dobrucki W.: Zarys przeróbki plastycznej metali. Śląsk, Katowice 1975
3. Dobrzański L.A.: Metaloznawstwo z podstawami nauki o materiałach. WN-T, Warszawa

1999

4. Dretkiewicz-Więch J.: Technologia mechaniczna-techniki wytwarzania. WSiP, Warszawa

2000

5. Górecki A.: Technologia ogólna-podstawy technologii mechanicznych. WSiP, Warszawa

2007

6. Hutnictwo ogólne. Śląsk, Katowice 1977
7. Kapiński S.: Kształtowanie elementów nadwozi samochodowych. WKiŁ. Warszawa 1996
8. Kozłowski M (red.): Mechanik pojazdów samochodowych – budowa i eksploatacja

pojazdów. Cz. I II III. Vogel Publishing, Wrocław 2000

9. Pawłowski J, Zgorzelski S.: Tłocznictwo. WSiP, Warszawa 1974
10. Poradnik warsztatowca mechanika. WN-T, Warszawa 1981
11. Stawiszyński A.: Ochrona przed korozją. WKiŁ, Warszawa 1984
12. Struzik Cz:. Pracownia techniczna. WSiP, Warszawa 1985
13. Tokarz K. (red.): Mechanik pojazdów samochodowych – techniczne podstawy zawodu,

cz.I, II, III. Vogel Publishing, Wrocław 1997

14. Wojtkun F., Bukała W.: Materiałoznawstwo. WSiP, Warszawa 1999

Czasopisma
15. autoEXPERT. Wyd. Vogel Publishing sp.z o.o,
16. Poradnik serwisowy, nr 3/2002, Wyd. Instalator Polski.

Literatura metodyczna:
17. Baraniak B. (red.): Dobór treści kształcenia zawodowego, tom I. IBE i ITeE, Warszawa,

Radom 1997

18. Dretkiwicz - Więch J.: Technologia mechaniczna – przewodnik dla nauczyciela. WSiP,

Warszawa 2000

19. Figurski J., Symela K. (red.): Modułowe programy nauczania w kształceniu zawodowym.

ITeE, Radom 2001

20. Niemierko B.: Między oceną szkolną a dydaktyką. WSiP, Warszawa 1991
21. Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia. WSiP, Radom 1999
22. Nowacki T.W.: Zawodoznawstwo. ITeE, Radom 2001
23. Oleska A:. Metoda tekstu przewodniego w procesie kształcenia w liceum technicznym..

WODN, Łódź 1995

24. Symela K. (red.): Zarys metodologii konstruowania modułowego programu nauczania dla

zawodu. KOWEZiU, Warszawa 2002

25. Szlosek F.: Wstęp do dydaktyki przedmiotów zawodowych. ITeE, Radom 1995