Katedra Oczyszczania Wody i

Ś

cieków, Politechnika

Krakowska im. Tadeusza Ko

ś

ciuszki

WARUNKI ODPROWADZANIA ŚCIEKÓW

Wiesława Styka

Katedra Oczyszczania Wody i

Ś

cieków, Politechnika

Krakowska im. Tadeusza Ko

ś

ciuszki

WARUNKI ODPROWADZANIA ŚCIEKÓW

• do urządzeń kanalizacyjnych

• do wód lub do ziemi

Wiesława Styka

PODSTAWA PRAWNA

Ustawa z dnia 27.04.2001 r Prawo ochrony środowiska

(Dz. U. Nr 62, poz. 627 z późniejszymi zmianami) oraz

Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r Prawo wodne (Dz. U. Nr 115, poz. 1229

z późniejszymi zmianami

Odprowadzanie ścieków do urządzeń

kanalizacyjnych

Rozporządzenie Ministra Budownictwa z dnia

14 lipca

2006 (Dz.U.Nr136, poz.964)

w sprawie sposobu realizacji obowiązków dostawców
ś

cieków przemysłowych oraz warunków wprowadzania

ś

cieków do urządzeń kanalizacyjnych

• Sposób realizacji obowiązków dostawców ścieków przemysłowych
• Warunki wprowadzania ścieków do urządzeń kanalizacyjnych, w

tym dopuszczalne wartości wskaźników zanieczyszczeń w ściekach
przemysłowych wprowadzanych do kanalizacji,

• Sposób sprawowania kontroli ilości i jakości

ś

cieków

Uregulowania prawne

dotyczące substancji szczególnie

szkodliwych

• Szczególne korzystanie z wód

Ustawa „Prawo wodne” weszła w życie 01.01.2002 r

Uregulowania prawne

dotyczące substancji szczególnie

szkodliwych

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia

15

grudnia 2008 (Dz.U.Nr229, poz.1538)

zmieniające

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia

10

listopada 2005 (Dz.U.Nr233, poz.1988)

w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla
ś

rodowiska wodnego, których wprowadzanie w

ś

ciekach przemysłowych do urządzeń

kanalizacyjnych wymaga uzyskania pozwolenia
wodno-prawnego

Odprowadzanie ścieków – korzystanie z wód

Prawo wodne definiuje różne rodzaje „korzystania z wód”

Odprowadzanie ścieków oczyszczonych z oczyszczalni może być

zakwalifikowane jako:

• Zwykłe korzystanie z wód – odprowadzanie ścieków z własnego

gospodarstwa, gdy ilość ścieków Q< 5 m

3

/d

•

Szczególne korzystanie z wód (tj. gdy ilość ścieków Q> 5 m

3

/d)

Szczególne

Szczególne

korzystanie z w

korzystanie z w

ó

ó

d wymaga pozwolenia wodno

d wymaga pozwolenia wodno

-

-

prawnego

prawnego

Odprowadzanie ścieków do wód

lub do ziemi

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia

24

lipca 2006 (Dz.U.Nr137, poz.984)

w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy
wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz
w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla
ś

rodowiska wodnego

zmieniające

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia

28

stycznia 2009 (Dz.U.Nr27, poz.169)

Wymagania dotyczące oczyszczania
ś

cieków bytowych i komunalnych

W Rozporządzeniu MŚ uzależnione są od:

• równoważnej liczby mieszkańców RLM, obliczonej na

podstawie

maksymalnego,

ś

redniego

tygodniowego

ładunku zanieczyszczenia wyrażonego wskaźnikiem BZT

5,

,

dopływającego do oczyszczalni w ciągu roku, z
wyłączeniem sytuacji nietypowych, w szczególności
wynikających z intensywnych opadów.

