Oferta dla dyrektorów szkół i placówek profilaktyka narkomanii dopalacze

MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ

Profilaktyka

ywania nowych narkotyków tzw. dopalaczy przez młodzie

Oferta działa

profilaktycznych adresowanych

dyrektorów szkół, kadry pedagogicznej, rodziców, uczniów oraz organów

prowadz

cych

przygotowana przez:

Główny Inspektorat Sanitarny

Komend

Główn

Policji

Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii

rodek Rozwoju Edukacji

Warszawa, marzec 2011 r.

W zwi

zku z rosn

cym zagro

eniem

ycia i zdrowia dzieci i młodzie

y, wynikaj

cym

z coraz powszechniejszej dost

pno

ci do substancji o działaniu psychoaktywnym,

potocznie nazywanych „dopalaczami", na pocz

tku pa

dziernika 2010 r. Minister

Edukacji Narodowej Pani Katarzyna Hall zwróciła si

z apelem o:

- przeanalizowanie realizowanego przez szkoły i placówki programu profilaktyki
i ewentualne dostosowanie jego tre

ci do zagro

zwi

zanych z za

ywaniem

„dopalaczy";
- wł

czenie tej tematyki w tre

ci zaj

ęć

realizowanych z uczniami;

- przygotowanie i przeprowadzenie spotka

i rozmów z rodzicami uczniów, które

pomog

im w poznaniu problemu oraz wskazywanie im miejsc, w których mog

uzyska

dodatkowe informacje.

Nawi

zuj

c do tego apelu Ministerstwo Edukacji Narodowej przekazuje dyrektorom

szkół i placówek systemu o

wiaty materiał zawieraj

cy propozycje działa

w zakresie

profilaktyki narkomanii, w tym u

ywania nowych narkotyków tzw. dopalaczy przez

młodzie

Propozycje zostały przygotowane przez Główny Inspektorat Sanitarny, Komend

Główn

Policji, Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii oraz O

rodek Rozwoju

Edukacji. Mog

one słu

stwu dyrektorom szkół i placówek w podejmowaniu

działa

z zakresu profilaktyki narkomanii w ramach szkolnego programu

profilaktyki.

Niniejsze opracowanie ma stanowi

pomoc dla Pa

stwa dyrektorów szkół i placówek

oraz dla nauczycieli. Nale

y mie

nadziej

e znajd

stwo w nim przydatne tre

ci,

które b

dzie mo

na wykorzysta

w codziennej pracy.

Materiał zawarty w cz

ęś

ci pierwszej mo

e pomóc nauczycielom w przygotowywaniu

spotka

z rodzicami i uczniami, mo

e wzbogaci

ich warsztat pracy, a skorzystanie

z przedstawionych tam propozycji pozwoli na skuteczniejsze oddziaływanie
wychowawcze. Nale

y podkre

e nauczyciel w podejmowaniu tych zada

nie musi

zdany tylko na własne siły. Wskazane jest wykorzystanie wsparcia ze strony

wyspecjalizowanych słu

b i instytucji, których oferty zostały przedstawione w cz

ęś

pierwszej opracowania.

W cz

ęś

ci drugiej zamieszczone zostały adresy stron internetowych, na których rodzice

mog

znale

źć

informacje o zagro

eniach, jakie stanowi

dla ich dzieci substancje

psychoaktywne („dopalacze”) oraz scenariusze spotka

z rodzicami.

ęść

trzecia – dotyczy propozycji działa

skierowanych do uczniów. Tu równie

podane s

przykłady działa

podejmowanych przez instytucje powołane do

wspierania nauczycieli (szkoły) w realizacji zada

z zakresu profilaktyki narkomanii.

Prezentowane opracowanie nie byłoby pełne, gdyby nie zawierało tre

ci dotycz

cych

organów prowadz

cych szkoły i placówki o

wiatowe. Znajduj

one w cz

ęś

czwartej.

Ka

da z omawianych cz

ęś

ci zawiera cztery elementy oferty przygotowanej przez

Głównego Inspektora Sanitarnego, Komend

Główn

Policji, Krajowe Biuro ds.

Przeciwdziałania Narkomanii oraz O

rodek Rozwoju Edukacji.

W cz

ęś

ci V – przedstawione zostały działania wspieraj

ce i monitoruj

ce dyrektorów

szkół i placówek przez Ministerstwo Edukacji Narodowej.
W uzupełnieniu zamieszczone zostały informacje dotycz

ce identyfikacji omawianego

problemu oraz obowi

zuj

ce regulacje prawne.

Niniejsza publikacja została równie

zamieszczona na portalu Scholaris oraz na

stronie internetowej Ministerstwa Edukacji Narodowej w zakładce Uczniowie i rodzice

w cz

ęś

ci Profilaktyka problemów dzieci i młodzie

OFERTA DLA

RADY PEDAGOGICZNEJ i INNYCH PRACOWNIKÓW SZKOŁY

GŁÓWNY INSPEKTORAT SANITARNY (GIS)

1. Strony internetowe GIS na których znajduj

ne informacje dotycz

zachowa

zdrowotnych młodzie

y w Polsce, w tym problematyka z zakresu profilaktyki

ywania nowych narkotyków.

www.gis.gov.pl

www.stacjazdrowia.gov.pl

2. Główny Inspektorat Sanitarny zakupił Mobilne Punkty Edukacyjne (w pakiecie 19
minutowy film edukacyjny nt. nowych narkotyków), którymi dysponuj

wojewódzkie

stacje sanitarno-epidemiologiczne (16).
Istnieje mo

liwo

ść

podj

cia współpracy z Pa

stwow

Inspekcj

Sanitarn

–

jednostkami terenowymi przy organizacji szkole

dla dyrektorów szkół oraz kadry

pedagogicznej na terenie całego kraju.

3. W wojewódzkiej i powiatowej stacji sanitarno-epidemiologicznej szkoła mo

uzyska

film edukacyjny (czas trwania 19 minut).

Film przeznaczony jest dla nauczycieli, rodziców i uczniów. Zawarte w nim elementy –
wywiady z lekarzami toksykologami, terapeutami oraz młodymi osobami u

ywaj

cymi

nowe narkotyki – maj

na celu podniesienie

wiadomo

ci nauczycieli, rodziców

i uczniów na temat skutków zdrowotnych i społecznych u

ywania tych substancji.

Dotarcie do młodego człowieka najskuteczniejsze jest przez przykłady, dlatego relacje
osób za

ywaj

cych narkotyki s

motywem przewodnim filmu. Przekaz zbudowany jest

przede wszystkim na kanwie prze

i do

wiadcze

młodych chłopców uzale

nionych

od substancji psychoaktywnych.

