1

Wykład 33

Ks. Mirosław Łanoszka

Wezwanie do odbudowy domu Bożego (Księga Aggeusza)

Prowadzący: Działalność Aggeusza jest związana z odbudową świątyni jerozolimskiej. W jakich oko-
licznościach dokonuje się dzieło odnowy domu Bożego?

Wykładowca: Prorocy Aggeusz i Zachariasz, o którym na następnym spotkaniu, pełnili swoją misję po
powrocie z przesiedlenia babilońskiego, wzywając do odbudowy świątyni jerozolimskiej, zburzonej w
586 r. przed Chr. przez króla Nabuchodonozora. Społeczność izraelska po niewoli babilońskiej znalazła
się w nowej sytuacji politycznej i religijnej. W oparciu o przekazaną w Księdze Aggeusza chronologię
wiemy, że prorok działał w drugim roku panowania króla perskiego Dariusza (Ag 1,1), a więc w 520 r.
przed Chr. Minęło zatem już 18 lat od wydania przez Cyrusa, perskiego władcy, dekretu pozwalającego
Judejczykom na powrót do ojczystej ziemi (538 r. przed Chr.), a jednocześnie zgody na odbudowę świą-
tyni w Jerozolimie. Chociaż prace zmierzające do odrestaurowania domu Bożego podjęto już w następ-
nym roku po wyjściu tego edyktu (537 r. przed chr.), to jednak szybko pojawiło się w społeczności izra-
elskiej zniechęcenie, spowodowane licznymi trudnościami, na jakie napotkali repatrianci żydowscy, pró-
bując rozpocząć nowe życie w zniszczonym kraju. Przede wszystkim nie było jednomyślności wszyst-
kich Izraelitów w kwestii podźwignięcia z gruzów zniszczonej świątyni, gdyż niektórzy na pierwszym
miejscu postawili troskę o własny dobrobyt. W prowadzeniu prac przy odbudowie domu Bożego prze-
szkadzali również Samarytanie, którzy z powodu swojej rasy i religii (sytuacja ta zaistniała po asyryj-
skich deportacjach mieszkańców Królestwa północnego (Izraela) w drugiej połowie VIII w. przed Chr.),
zostali pozbawieni przez Judejczyków możliwości uczestniczenia w tym dziele. Jednak, nowe perspek-
tywy dla restauracji świątyni jerozolimskiej pojawiły się podczas rządów króla perskiego Dariusza I
(522-486 przed Chr.), który potwierdził wcześniejszy edykt Cyrusa. W tym czasie społeczności repa-
triantów judejskich przewodził Zorobabel, syn Szealtiela oraz kapłan Jozue, syn Josadaka. To właśnie w
tej sytuacji stanął przed narodem wybranym prorok Aggeusz, który swoje mowy skierował do Zorobabe-
la i Jozuego, a także do wszystkich Judejczyków, aby podjęli dzieło odbudowy domu Bożego.

Prowadzący: Co wiemy o osobie Aggeusza i jego księdze?

