Mięś

nie klatki piersiowej

Mięsień piersiowy większy (m. pectoralis major)

Składa się z trzech części. Część obojczykowa (pars clavicularis) rozpoczyna się na obojczyku; część mostkowa (pars
sternalis) — na mostku i żebrach od I do V; część brzuszna (pars abdominalis) — na pochewce mięśnia prostego
brzucha. Włókna zbiegają się wachlarzowato ku grzebieniowi guzka większego kości ramiennej.

Na przykładzie mięśnia piersiowego większego widać, jak poszczególne części tego samego mięśnia mogą działać antagonistycznie.
Część obojczykowa przywodzi ramię i ustala głowę kości ramiennej w stawie; część mostkowa jedynie przywodzi ramię; dolne jej
włókna wraz z częścią brzuszną przywodzą ramię i obniżają kość ramienną, a więc przeciwdziałają jej ustaleniu w stawie.

W całości mięsień ten przywodzi opuszczone ramię i pociąga je również nieco ku przodowi. Jeżeli ramię jest uniesione, to obniża
je z siłą, jak przy kuciu młotem.

Tak działa ten mięsień przy ustalonej klatce piersiowej. Jeżeli natomiast ramię jest ustalone, np. przy zwisie, to pociąga on klatkę
piersiową ku górze, jak np. przy podciąganiu się na linie.

Wreszcie przy ramionach ustalonych (np. przy trzymaniu się uchwytu w tramwaju, czy przy uchwyceniu się poręczy fotela lub
oparciu się o stół w pozycji stojącej) mięsień ten może unosić żebra, a więc pełnić czynność pomocniczego mięśnia wdechowego.

Mięsień piersiowy mniejszy (m. pectoralis minor)

Leży pod poprzednim oddzielony od niego warstwą powięzi. Rozpoczyna się zębami na trzonach III—V żebra. Włókna jego biegną
zbieżnie ku górze i w bok kończąc się krótkim ścięgnem na wyrostku kruczym łopatki. Mięsień ten kurcząc się unosi żebra, będąc
mięśniem wdechowym. Przy ustalonych żebrach obniża bark lub ustala go w stosunku do klatki piersiowej.

Oba mięśnie piersiowe są unerwione przez n e r w y p i e r s i o w e p r z e d n i e , n a l e ż ą c e do gałęzi części
nadobojczykowej splotu ramie n n e g o.

Między obu mięśniami leżą węzły chłonne międz ypi ersiowe, zbieraj ące ch ł onkę z sutka. Odchodzące od tych
węzłów naczynia wyprowadzające chłonkę biegną w dalszym ciągu do węzłów pachowych. Węzły te są zazwyczaj pierwszymi
narządami, w których występują przerzuty nowotworowe przy raku sutka.

Mięsień podobojczykowy (m. subclavius)

Rozpoczyna się na przymostkowym końcu I żebra, a kończy się na powierzchni dolnej końca barkowego obojczyka.

Mięsień ten ustala obojczyk w stawie mostkowo-obojczykowym. Jest unerwiony przez nerw podobojczykowy od splotu
ramiennego.

Mięsień zębaty przedni (m. serratus anterior)

Rozpoczyna się zębami na dziewięciu górnych żebrach (dwa przyczepy na żebrze II). Włókna jego biegną do brzegu przyśrodkowego
łopatki. Włókna górne przyczepiają się w okolicy kąta górnego, dolne w okolicy kąta dolnego, środkowe — między wymienionymi
przyczepami. Cztery dolne przyczepy żebrowe wchodzą zębami między zęby m. skośnego zewnętrznego brzucha.

Część górna i środkowa pociągają łopatkę ku bokowi. Część dolna pociąga kąt dolny ku przodowi i obraca łopatkę kątem bocznym
ku górze. W ten sposób mięsień ten bierze udział w odwodzeniu kończyny ponad poziom. Przy ustalonej łopatce działa on jako silny
mięsień wdechowy. Cały mięsień przyciska łopatkę do klatki piersiowej. Na powierzchni mięśnia przebiega tętnica
piersiowa boczna (a. thoradca lateralis), która unaczynia mięsień wspólnie z gałązkami tętnicy piersiowo-grzbietowe j.

Mięsień unerwiony jest przez n. piersiowy długi (n. thoracicus longus) od splotu ramiennego. Przy porażeniu tego nerwu
łopatka odstaje od klatki piersiowej — łopatka skrzydlata (scapula alata).

Mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne (mm. intercostales
externi)

Przebiegają na całej klatce piersiowej między sąsiednimi żebrami od kręgosłupa do granicy między żebrem kostnym i chrząstką
żebrową. Włókna mięśni biegną skośnie od góry ku dołowi i ku końcowi żebra. Na granicy kości i chrząstki zostają zastąpione przez
włókna ścięgniste, które tworzą błony międzyżebrowe zewnętrzne (membranae intercostales externae).

Mięśnie międzyżebrowe wewnętrzne (mm. intercostales
interni)

Leżą w międzyżebrzach między kątami żeber a mostkiem. Włókna ich krzyżują włókna mięśni międzyżebrowych zewnętrznych i
biegną od górnego żebra ku dołowi i w kierunku kręgosłupa. W przestrzeniach między kręgosłupem a kątami żeber są one
zastąpione przez b łony międz yżebrowe wewn ętrzne (membranae in tercostales internae).

Mięśnie międzyżebrowe najgłębsze (mm. intercostales intimi).

W masie mięśni międzyżebrowych wewnętrznych, wzdłuż dolnego brzegu żeber, biegną nerwy i naczynia międzyżebrowe. Oddzielona
przez nie warstwa wewnętrzna mięśni nosi nazwę mięśni międzyżebrowych najgłębszych.

Na ogół uważa się, że mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne należą do mięśni wdechowych, wewnętrzne zaś do wydechowych. Mięśnie
międzyżebrowe zewnętrz:;; są bezspornie mięśniami wdechowymi. Niewątpliwie taką rolę pełnią również czści mięśni
międzyżebrowych wewnętrznych, leżące z przodu przy mostku i rozpinające się między chrząstkami międzyżebrowymi, tzw.
mięśnie między-chrząstkowe (mm. intercartilaginei). Natomiast rola mięśni międzyżebrowych wewnętrznych, jako mięśni
wydechowych, nie jest pewna. Biorąc pod uwagę, że mają one dwukrotnie mniejszy przekrój fizjologiczny od zewnętrznych i że przy-
mostkowe ich części są mięśniami wdechowymi, przypisywana im rola mięśni wydechowych wymaga potwierdzenia.

Oprócz wymienionych czynności mięśnie międzyżebrowe mają do wypełnienia również inne zadania. Mięśnie te, zarówno zewnętrzne
jak i wewętrzne, przy oddychaniu napinają się w obu fazach, a więc przy wdechu i przy wydechu. Przeciwstawiają się one ciśnieniu
panującemu w klatce piersiowej i nie pozwalają na wpu-klanie się przestrzeni międzyżebrowych. Możliwe, że stanowi to główny zakres
czynności mięśni międzyżebrowych wewnętrznych.

Mięśnie międzyżebrowe są unerwione przez nerwy międzyżebrowe.

Mięśnie podżebrowe (mm. subcostales)

Leżą zwykle w okolicy kątów dolnych żeber. Są to mięśnie międzyżebrowe wewnętrzne, które przerzucają się nad jednym żebrem,
czasem dwoma, a więc przebiegają przez dwa międzyżebrza.

Mięsień poprzeczny klatki piersiowej (m. transversus thoracis)

Rozpoczyna się na wewnętrznej powierzchni dolnego końca mostka. Jego pasma biegną ku końcom III—VI żebra. Dolne włókna
biegną poziomo, górne -prawie pionowo. Mięsień ten należy do mięśni wydechowych. Jest unerwiony przez II—VI nerwy
międ z y ż e b r o w e .

Mięśnie podżebrowe i mięsień poprzeczny klatki piersiowej leżą na powierzchni wewnętrznej klatki piersiowej.

Powierzchnię wewnętrzną klatki piersiowej pokrywa powięź wewnątrz-piersiowa (faseta endothoracica).

Mięsień mostkowo-obojczykowo-sutkowy (m.
sternocleidomastoideus),

Dobrze widoczny na człowieku żywym, przebiega skośnie na bocznej stronie szyi, obejmując ją śrubowato. Przyczep początkowy,
dolny ma dwie głowy: przyśrodkową, od przedniej powierzchni rękojeści mostka, i boczną, od górnej powierzchni końca
mostkowego obojczyka. Miedzy obu głowami zaznacza się wspomniany wyżej dół nadobojczykowy mniejszy (fossa
supraclcwicularis minor). Obie głowy łączą się ze sobą, biegnąc ku górze i ku tyłowi, i znajdują przyczep końcowy na
zewnętrznej powierzchni wyrostka sutkowatego kości skroniowej i bocznej części kresy karkowej górnej kości potylicznej.

Mięsień mostkowo-obojczykowo-sutkowy objęty jest blaszką powierzchowną powięzi szyi. Pokrywa m. in. gałęzie splotu szyjnego,
które ukazują się na jego tylnej krawędzi, w punkcie nerwowym (punctum nervosum), zwanym też Erba. Pokrywa również
splot ramienny, a w swym dolnym odcinku pęczek naczyniowo-nerwowy (t. szyjna wspólna, ż. szyjna wewnętrzna i n. błędny) i szyjną
część pnia współczulnego.

Czynność. Skurcz jednostronny, przy ustalonej klatce piersiowej, powoduje pochylenie głowy w tę samą stronę z jednoczesnym
obrotem głowy w stronę przeciwną i lekko ku górze. Jednoczesny skurcz obu mięśni zwraca twarz ku górze i powiększa lordozę
szyjną. W pozycji leżącej pociąga głowę do przodu (unoszenie głowy leżącego w łóżku). Przy ustalonej głowie unosi mostek, działa
więc jako pomocniczy mięsień wdechowy. Przy złamaniu obojczyka głowa obojczykowa unosi odcinek mostkowy obojczyka ku
górze utrudniając zrost.