4. Wojewódzkie i powiatowe stacje sanitarno-epidemiologiczne dysponuj

spotem

telewizyjnym (o długo

ci 40 sek.) gotowym do emisji we wszystkich stacjach

telewizyjnych. Spot przeznaczony jest przede wszystkim do emisji w regionalnych
stacjach telewizyjnych. Spot oraz film mo

na wykorzysta

podczas zaj

ęć

edukacyjnych

lub zamie

na stronie internetowej placówki lub instytucji.

Szczegółowych informacji udzielaj

wła

ciwe terenowe wojewódzkie i powiatowe stacje

sanitarno-epidemiologiczne.

5. Bezpłatna infolinia Pa

stwowej Inspekcji Sanitarnej: 800 060 800

Infolinia daje mo

liwo

ść

szybkiego zgłaszania do wojewódzkich stacji sanitarno –

epidemiologicznych informacji o oferowaniu dopalaczy i uzyskania wszelkiej pomocy
w zakresie bezpiecze

stwa zdrowotnego.

6. Wojewódzkie i powiatowe stacje sanitarno-epidemiologiczne mog

wspiera

szkoły

w organizacji szkole

dla pracowników.

Szczegółowych informacji udzielaj

wła

ciwe terenowe wojewódzkie i powiatowe stacje

sanitarno-epidemiologiczne.

KOMENDA GŁÓWNA POLICJI (KGP)

1. Strony internetowe jednostek organizacyjnych Policji na których znajduj

informacje dotycz

ce problematyki nowych narkotyków.

www.policja.pl

www.zyjbezpiecznie.policja.pl

Strona

www.zyjbezpiecznie.policja.pl

zawiera:

- informacje dotycz

ce przeciwdziałania ró

nym formom patologii,

- porady dotycz

ce problemu narkomanii.

2. KGP - opracuje materiały informacyjne dotycz

ce problematyki nowych narkotyków

dla policjantów, które zostan

zamieszczone na stronie internetowej Biura Prewencji

KGP.

3. Mo

liwo

ść

udziału policjantów ds. nieletnich i profilaktyki lub policjantów ds.

prewencji kryminalnej z komend powiatowych, miejskich, rejonowych i z komisariatów
na spotkaniach z nauczycielami, wychowawcami, pedagogami nt. zagro

zwi

zanych z u

ywaniem nowych narkotyków oraz odpowiedzialno

ci karnej nieletnich

wynikaj

cych z przepisów ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, kodeksu karnego,

ustawy o post

powaniu w sprawach nieletnich.

4. Jednostki organizacyjne Policji maj

swoje strony internetowe, na których znajduj

;

- adresy poszczególnych jednostek Policji,
- kontakt do osób zajmuj

cych si

problematyk

nieletnich i prewencj

kryminaln

- informacje o prowadzonych działaniach profilaktycznych, kampaniach; porady
skierowane do ró

nych grup odbiorców.

Kontakt do jednostek organizacyjnych Policji mo

na znale

źć

poprzez stron

www.info.policja.pl/portal/Jednostki_Policji

KRAJOWE BIURO DS. PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII (KBPN)

1. Strony internetowe na których znajduj

ne informacje dotycz

ce zachowa

zdrowotnych młodzie

y w Polsce, w tym problematyki nowych narkotyków oraz ró

nych

formy pomocy.

www.narkomania.gov.pl

www.dopalaczeinfo.pl

www.kbpn.gov.pl

2. Strona Krajowego Biura Przeciwdziałania Narkomanii

www.kbpn.gov.pl

zawiera

kompendium

wiedzy

narkotykach

narkomanii

pod

adresem

http://www.kbpn.gov.pl/o_narkotykach_i_inarkomanii.htm?id=111489

3. Mo

liwo

ść

skorzystania z informacji dost

pnej w Antynarkotykowym Telefonie

Zaufania Narkotyki – Narkomania 801 199 990 (od 16:00 do 21:00).

4. KBPN we współpracy z Ministerstwem Zdrowia opracowało ulotki dla rodziców
Nasze dzieci i zagro

enia. Ulotka zawiera w pigułce informacje nt. dopalaczy.

Jest

dost

pna

pobrania

stronie

KBPN

pod

adresem

http://www.kbpn.gov.pl/portal?id=885171

5. KBPN we współpracy z O

rodkiem Rozwoju Edukacji opracował scenariusz

spotkania z rodzicami w szkole pt. „Nowe zagro

enie – Dopalacze”. Scenariusz

zamieszczony jest na stronie KBPN

www.kbpn.gov.pl

i dost

pny do pobrania pod

adresem http://www.kbpn.gov.pl/wydawnictwa_on_line.htm?id=110707
oraz stronie ORE.

www.ore.edu.pl

6. Strona KBPN dedykowana problematyce dopalaczy

www.dopalaczeinfo.pl

zawiera

rzetelnie informacje o dopalaczach.

7.

Strona

Poradni

internetowej

zleconej

finansowanej

przez

KPPN

www.narkomania.org.pl

Poprzez e - Poradni

istnieje mo

liwo

ść

skorzystania z:

- anonimowych porad specjalistów: lekarza, prawnika i psychologa,
- bazy o

rodków pomocowych,

- wykazu aktów prawnych dotycz

cych narkomanii,

- fachowych artykułów dla specjalistów i rodziców,
- przegl

du ksi

ąż

ek i czasopism dotycz

cych problemu narkotykowego

8. Publikacja b

ca scenariuszem krótkiego programu profilaktycznego dla uczniów

szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych „Smak

ycia – czyli debata o dopalaczach”.

9. Baza programów w zakresie profilaktyki narkomanii spełniaj

cych kryteria jako

w ramach systemu rekomendacji

dost

pna na stronie KBPN pod adresem

http://www.kbpn.gov.pl/portal?id=105944

10. Lista placówek profilaktyki i terapii uzale

nie

dost

pna jest na stronie

http://www.kbpn.gov.pl/portal?id=110979

Istnieje mo

liwo

ść

nawi

zania kontaktu z terapeutami.