Wykładowca: Bardzo niewiele wiemy o życiu Aggeusza. Imię proroka, które w hebrajskim oryginale
brzmi Chaggaj, wskazuje na związek z rzeczownikiem chag - „święto”, a więc może oznaczać „świą-
teczny” lub „urodzony w dzień święta”. Imię Chaggaj jest zawsze dookreślone terminem ha-nabi’, czy-
li „prorok” (Ag 1,1.3). Nie mamy bliższych informacji dotyczących tożsamości proroka, takich jak
chociażby jego miejsce pochodzenia. Nie wiemy, czy Aggeusz urodził się na terytorium Królestwa
Judzkiego, czy też na wygnaniu w Babilonii i dopiero po edykcie króla perskiego Cyrusa (538 r. przed
Chr.) przybył do Jerozolimy. W oparciu o szczegółową chronologię Księgi Aggeusza można datować
wygłoszenie wszystkich mów proroka na 520 r. przed Chr. Zazwyczaj przyjmuje się, że Aggeusz po-
wrócił do Judy z deportacji babilońskiej w jednej z grup repatriantów, a następnie skłonił Judejczyków
do rozpoczęcia odbudowy świątyni jerozolimskiej, której restauracja została ukończona w 516 r. przed
Chr., a kult został wznowiony (dedykacja świątyni) w 515 r. przed Chr. Sama Księga Aggeusza jest
bardzo krótkim pismem w zbiorze Dwunastu Proroków, w którym zajmuje dziesiąte miejsce. To nie-
wielkie dzieło składa się z zebranych i opracowanych mów proroka, które mogły zostać zredagowane
niedługo po jego wystąpieniach, czyli ok. 520 r. przed Chr. Boże przesłanie zostało skierowane do
przedstawicieli najwyższych władz cywilnych i religijnych. Wówczas osobą sprawującą z mandatu
perskiego rządy w Judzie był Zorobabel, potomek pochodzący z dynastii Dawida, natomiast czołowym
reprezentantem żydowskiego zwierzchnictwa religijnego był kapłan Jozue, syn Josadaka. Redaktor
Księgi Aggeusza podkreślił wkład w dzieło odbudowy obydwu tych postaci, do których przede

2

wszystkim zostało zaadresowane wezwanie do odbudowy domu Bożego (Ag 1,12-14). Ze słowami
zachęty do podjęcia prac związanych z restauracją świątyni Aggeusz zwrócił się nie tylko do przywód-
ców, ale również do pozostałych Judejczyków.

Prowadzący: Jakie orędzie religijne zawiera w sobie Księga Aggeusza?

Wykładowca: Aggeusz wzywał swoich rodaków do podjęcia odbudowy świątyni, interpretując prze-
ż

ywane przez nich trudności ekonomiczne, jako skutek braku Bożego błogosławieństwa, spowodowa-

nego odkładaniem na późniejsze czasy prac przywracających właściwe znaczenie temu domowi Bo-
ż

emu (Ag 1,1-11). Prorok mobilizował Judejczyków do podjęcia tego szlachetnego trudu, przekonując

ich o życzliwej obecności Boga pośród nich (Ag 1,13; 2,4). Aggeusz nauczał również, że wraz z odbu-
dową domu Bożego konieczne jest podjęcie trudu odnowy duchowej narodu. Prorok głosił, że bez za-
chowywania czystości moralnej, która tak łatwo ulega różnego rodzaju skażeniom (Ag 2,11-14), nie
można zbudować żadnej przyszłości (Ag 2,15-19). Aggeusz ucząc o potrzebie czystości kultu, w spo-
sób bardzo wyraźny wypowiedział się przeciwko wszelkim przejawom synkretyzmu religijnego. Cho-
ciaż odbudowana po czterech latach świątynia jerozolimska (516 r. przed Chr.) była domem spotkań z
Bogiem dla Izraela przez kolejne pięćset lat, to jednak została zburzona w 70 r. po Chr. Podobnie wiel-
kie nadzieje wiązano z Zorobabelem, który jako potomek Dawida, był beneficjentem obietnic mesjań-
skich. Jednak nie został on kolejnym królem w Izraelu, a wręcz przeciwnie dość szybko zniknął ze
sceny ówczesnych wydarzeń. A zatem, ani nowy budynek świątyni, ani osoba Zorobabela, dawidowe-
go rządcy Judei, nie mogły stanowić wystarczającego wsparcia dla zagrożonej wspólnoty ludu Bożego
tamtych czasów. Były one zaledwie brzaskiem nadchodzących czasów mesjańskich (Ag 2,21-23). Pro-
roctwo Aggeusza wypełniło się i nadal wypełnia w osobie Jezusa Chrystusa, który jest nową świątynią
(J 2,19-22), a wszyscy wierzący w Niego tworzą duchową wspólnotę (1Kor 3,16; 2Kor 6,16), Kościół,
gdzie każdy może osiągnąć zbawienie.

