Klasyfikacja substancji

niebezpiecznych

Włodzimierz URBANIAK
Wydział Technologii i Inżynierii Chemicznej UTP, Bydgoszcz
Wydział Chemii UAM, Poznań

2

Podstawy klasyfikacji

Podstawowym dokumentem jest ustawa

z dnia 25 lutego 2011 r. o substancjach chemicznych i

ich mieszaninach

Dz.U. 2011 nr 63 poz. 322

(zastąpiła ustawę z dnia 11 stycznia 2001 roku

o substancjach i preparatach chemicznych

(

Dz. U. nr 11 poz. 84 z

późn. zm.)

oraz rozporządzenia wykonawcze do tej ustawy

3

Ustawa o substancjach i preparatach chemicznych

Art. 1.

1. Ustawa określa warunki, zakazy lub ograniczenia produkcji,

wprowadzania do obrotu lub stosowania substancji i preparatów
chemicznych, w celu ochrony przed szkodliwym wpływem tych
substancji i preparatów na zdrowie człowieka lub na środowisko

4

Ustawa o substancjach i preparatach chemicznych

Art. 1
3. Przepisów ustawy nie stosuje się do:
1) substancji chemicznych stanowiących źródła promieniotwórcze, w

zakresie określonym w odrębnych przepisach,

2) substancji chemicznych i ich mieszanin w formie odpadów, z wyjątkiem

przepisów art. 25-28

3) substancji i preparatów chemicznych będących:
a) produktami leczniczymi, w rozumieniu przepisów prawa

farmaceutycznego,

b) środkami spożywczymi, w rozumieniu przepisów o bezpieczeństwie

ż

ywności i żywienia

c) środkami żywienia zwierząt w rozumieniu przepisów o środkach żywienia

zwierząt,

d) środkami ochrony roślin w rozumieniu przepisów o ochronie roślin,

5

Ustawa o substancjach i preparatach chemicznych

e) kosmetykami, w rozumieniu przepisów o kosmetykach,

f) środkami odurzającymi i substancjami psychotropowymi, w rozumieniu

przepisów o przeciwdziałaniu narkomanii,

g) amunicją w rozumieniu przepisów o broni i amunicji,

h) wyrobami medycznymi inwazyjnymi, w rozumieniu przepisów o

wyrobach medycznych, lub wyrobami medycznymi przeznaczonymi do

stosowania w bezpośrednim kontakcie z ciałem człowieka, jeżeli

przepisy o wyrobach medycznych określają ich klasyfikację i

oznakowanie zapewniające taki sam poziom poinformowania i ochrony

człowieka i środowiska, jak przepisy ustawy,

i) nawozami, w rozumieniu przepisów o nawozach i nawożeniu, w zakresie

regulowanym tymi przepisami,

6

Ustawa o substancjach i preparatach chemicznych

Art. 2.

1. Ilekroć w ustawie jest mowa o:

1) substancjach chemicznych, zwanych dalej „substancjami” - rozumie się

przez to pierwiastki chemiczne i ich związki w stanie, w jakim występują
w przyrodzie lub zostają uzyskane za pomocą procesu produkcyjnego, ze
wszystkimi dodatkami wymaganymi do zachowania ich trwałości, oprócz
rozpuszczalników, które można oddzielić bez wpływu na stabilność i skład
substancji, i wszystkimi zanieczyszczeniami powstałymi w wyniku
zastosowanego procesu produkcyjnego

2) mieszaninach - rozumie się przez to mieszaniny lub roztwory składające

się co najmniej z dwóch substancji,

.

7

Ustawa o substancjach i preparatach chemicznych

Art.4

W rozumieniu ustawy substancjami niebezpiecznymi i preparatami
niebezpiecznymi są substancje i preparaty zaklasyfikowane co najmniej do
jednej z poniższych kategorii:

1) substancje i preparaty o właściwościach wybuchowych,

2) substancje i preparaty o właściwościach utleniających,

3) substancje i preparaty skrajnie łatwopalne,

4) substancje i preparaty wysoce łatwopalne,

5) substancje i preparaty łatwopalne,

8

Ustawa o substancjach i preparatach chemicznych

6) substancje i preparaty bardzo toksyczne,

7) substancje i preparaty toksyczne,

8) substancje i preparaty szkodliwe,

9) substancje i preparaty żrące,

10) substancje i preparaty drażniące,

11) substancje i preparaty uczulające,

12) substancje i preparaty rakotwórcze,

13) substancje i preparaty mutagenne,

14) substancje i preparaty działające szkodliwie na rozrodczość,

15) substancje i preparaty niebezpieczne dla środowiska.