Jednostronne skrócenie mięśnia (zwykle wraz z powięzią i innymi mięśniami) powoduje tzw. k r ę c z (caput obstipum).

Unerwienie: gałąź zewnętrzna n. dodatkowego oraz gałęzie splotu szyjnego, podobnie jak m. czworoboczny. Wspólne
unerwienie obu mięśni tłumaczy się wspólnym pochodzeniem z mięśniówki łuków skrzelowych.

Mięśnie brzucha

Mięsień skośny zewnętrzny brzucha (m. obliquus externus
abdominis)

Rozpoczyna się ośmioma zębami na powierzchni bocznej ośmiu dolnych żeber. Pięć górnych zębów wchodzi między przyczepy
m. zębatego przedniego, a trzy dolne zęby — między przyczepy m. najszerszego grzbietu.

Włókna biegną skośnie ku dołowi i środkowi, przechodząc w rozcięgno, wchodzące w skład ściany przedniej pochewki mięśnia
prostego brzucha. Dolna część rozcięgna łączy się z więzadłem pachwinowym. Tworzą je włókna ścięgniste mięśni płaskich
brzucha. Najniższe pęczki włókien mięśnia kończą się na grzebieniu kości biodrowej.

W dolnej części rozcięgna m. skośnego zewnętrznego, nad więzadłem pachwinowym, włókna ścięgniste rozchodzą się
tworząc otwór, zwany pierścieniem pachwinowym powierzchownym (anulus inguinalis superficialis). Jest to ujście
podskórne kanału pachwinowego — canalis inguinalis, przebiegającego skośnie przez ścianę brzucha. Pierścień
powierzchowny ograniczaj ą z boków odnogi: przyśrodkowa i boczna (crus mediale et laterale). Od góry biegną
miedzy nimi włókna miedzyodnogowe (fi-brae intercrurales). Ograniczenie dolne pierścienia powierzchownego tworzy
więżadło zagięte (ligamentum reflexum) utworzone przez włókna więzadła pachwinowego zdążające do kresy białej.

Mięsień skośny wewnętrzny brzucha (m. obliąuus internus
abdominis)

Rozpoczyna się na powięzi piersiowo-lędźwiowej — fascia thoracolumbalis , na grzebieniu kości biodrowej i na
bocznej części więzadła pachwinowego. Włókna jego biegną ku górze i środkowi, krzyżując się z włóknami mięśnia skośnego
zewnętrznego. Część ich przyczepia się do brzegów trzech dolnych żeber. Włókna mięśniowe, rozpoczynające się bardziej do przodu,
przechodzą w rozcięgno, rozwarstwiające się na dwie blaszki. Obie blaszki poniżej pępka wchodzą w skład ściany przedniej pochewki
m. prostego brzucha. Natomiast powyżej pępka blaszki te rozdzielają się i powierzchowna wchodzi w skład ściany przedniej, a głęboka
— w skład ściany tylnej pochewki m. prostego brzucha. Od dolnej części mięśnia odchodzi pęczek włókien do powrózka nasiennego,
tworząc mięsień dźwigacz jądra (m. cremaster). U kobiet mięsień ten dochodzi do więzadła obłego macicy.

Mięsień poprzeczny brzucha (m. transversus abdominis)

Rozpoczyna się sześcioma zębami na wewnętrznej powierzchni chrząstek sześciu dolnych żeber. Zęby te wchodzą między przyczepy
żebrowe przepony. Dalej ku dołowi mięsień przyczepia się na powięzi piersiowo-lędźwiowej, na grzebieniu kości biodrowej i na
bocznej części więzadła pachwinowego. Włókna mięśnia przechodzą w pobliżu bocznego brzegu mięśnia prostego brzucha w
rozcięgno, tworząc kresę półksiężycowatą (linea semilunaris). Rozcięgno to w swych górnych dwóch trzecich wchodzi w skład
tylnej ściany pochewki mięśnia prostego brzucha, w jednej trzeciej dolnej zaś — w skład przedniej ściany tej pochewki.

Z dolnej części mięśnia poprzecznego brzucha odszczepiają się również włókna wchodzące w skład m. dźwigacza jądra.

Mięsień skośny zewnętrzny zgina tułów w swoją stronę i jednocześnie obraca tułów w stronę przeciwną, współdziałając z mięśniem
skośnym wewnętrznym strony przeciwnej. Jednoczesny skurcz obu mięśni skośnych zewnętrznych powoduje zgięcie tułowia do
przodu, podobnie jak obustronny skurcz mięśni skośnych wewnętrznych. Jednostronny skurcz mięśni skośnych, zewnętrznego i
wewnętrznego, powoduje zgięcie tułowia w ich stronę.

Mięsień poprzeczny brzucha swymi poprzecznie biegnącymi włóknami zwęża brzuch i dolną część klatki piersiowej. W związku z
tym bierze udział w wytwarzaniu tłoczni brzusznej jako główny jej mięsień oraz współdziała przy wydechu.

Mięśnie płaskie brzucha są unerwione przez nerwy międzyżebrowe.

Mięsień prosty brzucha (m. rectus abdominis)

Stanowi silny płaski brzusiec mięśniowy, rozpoczynający się na wyrostku mieczykowatym mostka i na V—VII chrząstkach
żebrowych. U dołu mięsień przyczepia się do kości łonowej i spojenia łonowego. Na przebiegu mięśnia występują 3—4 smugi
ścięgniste (intersectiones tendineae).

Mięsień ten kurcząc się zbliża do siebie wyrostek mieczykowaty i spojenie łonowe. Ruch klatki piersiowej czy miednicy występuje
zależnie od tego, który przyczep jest ustalony. W położeniu poziomym ciała na grzbiecie - przy ustaleniu kończyn dolnych, a tym
samym miednicy, klatka piersiowa zostaje dźwignięta do położenia, jakie zajmuje w pozycji siedzącej człowieka. Przy ustaleniu
klatki piersiowej występuje uniesienie miednicy wraz z kończynami dolnymi. W zwisie albo w podparciu na rękach mięsień prosty
przy współudziale mięśni kończyn dolnych pozwala na uniesienie ich do poziomu lub wyżej.

Mięsień prosty jest unerwiony przez nerwy mi ędzyżebrowe od VI do XII.

Mięsień piramidowy (m. pyramidalis)

Rozpoczyna się na spojeniu łonowym i na kości łonowej, przed m. prostym brzucha. Zbiegające się ku górze włókna mięśniowe
tworzą trójkątny płaski brzusiec, kończący się na kresie białej. Ten mały szczątkowy mięsień napina kresę białą, a tym samym ścianę
przednią brzucha. Unerwienie jego pochodzi od nerwu podżebrowego.

Mię

śnie kończyny górnej

Mięśnie obręczy kończyny górnej

Mięsień naramienny (m. deltoideus)

Rozpoczyna się na bocznej trzeciej części obojczyka, na wyrostku barkowym łopatki i na grzebieniu łopatki. Włókna jego zbiegają się
ku dołowi i ku środkowi mięśnia, a przyczep końcowy leży na guzowatości naramiennej kości ramiennej. Mięsień przerzucony nad
stawem i guzkami kości ramiennej zaokrągla kształt barku. Dotykiem można wyczuć jego brzeg tylny i przedni, który graniczy z
mięśniem piersiowym większym i jest od niego oddzielony bruzdą naramienno-piersiową (sulcus deltoideopectoralis),
w której przebiega żyła odpromieniowa.

Ze względu na przyczepy początkowe mięśnia odróżniamy w nim trzy części: obojczykową, barkową i grzebieniową. Włókna
części obojczykowej biegną mniej więcej równolegle ku dołowi, bokowi i nieco ku tyłowi. Budowa części barkowej jest dość
skomplikowana, gdyż część ta składa się z szeregu pęczków, podzielonych pionowymi pasmami ścięgnistymi, do których
krótkie włókna mięśniowe dochodzą jak w mięśniu pierzastym. Wobec tego przekrój fizjologiczny tej części jest znacznie
większy od przekroju anatomicznego. Jest to najsilniejsza część mięśnia. Włókna części grzebieniowej biegną ku bokowi i
dołowi, nieco ku przodowi.

Czynności mięśnia naramiennego ze względu na jego budowę są bardzo rozmaite. Bierze on udział prawie we wszystkich
ruchach stawu ramiennego, który z kolei jest zaangażowany w każdym ruchu kończyny wolnej.

Gałęzie nerwowe ruchowe mięsień otrzymuje od n. pachowego. Nerw ten wchodzi pod mięsień od tyłu i biegnie po jego
powierzchni wewnętrznej ku przodowi. Dlatego też droga chirurgiczna prowadzi przez część przednią mięśnia.

Mięsień nadgrzebieniowy (m. supraspinatus)

Leży w dole nadgrzebieniowym łopatki, odchodząc od jego ścian z wyjątkiem części leżącej nad szyjką łopatki. Mięsień ma kształt
trójściennej piramidy, zwróconej wierzchołkiem ku bokowi. Powierzchnia zewnętrzna mięśnia jest pokryta mocną powięzią
nadgrzebieniową, od której również odchodzą włókna mięśniowe. Ścięgno leży wewnątrz mięśnia i ukazuje się na jego szczycie.
Przyczep końcowy leży na szczycie guzka większego kości ramiennej . Mięsień odwodzi ramię do poziomu.

Unaczynienie pochodzi z tętnicy nadłopatkowej i tętnicy okalającej łopatkę. Unerwienie — od nerwu
nadłopatkowego.

Mięsień podgrzebieniowy (m. infraspinatus)

Wypełnia dół podgrzebieniowy, znacznie większy od nadgrzebieniowego. Rozpoczyna się na łopatce z wyjątkiem szyjki oraz
częściowo na powięzi podgrzebieniowej. ścięgno mięśnia krzyżuje od tyłu głowę kości ramiennej i przyczepia się na guzku
większym tej kości; zrasta się również z torebką stawu ramiennego. Mięsień obraca ramię na zewnątrz i przywodzi do tułowia. Przy
ustalonym ramieniu odciąga brzeg przyśrodkowy łopatki od klatki piersiowej i pociąga kąt dolny na zewnątrz.