Ks. Piotr Labuda

Listy św. Jana Apostoła

Prowadzący: Omawiając zagadnienia związane z czwartą Ewangelią, powiedzieliśmy, iż ostateczny
kształt tej księdze nadała osoba należąca do szkoły janowej. Czy otwierając listy nazywane listami św.
Jana, mamy podobną sytuację? Czy św. Jan jest autorem Pierwszego Listu? Sam list nic przecież na
temat autor nie mówi.

Wykładowca: W Pierwszym Liście św. Jana, inaczej niż w drugim i trzecim liście, nie ma podanego
imienia autora pisma. Pierwszy List nie posiada wstępu, gdzie najczęściej podawane było imię autora
jak również umieszczana była informacja o adresatach pisma. Znamiennym jest, że w liście św. Jana
brakuje również zakończenia, w którym autorzy zwykli umieszczać ostatnie pouczenia i pozdrowienia.

Na osobę Jana Apostoł, syna Zebedeusza i Salome, a nie ktoś z uczniów z gminy poapostolskiej,
wychowanego w duchu szkoły janowej, wydaje wskazywać się używany przez autora listu zaimek
„my”, którego obecność wydaje się wskazywać na świadomość autora co do upoważnienia przekazu
Dobrej Nowinie. Na Jana Ewangelistę jako autora wskazują także liczne podobieństwa, między
Pierwszym Listem a czwartą Ewangelią, co do języka i stylu wypowiedzi, czy też poruszanych
tematów teologicznych.

Prowadzący: Co na temat Janowego autorstwa Pierwszego Listu św. Jana mówią świadectwa pierw-
szych wieków?

3

Wykładowca: Najstarszym świadectwem potwierdzającym janowe autorstwo pierwszego Listu jest
Papiasz z Hierapolis. Z innych świadectw należy wymienić św. Ireneusza, Klemensa Aleksandryjskie-
go czy Orygenesa. Szczególnie ważnym świadectwem jest przekaz Dionizego Aleksandryjskiego (bi-
skup w latach 248-265), który zwrócił uwagę na podobieństwo między Pierwszym Listem św. Jana a
czwartą Ewangelią, podkreślając kwestię autorstwa Janowego.

Prowadzący: A zatem można mówić o pewnych zbieżnościach między czwartą Ewangelią i Pierwszym
Listem?

Wykładowca: Podstawowe myśli i tematy teologii janowej są te same w obu pismach. Znacząca więk-
szość z nich, obecna w czwartej Ewangelii, pojawia się także w Liście Jana wprost, część pośrednio. W
Pierwszym Liście św. Jana, podobnie jak i w czwartej Ewangelii można odnaleźć wyraźne podłoże
semickie. Stąd też niektórzy stwierdzają nawet, iż Pierwszy List św. Jana został napisany w języku
aramejskim, a dopiero później przetłumaczonego na grecki.

Dla całości naszych rozważań należy także wspomnieć, iż są także głosy, według których to uczniowie
z kręgu Janowego zebrali nauczanie swojego mistrza, jego wezwania skierowane do wspólnoty chrze-
ś

cijańskiej, a potem wydali je na piśmie. Stanowisko to jednak, choć ma swoich zwolenników nie wy-

daje się do raczej przekonujące.

Prowadzący: Co można powiedzieć na temat adresatów Listu św. Jana?

Wykładowca: Autor Listu autor określa adresatów mianem swoich dzieci. Chociaż wydawać by się
przez to mogło, że list ten jest dziełem kierowanym dla prywatnej osoby, to jednak jego treść wskazu-
je, że tak nie jest. Treść pisma wskazuje, że list skierowany jest do osób wierzących.

Prowadzący: Czy możemy określić czas i miejsce powstania listu św. Jana?

Wykładowca: Sam list nie daje właściwie żadnych wskazówek, co do czasu i miejsca powstania
Pierwszego Listu św. Jana. Pomocnym w tym względzie jest natomiast świadectwo Euzebiusza, który
przekazuje informację, że Papiasz biskup Hierapolis (+ ok. 130), znał i korzystał z pisma św. Jana. Ma-
jąc na względzie świadectwo Euzebiusza, jak również podobieństwa i różnice między listem Jana i
czwartą Ewangelią, komentatorzy przyjmują, iż Pierwszy List św. Jana mógł powstać pod koniec I
wieku (90-100 r.) bądź też w pierwszych latach II wieku (100-110 r.). Na podstawie starożytnej trady-
cji wydaje się, iż spisanie listu miało miejsce w Efezie.