11. Dane kontaktowe wojewódzkich ekspertów ds. informacji o narkotykach
i narkomanii dost

pne s

na stronie Centrum Informacji o Narkotykach i Narkomanii

KBPN pod adresem

http://www.cinn.gov.pl/portal?id=146436

Dodatkowych informacji udziela: sekretariat KBPN
Anna Szczepa

ska tel: (22) 641 15 01

RODEK ROZWOJU EDUKACJI (ORE)

1. Strony internetowe, na których znajduj

ne informacje dotycz

ce promocji

zdrowia oraz zapobiegania ryzykownym zachowaniom młodzie

y, w tym problematyki

nowych narkotyków oraz ró

nych formy pomocy:

www.ore.edu.pl

, w zakładkach Promocja Zdrowia w Szkole

oraz Wychowanie

i Profilaktyka. Strona posiada hiperł

cze ze stron

Internetowego Centrum Zasobów

Edukacyjnych MEN

www.scholaris.pl

System Rekomendacji Programów Profilaktycznych i Promocji Zdrowia Psychicznego,

uwzgl

dnia problematyk

przeciwdziałania narkomanii, w oparciu o kryteria europejskiego

programu European Drug Demand Reduction Action (EDDRA Europejskie Działania
Ograniczaj

ce Popyt na Narkotyki). Umo

liwia ocen

i selekcj

programów profilaktycznych

w oparciu o kryteria dobrej jako

ci. Do systemu rekomendacji mo

na zgłasza

programy, które

co najmniej rok realizowane i maj

przeprowadzon

ewaluacj

2. Materiały informacyjne i edukacyjne:
E - poradnik „Profilaktyka uzale

nie

w szkole”, jest zbiorem podstawowej, ogólnej

wiedzy o profilaktyce uzale

nie

oraz podpowiedzi

metodologiczn

, jak planowa

działania profilaktyczne w szkole, w ramach szkolnego programu profilaktyki.
W materiałach m.in. artykuł pt.: „ Zagro

enia zwi

zane z dopalaczami”, przedstawiaj

informacje o nowych narkotykach i wynikach bada

epidemiologicznych. Zamieszczony

na stronie

www.ore.edu.pl

w zakładce Wychowanie i Profilaktyka.

3. Scenariusz Spotkania z rodzicami w szkole. Nowe zagro

enie – „Dopalacze”,

przygotowany we współpracy z KBPN.
Celem spotkania jest uwra

liwienie rodziców na nowe zagro

enie jakim s

nowe

narkotyki, tzw. „dopalacze”, oraz dostarczenie podstawowych informacji o tych

rodkach psychoaktywnych.

nym celem spotkania jest równie

ukazanie rodzicom czynników chroni

cych

dziecko przed u

ywaniem narkotyków, w tym wyra

anie stanowczej dezaprobaty,

prowadzenie rozmów z dzieckiem na temat zagro

wynikaj

cych z u

ywania nowych

narkotyków oraz troskliwej kontroli dziecka.

4. Bank programów profilaktycznych spełniaj

cych kryteria dobrej jako

ci.

Zamieszczone w Banku programy zostały poddane ewaluacji. Programy mog

wykorzystane przy realizacji działa

profilaktycznych w szkole lub placówce.

Samorz

dy cz

sto w ramach Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwi

zywania

Problemów Alkoholowych lub Gminnego Programu Zapobiegania Narkomanii finansuj

programy profilaktyczne realizowane w szkołach i placówkach zamieszczone w Banku,
gdy

kieruj

ich skuteczno

. Nale

żą

do nich miedzy innymi:

Program „Szkolna Interwencja profilaktyczna”, który jest adresowany

bezpo

rednio

do rad pedagogicznych i nauczycieli ze szkół podstawowych,

gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. Słu

y przede wszystkim przygotowaniu rad

pedagogicznych/nauczycieli do podejmowania działa

interwencyjnych wobec uczniów

gaj

cych po substancje psychoaktywne (nikotyna, alkohol, narkotyki, dopalacze).

Interwencja mo

e by

stosowana w momencie podejrzenia lub ujawnienia faktu

eksperymentowania przez ucznia z substancjami psychoaktywnymi i prowadz

przeszkoleni nauczyciele lub pedagodzy szkolni.
Program „Szkolna Interwencja profilaktyczna” powinien by

realizowany we współpracy

z rodzicami ucznia. Nauczyciel prowadz

cy interwencj

przekazuje rodzicom wa

informacje na temat kontaktu dziecka z narkotykami i zwi

zanych z tym zagro

wspiera ich i zawiera z nimi i z uczniem kontrakt. Kontrakt zobowi

zuje ucznia do

zaniechania u

ywania

rodków odurzaj

cych, a rodziców i nauczyciela do wspólnego

monitorowania post

powania dziecka.

ORE organizuje kursy dla instruktorów programu. Instruktorzy w poszczególnych
województwach s

przygotowani do szkolenia nauczycieli.

Lista przeszkolonych instruktorów w poszczególnych województwach znajduje si

stronach ORE:

www.ore.edu.pl

, w zakładce Programy.

Program „Szkoła dla Rodziców i Wychowawców”.

Program ma na celu dostarczy

wiedz

z zakresu funkcjonowania psychospołecznego

dziecka, tak

w okresie dojrzewania, i umo

liwia podniesienie kompetencji

wychowawczych rodziców i nauczycieli, a w tym budowania prawidłowych relacji,
stawiania dziecku granic, zdrow

kontrol

, wzmacniania prawidłowych zachowa

i wygaszania nieprawidłowych.

III cz

ęść

programu pt. „Nastolatek” przeznaczona jest dla rodziców i wychowawców

młodzie

y w wieku dojrzewania. Porusza problem kontaktu z narkotykami

i przygotowuje dorosłych do prowadzenia rozmów na ten temat z nastolatkami.
ORE prowadzi seminaria dla wojewódzkich koordynatorów oraz kursy dla
bezpo

rednich realizatorów.

Na stronie

www.ore.edu.pl

w zakładce Programy dost

pna jest lista 54 edukatorów

i 600 przeszkolonych realizatorów w podziale na województwa:
Realizatorzy prowadz

grupy warsztatowe dla nauczycieli i rodziców, natomiast

edukatorzy szkol

kolejnych realizatorów na terenie swojego województwa.