Unaczynienie i unerwienie jak m. nadgrzebieniowego.

Mięsień obły mniejszy (m. teres minor)

Przylega górnym brzegiem do m. pod-grzebieniowego i czasami się z nim zrasta. Rozpoczyna się na brzegu bocznym łopatki. Włókna
mięśniowe przechodzą w płaskie ścięgno, przebiegające do tyłu od torebki stawu ramiennego, z którą się zrasta, i w końcu
przyczepia się do dolnej części guzka większego. Mięsień obraca ramię na zewnątrz i przywodzi je do klatki piersiowej.

Unaczynienie pochodzi z tętnicy okalającej łopatkę. Unerwienie od nerwu pachowego.

Mięsień obły większy (m. teres major)

Rozpoczyna się na kącie dolnym łopatki. Jego brzusiec przylega do górnego brzegu m. najszerszego grzbietu, następnie przebiega z tym
mięśniem i przyczepia się wspólnym płaskim ścięgnem na grzebieniu razka mniejszego. Wspólna też jest czynność tych mięśni, gdyż
m. obły większy, podobnie jak m. najszerszy grzbietu, obraca ramię do wewnątrz i pociąga je ku r.łowi, prostuje. Przy ustalonym
ramieniu pociąga kąt dolny łopatki ku bokowi.

Unaczynienie pochodzi z tętnicy okalającej łopatkę. Unerwienie niesień otrzymuje od n. piersiowo-grzbietowego.

Mięsień podłopatkowy (m. subscapularis)

Jest dużym mięśniem, wypełniającym dół podłopatkowy. Rozpoczyna się na kości, jak również na kilku blaszkach ścięgnistych,
przymocowanych do Unii mięśniowych powierzchni żebrowej łopatki. W związku z tym mięsień ma utkanie pierzaste,
podobnie jak część barkowa mięśnia naramiennego. Przyczepia się silnym ścięgnem do guzka mniejszego kości ramiennej.
Przebiegając do przodu od torebki stawowej ścięgno zrasta się z nią częściowo. Mięsień podłopatkowy obraca ramię do
środka.

Unaczynienie pochodzi z t. podł opatkowej, unerwienie — od n. podłopatkowego. Przy porażeniu tego nerwu
zachodzi trudność założenia ręki na grzbiet z powodu zniesienia obrotu ramienia do wewnątrz.

Mięśnie ramienia

Grupa przednia mięś

ni

Mięsień dwugłowy ramienia (m. biceps brachii)

Leży powierzchownie na powierzchni przedniej ramienia i przy skurczu jest dobrze widoczny z powodu znacznego pogrubienia.
G

ł owa d

ł uga mi

ęś

nia

(caput longum) rozpoczyna się na guzku nadpanewkowym łopatki w jamie stawu ramiennego. Długie

ścięgno tej głowy przebiega nad głową kości ramiennej, układa się w bruździe międzyguzko-wej i przechodzi w część
mięśniową. G

ł owa kr

ó tka

(caput breve) rozpoczyna się na wyrostku kruczym łopatki ścięgnem razem z mięśniem kruczo-

ramiennym. Obie głowy łączą się, tworząc wspólny brzusiec, zakończony mocnym ścięgnem, przyczepiającym się na guzowatości
kości promieniowej. Część włókien ścięgna kieruje się ku stronie łokciowej przedramienia i kończy się rozcęgnem m.
dwugłowego ramienia (aponeurosis musculi bicipitis) na brzegu tylnym kości łokciowej. Rozcięgno splata się z
włóknami powięzi przedramienia.

Mięsień ten ma bardzo urozmaicone działanie. Przy ustalonej łopatce głowa długa działa na staw ramienny i łokciowy, ścięgno
tej głowy, przerzucającej się nad głową kości ramiennej, owija się na niej jak na bloku, zmieniając kierunek przebiegu, dzięki
czemu głowa długa może brać udział w odwodzeniu ramienia.

Głowa krótka również działa na oba wymienione stawy. Wspólnie z głową długą zgina staw ramienny, unosząc ramię do przodu. W
ten sposób mięsień dwugłowy odwodzi i zgina ramię w stawie ramiennym.

Działanie mięśnia na staw łokciowy zależy od położenia przedramienia. Przy ustalonym ramieniu i odwróconym przedramieniu
mięsień zgina staw łokciowy. Przy przedramieniu nawróconym guzowatość kości promieniowej obrócona jest ku kości
łokciowej, a koniec ścięgna mięśnia biernie owinięty dokoła szyjki kości promieniowej. Wobec tego przy skurczu mięśnia
dwugłowego najpierw odwraca on kość promieniową, a następnie zgina przedramię. Działanie mięśnia jako odwra-cacza
przedramienia jest wyraźne i łatwe do sprawdzenia na sobie przy zgiętym stawie łokciowym.

Przy ustaleniu przedramienia, jak np. przy zwisach, skurcz mięśnia dwugłowego tak samo zgina staw łokciowy, tylko że ramię
zostaje przyciągnięte do przedramienia i w ten sposób zwisający tułów zostaje podciągnięty ku górze.

Wszystkie opisane czynności nie mogą się odbywać jednocześnie. Każda czynność jest wykonywana z dostateczną siłą, jeżeli
przyczepy początkowe i końcowe mięśnia są od siebie możliwie najbardziej oddalone. Jeżeli kończyna jest uniesiona do
przodu, to działanie zginające mięśnia na staw łokciowy będzie słabsze.

Należy również pamiętać o działaniu przytrzymującym kości w stawach. Np. przy przenoszeniu ciężarów trzymanych w
opuszczonych rękach, mięsień ten kurcząc się nie wykonuje ruchu, nie pozwala jednak na oddalanie się powierzchni stawowych
w stawie ramiennym i łokciowym, a więc zapobiega zwichnięciu tych stawów.

Ukrwienie mięśnia odbywa się drogą gałęzi mięśniowych, odchodzących od tętnicy ramiennej. Unerwienie
pochodzi ód nerwu mięśniowo-skórnego.

Mięsień ramienny (m. brachialis)

Leży pod m. dwugłowym. Jest to duży płaski mięsień, rozpoczynający się na powierzchni przedniej kości ramłennej i
przegrodach międzymięśniowych ramienia, a kończący się krótkim mocnym ścięgnem na guzowatości kości łokciowej.

W przeciwieństwie do mięśnia dwugłowego jest on mięśniem jednostawowym. Mięsień ramienny zgina staw łokciowy, a więc zgina
przedramię przy ustalonym ramieniu i przyciąga ramię do ustalonego przedramienia, np. przy zwisach.

Unaczynienie — drogą gałęzi tętnicy ramiennej (tt. poboczne łokciowe, t. wsteczna promieniowa). Unerwienie — gałęzie
mięśniowe nerwu mięśnio-wo-skórnego.

Mięsień kruczo-ramienny (m. coracobrachialis)

Rozpoczyna się na wyrostku kruczym łopatki, kończy się na powierzchni przyśrodkowej kości ramiennej w połowie jej długości.
Przyczep początkowy jest zrośnięty z głową krótką m. dwugłowego i ze ścięgnem m. piersiowego mniejszego, rozpoczynającymi się
również na wyrostku kruczym. Mięsień w połowie długości przebija nerw mięśniowo-skórny, który w dalszym ciągu układa się
między mięśniem dwugłowym i ramiennym.

Mięsień zgina staw ramienny (podnosi ramię do przodu) i bierze udział w przywodzeniu ramienia.

Gałęzie tętnicze mięsień otrzymuje od tętnic okalających ramię: przedniej i tylnej. Unerwienie pochodzi od nerwu
mięśniowo-skórnego.

Grupa tylna mięś

ni

Mięsień trójgłowy ramienia (m. triceps brachii)

Posiada głowę długą, boczną i przyśrodkową.

Gł

owa d

ł uga (caput longum)

Rozpoczyna się na guzku podpanewkowym łopatki. Jak wspomniano, na swoim przebiegu ku dołowi wchodzi między mięśnie
obłe, większy i mniejszy. W tym miejscu głowa długa przyczynia się do utworzenia otworów, trójbocznego i czworobocznego.
Początek głowy jest ukryty pod mięśniem naramiennym. W dalszym ciągu głowa długa przykrywa głowę przy-środkową i
przechodzi w brzeg przyśrodkowy ścięgna końcowego, które przyczepia się na wyrostku łokciowym kości łokciowej.

Gł

owa boczna (caput laterale)

Rozpoczyna się na powierzchni tylnej trzonu kości ramiennej, powyżej bruzdy nerwu promieniowego oraz na przegrodzie
międzymięśniowej bocznej. Ścięgno tej głowy stanowi brzeg boczny wspólnego ścięgna mięśnia trójgłowego. Włókna
rozpoczynające się wyżej mają przebieg bardziej pionowy, natomiast najniższe, biegnące od przegrody bocznej do ścięgna, leżą prawie
poziomo.

Gł

owa przy

ś

rodkowa (caput mediale)

Rozpoczyna się na powierzchni tylnej kości ramiennej poniżej głowy bocznej oraz na obu przegrodach między-mięśniowych.
Głowa kończy się szerokim płaskim ścięgnem, wspólnym dla całego mięśnia.

Mięsień trójgłowy jest silnym prostownikiem stawu łokciowego. Poza tym głowa długa prostuje staw ramienny i przywodzi ramię.

Unaczynienie pochodzi z tętnicy okalającej ramię tylnej, t. głębokiej ramienia i tętnic pobocznych łokciowych.
Unerwienie — od n. promieniowego.

Mięsień łokciowy (m. anconeus)

Jest małym trójkątnym mięśniem leżącym w przedłużeniu ku dołowi głowy bocznej mięśnia trójgłowego. Rozpoczyna się na
nadkłykciu bocznym kości ramiennej, a jego wachlarzowato rozchodzące się włókna kończą się na brzegu tylnym kości łokciowej.

Mi ę si e ń pr os t u j e s t a w ł ok ci ow y. Un ac z yn i o n y i un er wi on y j ak m. trójgłowy.