Prowadzący: Co spowodowało, że Jan postanowił napisać przesłanie?

Wykładowca: Wydaje się, że powodem napisania listu, było różne interpretowanie prawd zawartych w
czwartej Ewangelii. Takie różne interpretacje mogły rodzić pewne błędy. Stąd też autor listu precyzuje
dane Ewangelii, szczególnie te dotyczące zbawienia, eschatologii, odpuszczenia grzechów, Ducha
Ś

więtego, a także postaw moralnych.

Analiza listów św. Jana, a przede wszystkim pierwszego z nich, wydaje się wskazywać, że wspólnoty
chrześcijan przeżywały poważny kryzys. Być może wśród adresatów dokonał się rozłam (1 J 2,18).
Pewni chrześcijanie uważali, że są pod działaniem Ducha Świętego (1 J 4,1) stąd też sądzą, że głoszą
Jego naukę. Tymczasem nauka ta jest niezgodna z zasadami wiary. Dlatego Jan nazywa ich „fałszy-
wymi prorokami” (1 J 4,1), „kłamcami” (1 J 2,22) i „zwodzicielami” (2 J 7), ludźmi ożywianymi przez
„ducha fałszu” (1 J 4,6), „antychrystami” (1 J 2,18-22; 4,3; 2 J 7). Są oni „ze świata”, a nie „z Boga” (1
J 4,5-6). Pojawienie się takich ludzi jest dla autora znakiem nadejścia „ostatniej godziny” (1 J 2,18).

Głównym jednak tematem przesłania janowego jest zagadnienie zjednoczenia człowieka z Bogiem.
Fałszywi uczniowie, odrzucający prawdziwą godność, głosili błędną naukę. Według nich, aby być z

4

Bogiem, nie potrzeba żadnego pośrednictwa. Stąd też i odrzucenie Chrystusa. Do tej fałszywej nauki
dochodzą uchybienia moralne owych uczniów. Jan postępowanie takie zdecydowanie potępia i wska-
zuje właściwą drogę.

Prowadzący: We wstępie do Drugiego i Trzeciego Listu autor pism już przedstawia się.

Wykładowca: Autor Drugiego i Trzeciego Listu przedstawia się jako prezbiter (2 J 1,1; 3 J 1,1). Jednak
określenie to (prezbyteros) nie jest bliżej sprecyzowane. We wspólnocie pierwszych chrześcijan tego
rodzaju tytuł nosili przywódcy wspólnot, którzy mieli władzę hierarchiczną. W ten sposób – jako Jana
Prezbitera – autora Drugiego i trzeciego Listu określają Papiasz, biskup z Hierapolis jak również św.
Hieronim.

Prowadzący: Czy zatem można coś bliżej powiedzieć o autorze tych dwóch listów?

Wykładowca: Większość komentatorów jest zgodna, że Drugi i Trzeci List św. Jana będąc do siebie
bardzo podobnymi, znacząco różnią się od pierwszego Listu. Tak Drugi jak i Trzeci List rozpoczynają
i zamykają takie same formuły; występują w nich te same i charakterystyczne terminy i zwroty. Po-
dobna jest również także i ich wielkość.

Wielu komentatorów podkreśla, że autorem tych dwóch listów nie może być Jan Ewangelista. Uważają
oni, że był nim ktoś bliski Janowi, być może przynależący do szkoły Janowej. Stanowisko swoje opie-
rają także na wypowiedziach ojców Apostolskich, które nie są jednoznaczne i nie pozwalają stwier-
dzić, czy w pierwszych wiekach chrześcijaństwa oba listy były znane jako listy Jana Ewangelisty.