Program „Golden Five”

przeznaczony jest dla nauczycieli gimnazjum, zwłaszcza

wychowawców I klas, a tak

e dla uczniów. Przygotowuje wychowawców do wspierania

procesu adaptacji młodzie

y w nowej szkole. Efektywne wsparcie na pocz

tku

edukacji w gimnazjum zmniejsza liczb

problemów wychowawczych w nast

pnych

klasach.
W czasie szkolenia nauczyciele poszerzaj

praktyczne umiej

tno

ci w obszarach:

- prowadzenia działa

integracyjnych w klasie,

- sprawnego zarz

dzania klas

- budowania dobrych relacji z uczniami,
- tworzenia dobrego klimatu w klasie,
- reagowania na problemy uczniów, udzielania wsparcia w prze

ywanych trudno

ciach,

- budowania dobrych relacji z rodzicami, by zach

ich do współpracy ze szkoł

- indywidualizacji podej

cia w nauczaniu, by zwi

kszy

motywacj

uczniów do nauki.

ORE realizuje kursy dla instruktorów. Na stronie

www.ore.edu.pl

w zakładce Programy

jest dost

pna lista przeszkolonych instruktorów w poszczególnych województwach,

którzy mog

szkoli

nauczycieli na swoim terenie:

Dodatkowych informacji udzielaj

- Koordynatorzy lub instruktorzy wy

ej wymienionych programów, których wykaz

w podziale na województwa wraz danymi do kontaktu znajduje si

na stronie

www.ore.edu.pl

, w zakładce Programy.

- Pracownia Wychowania i Profilaktyki: tel: (22) 825 44 51
Joanna Szyma

ska tel. wew. 106; e-mail:

joanna.szymanska@ore.edu.pl

;

Dorota Macander tel. wew. 105; e-mail:

dorota.macander@ore.rdu.pl

;

Maria Talar tel. wew. 116; e-mail:

maria.talar@ore.edu.pl

;

OFERTA DZIAŁA

SKIEROWANYCH

DO RODZICÓW W PROBLEMATYCE NOWYCH NARKOTYKÓW

tzw. DOPALACZY

GŁÓWNY INSPEKTORAT SANITARNY (GIS)

1. Strony internetowe GIS na których znajduj

ne informacje dotycz

zachowa

zdrowotnych młodzie

y w Polsce, w tym profilaktyki u

ywania nowych

narkotyków.

www.gis.gov.pl

www.stacjazdrowia.gov.pl

2. Film edukacyjny (czas trwania 19 minut) – do wykorzystania na spotkaniach
z rodzicami.
Film przeznaczony jest zarówno dla rodziców oraz nauczycieli i uczniów. Zawarte
w nim elementy – wywiady z lekarzami toksykologami, terapeutami oraz młodymi
osobami u

ywaj

cymi nowe narkotyki – maj

na celu podniesienie

wiadomo

rodziców, nauczycieli i uczniów na temat skutków zdrowotnych i społecznych u

ywania

tych substancji. Film oparty jest na relacjach młodych ludzi uzale

nionych

od narkotyków.
Szczegółowych informacji udzielaj

wła

ciwe terenowe wojewódzkie i powiatowe stacje

sanitarno-epidemiologiczne.

KOMENDA GŁÓWNA POLICJI (KGP)

1. Strony internetowe jednostek organizacyjnych Policji na których znajduj

informacje dotycz

ce zachowa

naruszaj

cych porz

dek prawny przez młodzie

w Polsce, w tym problematyki dotycz

cej nowych narkotyków.

www.policja.pl / zakładka: Biuro Prewencji,

www.zyjbezpiecznie.policja.pl

liwo

ść

zorganizowania spotkania z rodzicami z udziałem przedstawiciela policji z:

- Komendy Powiatowej Policji (KPP),
- Komendy Miejskiej Policji (KMP),
- Komendy Rejonowej Policji (KRP).

KRAJOWE BIURO DS. PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII (KBPN)

1. Strony internetowe na których znajduj

ne informacje dotycz

ce zachowa

zdrowotnych młodzie

y w Polsce, w tym problematyki nowych narkotyków oraz ró

nych

formy pomocy:

www.narkomania.gov.pl

www.dopalaczeinfo.pl

www.kbpn.gov.pl

Strona Krajowego Biura

www.kbpn.gov.pl

- Kompendium wiedzy o narkotykach

i narkomanii.
2.

Strona

Krajowego

Biura

dedykowana

problematyce

dopalaczy

www.dopalaczeinfo.pl.

Strona zawiera rzetelnie informacje o dopalaczach.

3. Strona Poradni internetowej zleconej i finansowanej przez Krajowe Biuro

www.narkomania.org.pl

Poprzez e-Poradni

istnieje mo

liwo

ść

skorzystania z anonimowych porad

specjalistów (lekarza, prawnika i psychologa).
Strona zawiera ponadto:
-baz

rodków pomocowych,

- wykaz aktów prawnych dotycz

cych narkomanii

- przegl

d literatury fachowej dotycz

cej narkomanii, w tym zagro

zwi

zanych

z dopalaczami.
4. Telefon zaufania prowadzony przez Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii
pod numerem 801 – 199 – 990.
5. Ulotka dla rodziców „Nasze dzieci i zagro

enia. Dopalacze-wypalacze” – wydana w

ramach Kampanii Ministra Zdrowia i KBPN i dost

pna do pobrania na stronie KBPN

pod adresem

http://www.kbpn.gov.pl/portal?id=885171

Ulotka mo

e by

wykorzystana podczas spotka

edukacyjnych z rodzicami w szkole.

6. Do wykorzystania scenariusz spotkania z rodzicami na temat dopalaczy pn. „Nowe
zagro

enia – dopalacze”, dost

pny na stronie:

http://www.kbpn.gov.pl/wydawnictwa_on_line.htm?id=110707

7. W 2011 r. planowane jest przeprowadzenie przez KBPN edukacyjno-informacyjnej
kampanii społecznej po

conej zmianie przekona

normatywnych zwi

zanych

z u

ywaniem substancji odurzaj

cych – skierowanej do młodzie

y i rodziców.

Dodatkowych informacji udziela:
sekretariat KBPN Anna Szczepa

ska

tel: (22) 641 15 01

RODEK ROZWOJU EDUKACJI (ORE)

1. Strony internetowe, na których znajduj

ne informacje

i materiały dotycz

kompetencji wychowawczych rodziców, zapobiegania ryzykownym zachowaniom
młodzie

y, w tym problematyki nowych narkotyków oraz ró

nych formy pomocy:

www.ore.edu.pl

w zakładce Wychowanie i Profilaktyka. Strona ORE poł

czona jest

hiperł

czem ze stron

Internetowego Centrum Zasobów Edukacyjnych MEN

www.scholaris.pl

2. Scenariusz Spotkania z rodzicami w szkole. Nowe zagro

enie – „Dopalacze”,

przygotowany we współpracy z KBPN.
Celem spotkania jest uwra

liwienie rodziców na nowe zagro

enie, jakim s

nowe

narkotyki tzw. „dopalacze”, oraz dostarczenie podstawowych informacji o tych

rodkach

psychoaktywnych.
Wa

nym celem spotkania jest równie

ukazanie rodzicom czynników chroni

cych

dziecko przed u

ywaniem narkotyków, w tym wyra

anie stanowczej dezaprobaty,

prowadzenie rozmów z dzieckiem na temat zagro

wynikaj

cych z u

ywania nowych

narkotyków oraz troskliwej kontroli dziecka.