W okolicy wyrostka ł okciowego leży kaletka podsk órna łokcia (bursa subcutanea olecrani), która chroni kość
przed uciskiem. Niekiedy występuje również kaletka maziowa między ścięgnem m. trójgłowego i wyrostkiem łokciowym.

Mięśnie przedramienia

Grupa przednia mięśni

Mięsień nawrotny obły (m. pronator teres)

Rozpoczyna się na nadkłykciu przyśrodkowym kości ramiennej we wspólnej masie mięśniowej zginaczy. Ten przyczep stanowi
głowę ramienną mięśnia (caput humerale). G ł o w a ł o k c iowa (caput ulnare) rozpoczyna się na wyrostku dziobiastym kości
łokciowej. Między głowami przebiega nerw pośrodkowy, który ten mięsień zaopatruje. Włókna mięśnia biegną skośnie ku
dołowi i bokowi, krzyżując oś kończyny. Mięsień kończy się płaskim ścięgnem na brzegu bocznym kości promieniowej,
poniżej przyczepu mięśnia odwracacza. Brzeg górny mięśnia stanowi przyśrodkową granicę dołu łokciowego.

Mięsień nawraca przedramię, ponadto dzięki głowie ramiennej zgina staw łokciowy.

Unerwienie pochodzi od nerwu pośrodkowego.

Mięsień zginacz promieniowy nadgarstka (m. flexor carpi
radialis)

Jest następnym mięśniem, odchodzącym od wspólnej masy rozpoczynającej się na nadkłykciu przyśrodkowym kości ramiennej. Bierze
on początek również od powięzi przedramienia i przegród łącznotkankowych, oddzielających go od sąsiednich mięśni. Mięsień
biegnie skośnie ku dołowi w kierunku kłębu (thenar), utworzonego przez krótkie mięśnie kciuka.

W połowie przedramienia brzusłec przechodzi w ścięgno, które przebiega przez kanał nadgarstka (canalis carpi) i kończy się
na podstawie II kości śród-ręcza, uzyskując czasem przyczep również na kości III. W kanale ścięgno przebiega w rowku kości
czworobocznej większej, przytrzymane poprzecznie przebiegającymi włóknami ścięgnistymi, które oddzielają je od innych ścięgien.

W okolicy nadgarstka, po stronie bocznej ścięgna, przebiega tętnica promieniowa, na której zwykle bada się tętno. Po stronie
przyśrodkowej biegnie nerw po-środkowy, bolesny przy ucisku.

Przebiegając nad stawem łokciowym i promieniowo-nadgarstkowym mięsień bierze udział w zginaniu obu tych stawów. Jednak
działanie pojedyncze tego mięśnia na staw łokciowy jest słabe i posiada znaczenie jedynie przy współdziałaniu z innymi mięśniami
tej grupy. Dzięki skośnemu przebiegowi w stosunku do osi długiej przedramienia mięsień nawraca przedramię, zwłaszcza przy
wyprostowanych stawach łokciowym i nadgarstkowym.

Jako zginacz nadgarstka, przyczepiający się bocznie od osi strzałkowej stawu, jednocześnie z czynnością zasadniczą pociąga rękę w
stronę promieniową. Natomiast czyste zgięcie powoduje przy współdziałaniu z innymi zginaczami zarówno nadgarstka, jak i palców.

Przy izolowanym porażeniu mięśnia ręka ustawia się w pozycji lekkiego prostowania i odwodzenia w stronę łokciową.

Unerwienie przez nerw pośrodkowy.

Mięsień dłoniowy długi (m. palmaris longus)

Odchodzi od wspólnej masy zgi-naczy. Ma słaby, krótki i płaski brzusiec bardzo zmiennego kształtu, który przechodzi w cienkie
ścięgno, biegnące przyśrodkowo od ścięgna zginacza promieniowego nadgarstka i dobrze widoczne przy zgięciu ręki. ścięgno
przechodzi w r o z -cięgno dłoniowe (aponeurosis palmaris), które stanowi silne wzmocnienie powięzi dłoniowej.

Mięsień wykazuje dużą zmienność, może rozpoczynać się dłuższym ścięgnem, które przechodzi w brzusiec leżący w środku mięśnia
i kończy się ścięgnem. Czasami jest on jak gdyby odwrócony, gdyż długie ścięgno początkowe przechodzi w brzusiec w części
dolnej przedramienia, który zmienia wygląd kończyny. Może go również brakować.

Mięsień zgina rękę i napina rozcięgno dłoniowe. Unerwienie — od nerwu pośrodkowego.

Mięsień zginacz łokciowy nadgarstka (m. flexor carpi ulnaris)

Rozpoczyna się dwiema głowami — na nadkłykciu przyśrodkowym kości ramiennej i na brzegu tylnym kości łokciowej. Głowa
ramienna rozpoczyna się wspólnie z innymi zginaczami, uzyskując również przyczepy na powięzi przedramienia. Głowa łokciowa
rozpoczyna się na blaszce ścięgnistej, przyczepionej do brzegu tylnego kości łokciowej, ścięgno mięśnia, które daje się wyczuć w
dolnej trzeciej części przedramienia, dochodzi do kości grochowatej, a następnie jako więzadło grochowo-śród-ręczne przyczepia się
do podstawy V kości śródręcza.

Mięsień zgina rękę w stawie promieniowo-nadgarstkowym i pociąga ją w stronę łokciową. Mięsień jest tylko jednym ze zginaczy tego
stawu, jednak w pewnych ruchach gra wybitną rolę. Mianowicie przy jego porażeniu staje się utrudniona gra na skrzypcach,

zwłaszcza przy wysokich tonach, które wymagają przyciśnięcia pierwszej struny małym palcem przy maksymalnym zgięciu i
jednoczesnym odwodzeniu łokciowym ręki.

Unerwienie — od nerwu łokciowego, który wraz z tętnicą łokciową przebiega po stronie bocznej ścięgna w części dolnej
przedramienia.

Mięsień zginacz powierzchowny palców (m. flexor digitorum
superficialis)

Leży pod mięśniem poprzednim. Jak wspomniano wyżej, ścięgno tego mięśnia może być wyczute, a czasem widoczne przez skórę,
między ścięgnami m. dłoniowego długiego i zginacza łokciowego.

Mięsień ma dwie głowy. Jedna z nich, przyśrodkowa, zwana głową ra--nienno-łokciową (caput humeroulnare),
rozpoczyna się na nadkłykciu przyśrodkowym kości ramiennej i na wyrostku dziobiastym kości łokciowej. Druga głowa,
zwana głową promieniową (caput radiale), rozpoczyna się znacznie niżej, na powierzchni przedniej kości promieniowej,
wzdłuż linii biegnącej od guzowatości do przyczepu m. nawrotnego obłego. Między przyczepami kostnymi przebiega łuk ścięgnisty,
od którego odchodzą również włókna mięśnia. Pod ten łuk wchodzi nerw pośrodkowy oraz tętnica i żyły łokciowe.

Wkrótce po odejściu od punktów przyczepu mięsień dzieli się na dwa brzuśce, wysyłające cztery ścięgna do palców od II do V.

Przy zginaniu kolejnych palców można wyczuć, że brzuśce leżące powierzchownie należą do palca III i IV. ścięgna tych brzuśców
biegną bardziej powierzchownie również w kanale nadgarstka. Brzuśce leżące głębiej wysyłają ścięgna do palców II i V.

Po wyjściu z kanału nadgarstka ścięgna kierują się do paliczków bliższych palców. Na wysokości paliczków każde ścięgno
rozszczepia się wzdłuż, tworząc szczelinę, przez którą wychodzi na powierzchnię dłoniową odpowiednie ścięgno mięśnia zginacza
głębokiego palców, które biegnie dalej do podstawy paliczka dalszego.

Rozszczepione na dwa pasma ścięgno zginacza powierzchownego, po przepuszczeniu ścięgna zginacza głębokiego, łączy się
ponownie i przyczepia się na paliczku środkowym.

Mięsień zgina stawy, nad którymi przebiega. Na staw łokciowy działa jako słaby zginacz, jest również zginaczem stawu
nadgarstkowo-promieniowego. Zgina stawy śródręczno-paliczkowe, a zwłaszcza międzypaliczkowe bliższe. Mięsień ten może
działać na wszystkie wymienione stawy, albo tylko na poszczególne. Jeżeli zginanie nadgarstka zostanie zahamowane przez
prostowniki, to mięsień może zginać palce w stawach śródręczno-paliczkowych i międzypaliczkowych bliższych. Przy
przeciwdziałaniu zgięcia w stawach śródręczno-paliczkowych mięsień zgina jedynie w stawach międzypaliczkowych
bliższych. Mogą też zachodzić inne kombinacje, które łatwo samemu zestawić. Np. może nastąpić zgięcie jedynie w stawie
śródręczno-paliczkowym przy palcach wyprostowanych, albo zgięcia nadgarstka i stawu międzypaliczkowego itp. Wszystkie
te ruchy są wynikiem gry antagonistów — zginaczy i prostowników — biorących różny udział w opisywanych ruchach.

Należy jednak pamiętać, że w ruchach zgięcia i prostowania palców biorą udział również mięśnie ręki, bez udziału których
opisane ruchy nie mogą być wykonywane, o czym będzie mowa niżej.

Unerwienie — przez gałęzie nerwu pośrodkowego.

Mięsień zginacz głęboki palców (m. jlexor digitorum
profundus)

Rozpoczyna się na rozległej przestrzeni. Jego przyczepy zajmują trzy czwarte przedniej i przy-środkowej powierzchni trzonu
kości łokciowej i wyrostka dziobiastego, obejmując przyczep ścięgna mięśnia ramiennego. Przyczep sięga prawie do mięśnia
nawrot-nego czworobocznego. Po stronie przyśrodkowej zginacz głęboki rozpoczyna się również na blaszce ścięgnistej,
odchodzącej od kości łokciowej, gdzie bierze początek razem ze zginaczem łokciowym nadgarstka. Wreszcie przyczep
początkowy zajmuje stronę łokciową błony międzykostnej. Cztery ścięgna powstają na powierzchni przedniej mięśnia i
biegnąc ku dołowi przechodzą przez kanał nadgarstka na dłoń, leżąc głębiej pod ścięgnami zginacza powierzchownego. W
dalszym ciągu kierują się one do palców II—V.