Warto jednak pamiętać o świadectwach Ireneusza czy też Klemensa Aleksandryjskiego, na podstawie
których można uznać, że tak Drugi, jak i Trzeci List był znany i łączony z osobą św. Jana. Podobne
znaczenie ma Kanon Muratoriego (II w.), w którym jest mowa o listach św. Jana (a zatem liczba mno-
ga), co zakłada istnienie przynajmniej dwóch pism. Ponadto, w kolejnych wiekach pisma Orygenesa
(+245), Euzebiusza z Cezarei (+339/40), a także tradycja Kościoła Wschodniego wyraźnie mówi o
trzech listach św. Jana. Na Zachodzie tradycja ta została rozpowszechniona przez Hieronima (+420).
Stąd też w IV w. są znane wszędzie trzy listy.

Prowadzący: Kto był adresatem tych pism.

Wykładowca: Adresatami Drugiego i Trzeciego Listu jest cała wspólnota chrześcijańska. Jan określa ją
tytułem „Wybrana Pani”, który nie odnosi się do pojedynczej osoby, a raczej do wspólnoty Kościelnej,
znajdującej się najprawdopodobniej w Azji Mniejszej. Do niej i do jej dzieci kieruje swoje pouczenia
od dzieci „Wybranej Siostry” (2 J 13).

Prowadzący: Kiedy i gdzie mogły powstać te pisma?

Wykładowca: Ani ojcowie Kościoła ani treść poszczególnych listów nie mówią nic o dacie ich po-
wstania. śadne z pism nie nawiązuje także do jakiejś sytuacji lub wydarzeń historycznych, dzięki któ-
rym można by określić czas ich powstania. Stąd też komentatorzy jedynie ze względu na podobieństwa
tekstowe, czy też formy, wskazują na około 100 rok, jak na prawdopodobny i możliwy czas powstania
tych dwóch pism.

Mając na względzie podobieństwo między Drugim i Trzecim a Pierwszym Listem św. Jana można
przypuszczać, że powstały one w tych samych terenach, a zatem prawdopodobnie w okolicach Efezu.

5

Ks. Michał Bednarz

W Kościele zawsze otaczano szacunkiem Pismo święte.

Prowadzący: Gdzie jest źródło szacunku, jakim otacza się w Kościele Pismo Święte?

Wykładowca: Szacunek, jakim Izraelici otaczali Biblię, wywarł wpływ na chrześcijaństwo. Kościół
wyrósł bowiem ze środowiska żydowskiego. Od początku wyznawcy Chrystusa zdawali sobie sprawę,
ż

e nie tylko Hebrajczycy są ludem Księgi. Wiedzieli, że to samo można powiedzieć o wszystkich wie-

rzących w Jezusa. Nie powinno się też zapominać o tym, iż liturgia Kościoła wyrosła z liturgii juda-
istycznej. Zaś w czasie nabożeństwa w synagodze Biblia jest najważniejsza. Nic zatem dziwnego, że
także w Kościele Pismo Święte było i jest otaczane zawsze szczególną czcią i szacunkiem.

Prowadzący: Jak oficjalne dokumenty Kościoła piszą o Biblii?

Wykładowca: Szacunku wobec Pisma Świętego można się uczyć przede wszystkim z oficjalnych do-
kumentów Kościoła. Np. Sobór Watykański II poświęcił Biblii jedną ze swoich konstytucji dogma-
tycznych: O Bożym Objawieniu. Ojcowie Soboru przypomnieli o czci, jaka należy się Pismu Święte-
mu i podali jej uzasadnienie. W konstytucji czytamy: „Kościół miał zawsze we czci Pisma Boże, po-
dobnie jak samo Ciało Pańskie, skoro zwłaszcza w Liturgii św. nie przestaje brać i podawać wiernym
chleb żywota tak ze stołu słowa Bożego, jak i Ciała Chrystusowego. Zawsze uważał i uważa owe Pi-
sma, zgodnie z Tradycją świętą, za najwyższe prawidło swej wiary, ponieważ natchnione przez Boga i
raz na zawsze utrwalone na piśmie, przekazują niezmienne słowo samego Boga, a w wypowiedziach
Proroków i Apostołów pozwalają rozbrzmiewać głosowi Ducha Świętego” (KO, 21).