3. Program „Szkolna Interwencja profilaktyczna” opisany wy

ej powinien by

realizowany we współpracy z rodzicami.
Przeszkolony nauczyciel przekazuje rodzicom wa

ne informacje na temat kontaktu

dziecka z narkotykami i zwi

zanych z tym zagro

, wspiera ich i zawiera z nimi

i z uczniem

kontrakt. Kontrakt zobowi

zuje ucznia do zaniechania u

ywania

rodków

odurzaj

cych, a rodziców i nauczyciela do wspólnego monitorowania post

powania

dziecka.

4. Program „Szkoła dla Rodziców i Wychowawców”. Głównym celem programu jest
podnoszenie kompetencji wychowawczych rodziców i wychowawców, wspieranie ich
w radzeniu sobie w codziennych kontaktach z dzie

mi i młodzie

żą

. Program przyczynia

do budowania silnej wi

zi mi

dzy rodzicami a dzie

mi – najwa

niejszego czynnika

chroni

cego młodzie

przed zachowaniami problemowymi, w tym si

gania

po substancje psychoaktywne.
Na warsztatach pt.„Nastolatek” rodzice ucz

, jak radzi

sobie z problemami wieku

dorastania takimi, jak: młodzie

czy bunt, zachowania ryzykowne nastolatków

(narkotyki, przedwczesny seks), wpływ mediów.
ORE prowadzi szkolenia edukatorów oraz realizatorów programu. Na stronie

www.ore.edu.pl/programy

dost

pna jest lista koordynatorów i przeszkolonych

realizatorów w województwach.

5. Poradnik dla rodziców „Jak kocha

i wymaga

” stworzony w oparciu o program

„Szkoła dla Rodziców i Wychowawców”. Zawiera najwa

niejsze wskazania

wychowawcze i podpowiedzi konkretnych zachowa

rodziców i opiekunów, propozycje

wicze

i materiały do refleksji. W praktyczny sposób uczy wła

ciwego komunikowania

dzieckiem

wzmacniaj

cego

ęź

emocjonaln

wyznaczania

granic

i wprowadzania zdrowych zasad dyscypliny, co zabezpiecza dziecko przed
podejmowaniem

zachowa

ryzykownych,

tym

ywaniem

substancji

psychoaktywnych.
Dost

pny na stronie głównej ORE

www.ore.edu.pl

w zakładce e-poradniki.

Dodatkowych informacji udzielaj

- Koordynatorzy lub instruktorzy wy

ej wymienionych programów, których wykaz

z podziałem na województwa wraz danymi do kontaktu znajduje si

na stronie ORE,

w zakładce Programy.
- Pracownia Wychowania i Profilaktyki: tel: (22) 825 44 51
Joanna Szyma

ska tel. wew. 106; e-mail:

joanna.szymanska@ore.edu.pl

;

Dorota Macander tel. wew. 105; e-mail:

dorota.macander@ore.rdu.pl

;

Maria Talar tel. wew. 116; e-mail:

maria.talar@ore.edu.pl

;

OFERTA DZIAŁA

SKIEROWANYCH

DO UCZNIÓW SZKÓŁ PODSTAWOWYCH, GIMNAZJUM, SZKÓŁ

PONADGIMNAZJALNYCH

W PROBLEMATYCE NOWYCH NARKOTYKÓW

GŁÓWNY INSPEKTORAT SANITARNY (GIS)

1. Strony internetowe GIS na których znajduj

ne informacje dotycz

zachowa

zdrowotnych młodzie

y w Polsce, w tym problematyki u

ywania nowych

narkotyków.

www.gis.gov.pl

www.stacjazdrowia.gov.pl

2.Film edukacyjny (czas trwania 19 minut) - do wykorzystania na zaj

ciach z uczniami.

Zawarte w nim elementy wywiady z lekarzami toksykologami, terapeutami oraz
młodymi osobami u

ywaj

cymi nowe narkotyki maj

na celu ukazanie skutków

zdrowotnych i społecznych u

ywania tych substancji. Film oparty jest przede wszystkim

na relacjach młodych chłopców uzale

nionych od narkotyków.

3. Spot edukacyjny (o długo

ci 40 sek.). Spot przeznaczony jest gównie do emisji w

telewizyjnych stacjach regionalnych.
Szczegółowych informacji udzielaj

- wła

ciwe terenowe wojewódzkie i powiatowe stacje sanitarno-epidemiologiczne.

- Pani Małgorzata Borysiuk - Główny Inspektorat Sanitarny - Departament Promocji
Zdrowia, Biostatystyki i Analiz - Wydział Higieny Dzieci i Młodzie

y - e-mail:

m.borysiuk@gis.gov.pl

KOMENDA GŁÓWNA POLICJI (KGP)

1. Strony internetowe jednostek organizacyjnych Policji na których znajduj

informacje dotycz

ce zachowa

naruszaj

cych porz

dek prawny przez młodzie

w Polsce, w tym problematyki nowych narkotyków.

www.policja.pl

/ zakładka: Biuro Prewencji

www.zyjbezpiecznie.policja.pl

2. Mo

liwo

ść

spotkania przedstawiciela policji z KPP, KMP, KRP, z uczniami w ramach

godziny wychowawczej i innych zaj

ęć

zorganizowanych przez dyrekcj

szkoły.

Nawi

zanie kontaktu z przedstawicielami miejscowej jednostki policji przez

wychowawc

w celu zaproszenia na spotkanie z uczniami.

3. Mo

liwo

ść

nawi

zania współpracy z Impresariatem programu PaT oraz liderami

programu „Profilaktyka a Ty” (PaT) realizowanego przez Zespół Promocji
Bezpiecze

stwa Publicznego Gabinetu Komendanta Głównego Policji. „Profilaktyka

a Ty” (PaT) Program obejmuje: działanie dla rodziców PaT/R (60 min. spotkania
ze spektaklem "Dzwonek"), działanie PaT/M (90 min. spotkania z młodzie

żą

ze spektaklem edukacyjno-profilaktycznym "Blackout") oraz mo

liwo

ść

udziału

w 5-dniowej ogólnopolskiej Akcji edukacyjno-profilaktycznej o nazwie: „Przystanek
PaT".