• Wprowadzono pięć zakresów obciążenia oczyszczalni,

wyrażonego RLM

Wartości dobowego ładunku BZT

5

i Q

ś

r.d

dla poszczególnych

zakresów RLM

RLM poniżej

2 000

od 2 000

do 9 999

od 10 000

do 14 999

od 15 000

do 99 999

Powyżej

100 000

Ł

BZT5

,

kg/d

< 120 120 - 599,9

600 - 899,9

900 - 5999,9

> 6000

Q, m

3

/d

q

j

=150

l/MR d

q

j

=200

l/MR d

< 300

< 400

300 -1499,9

400 -1999,8

1500 - 2249,8

2000 - 2999,8

2250 - 15000

3000 - 20000

> 15 000

> 20 000

Odstąpiono od podawania przepustowości oczyszczalni w
odniesieniu do średniodobowego przepływu ścieków Qśr.d, m

3

/d.

Rozporządzenie dopuszcza określenie warunków, jakim muszą
odpowiadać oczyszczone ścieki bytowe i komunalne poprzez podanie:

• najwyższych dopuszczalnych wartości wskaźników zanieczyszczeń

lub

• minimalnego procentu redukcji zanieczyszczeń, określanego w
stosunku do ładunku zanieczyszczeń w ściekach dopływających do
oczyszczalni.

Warunki, jakim muszą odpowiadać
oczyszczone ścieki bytowe i komunalne

W pozwoleniu wodnoprawnym można zastosować

różny

sposób normowania warunków dla ścieków
oczyszczonych odprowadzanych z oczyszczalni.

Ś

cieki bytowe a ścieki komunalne

Ś

cieki komunalne będące ściekami bytowymi wprowadzane do

wód nie powinny zawierać substancji zanieczyszczających w
ilościach przekraczających najwyższe dopuszczalne wartości
wskaźników zanieczyszczeń, które są określone w załączniku
nr 1 do rozporządzenia, lub powinny spełniać minimalny
procent redukcji zanieczyszczeń określony w tym załączniku.

Ś

cieki komunalne: bytowe z domieszką

ś

cieków przemysłowych

Ś

cieki komunalne inne niż ścieki bytowe wprowadzane do wód

nie powinny zawierać substancji zanieczyszczających w
ilościach przekraczających najwyższe dopuszczalne wartości
wskaźników zanieczyszczeń określone w załączniku nr 1 do
rozporządzenia lub powinny spełniać minimalny procent
redukcji zanieczyszczeń określony w tym załączniku, a
pozostałe

substancje

zanieczyszczające

nie

powinny

przekraczać najwyższych dopuszczalnych wartości wskaźników
zanieczyszczeń, które są określone w znaczniku nr 3 do
rozporządzenia.

System limitowania jakości ścieków

Przyjęty system nie uwzględnia chłonności wód odbiornika i nie
wymaga analizy wpływu ścieków oczyszczonych na odbiornik w
przekroju wylotu, przy ustalaniu projektowanej efektywności
oczyszczalni (taka analiza jest wymagana w Raporcie o
oddziaływaniu oczyszczalni na środowisko).

Wprowadzono jednak zastrzeżenie (§ 3):
ś

cieki (bez względu na ich rodzaj) wprowadzane do wód, nie mogą

uniemożliwić prawidłowego funkcjonowania ekosystemów wodnych
i spełnienia przez wody określonych dla nich wymagań
jakościowych, związanych z ich użytkowaniem, wynikającym z
warunków korzystania z wód regionu wodnego.