Warto wspomnieć szczególnie oficjalne dokumenty (encykliki), przemówienia i homilie Jana Pawła II.
ś

aden z papieży nie przywiązywał tak wielkiej wagi do Biblii i nie odwoływał się do niej tak często

jak właśnie obecny Ojciec Święty. On też 23 kwietnia 1993 roku podpisał niezwykle ważny dokument,
noszący tytuł: Interpretacja Pisma Świętego w Kościele.

Prowadzący: Jaką rolę pełni Pismo Święte w liturgii?

Wykładowca: W świątyniach chrześcijańskich zawsze w sposób wyjątkowy eksponowano Pismo
Ś

więte. W starożytnych kościołach równolegle do tabernakulum znajdowało się pomieszczenie na Bi-

blię albo specjalny pulpit. Do dnia dzisiejszego tzw. lekcjonarze, a więc księgi zawierające perykopy
biblijne, które są odczytywane w czasie nabożeństw, wydaje się niezwykle starannie i dba się równie
starannie o ich zewnętrzny wygląd. W niektórych kościołach spotyka się stare, piękne lekcjonarze
(ewangeliarze) ze skóry, ozdobione złotem czy drogimi kamieniami. Zawsze z niezwykłą starannością
i czcią przepisywano tekst Biblii. Nie szczędzono zarówno wysiłku, jak i wydatków. Niektóre stronice
zdobiono tzw. iluminacjami (miniatury). Są to ręcznie wykonane malowidła albo ilustracje w rękopi-
sach. Malowano je farbami kryjącymi (woskowymi lub temperą) albo wodnymi. Rysowano piórem,
srebrnym sztyftem lub pędzelkiem.

O szacunku wobec Pisma Świętego świadczy wiele znaków i gestów związanych z tą Księgą. Zwróć-
my uwagę na ceremonie, z którymi spotykamy się w czasie Mszy Świętej, a szczególnie na Liturgię
Słowa.

W niektórych kościołach regularnie ma miejsce następująca ceremonia. Lektorzy, ubrani w długie, bia-
łe alby, z wielką powagą podążają do ołtarza. Jeden z nich niesie Biblię i umieszcza ją na ołtarzu albo
na specjalnie przygotowanym miejscu, np. przed ołtarzem. Spoczywa tam ona aż do rozpoczęcia Li-
turgii Słowa. Wówczas lektor przenosi ją do ambony i czyta wyznaczoną perykopę.

6

Zanim kapłan weźmie do ręki ewangeliarz, pochyla się głęboko i wypowiada następujące słowa:
„Wszechmogący Boże, oczyść serce i usta moje, abym godnie głosił Twoją świętą Ewangelię”. Jeżeli
jest obecny diakon, podchodzi do celebransa i również głęboko pochylony prosi o błogosławieństwo:
„Pobłogosław mnie, ojcze”. A kapłan mówi: „Niech Pan będzie w sercu twoim i na twoich ustach,
abyś godnie głosił Jego Ewangelię, w imię Ojca i Syna i Ducha Świętego”. W czasie uroczystych na-
bożeństw lekcjonarz (ewangeliarz), a więc księga zawierająca zbiór czytań z Pisma Świętego, jest oka-
dzany przed czytaniem. Ksiądz robi na nim znak krzyża świętego a następnie ten sam symbol znaczy
na czole, ustach i piersiach. Zaś po odczytaniu lub odśpiewaniu tekstu całuje to miejsce.

W czasie odczytywania Ewangelii wszyscy wstają. W ten sposób podkreślają gotowość wypełnienia
wszystkiego, co usłyszą. Często po przeczytaniu tekstu Pisma Świętego, a zwłaszcza fragmentu Ewan-
gelii, następuje cisza. Jest ona czasem refleksji. Wskazuje, że usłyszeliśmy coś bardzo ważnego, nad
czym w skupieniu należy się zastanowić.