Program nastawiany jest na zwi

kszanie aktywno

ci młodzie

y w tworzeniu form

artystycznych i działalno

ci na rzecz rówie

ników.

Akcentuje zdrowy i twórczy sposób sp

dzania czasu, bez

rodków psychoaktywnych.

Informacje o Programie s

dost

pne na stronie:

www.pat.policja.gov.pl

; mail:

pat@policja.gov.pl

w tym w zakładce KONTAKT informacje o ogólnopolskim zespole liderów programu Pat
w poszczególnych województwach.

Dodatkowych informacji udziela:

Impresariat programu PaT

pat@policja.gov.pl

tel. (22) 60-117-26

Szef programu Pat: insp. Grzegorz Jach

tel. (22) 60-118-80

KRAJOWE BIURO DS. PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII (KBPN)

1. Strony internetowe na których znajduj

ne informacje dotycz

ce zachowa

zdrowotnych młodzie

y w Polsce, w tym problematyki nowych narkotyków oraz ró

nych

formy pomocy.

www.narkomania.gov.pl

www.dopalaczeinfo.pl

www.kbpn.gov.pl

Strona KBPN dedykowana tematyce dopalaczy

www.dopalaczeinfo.pl

. Strona zawiera

rzetelnie informacje o dopalaczach. Mo

na j

poleca

młodzie

y w miejsce stron

prowadzonych przez dystrybutorów artykułów kolekcjonerskich.
Materiały z tej strony mog

wykorzystane na zaj

ciach z uczniami

2. Strona Poradni internetowej zleconej i finansowanej przez KBPN pod adresem

www.narkomania.org.pl

Poprzez e-poradni

istnieje mo

liwo

ść

skorzystania z anonimowych porad

specjalistów (lekarza, prawnika i psychologa).
Strona zwiera ponadto:
- baz

rodków pomocowych,

- wykaz aktów prawnych dotycz

cych narkomanii

- informacje na temat substancji

3. Telefon Zaufania Narkotyki – Narkomania prowadzony przez Krajowe Biuro
ds. Przeciwdziałania Narkomanii pod numerem 801 – 199 – 990

4. Publikacja b

ca scenariuszem krótkiego programu profilaktycznego dla uczniów

szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych „Smak

ycia – czyli debata o dopalaczach”.

Scenariusz jest dost

pny na stronach KBPN i poł

czony hiperł

czem ze stronami ORE.

5. Pozaszkolny program wczesnej interwencji FreD goes net adresowany do osób
u

ywaj

cych narkotyków w wieku powy

ej 14 lat . Program jest upowszechniany

i wspierany przez KBPN. Realizacj

programu wspieraj

równie

organy jednostek

samorz

dowych w ramach Gminnego Programu Zapobiegania Narkomanii.

6. W 2011 r. planowane jest przeprowadzenie przez KBPN edukacyjno-informacyjnej
kampanii społecznej po

conej zmianie przekona

normatywnych zwi

zanych

z u

ywaniem substancji odurzaj

cych – skierowanej do młodzie

y i rodziców.

7. Lista placówek i certyfikowanych realizatorów programu FreD dost

pna jest

na stronie Krajowego Biura

www.kbpn.gov.pl

Dodatkowych informacji udziela: Kierownik Działu Realizacji Zada

Profilaktyczno-

Rehabilitacyjnych Anna Radomska (22) 641 15 01

RODEK ROZWOJU EDUKACJI (ORE)

1. Strony internetowe, na których znajduj

ne informacje dotycz

zapobiegania ryzykownym zachowaniom młodzie

y, w tym problematyki nowych

narkotyków, oraz ró

nych formy pomocy:

www.ore.edu.pl

zakładka Wychowanie

i Profilaktyka. Podobnie strona internetowa

www.scholaris.pl

zawiera wa

ne informacje.

2.Wobec uczniów si

gaj

cych po substancje psychoaktywne (alkohol, papierosy,

narkotyki, w tym tzw. dopalacze), wychowawca mo

e zastosowa

metod

„Szkolnej

Interwencji profilaktycznej”.
Celem metody jest zapobieganie dalszemu u

ywaniu substancji psychoaktywnych

przez ucznia, poprzez podejmowanie przez szkoł

działa

interwencyjnych

nastawionych na udzielenie pomocy oraz wsparcia, z udziałem rodziców.

3. Program „Golden Five”
Program przeznaczony dla klas I szkół gimnazjalnych. Jego celem jest udzielanie
skutecznego wsparcia uczniom w procesie adaptacji w nowej szkole poprzez:
- integracj

klasy,

- popraw

klimatu klasy,

- wspomaganie osi

gni

ęć

szkolnych uczniów,

- wyposa

anie uczniów w kluczowe umiej

tno

yciowe.

Realizacja Programu przyczynia si

do zmniejszania trudno

ci uczniów z adaptacj

Zmniejsza wyst

powanie zachowa

problemowych.

Dodatkowych informacji udzielaj

- Koordynatorzy, instruktorzy lub realizatorzy wy

ej wymienionych programów których

wykaz w podziale na województwa wraz danymi do kontaktu znajduje si

na stronie

ORE, w zakładce Programy.
- Pracownia Wychowania i Profilaktyki: tel: (22) 825 44 51
Joanna Szyma

ska tel. wew. 106; e-mail:

joanna.szymanska@ore.edu.pl

;

Anna Borkowska tel. wew. 128; e-mail:

anna.borkowska@ore.edu.pl

;

Dorota Macander tel. wew. 105; e-mail:

dorota.macander@ore.edu.pl

;

Maria Talar tel. wew. 116; e-mail:

maria.talar@ore.edu.pl

;

OFERTA DZIAŁA

SKIEROWANYCH DO ORGANÓW PROWADZ

CYCH SZKOŁY I

PLACÓWKI W PROBLEMATYCE DOPALACZY

GŁÓWNY INSPEKTOR SANITARNY (GIS)

liwo

ść

nawi

zania współpracy z wojewódzkimi i powiatowymi stacjami sanitarno-

epidemiologicznymi, w zakresie organizowania działa

w ramach profilaktyki u

ywania

przez młodzie

nowych narkotyków oraz innych działa

zwi

zanych z promocj

zdrowia, w tym kampanii społecznych,

Mo

liwo

ść

nawi

zania

cisłej współpracy w nadzorze nad sieci

sklepów

prowadz

cych sprzeda

tzw. dopalaczy.