Najwyższe dopuszczalne wartości wskaźników lub

minimalny procent redukcji zanieczyszczeń przy

RLM

Lp Nazwa

wskaźnika

Jednostka

poniżej

2000

od 2000
do 9 999

od 10000
do 14999

od 15 000
do 99 999

Powyżej

100 000

1. BZT

5

mg O

2

/l

min %

redukcji

40

-

25

lub

70-90

25

lub

70-90

15

lub

90

15

lub

90

2. ChZT

mg O

2

/l

min %

redukcji

150

-

125

lub

75

125

lub

75

125

lub

75

125

lub

75

3. Zawiesina

og.

mg O

2

/l

min %

redukcji

50

-

35

lub

90

35

lub

90

35

lub

90

35

lub

90

4. Azot og.

mg O

2

/l

min %

redukcji

30

4)

15

4)

15

4)

35

5)

15

lub

80

10

lub

85

5. Fosfor og.

mg O

2

/l

min %

redukcji

5

4)

2

4)

2

4)

40

5)

2

lub

85

1

lub

90

wartości z indeksem

4)

- Azot i fosfor

wymagane wyłącznie w ściekach wprowadzanych do jezior i ich

dopływów oraz bezpośrednio do sztucznych zbiorników wodnych
usytuowanych na wodach płynących

wartości z indeksem

5)

Minimalnego procentu redukcji nie stosuje się do ścieków
wprowadzanych do jezior i ich dopływów, bezpośrednio do sztucznych
zbiorników wodnych usytuowanych na wodach płynących oraz do ziemi

Jak czytać tabelę (załącznik nr1)

Ś

cieki z indywidualnych systemów oczyszczania, odprowadzane do wód

- wymagania jak dla oczyszczalni ścieków komunalnych

o RLM poniżej 2000

Oczyszczalnie przydomowe

Ze względu na możliwość normowania minimalnego procentu redukcji
zanieczyszczeń, która określana jest w stosunku do ładunku
zanieczyszczeń

w

ś

ciekach

dopływających

do

oczyszczalni,

rozporządzenie MŚ wprowadza obowiązkowe pomiary ilości ścieków
oraz jakości ścieków surowych i oczyszczonych.

W rozporządzeniu określono:

•

dokładność z jaką należy dokonywać pomiaru przepływu
ś

cieków

•

minimalną liczbę pobieranych w ciągu roku średniodobowych
próbek ścieków surowych i oczyszczonych

(próbki należy pobierać w regularnych odstępach czasu, stale w
tym samym miejscu)

Obowiązkowe pomiary

Obowiązkowe pomiary

RLM

Parametr

poniżej

2 000

od 2 000 do

9 999

od 10 000 do

14 999

od 15 000

do 49 999

Powyżej

50 000

Dokładność
pomiaru natężenia
przepływu

15%

10%

5%

Minimalna

liczba

próbek

średnich

dobowych

3)

4

2

1)

12

4

2)

12

24

Pobór średnich dobowych próbek ścieków oraz pomiary ich
ilości i jakości powinny być dokonywane w regularnych
odstępach czasu, w miejscu, w którym ścieki są wprowadzane
do wód, a jeżeli to konieczne — w innym miejscu
reprezentatywnym dla ilości i jakości tych ścieków:

1) Ścieki przemysłowe - w zakresie szczególnie szkodliwych

substancji zanieczyszczających
określonych w załączniku nr 3 do rozporządzenia w tabeli I —
codziennie;

2) Ścieki przemysłowe w zakresie pozostałych substancji

zanieczyszczających
określonych w załączniku nr 3 do rozporządzenia w tabeli II
— z częstotliwością nie mniejszą niż raz na dwa miesiące.

Wymagania dla zawartości związków organicznych (BZT

5

i ChZT) oraz

zawiesin ogólnych są spełnione wówczas, gdy:

•liczba średnich dobowych próbek ścieków pobranych w ciągu
roku nie

spełniających warunków

dotyczących wartości

stężenia lub procentowej redukcji danego wskaźnika jest nie
większa niż określona w rozporządzeniu (załącznik nr 2).
•próbki średnie dobowe nie mogą wykazywać

znaczących

odchyleń od najwyższych dopuszczalnych wartości: w przypadku
BZT

5

i ChZT większych niż 100%, a w odniesieniu do zawiesin

ogólnych większych niż 150%.