Z pewnością nie najważniejsze są zewnętrzne formy: gesty oraz ryty, towarzyszące czytaniu Pisma
Ś

więtego w kościele, czy także wtedy, gdy sami bierzemy Biblię do ręki. Nie można twierdzić, że jeże-

li ich ktoś nie wykonuje, nie jest dobrym chrześcijaninem. Ale nie można ich zupełnie lekceważyć.
Symboliczne gesty miały i mają wciąż ogromne znaczenie. Przypominają o wielkości i znaczeniu Pi-
sma Świętego. Nie wolno ich więc odrzucać. O pełnym a nie tylko zewnętrznym szacunku wobec Pi-
sma Świętego świadczy jednak przede wszystkim wiara i otwartość na treść, która zawarta jest w tek-
stach biblijnych. Liczą się moje czyny, moje codzienne postępowanie zgodne z Biblią. Trzeba ją uczy-
nić „żywą” we własnym postępowaniu. To dopiero będzie dowodzić, że naprawdę ją szanuję.

Biblia jest dla Kościoła świętą księgą. W niej znajduje podstawy wiary i zasady życia. Nic więc dziw-
nego, że przez całe wieki Pismo Święte zajmowało i wciąż zajmuje wyjątkowe miejsce we wspólnocie
wierzących. Otaczano je szczególnym szacunkiem. Uwidocznił się on np. w różnych ceremoniach li-
turgicznych. Oficjalny szacunek względem Biblii przyczynił się do tego, iż zajmowała ona i zajmuje
ważne miejsce w wielu domach chrześcijańskich.

Prowadzący: Co to jest intronizacja Pisma Świętego? Czemu ona służy?

Wykładowca: Na szczególne przypomnienie zasługuje uroczyste i procesyjne wprowadzenie Biblii do
kościoła zwane intronizacją Pisma Świętego. Może mieć ono różną formę – prostą albo bardziej roz-
winiętą i urozmaiconą. Intronizacja w najprostszej formie to zwykłe wyniesienie Biblii do ołtarza. Ale
ta ceremonia może mieć jednak formę bardziej uroczystą. W tym wypadku procesja rozpoczyna się od
drzwi wejściowych albo od zakrystii. Na początku jeden z lektorów lub ministrantów niesie krzyż a
inny kadzielnicę. Na końcu idzie kapłan z Pismem Świętym a obok niego dwaj ministranci ze świeca-
mi. Przechodzą przez całą nawę główną. W tym czasie kapłan trzyma Biblię podniesioną do góry a
wierni śpiewają, np. wyznanie wiary. Po dojściu do ołtarza następuje błogosławienie Pismem Świę-
tym. Następnie kapłan kładzie je na specjalnie przygotowanym pulpicie a ministranci umieszczają
obok niego przyniesione świece. Całość ozdabia się kwiatami. Czasem zapala się również paschał a
kapłan śpiewa: Światło Chrystusa. Wierni odpowiadają: Bogu niech będą dzięki. Następnie, jeżeli jest
przygotowane kadzidło, okadza się Pismo Święte.

W czasie Mszy Świętej, podczas śpiewania Alleluja, diakon lub kaznodzieja przynosi Biblię do pulpi-
tu. Idzie poprzedzony przez ministrantów niosących świece. Z niego odczytuje odpowiednią perykopę
Ewangelii. Przed jej odczytaniem dokonuje się powtórnego okadzenia Pisma Świętego. Po Ewangelii
albo po kazaniu celebrans bierze Biblię, staje na środku przed ołtarzem, obok niego ministranci ze
ś

wiecami, i błogosławi nią wiernych. Następnie kładzie ją na pulpicie, na którym spoczywa ona już do

końca Mszy Świętej.

Prowadzący: Jaką rolę powinno pełnić Pismo Święte w rodzinie?