Szczegółowych informacji udzielaj

wła

ciwe terenowe wojewódzkie i powiatowe stacje

sanitarno-epidemiologiczne.

KOMENDA GŁÓWNA POLICJI (KGP)

liwo

ść

udziału przedstawicieli jednostek organizacyjnych Policji zajmuj

cych si

problematyk

nieletnich lub prewencji kryminalnej w organizowanych przez samorz

lub organizacje społeczne itp. działaniach/konferencjach/szkoleniach/spotkaniach
merytorycznych.

W sytuacji planowanych wydarze

/działa

nale

y skontaktowa

z przedstawicielem

lokalnej jednostki organizacyjnej Policji.

KRAJOWE BIURO DS. PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII (KBPN)

Wsparcie merytoryczne KBPN dla organizowanych przez samorz

dy województw

i gmin, w ramach wojewódzkich i gminnych programów przeciwdziałania narkomanii,
konferencji po

conych tematyce dopalaczy

Współpraca z ekspertem wojewódzkim ds. informacji o narkotykach i narkomanii
(powołani w ka

dym województwie zgodnie z art. 9 pkt. 6 ustawy o przeciwdziałaniu

narkomanii, w art.9 pkt 7 wyszczególnione zadania ekspertów).

Mo

liwo

ść

skorzystania z oferty publikacji KBPN kierowanych do samorz

dów:

1. Publikacja – „Zapobieganie Narkomanii w Gminie. Zasady Tworzenia Gminnych

Programów Przeciwdziałania Narkomanii”. Warszawa 2007 KBPN,

2. Raport krajowy 2009. Sytuacja Narkotykowa w Polsce. Warszawa 2009 KBPN,

(w tym rozdział dot. konsumpcji substancji psychoaktywnych przez młodzie

szkoln

– młodzie

2008),

3. ESPAD European School Survey Project on Alkohol and Drug Addiction –

Europejskie badania ankietowe w szkołach.

Dodatkowych informacji udziela: sekretariat KBPN Anna Szczepa

ska (22) 641 15 01

RODEK ROZWOJU EDUKACJI (ORE)

stronie

internetowej

ORE:

www.ore.edu.pl

zakładce

Wychowanie

i Profilaktyka/Programy profilaktyczne, zamieszczony jest Bank informacji
o programach profilaktycznych spełniaj

cych kryteria dobrej jako

ci. Mo

e on słu

pomoc

w wyborze profesjonalnej oferty dla szkół do realizacji w ramach Szkolnego

Programu Profilaktyki.

Bank zawiera przegl

d programów profilaktycznych, które zostały poddane ewaluacji

i jest okre

lona ich skuteczno

ść

W opisie ka

dego programu podane s

informacje o autorach/koordynatorach

programów, głównych celach, adresatach, realizatorach i materiałach dydaktycznych,
a tak

e dane tele-adresowe do ewentualnego kontaktu.

Dodatkowych informacji udzielaj

Pracownia Wychowania i Profilaktyki: tel: (22) 825 44 51
Joanna Szyma

ska tel. wew. 106; e-mail:

joanna.szymanska@ore.edu.pl

;

Anna Borkowska tel. wew. 128; e-mail:

anna.borkowska@ore.edu.pl

;

Dorota Macander tel. wew. 105; e-mail:

dorota.macander@ore.edu.pl

;

DZIAŁANIA WSPIERAJ

CE I MONITORUJ

DYREKTORÓW SZKÓŁ I PLACÓWEK

PRZEZ MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ

Działania wspieraj

1. Działanie
Realizacja otwartego konkursu ofert na realizacj

zadania publicznego w zakresie

profilaktyki uzale

nie

„

YJ z PASJ

!” - programu wspierania uzdolnie

i zdrowego

stylu

ycia dzieci i młodzie

Zadanie w otwartym konkursie ofert realizowane jest w ramach Rz

dowego programu

na lata 2008-2013 „Bezpieczna i przyjazna szkoła”, zgodnie z harmonogramem
wdra

ania programu w 2011 roku, stycze

/luty 2011r.

W wyniku konkursu zostan

wybrane projekty, które uwzgl

dniaj

- aktywno

ść

młodzie

y do podejmowania działa

z zakresu profilaktyki uzale

nie

na rzecz rówie

ników, szkoły i

rodowiska lokalnego (m.in. projekty, programy liderów

młodzie

owych, rówie

niczych doradców itp.),

- propagowanie działa

opartych o zdrowy styl

ycia stanowi

cych alternatywn

form

zachowa

i wyborów młodzie

2. Działanie
Przygotowanie materiałów i publikacji w ramach Rz

dowego programu na lata

2008-2013 „Bezpieczna i przyjazna szkoła”.

Etapy działa

- przygotowanie i wydanie publikacji w ramach wydawnictwa „One s

ród nas” na

temat profilaktyki uzale

nie

, z uwzgl

dnieniem informacji dotycz

cych nowych

narkotyków.

3. Działanie
Przygotowanie pakietu informacyjno-edukacyjnego dla dyrektorów szkół, nauczycieli,
rodziców.

Etapy działa

- zamieszczenie pakietu informacyjno-edukacyjnego na portalu Scholaris, który jest
poł

czony hiperł

czem ze stronami:

www.stacjazdrowia.gov.pl

;

www.policja.pl

www.zyjbezpiecznie.policja.pl

;

www.narkomania.gov.pl

www.dopalaczeinfo.pl

;

www.ore.edu.pl

;

www.ore.edu.pl

- utworzenie na stronie MEN banera, w którym zostan

zamieszczone informacje

dotycz

ce tej problematyki.

Działania Monitoruj

1. Działanie
Wpisanie do podstawowych kierunków realizacji polityki o

wiatowej przez kuratorów

wiaty

roku

szkolnym

2010/2011

monitorowania

Realizacji

działa

profilaktycznych w zakresie przeciwdziałania narkomanii, w tym współpraca
z wyspecjalizowanymi instytucjami oraz wykorzystywanie przygotowanych przez
nie ofert i materiałów.

Przekazanie informacji do kuratoriów o

wiaty.

2. Działanie:

2a. Monitorowanie realizacji działa

prowadzonych w ramach szkolnego programu

profilaktyki w zakresie przeciwdziałania narkomanii, w tym u

ywania przez dzieci

i młodzie

nowych narkotyków.