Sposób oceny, czy ścieki oczyszczone
odpowiadają wymaganym warunkom

Jest uzależniona od liczby próbek średnich dobowych pobranych w ciągu
roku:

Liczba średnich dobowych próbek, które mogą
nie spełniać warunków

Lp. Liczba próbek średnich dobowych

pobranych w ciągu roku

Liczba próbek, które mogą nie

spełniać wymaganych warunków

1.

1 - 3

0

2.

4 - 7

1

3.

8 - 16

2

...

17 - 28

3

...

..

...

...

...

....

26

351 - 365

25

Wymagania dla zawartości

azotu ogólnego i fosforu ogólnego

są

spełnione wówczas, gdy:

•Średnie roczne nie przekraczają najwyższych dopuszczalnych
wartości stężenia lub spełniają minimalny procent redukcji

Uwaga !!!
Ustalono minimalną temperaturę 12

0

C w reaktorze biologicznym,

poniżej której nie należy uwzględniać średniodobowych wartości
stężeń azotu ogólnego przy obliczaniu wartości średniej rocznej.

Sposób oceny, czy ścieki oczyszczone
odpowiadają wymaganym warunkom

Bardzo ważne !!!

Rozstrzygnięto jednoznacznie kwestię

istotną

dla wielu

oczyszczalni, związaną ze spełnieniem warunków w okresie
intensywnych opadów.

W okresach zwiększonego dopływu ścieków do oczyszczalni,
przekraczającego dwukrotnie odpływ z oczyszczalni z okresu
bezdeszczowego, występujących przekroczeń nie uwzględnia
się przy ocenie spełniania wymagań.

(§ 8, pkt.6)

Wymagane warunki odnosi się :

• dla BZT

5

i ChZT oraz zawiesin ogólnych - do wartości średnich

dobowych

•dla azotu ogólnego i fosforu ogólnego – do wartości średnich
rocznych

Sposób oceny, czy ścieki oczyszczone
odpowiadają wymaganym warunkom

Wody deszczowe i roztopowe

(z powierzchni szczelnych):

Tereny, z których wody deszczowe muszą być oczyszczane podzielono na
2 grupy:
1.

tereny przemysłowe, składowe, bazy transportowe, porty, centra

miast, parkingi (F> 0,1 ha), drogi ekspresowe, krajowe,
wojewódzkie, powiatowe klasy G

2.

tereny obiektów magazynowania i dystrybucji paliw.

W oczyszczonych ściekach:

- zawartość zawiesin ogólnych < 100 mg/l
- substancji ropopochodnych < 15 mg/l.

Oczyszczania wymaga pierwsza fala ścieków, dopóki natężenie deszczu
nie przekroczy wartości kryterialnej. Oznacza to, że przed każdą
oczyszczalnią wód deszczowych można zainstalować przelew burzowy!!!

Wody deszczowe i roztopowe

(z powierzchni szczelnych):

Odpływ miarodajny (q

miar.

) dla uruchomienia przelewu (zrzutu) zależy od

rodzaju terenu i wynosi:

-

dla terenów zaliczonych do grupy 1: ilość jaka powstaje

z opadów o natężeniu > 15 l/s ha

-

dla terenów zaliczonych do grupy 2: ilość zależy od regionu,
wynika z opadu trwającego 15 min i powtarzającego się jeden raz

w roku, nie mniejsza niż powstająca z opadów o natężeniu 77 l/s ha

Kanalizacja ogólnospławna – przelewy burzowe

Dopuszczalność zrzutów ścieków przelewami burzowymi z
kanalizacji ogólnospławnej:

Przelew spełnia wymagania, jeżeli średnia roczna liczba zrzutów ścieków do odbiornika
nie przekracza 10.

Dla przelewów burzowych wód opadowych zrzucanych do jeziora o ciągłym dopływie
lub odpływie, albo sztucznego zbiornika wodnego, wprowadzono kryterium zaostrzające
- częstość zrzutów nie może być w tym przypadku wyższa niż 5 razy w roku

Określenie „średnia” liczba zrzutów jest istotnym uściśleniem, dotyczącym sytuacji gdy
dysponuje się obserwacją opadów z okresu 10 lat, ponieważ oznacza to, że w roku
mokrym, przy nadzwyczajnym wzroście opadów można dopuścić przekroczenie 10
zrzutów.