Mięsień zginacz głęboki, podobnie jak powierzchowny, zgina staw promienie-wo-nadgarstkowy, a ponadto odwodzi rękę w
stronę łokciową. Zgina też stawy śródręczno-paliczkowe i oba stawy międzypaliczkowe. Przy zaciskaniu pięści mięsień zgina
zwykle najpierw staw międzypaliczkowy bliższy, następnie dalszy i w końcu śródręczno-paliczkowy. Zginanie palców
występuje zwykle łącznie we wszystkich stawach. Zginanie paliczka dalszego wymaga ćwiczenia. Umiejętność ta występuje
np. u muzyków.

Mięsień jest unerwiony przez nerw łokciowy i pośrodkowy. N. łokciowy zaopatruje brzuśce dla palców V, IV i częściowo III, zaś
pośrodkowy — palca wskazującego i częściowo środkowego. Stąd też przy porażeniu nerwu pośrodkowego występuje przy
zaciskaniu pięści charakterystyczne ułożenie ręki. Palec wskazujący jest wyprostowany, środkowy lekko zgięty, natomiast palce
obrączkowy i mały są zgięte całkowicie. Tak ułożoną rękę klinicyści określają mianem „ręki błogosławiącej". Przy porażeniu tego
mięśnia występuje niemożność zgięcia paliczków dalszych. Są one nadmiernie wyprostowane dzięki napięciu tonicznemu
prostowników.

Mięsień zginacz głęboki palców jest przeznaczony raczej do ruchów mniej precyzyjnych niż powierzchowny.

Mięsień zginacz długi kciuka (m. flexor pollicis longus)

Rozpoczyna się na powierzchni przedniej kości promieniowej i na przyległej części błony międzykostnej. Czasami otrzymuje pęczki
dodatkowe od sąsiednich mięśni. Jego spłaszczone ścięgno przebiega przez kanał nadgarstka, układa się między głową
powierzchowną i głęboką mięśnia zginacza krótkiego kciuka i otoczone pochewką dochodzi do podstawy paliczka dalszego kciuka.

W części dolnej przedramienia na powierzchni mięśnia przebiega tętnica promieniowa, na której zwykle bywa badane tętno.

Mięsień zgina staw międzypaliczkowy kciuka. Ruch ten jest o wiele łatwiejszy do wykonania niż w analogicznych stawach
innych palców. Jeżeli prostownik kciuka nie jest napięty, to mięsień zgina również staw śródręczno-paliczkowy i przeciwstawia
kciuk innym palcom (oppositio) jak przy ich dotykaniu kciukiem.

Unerwienie — przez nerw pośrodkowy.

Mięsień nawrotny czworoboczny (m. pronator quadratus)

Jest płaskim mięśniem, przebiegającym prawie poprzecznie między dolnymi końcami kości przedramienia Mięsień nawrotny
czworoboczny (m. pronator quadratus) jest płaskim mięśniem, przebiegającym prawie poprzecznie między dolnymi końcami
kości przedramienia.Rozpoczyna się na powierzchni przedniej dolnej czwartej części kości łokciowej. Włókna biegną ku
bokowi i nieco ku dołowi i przyczepiają się na przedniej i bocznej powierzchni kości promieniowej. Przy skurczu mięśnia
następuje nawrócenie ręki dzięki ruchowi końca dolnego kości promieniowej dokoła głowy kości łokciowej.

Unerwienie — przez n. międzykostny dłoniowy, odchodzący od n. po-środkowego.

Grupa boczna mięś

ni

Mięsień ramienno-promieniowy (m. brachioradialis)

Leży najbardziej powierzchownie na stronie bocznej przedramienia. Rozpoczyna się na brzegu bocznym kości ramiennej i na
przegrodzie międzymięśniowej bocznej, poniżej połowy ramienia, ścięgno jego kończy się na wyrostku rylcowatym kości
promieniowej. Po stronie przyśrodkowej ścięgna przebiega tętnica promieniowa, a końcowy jej odcinek krzyżują ścięgna mm.
kciuka: odwodziciela długiego i prostownika krótkiego.

Mięsień zgina staw łokciowy w położeniu pośrednim między nawróceniem i odwróceniem przedramienia. Przy przedramieniu
odwróconym nawraca, przy nawróconym zaś odwraca przedramię do położenia pośredniego.

Mięsień prostownik promieniowy długi nadgarstka (m.
extensor carpi radialis longus)

Rozpoczyna się na brzegu bocznym kości ramiennej, poniżej przyczepu mięśnia ramienno-promieniowego, aż do nadkłykcia
bocznego. Jego płaskie ścięgno końcowe biegnie po powierzchni bocznej kości promieniowej, przechodzi pod troczkiem
prostowników, podobnie jak wszystkie ścięgna prostowników, i kończy się na podstawie II kości śródręcza.

Mięsień prostownik promieniowy krótki nadgarstka (m.
extensor carpi radialis brevis)

Rozpoczyna się na nadkłykciu bocznym kości ramiennej, od więzadła obrączkowego i od blaszki powięziowej, oddzielającej
go od sąsiednich mięśni. Płaskie ścięgno układa się obok poprzedniego i po przejściu pod troczkiem prostowników przyczepia
się do podstawy III kości śródręcza.

Oba mięśnie prostują rękę, długi jednocześnie odwodzi ją w stronę promieniową. Biorą one również udział w zginaniu stawu
łokciowego.

Mięsień odwracacz przedramienia (m. supinator)

Leży na stronie tylnej przedramienia. Rozpoczyna się na nadkłykciu bocznym kości ramiennej, na grzebieniu m. odwracacza
kości łokciowej, na torebce stawowej. Gałąź głęboka nerwu promieniowego przebija mięsień na wysokości szyjki k. promieniowej,
dzieląc go na dwie warstwy: powierzchowną, podłużną, i głęboką, prawie poprzeczną. Włókna przechodzą na powierzchnię przednią
kości promieniowej i przyczepiają się na niej, głównie poniżej jej guzowatości. Mięsień odwraca przedramię.

Grupa tylna mięś

ni

Mięsień prostownik palców (m. extensor digitorum)

Rozpoczyna się na nadkłyk-ciu bocznym kości ramiennej, na torebce stawowej i na powięzi przedramienia. Brzusiec przechodzi w
cztery ścięgna, biegnące pod troczkiem prostowników na grzbiet ręki, gdzie są one wyczuwalne i często widoczne. Ścięgna
przechodzą w rozcięgna grzbietowe (aponeuroses dorsales) palców II—V. Ścięgna s ą p o w i ą z a n e z e s o b ą
p o ł ą c z e n i a m i m i ę d z y ś c i ę g n i s t y m i ( c o - nexus intertendinei), które dają się wyczuwać, a niekiedy są nawet widoczne.
Ograniczają one do pewnego stopnia samodzielne ruchy prostowania palców, a zwłaszcza palca IV. Jednak nie jest to jedyna
przyczyna, krępująca ruchy tego palca, gdyż nie uzyskuje on większej samodzielności nawet po przecięciu połączeń. Natomiast
najmniej jest skrępowany palec wskazujący.

Czasami może brakować ścięgna dla palca małego i wtedy zwykle dochodzi do niego małe ścięgienko od ścięgna dla palca IV.
Niekiedy od brzuśca oddziela się samodzielna część, przeznaczona dla palca wskazującego, zaopatrzona we własną gałązkę nerwową.

Jak wspomniano, ruchy prostowania palców są powiązane ze sobą, jednak ćwiczenie tych ruchów, jak np. podczas gdy na fortepianie,
pozwala na znaczne uniezależnienie się palców. Zawsze jednak najmniej samodzielny pozostaje palec czwarty.

Mięsień prostuje palce i odwodzi je od palca środkowego. Przy nadgarstku zgiętym mięsień działa na wszystkie stawy palców. Przy
zgięciu grzbietowym nadgarstka prostuje on jedynie stawy śródręczno-paliczkowe.

Mięsień prostownik palca małego (m. extensor digiti minimi)

Rozpoczyna się na błonie łącznotkankowej, położonej między nim i prostownikiem palców, niekiedy sięgając aż do nadkłykcia
bocznego kości ramiennej. Ten cienki mięsień przechodzi w ścięgno, przebiegające pod troczkiem prostowników, które dzieli się na
dwa pasma i przechodzi w rozcięgno grzbietowe palca małego. Dzięki temu mięśniowi palec mały uzyskuje dużą samodzielność
ruchów prostowania.

Mięsień prostownik łokciowy nadgarstka (m. extensor carpi
ulnaris)

Rozpoczyna się na nadkłykciu bocznym kości wspólnie z m. prostownikiem palców, na powierzchni tylnej kości łokciowej i na
powięzi przedramienia. Jego spłaszczone ścięgno biegnie pod troczkiem prostowników i kończy się na podstawie V kości
śródręcza. Mięsień prostuje rękę i odwodzi w stronę łokciową. O jego działaniu przeciwniczym przy zginaniu palców i
odwodzeniu kciuka.

Mięsień odwodziciel długi kciuka (m. abductor pollicis
longus)

Rozpoczyna się na powierzchni tylnej kości przedramienia i na błonie międzykostnej. Włókna kierują się skośnie ku dołowi i
stronie promieniowej i biegnąc między ścięgnami prostownika palców i prostowników nadgarstka przechodzą w ścięgno, które
pod troczkiem prostowników przechodzi na rękę i kończy się na podstawie I kości śródrecza.

Mięsień prostownik krótki kciuka (m. extensor pollicis
brevis)

Rozpoczyna się w sąsiedztwie poprzedniego na powierzchni tylnej kości promieniowej i na błonie migdzykostnej. Przebiega
razem z poprzednim i kończy się na podstawie paliczka bliższego kciuka.