7

Wykładowca: W wielu mieszkaniach jest specjalne, honorowe miejsce dla Pisma Świętego. Czasem
jest to stolik. W anonimowej ankiecie ktoś napisał: „Pamiętam, że najpierw dziadek a potem ojciec
brał w każdą niedzielę przed obiadem księgę Pisma Świętego z regału, gdzie miała ona swoje miejsce i
czytał bardzo krótki urywek. Potem z wielkim szacunkiem całował Księgę i odkładał na to samo miej-
sce. Jest w domu wiele egzemplarzy Pisma Świętego, ale ten tradycyjny jest zawsze w tym samym
miejscu. Ta tradycja przechodzi z ojca na syna. A gdy spotyka się więcej ludzi na uroczystości rodzin-
nej, to zawsze czyta ten, kto jest najstarszy, nawet gdy nie jest właścicielem domu”.

„Po dziś dzień w moim rodzinnym domu Pismo Święte jest obdarzane wielkim szacunkiem. Zawsze
znajduje się w miejscu znanym dobrze domownikom – na stoliku. I chociaż jest już dosyć zniszczone,
jednak nadal jego wartość nie straciła na znaczeniu, lecz wręcz przeciwnie, wzbogaca, podtrzymuje i
pomaga przetrwać zarówno dobre, jak i złe chwile w życiu”.

W wielu domach Pismo Święte zajmuje szczególne miejsce w czasie wieczerzy wigilijnej oraz w okre-
sie Bożego Narodzenia. Przed jej rozpoczęciem, po odmówieniu pacierza (modlitwy), ojciec rodziny
lub najstarsza osoba przy stole odczytuje fragment Ewangelii o narodzeniu Jezusa, np. opis św. Łuka-
sza lub św. Mateusza. W tym czasie wszyscy stoją. Dopiero po odczytaniu tekstu biblijnego następuje
łamanie opłatkiem i składa się życzenia. Następnie umieszcza się Pismo Święte na stole w miejscu do
tego przygotowanym, obok opłatków. Znajduje się ono na tym centralnym miejscu przez dwa dni
ś

wiąteczne przypominając, że „Słowo stało się Ciałem”.

W różny sposób okazywano i okazuje się szacunek dla Pisma Świętego w domach chrześcijańskich.
Kiedyś myto ręce przed czytaniem Biblii, zajmowano odpowiednią postawę i przestrzegano dzieci, aby
nie niszczyły tej Księgi. Całowano ją przed czytaniem i po zakończeniu tej czynności. Był to niewąt-
pliwie wyraz szacunku, miłości, zażyłości.

Prowadzący: Często Biblia nazywana jest księgą rodzinną. Co to znaczy?

Wykładowca: We wspomnianej ankiecie ktoś napisał: „Przypomina mi się fakt z mojego dzieciństwa,
gdy wszyscy wychodzili do rozmaitych prac w gospodarstwie, często zostawałem w domu, by dotrzy-
mać towarzystwa choremu dziadkowi. Zastanawiałem się zawsze wtedy, po co przy jego łóżku na sto-
liku znajdowała się jakaś książka. Wtedy jeszcze nie wiedziałem, co to za książka. On czytał ją powoli,
zazwyczaj kilka wersów, bo stan wzroku nie pozwalał mu na więcej. Później zaczynało się to, co mnie
jako dziecko najbardziej zastanawiało – milczenie. Czyżby coś się stało? – tak wówczas myślałem. Ale
po chwili zaczynał opowiadać o czymś, co zawsze ciekawiło, bo było czymś nowym, nieznanym. Za-
stanawiałem się, skąd on to wszystko wie. Dziś po wielu wielu latach zrozumiałem, że on tą Księgą po
prostu żył”.

Są jeszcze domy (chociaż z przykrością trzeba stwierdzić, że trafia się to coraz rzadziej), w których
Biblia jest czytana raz w tygodniu. W niektórych rodzinach czyta się ją w czasie wspólnych posiłków,
zwłaszcza w niedzielę.

Pytanie: Wymień imiona perskich władców, którzy pozwolili na odbudowę świątyni jerozolim-
skiej oraz podaj rok ukończenia tego przedsięwzięcia.