Dla sytuacji, w której brak danych obserwacyjnych, dodano alternatywnie drugie
kryterium uwzględniające miarodajne dla zadziałania przelewu, natężenie opadu w
zlewni: q

d

> 6 l/s ha, przy równoczesnym rozcieńczeniu ścieków wodami opadowymi

większym od 1+ 3.

Kanalizacja ogólnospławna – przelewy burzowe

Dla sytuacji, w której brak danych obserwacyjnych, ścieki z przelewów
burzowych mogą być wprowadzane do wód , jeżeli:

•

Kanalizacja doprowadza ścieki do oczyszczalni w aglomeracji o RLM poniżej
100 000

•

Natężenie przepływu w kanalizacji przed przelewem burzowym, wywołane
przez zjawiska opadowe, jest co najmniej czterokrotnie większe (3+1) Q od
ś

redniego natężenia przepływu w tej kanalizacji , w okresach pogody

bezopadowej, określonego dla doby o średniej ilości ścieków dopływających w
ciągu roku do oczyszczalni (Q)

Przelewy burzowe

Ocena spełnienia wymagań

dla zrzutów przez przelewy

(kanalizacji

ogólnospławnej

i

deszczowej)

powinna

być

przeprowadzana na podstawie kontroli eksploatacji urządzeń
oczyszczających, przeprowadzanej co najmniej 2 razy w roku

Jest to zapis mało precyzyjny i raczej trudny do jednoznacznego

wyegzekwowania.

Odprowadzanie ścieków do ziemi

Przewidziano

dwa

przypadki

normowania

warunków

dla

odprowadzania ścieków do ziemi:
Pierwszy przypadek dotyczy: ścieków bytowych, komunalnych, ścieków
pochodzących ze stacji uzdatniania wody, przemysłowych biologicznie
rozkładalnych, wód pochodzących z odwadniania zakładów górniczych
oraz ścieków oczyszczanych w procesie odwróconej osmozy, przy
zachowaniu wymagań, podanych w § 11:
-

ś

cieki bytowe o RLM poniżej lub równej 9 999: odpowiadają

wymaganiom określonym w zał. 1 dla aglomeracji o RLM od 2000
– 9 999
……………..

-

ś

cieki przemysłowe odpowiadają

wymaganiom dla ścieków

przemysłowych

-

najwyższy użytkowy poziom wód podziemnych znajduje się co
najmniej 1,5 lub 3 m pod dnem urządzeń wodnych

Rolnicze wykorzystanie ścieków

ś

cieki mogą być przeznaczone do rolniczego

wykorzystania:

-

jeżeli

BZT

5

ś

cieków

dopływających

jest

zredukowana o co najmniej 20 %, zawiesiny ogólne
o co najmniej 50%

Uwaga:

ś

cieki

muszą

odpowiadać

warunkom

sanitarnym , które są określone w zał. Nr 6 do
rozporządzenia.

Odprowadzanie ścieków do ziemi

Drugi przypadek dotyczy ścieków bytowych, z indywidualnych

budynków mieszkalnych zabudowy rozproszonej, które w ilości nie
przekraczającej 5 m

3

/d :

- mogą

być

odprowadzane

do

ziemi

za

pomocą

podpowierzchniowych urządzeń infiltracyjnych:

- w granicach gruntu stanowiącego własność odprowadzającego, -

jeśli najwyższy poziom wód podziemnych znajduje się co najmniej
1,5 m pod dnem urządzeń rozsączających,

- zawartość zawartość BZT

5

jest zredukowana o co najmniej 20 % a

- zawiesin ogólnych o co najmniej 50% w procesach wstępnego

oczyszczania.