Monitoring obejmował b

dzie w szczególno

ci pytania:

czy program profilaktyki zawiera tre

ci zwi

zane z zapobieganiem u

ywania

tzw. dopalaczy,

czy tematyka została wł

czona do zaj

ęć

realizowanych z uczniami,

czy zostały przygotowane i przeprowadzone spotkania i rozmowy z rodzicami
uczniów, które pomog

im w poznaniu problemu oraz wskazywanie miejsc,

w których mog

uzyska

dodatkowe informacje.

2b. Przygotowanie ankiety do monitoringu, przesłanie do kuratoriów o

wiaty

i przekazanie wła

ciwym wizytatorom,

2c. Wybór 10% szkół do przeprowadzenia monitoringu (szkoły: podstawowe,
gimnazja, ponadgimnazjalne),

2d. Przygotowanie w O

rodku Rozwoju Edukacji platformy do przeprowadzenia

monitoringu.

Informacje uzupełniaj

ce:

IDENTYFIKACJA PROBLEMU W REGIONIE

Działanie

Etapy działa

Współpraca

dzyresortowa

Terminy

Przygotowanie

Mapy zagro

Mapa zagro

zostanie

przygotowana w oparciu:

o dost

pne statystyki

wszystkich podmiotów
uczestnicz

cych w tym

projekcie

- o dost

pne statystyki

policji dotycz

przest

pczo

ci nieletnich.

- informacje o
hospitalizacji dzieci i
młodzie

y w

poszczególnych grupach
wiekowych i z podziałem
na regiony.

- liczb

sklepów na

terenie
miasta/regionu/rejestry
zamykanych punktów
sprzeda

y dopalaczy.

Ministerstwo Edukacji
Narodowej przy
udziale:

- Komenda Główna
Policji,

- Biuro Informacji
Toksykologicznej w
Szpitalu Praskim
Warszawa,

Konsultant krajowy w
dziedzinie toksykologii,

- Główny Inspektorat
Sanitarny,

- Krajowe Biuro ds.
Przeciwdziałania
Narkomanii jednostka
podległa Ministerstwu
Zdrowia

marzec/kwiecie

2011r.
zbieranie
informacji w
oparciu o
dost

pne

raporty i
statystyki.

2. W oparciu o Map

zagro

, przekazanie do organów prowadz

cych szkoły i placówki (OP)

informacji o zjawisku u

ywania nowych narkotyków przez młodzie

na ich terenie.

Zwrócenie si

z pro

o przekazanie informacji dyrektorom szkół i placówek o podj

cie

nast

puj

cych działa

- konieczno

ci przeprowadzenia szkole

nauczycieli w zakresie problematyki nowych

narkotyków,

- mo

liwo

ci otrzymania pomocy i wsparcia ze strony przedstawicieli policji, wojewódzkich

i powiatowych stacji sanitarno-epidemiologicznych na ich terenie,

- podj

cie współpracy z przedstawicielami władz lokalnych na rzecz przeciwdziałania u

ywania

nowych narkotyków przez młodzie

(współorganizacja szkole

dla dyrektorów i nauczycieli,

zaanga

owanie mediów lokalnych do współpracy),

podj

cie

współpracy

organizacjami

pozarz

dowymi

działaj

cymi

obszarze

przeciwdziałania narkomanii,

- tworzenie lokalnych koalicji na rzecz profilaktyki u

ywania nowych narkotyków przez młodzie

REGULACJE PRAWNE

1. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. Nr 179,

poz. 1485 z pó

n. zm.) wprowadza obowi

zek uchwalania Wojewódzkich

i Gminnych Programów Przeciwdziałania Narkomanii – odpowiednio przez sejmik
województwa lub rad

gminy.

2. Gminne Programy Przeciwdziałania Narkomanii powinny uwzgl

dnia

zadania

własne gminy wymienione w ustawie, kierunki działa

przewidziane do realizacji dla

gmin okre

lone w Krajowym Programie Przeciwdziałania Narkomanii oraz zadania

ogólne z obszaru przeciwdziałania narkomanii okre

lone w art. 2 ust.1 pkt 1-3

ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii.

3. Organy wykonawcze samorz

du województwa i gminy odpowiadaj

przygotowanie

odpowiednich

projektów

programu,

które

powinny

skonsultowane z jego realizatorami, w tym z organami prowadz

cymi szkoły

i placówki systemu o

wiaty w szczególno

ci w zakresie zada

dotycz

cych

profilaktyki narkomanii.

4. Znowelizowana w 2005 roku ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii, zmieniła

przepisy ustawy o wychowaniu w trze

ci i przeciwdziałaniu alkoholizmowi,

wskazuj

c w art. 4¹

ródła finansowania zada

z zakresu profilaktyki narkomanii

z opłat i dochodów z opłat za korzystanie z zezwole

na sprzeda

detaliczn

i hurtow

alkoholu.

Oznacza to,

e działania profilaktyczne w szkołach i placówkach mog

finansowane w oparciu o zadania wpisane w Gminne Programy Przeciwdziałania
Narkomanii i Gminne Programy Profilaktyki i Rozwi

zywania Problemów

Alkoholowych. Dotyczy to szkole

oraz realizacji programów profilaktycznych m.in.

z Banku programów spełniaj

cych kryteria dobrej jako

ci.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Koncepcja pracy i rozwoju szkoły Praktyczne wskazówki dla dyrektorów placówek oświatowych ebook
Koncepcja pracy i rozwoju szkoly Praktyczne wskazowki dla dyrektorow placowek oswiatowych
edukacja koncepcja pracy i rozwoju szkoly praktyczne wskazowki dla dyrektorow placowek oswiatowych j
MICHALKIEWICZ OFERTA DLA SZABESGOJÓW (2)
Język łaciński Podręcznik dla lektoratów szkół wyższych
Zasady powierzenia stanowiska dyrektoraszkoly lub placowki publicznej
Światło dla innych szkół, Ekologia - materiały do zajęć
alkoholizm, Problem narkomani wśród młodzieży w opinii uczniów Zespołu Szkół Zawodowych, Problem nar
prawdziwa wolność oferta dla Ciebie (2)
lista dla dyrektora, W TECZCE N-ELA
Zestaw ćwiczeń doskonalących umiejętności techniczne z koszykówki dla uczniów szkół podstawowych i g
Propozycje metodyczne dla nauczycieli szkół podstawowych, Stentor
profilaktyka narkomani
33 Oferta dla pilota
sprawozdanie dla dyrektora(1), dokumenty nauczyciela

więcej podobnych podstron