9

Ustawa o substancjach i preparatach chemicznych

Art. 19
1. Minister właściwy do spraw zdrowia w porozumieniu z ministrem

właściwym do spraw gospodarki, ministrem właściwym do spraw
ś

rodowiska, ministrem właściwym do spraw pracy oraz ministrem

właściwym do spraw rolnictwa określi, w drodze rozporządzenia:

1) kryteria i sposób klasyfikacji substancji i mieszanin na podstawie

właściwości fizykochemicznych, toksyczności, analizy skutków
specyficznych dla zdrowia człowieka oraz analizy skutków oddziaływania
na środowisko,

2) sposób klasyfikacji mieszanin na podstawie zawartości niebezpiecznych

składników,

3) stężenia substancji niebezpiecznych w mieszaninie wymagające

uwzględnienia tych substancji w klasyfikacji mieszaniny,

4) kryteria przypisywania zwrotów wskazujących szczególny rodzaj

zagrożenia dla zdrowia człowieka lub dla środowiska, stwarzanego przez
ś

rodki ochrony roślin,

10

Ustawa o substancjach i preparatach chemicznych

Art. 20.
1. Opakowania substancji niebezpiecznych i mieszanin niebezpiecznych oraz nie-

których mieszanin wprowadzanych do obrotu muszą być odpowiednio
oznakowane.

2. Oznakowanie opakowania substancji niebezpiecznej i mieszaniny niebezpiecznej

zawiera:

1) nazwę umożliwiającą jednoznaczną identyfikację substancji niebezpiecznej lub

mieszaniny niebezpiecznej;

2) nazwę, adres siedziby i numer telefonu przedsiębiorcy, a w przypadku osoby

fizycznej – imię i nazwisko, adres miejsca wykonywania działalności i nu-mer
telefonu osoby wprowadzającej substancję lub mieszaninę do obrotu;

3) w przypadku mieszanin niebezpiecznych:
a) nazwy substancji niebezpiecznych,
b) alternatywne nazwy rodzajowe substancji niebezpiecznych– jeżeli dotyczy;
4) znak lub znaki ostrzegawcze i napisy określające ich znaczenie;
5) zwrot lub zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia (zwroty R), a w przypadku środków

ochrony roślin dodatkowe zwroty wskazujące szczególny rodzaj zagrożenia dla
zdrowia człowieka lub dla środowiska, umieszczone zgodnie z przepisami o
klasyfikacji substancji i ich mieszanin;

6) zwrot lub zwroty bezpiecznego stosowania (zwroty S), a w przypadku środków

ochrony roślin dodatkowe zwroty określające warunki bezpiecznego stosowania.

11

Co jest podstawą klasyfikacji

Podstawą klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych są:

1. W zakresie właściwości fizykochemicznych - wyniki badań
wykonanych metodami zawartymi w przepisach rozporządzenia Ministra
Zdrowia z dnia 28 lipca 2003 w sprawie metod przeprowadzania badań
właściwości fizykochemicznych, toksyczności i ekotoksyczności substancji
i preparatów niebezpiecznych (Dz. U. 2003/232 poz. 2343)

W przypadku preparatów występujących w postaci gazu, do określenia
stopnia łatwopalności i właściwości utleniających można stosować metody
obliczeniowe.

2. W zakresie danych dotyczących szkodliwego działania na zdrowie
człowieka i na środowisko - wyniki badań wykonanych metodami
opisanymi w rozporządzeniu w sprawie metod lub przez zastosowanie
klasyfikacji preparatów na podstawie zawartości niebezpiecznych
składników

12

Warunki stosowania

Substancje niebezpieczne wprowadzane do obrotu:

muszą posiadać kartę charakterystyki

opakowania muszą być odpowiednio oznakowane

Oznakowanie substancji i preparatów chemicznych musi zawierać:

Nazwę substancji

Nazwę producenta lub importera

Znaki ostrzegawcze, symbole oraz napisy określające ich znaczenie

Zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia (R)

Zwroty S

13

Instrumenty prawne służące przeciwdziałaniu poważnej awarii

przemysłowej

4. W rozporządzeniu, o którym mowa w ust. 3, zostaną ustalone:
1) nazwy i ilości substancji niebezpiecznych, decydujące o zaliczeniu do

zakładu o zwiększonym ryzyku albo zakładu o dużym ryzyku;

2) oznaczenie numeryczne substancji, o których mowa w pkt 1, pozwalające

na jednoznaczną ich identyfikację;

3) kryteria kwalifikowania substancji niewymienionych na podstawie pkt 1, do

kategorii:

a) bardzo toksycznych,
b) toksycznych,
c) utleniających,
d) wybuchowych,
e) łatwopalnych,
f) wysoce łatwopalnych,
g) skrajnie łatwopalnych,
h) niebezpiecznych w szczególności dla ludzi lub środowiska
oraz ich ilości decydujące o zaliczeniu do zakładu o zwiększonym ryzyku albo zakładu

o dużym ryzyku.

14

15

16

17

18

Piktogramy powinny być koloru czarnego na żółto-
pomarańczowym tle

W napisach określających znaczenie znaku ostrzegawczego
można pominąć słowo „produkt” i określić znaczenie znaku
napisami typu skrajnie łatwopalny, toksyczny, wybuchowy itp..

19

20

21

22