Mięsień prostuje kciuk w stawie śródręczno-paliczkowym. Poza tym oba mięśnie odwodzą kciuk i całą rękę.

Przy porażeniu mięśni odwodzących kciuka pozostaje on w położeniu silniejszego przywodzenia niż zwykle, ze względu na
napięcie stałe przywodzicieli. Odwodzenie kciuka może wtedy nastąpić jedynie przez pozostanie w położeniu stałym przy
odwodzeniu łokciowym ręki.

Mięsień prostownik długi kciuka (m. extensor pollicis longus)

Rozpoczyna się na powierzchni tylnej kości łokciowej i na błonie międzykostnej. Jej włókna przebiegają skośnie od strony łokciowej
ku promieniowej i ku dołowi. Ścięgno przechodzi pod troczkiem prostowników i kończy się na podstawie paliczka dalszego kciuka.
Mięsień przywodzi kciuk i prostuje jego stawy. Przy prostowaniu i odwodzeniu kciuka ścięgno mięśnia daje się wyczuć i czasem

obejrzeć. Stanowi ono ograniczenie od strony łokciowej dołka, zwanego tabakierką anatomicz-n ą, która od strony
promieniowej ograniczona jest przez ścięgno mięśnia prostownika krótkiego i odwodziciela długiego kciuka. Nazwa pochodzi stąd,
że zażywający tabakę (dziś już rzadko spotykani) umieszczają w tym dołku porcje, którą wciągają nosem. W głębi tego dołka
przebiega tętnica promieniowa, na której można wyczuć tętno. Przy złamaniach kości łódeczkowatej występuje tu bo-lesność przy
ucisku.

Mięsień prostownik wskazicicla (m. extensor indicis)

Rozpoczyna się na kości łokciowej poniżej początku m. prostownika długiego kciuka oraz na błonie mie-dzykostnej. Ścięgno po
przejściu pod troczkiem prostowników przebiega skośnie w kierunku palca wskazującego i przylega do ścięgna prostownika
palców, aby przejść w rozcięgno grzbietowe.

Mięsień prostuje palec wskazujący i przywodzi go do palca środkowego. W ten sposób przeciwdziała on działaniu odwodzącemu
prostownika palców.

Dzięki własnemu mięśniowi palec wskazujący może być łatwo prostowany niezależnie od innych palców

Mięś

nie r

ę

ki

Mięśnie kłębu

Mię

sie

ń

odwodziciel kr

ó

tki kciuka (m. abductor pollids bre

vis)

Płaski i cienki, rozpoczyna się na troczku zginaczy, na guzowatości kości łódeczkowatej i na kości czworobocznej większej. Jego
cienkie płaskie ścięgno kończy się na stronie bocznej podstawy paliczka bliższego. Do ścięgna jest włączona trzeszczka boczna
stawu śródręczno-paliczkowego kciuka.

Mięsień odwodzi kciuk. Unerwiony jak inne mięśnie kłębu — z wyjątkiem przywodziciela — przez nerw pośrodkowy.

Mię

sie

ń

zginacz kr

ó

tki kciuka (m. flexor pollids brevis)

Roz po czyna się na troczku zginaczy i na kości czworobocznej większej. Mięsień układa się po stronie bocznej ścięgna zginacza
długiego kciuka i kończy się ścięgnem na stronie bocznej podstawy paliczka bliższego kciuka oraz łączy się z trzeszczka boczną
stawu śródręczno-paliczkowego kciuka.

Mięsień zgina paliczek bliższy kciuka i prostuje dalszy. Ustawia też kość śródręcza pierwszą w położeniu opozycji
(przeciwstawiania). Dzięki temu opuszka kciuka jest skierowana ku stronie dłoniowej pozostałych palców.

Mię

sie

ń

przeciwstawiacz kciuka (m. opponens pollids)

Leżąc pod poprzednim, ma podobne przyczepy. Ten mały trójkątny mięsień biegnie ku dołowi i bokowi i przyczepia się na powierzchni
bocznej pierwszej kości śródręcza. Mięsień przeciwstawia kciuk innym palcom.

Mię

sie

ń

przywodziciel kciuka (m. adductor pollicis)

Największ y i najsilniejszy mięsień kłębu, posiada dwie głowy. Głowa poprzeczna (ca-put transversum) rozpoczyna się na
kości śródręcza III oraz na głowie kości II. Głowa skośna (capitt obliąuum) rozpoczyna się na więzadle promienistym
nadgarstka i na głowie k. główkowatej. Włókna biegną zbieżnie do podstawy kciuka i do trzeszczki przyśrodkowej, związanej z
torebką stawu śródręczno-paliczko-wego pierwszego.

Mięsień przywodzi i zgina kciuk.

Unerwiony przez gałązkę nerwu łokciowego.

Mięśnie kłębiku

Z wyjątkiem mięśnia dłoniowego krótkiego, rozpoczynają się; na kości grochowatej i na haczyku kości haczykowatej oraz na
przylegającej części troczka zginaczy.

Mię

sie

ń

odwodziciel palca ma

ł ego (m. abductor digiti minimi)

Kończy się na brzegu przyśrodkowym paliczka bliższego i w rozcięgnie grzbietowym. Kurcząc się odwodzi palec mały, zgina go w
stawie śródręczno-paliczkowym i prostuje w stawach międzypaliczkowych.

Mię

sie

ń

zginacz kr

ó

tki palca ma

ł ego (m. flexor digiti minimi

brevis)

Przylega do odwodziciela od strony bocznej i kończy się na podstawie paliczka bliższego palca małego. Zgina palec w stawie
śródręczno-paliczkowym.

Mię

sie

ń

przeciwstawiacz palca ma

ł ego (m. opponens digiti

minimi)

Biegnie do powierzchni przyśrodkowej V kości śródręcza. Przy skurczu przeciwstawiacz obraca kość śródręcza i przeciwstawia ją w
stosunku do kciuka dzięki temu, że staw nadgarstkowo-śródręczny V jest po I najbardziej ruchomy. Przy skurczu mm.
przeciwstawiaczy kciuka i palca małego powiększa się zagłębienie dłoni.

Mię

sie

ń

d

ł oniowy kr

ó

tki (m. palmaris brevis)

Biegnie poprzecznie nad pozostałymi mięśniami kłębiku. Rozpina się między brzegem łokciowym roz-cięgna dłoniowego a skórą
brzegu łokciowego ręki. Mięsień ten pokrywa naczynia łokciowe i nerw łokciowy na dłoni. Napina poprzecznie rozcięgno dłoniowe.

Unerwienie. Mięśnie kłębiku są unerwione przez n. łokciowy.

Mięśnie środkowe ręki.

Mięś

nie glistowate (mm. lumbricales)

Nazwane z powodu okrągłego kształtu, przypominające z wyglądu dżdżownice, rozpoczynają się na ścięgnach mięśnia
zginacza głębokiego palców. Biegnąc ze ścięgnami tego mięśnia pod roz-cięgnem dłoniowym, przechodzą w cienkie ścięgna
przyczepiające się po stronie promieniowej do rozcięgien grzbietowych palców od II do V. Zginają stawy śród-ręczno-paliczkowe i
prostują międzypaliczkowe. Dwa mięśnie, leżące po stronie łokciowej, mają głowy dodatkowe rozpoczynające się na sąsiednich
ścięgnach, po ich stronie łokciowej.

Unerwienie. Mięśnie I i II są unerwione przez n. pośrodkowy, a III i IV — przez n. łokciowy.

Mięś

nie mi

ę

dzykostne d

ł oniowe (mm. interossei palmares)

S ą to trzy stosunkowo słabe mięśnie, rozpoczynające się na podstawach II, IV i V kości śródręcza, po stronie zwróconej do III
kości śródręcza. Wąskie ścięgna końcowe przyczepiają się na torebkach stawów śródręczno-paliczkowych II, IV i V oraz na
rozcięgnach grzbietowych tych palców. Mięśnie przywodzą palce do palca środkowego.

Mięś

nie mi

ę

dzykostne grzbietowe (mm. interossei dorsales)

W liczbie czterech, silniejsze od dłoniowych, rozpoczynają się dwiema głowami na zwróconych do siebie stronach kości śródręcza.
Ich wąskie ścięgna kończą się na torebkach stawów śródręczno-paliczkowych palca II, III i IV, po stronie wolnej od
przyczepów mięśni międzykostnych dłoniowych. Poza tym ścięgna dochodzą do rozcięgien grzbietowych wymienionych palców.

Mięśnie międzykostne grzbietowe 1. i 4. odwodzą palce II i IV od środkowego, pozostałe zaś odwodzą promieniowo (2.) lub
łokciowe (3.) palec środkowy lub ustalają go działając równocześnie. Jeżeli mięśnie międzykostne dłoniowe i grzbietowe działają
równocześnie, to ich czynności antagonistyczne odwodzenia i przywodzenia zostają zniesione, a działanie jednych i drugich mięśni
przenosi się na rozcięgno grzbietowe; wobec tego zginają one palce w stawach śródręczno-paliczkowych i prostują w stawach
międzypaliczkowych.

Unerwienie — przez gałęzie n. łokciowego.

Mięśnie kończyny dolnej

Mięśnie obręczy kończyny

Mięsień lędźwiowy większy (m. psoas major)

Jest długim silnym mięśniem, rozpoczynającym się na trzonach XII kręgu piersiowego, I—IV kręgów lędźwiowych oraz od wyrostków
poprzecznych wszystkich kręgów lędźwiowych. Między jego dwiema warstwami leży znaczna część splotu lędźwiowego.

Mięsień biegnie ku dołowi i bokowi i wspólnie z mięśniem biodrowym wychodzi na udo przez rozstęp mięśni pod więzadłem
pachwinowym, ścięgna obu mięśni łączą się i przebiegając po ścianie przedniej torebki stawu biodrowego, kończą się na krętarzu

mniejszym kości udowej.

Mięsień biodrowy (m. iliacus)

Zajmuje przyczepami początkowymi cały dół biodrowy. Włókna jego zbiegają się wachlarzowato w kierunku rozstępu mięśni, poniżej
którego powstaje ścięgno łączące się ze ścięgnem mięśnia poprzedniego i biegnące wspólnie do przyczepu końcowego.

Mięsień biodrowo-lędźwiowy zgina udo w stawie biodrowym i obraca je na zewnątrz. Rozpoczynając się na kręgosłupie przy
działaniu obustronnym może zginać kręgosłup lędźwiowy ku przodowi. Kurcząc się jednostronnie, może zginać kręgosłup ku
bokowi.

Mięsień ten jest najsilniejszym zginaczem stawu biodrowego. Jego porażenie znacznie utrudnia chodzenie, gdyż kończyna nie może
być dostatecznie uniesiona ku przodowi. Jest on również mięśniem unoszącym tułów z pozycji leżącej przy siadaniu. Przy obustronnym
porażeniu chory leżący na wznak nie może podnieść się na łóżku.

Unaczynienie — przez gałęzie tętnic lędźwiowych, biodrowo-lędźwiowej i udowej.

Unerwienie —od splotu lędźwiowego i n. udowego.

Mięsień lędźwiowy mniejszy (m. psoas minor)

Jest płaskim pasmem, leżącym na powierzchni przedniej m. lędźwiowego większego. Początek bierze od trzonów kręgów Th

12

i L

1

.

Długie płaskie ścięgno tego mięśnia kończy się na powięzi biodrowej, którą on napina.

Ten słaby i niestały mięsień unerwiają gałązki splotu lędźwiowego.

Mięsień pośladkowy wielki (m. gluteus maximus)

Jest u człowieka bardzo silnym mięśniem, związanym z pionową postawą ciała. Leży on na powierzchni tylnej miednicy i
końca górnego kości udowej. Rozpoczyna się od powięzi piersiowo-lędźwiowej, na kości krzyżowej i przylegającej części kości
biodrowej, wreszcie na więzadle krzyżowo-guzowym. Jego grube włókna ułożone w pęczki, pooddzielane od siebie pasmami
tkanki łącznej, biegną skośnie ku dołowi i bokowi i kończą się głównie na guzowatości pośladkowej kości udowej. Włókna
części górnej mięśnia przechodzą we włókna ścięgniste, które wplatają się w pasmo biodrowo- piszczelowe powięzi szerokiej.

W pozycji stojącej mięsień przykrywa guz kulszowy, natomiast przy zgiętym stawie biodrowym (jak w pozycji siedzącej)
schodzi na stronę boczną. Wobec tego przy siedzeniu guz kulszowy nie uciska mięśnia.

Dzięki pasmu biodrowo-piszczelowemu mięsień działa na dwa stawy, biodrowy i kolanowy. Głównym zadaniem mięśnia jest
prostowanie stawu biodrowego. Bierze więc on udział w takich czynnościach, jak chodzenie, a zwłaszcza wchodzenie na
schody czy na górę, podnoszenie się z pozycji siedzącej, z przysiadu itp. Ale jest on również napięty przy staniu, zwłaszcza w
postawie zasadniczej „na baczność", kiedy wyprostowany tułów jest nieco wychylony do przodu dzięki nadmiernemu wyprostowaniu
stawu skokowo-goleniowego i przesunięciu do przodu środka ciężkości ciała.

Druga czynność mięśnia to ruchy uda w płaszczyźnie czołowej. Jak wspomniano, mięsień przykrywa od tyłu staw biodrowy, wobec
czego część jego włókien biegnie powyżej osi strzałkowej stawu, a druga część poniżej. W związku z tym górne włókna mięśnia
odwodzą kończynę, dolne zaś przywodzą.

Wreszcie przebiegając po stronie tylnej stawu, mięsień dzięki skośnemu kierunkowi włókien obraca kończynę na zewnątrz.

O działaniu na staw kolanowy patrz niżej.

U n a c z yn i e n i e i u n e r w i e n i e . D o m i ę ś n i a d o c h o d z i t . p o ś l a d k o wa dolna, gałąź t. biodrowej wewnętrznej,
wychodząca z miednicy mniejszej przez otwór podgruszkowaty. Mięsień jest unerwiony przez n. pośladkowy dolny,
wychodzący z miednicy razem z tętnicą.

Mięsień pośladkowy średni (m. gluteus rnedius)

Leży na powierzchni bocznej miednicy, gdzie można go wyczuć przy staniu na jednej kończynie. Przyczepia się na powierzchni
pośladkowej talerza biodrowego między kresą pośladkową przednią i tylną. Od strony bocznej włókna jego rozpoczynają się
również na silnej powięzi, przyczepiając się do grzebienia biodrowego. Dalszy ciąg tej powięzi stanowi wspomniane pasmo
biodrowo-piszczelowe (troctus iliotibialis). Włókna mięśnia zbiegają się wachlarzowato w kierunku krętarza
większego, na którym przyczepiają się silnym ścięgnem. Część tylną mięśnia pokrywa m. pośladkowy wielki.

Mięsień jest przy ustalonej miednicy najsilniejszym odwodzicielem uda. Natomiast przy ustalonym udzie, jak np. przy staniu na jednej
kończynie, przyciąga on miednicę do krętarza większego, unosząc stronę przeciwną. Jego działanie w tym wypadku jest niezbędne do
ustawienia środka ciężkości ciała nad płaszczyzną podparcia, zmniejszoną do powierzchni podeszwowej jednej stopy.

Mięsień odgrywa dużą rolę przy chodzeniu, gdyż za każdym krokiem całe ciało jest oparte przez pewien czas na jednej tylko
kończynie. Przy porażeniu mięśnia u chorego, stojącego na jednej kończynie, miednica opada w stronę zdrową (objaw

Trendelenburga, występujący również przy zwichnięciu wrodzonym stawu biodrowego, chociaż z innych powodów).

Ze względu na wachlarzowaty przebieg włókien, przednia i tylna część mięśnia działa antagonistycznie. Część przednia, której
przyczepy górne leżą do przodu od osi poprzecznej stawu — zgina staw biodrowy, część tylna zaś prostuje staw biodrowy. Również
zależnie od działania tych części mięsień obraca udo do wewnątrz lub na zewnątrz. Działanie części tylnej, powodujące obrót na
zewnątrz jest znacznie silniejsze od części przedniej.

Mięsień pośladkowy średni jest miejscem z wyboru dla wstrzyknięć domięśniowych środków leczniczych. Wkłuwa się igłę w połowie
odległości między szczytem krętarza większego i leżącym nad nim grzebieniem kości biodrowej na głębokość kilku centymetrów,
zależnie od grubości podściółki tłuszczowej.

Unaczynienie i unerwienie — t. i n. pośladkowe górne, wychodzące z miednicy mniejszej przez otwór nadgruszkowaty.

Mięsień pośladkowy mały (m. gluteus minimus)

Rozpoczyna się na powierzchni pośladkowej talerza biodrowego, między kresą pośladkową przednią i dolną. Pęczki mięśniowe
zbiegają się wachlarzowato w kierunku powierzchni krętarza wielkiego, na którym przyczepia się silne ścięgno mięśnia. Między
ścięgnem i szczytem krętarza leży kaletka maziowa.

Mięsień posiada działanie podobne do poprzedniego, a więc przede wszystkim odwodzi kończynę. Poza tym powoduje zginanie,
względnie prostowanie stawu biodrowego w zależności od tego, czy działa część przednia czy tylna mięśnia. Wreszcie część przednia
mięśnia obraca udo na wewnątrz, tylna zaś - o znacznie silniejszym działaniu - powoduje obrót na zewnątrz.

Unacz yni eni e i unerwi eni e - j ak w poprz edni m .

Mięsień naprężacz powięzi szerokiej (m. tensor fasciae latae)

Jest po mięśniu pośladkowym średnim — drugim co do siły działania odwodzicielem stawu biodrowego. Rozpoczyna się na kolcu
biodrowym przednim górnym oraz na blaszce głębokiej powięzi szerokiej uda, która wytwarza dla tego mięśnia komorę.
Spłaszczony brzusiec mięśnia biegnie ku dołowi i kończy się płaskim ścięgnem, wplatającym się w powięź szeroką i biorącym udział w
wytworzeniu pasma bio-drowo-piszczelowego, razem z mięśniem pośladkowym wielkim i średnim.

Jak wspomniano, mięsień odwodzi kończynę w stawie biodrowym. Leżąc do przodu od osi poprzecznej stawu, mięsień jest również
jego zginaczem. Przy zginaniu obraca on kończynę do wewnątrz. Przy wyprostowanym kolanie ustala staw kolanowy i napręża powięź
szeroką.

Unaczynienie i unerwienie — jak m. pośladkowego średniego i małego.

Mięsień groszkowaty (m. pirifortnis)

W rozwoju filogenetycznym wchodzi do miednicy mniejszej przez otwór kulszowy większy. Rozpoczyna się na powierzchni
miednicznej drugiego, trzeciego i czwartego kręgu krzyżowego, nie zasłaniając jednak otworów krzyżowych. Włókna zbiegające
się tworzą stożkowaty spłaszczony mięsień, który kończy się na krętarzu większym. Mięsień ten wychodzi przez otwór kulszowy
większy, dzieląc jego światło na dwa otwory. Górny, n a d -gruszkowaty (joramen suprapiriforme) służy dla nerwu i naczyń
pośladkowych górnych. Otwór podgruszkowaty (for. infrapiriforme) jest drogą dla nerwu i naczyń pośladkowych
dolnych, nerwu kulszowego, nerwu skórnego tylnego uda, nerwu sromowego i naczyń sromowych wewnętrznych.

Mięsień obraca udo na zewnątrz.

Unaczynienie — od t. pośladkowej górnej i dolnej.

Unerwienie ze splotu krzyżowego.

Mięsień zasłaniacz wewnętrzny (m. obturatońus internus)

Podobnie jak poprzedni, przywędrował z zewnątrz do jamy miednicy mniejszej. Rozpoczyna się na błonie zasłonowej i na jej otoczeniu
kostnym. Włókna jego zbiegają się w kierunku otworu kulszowego mniejszego i przechodzą w ścięgno, które ostro zagina się na
brzegu tylnym kości kulszowej, biegnie w kierunku krętarza większego i kończy się w dole krętarzowym. Od strony przyśrodkowej
mięsień pokrywa silna powięź zasłonowa. W miejscu zagięcia się na brzegu kości kulszowej mięsień jest chroniony przez kaletkę
maziową i chrząstkę, pokrywającą kość.

Mięsień obraca udo na zewnątrz.

Unaczynienie — od t. zasłonowej, sromowej wewnętrznej i pośladkowej dolnej.

Unerwienie ze splotu krzyż owego.

Mięśnie bliźniacze (mm. gemelli)

Górny i dolny, rozpoczynają się na brzegu wcięcia kulszowego mniejszego w sąsiedztwie m. zasłaniacza wewnętrznego. Biegną
poprzecznie, towarzysząc temu mięśniowi i częściowo kończąc się w jego ścięgnie, dochodzą do dołu krętarzowego.

C z yn n o ś ć , u n a c z yn i e n i e i u n e r w i e n i e — j a k p o p r z e d n i o .

Mięsień czworoboczny uda (m. quadratus femoris)

W postaci płaskiej płytki mięśniowej biegnie poprzecznie od guza kulszowego do grzebienia międzykrętarzowego kości udowej.
Obraca udo silnie na zewnątrz i przywodzi.

Unaczynienie — t. pośladkowa dolna i t. okalająca udo przyśrodkowa.

Unerwienie — ze splotu krzyżowego.

Mięsień zasłaniacz zewnętrzny (m. obturatorius externus)

Rozpoczyna się na powierzchni zewnętrznej błony zasłonowej i jej otoczeniu kostnym w części przy-środkowej i dolnej otworu
zasłonowego. Zbiegające się włókna tworzą stożek, przechodzący w ścięgno, które przyczepia się w dole krętarzowym. Można je
dojrzeć, rozciągając mięśnie bliźniaczy dolny i czworoboczny. Ukryty między mięśniami uda, należy rozwojowo do grupy
przywodzicieli. Jednak czynnościowo jest mięśniem obracającym udo na zewnątrz. Ustala, jak wspomniano wyżej, staw biodrowy.

Unaczynienie od t. zasłonowej i okalającej udo przyśrodkowej.

Unerwienie przez n. Zasłonowy.

Mięśnie uda

Grupa przednia

Mięsień krawiecki (m. sortonus)

Rozpoczyna się bezpośrednio pod kolcem biodrowym przednim górnym i biegnie w osobnym kanale powięziowym, wytworzonym
przez powięź szeroką. Kanał ten prowadzi mięsień, określając jego przebieg. Mięsień kieruje się ku dołowi i przyśrodkowo, a następnie
otacza od tyłu kłykieć przyśrodkowy kości udowej i biegnie dalej razem ze ścięgnem m. smukłego. Kończy się w okolicy guzowatości
piszczelowej, wchodząc w skład gęsiej stopki.

Mięsień zgina staw biodrowy i kolanowy, obraca udo na zewnątrz i przywodzi. Przy zgiętym kolanie obraca podudzie do środka.
Pomimo licznych czynności odgrywa rolę jedynie pomocniczą, gdyż posiadając mały przekrój fizjologiczny jest mięśniem słabym.

Mięsień krawiecki ogranicza z bocznej strony okolicę uda, zwaną trójkątem udowym (trigonum femorale). Podstawę trójkąta
udowego stanowi więzadło pachwinowe, a ścianę przyśrodkową m. przywodziciel długi. Jego wierzchołek odpowiada otworowi
górnemu kanału przywodzicieli.

Unaczynienie — przez gałązki t. udowej.

Unerwienie — drogą gałązek n. udowego.

Mięsień czworogłowy uda (m. quadriceps femoris)

Jest bardzo silnym mięśniem, którego każda głowa stanowi oddzielnie rozpatrywaną jednostkę morfologiczną. Są to m.
prosty uda oraz mięśnie obszerne: pośredni, przyśrodkowy i boczny.

Mię

sie

ń

prosty uda (m. rectus femoris)

Rozpoczyna się na kolcu biodrowym przednim dolnym oraz na brzegu panewki i torebce stawu biodrowego. Ścięgno początkowo
wchodzi w głąb brzuśca mięśnia, nadając mu cechy mięśnia pierzastego. Wrzecionowaty brzusiec przechodzi w silne ścięgno, na
które składają się również mięśnie obszerne, ścięgno łączy się z powierzchnią przednią rzepki, która jest największą trzeszczką
ciała ludzkiego. W dalszym ciągu schodząc z wierzchołka rzepki ścięgno przechodzi na goleń i przyczepia się na guzowatości kości
piszczelowej jako więzadło rzepki (ligamenłum patellae).

Mię

sie

ń

obszerny po

ś

redni (m. vastus intermedius)

Leży pod mięśniem prostym. Rozpoczyna się na

2

/

3

powierzchni przedniej trzonu kości udowej i kończy się płaskim

ścięgnem, wchodzącym w skład wspólnego ścięgna m. czworogłowego. Od najgłębszej części mięśnia oddziela się pęczek,
przyczepiający się od góry do kaletki nadrzepkowej (bursa suprapatellaris), stanowiącej obszerny uchyłek jamy stawu
kolanowego. Pęczek ten nosi nazwę mięśnia stawowego kolana (m. articularis genus). Nie pozwala on na wpuklanie się
kaletki do jamy stawu. Kaletka chroni mięsień czworogłowy i jego ścięgno przed urazami ze strony kości udowej.

Mię

sie

ń

obszerny przy

ś

rodkowy (m. vastus medialis)

Roz pocz yna się na wardze przyśrodkowej kresy chropawej, jak również na ścięgnie końcowym m. przywodziciela wielkiego. Jest on
największym mięśniem obszernym i jego brzusiec schodzi niżej od innych. Włókna biegną ku dołowi i ku linii środkowej uda.
Przechodzą one w ścięgno, łączące się ze ścięgnem m. obszernego pośredniego. Najniższe pęczki mięśniowe dochodzą do rzepki.

Mię

sie

ń

obszerny boczny (m. vastus lateralis)

Rozpoczyna się na krętarzu większym, na wardze bocznej kresy chropawej i na przegrodzie między-mięśniowej bocznej. Włókna
jego biegną skośnie ku dołowi i do środka i kończą się w błonie ścięgnistej nad rzepką.

Mięśnie obszerne przyśrodkowy i boczny, rozpoczynające się na stronie tylnej uda i otaczające je po obu stronach, wytwarzają
rynnę, w której leżą m. obszerny pośredni i m. prosty uda. Dzięki temu kość udowa jest mniej więcej jednolicie osłonięta
mięśniami.

Mięsień czworogłowy uda prostuje staw kolanowy, a dzięki mięśniowi prostemu zgina staw biodrowy. Ponieważ wszystkie cztery
mięśnie dochodzą do rzepki, musi się odbywać ścisła współpraca między mięśniami, aby wynikiem ich działania był pionowy ruch
rzepki w osi kończyny. Przy niedomodze mięśnia bocznego czy przyśrodkowego rzepka nie porusza się w osi kończyny, lecz zbacza
w stronę mięśnia zdrowego. Może to być przyczyną tzw. nawykowego zwichnięcia rzepki.Unaczynienie - drogą gałęzi t.
udowej.Unerwienie -przez nerw udowy, który po przejściu przez rozstęp mięśniowy pod więzadłem pachwinowym rozpada
się na gałęzie mięśniowe.

Grupa tylna

Mięsień półścięgnisty (m. semitendinosus)

Odchodzi od guza kulszowego. Początkowo płaski brzusiec, zaokrągla się i układa w rynience, utworzonej przez m. półbłoniasty.
W połowie długości przechodzi w cienkie okrągłe ścięgno, które wchodzi w skład gęsiej stopki.

Mięsień prostuje staw biodrowy i zgina kolanowy. Przy zgiętym kolanie obraca goleń do wewnątrz.

Unaczynienie — przez tt. przeszywające, gałęzie t. głębokiej uda.

Unerwienie — przez n. piszczelowy.

Mięsień półbłoniasty (m. Semimembranosus)

Zgodnie z nazwą, w górnej połowie tworzy długie, płaskie ścięgno, które rozpoczyna się na guzie kulszowym. ścięgno końcowe
dzieli się na trzy odnogi, z których pierwsza kieruje się do przodu i dochodzi do brzegu przedniego kości piszczelowej; druga
odnoga biegnie w dół po kłykciu przyśrodkowym kości piszczelowej i na nim się kończy; wreszcie trzecia zwija się ku bokowi i
biegnie na tylnej powierzchni torebki stawu kolanowego jako więzadło podkolanowe skośne (lig. popliteum
obliquum).

Działanie — jak m. półścięgnistego, tylko znacznie silniejsze, gdyż mięsień ten ma większy przekrój fizjologiczny.

Unaczynienie i unerwienie jak w poprzednim.

Mięsień dwugłowy uda (m. biceps femoris)

Ma przyczep początkowy głowy długiej na guzie kulszowym. Głowa krótka rozpoczyna się na środkowej części wargi bocznej
kresy chropawej i na przegrodzie międzymięśniowej bocznej. Po połączeniu się obu głów mięsień przyczepia się silnym ścięgnem na
głowie strzałki. Ścięgno jest dobrze wyczuwalne, a nawet widoczne, przy zgiętym kolanie.

Ten silny mięsień zgina staw kolanowy, a przy zgiętym kolanie obraca goleń na zewnątrz. Głowa długa prostuje ponadto staw
biodrowy.

Unaczynienie — przez gałęzie tętnicy udowej i podkolanowej.

Unerwienie głowy długiej — od n. piszczelowego, głowy krótkiej — od n. strzałkowego wspólnego.

Grupa przyś

rodkowa

.

Mięsień grzebieniowy (m. pectineus)

Rozpoczyna się na grzebieniu kości łonowej i nieco poniżej niego. Włókna jego biegną ku bokowi, dołowi i nieco ku tyłowi, kończąc
się na kresie grzebieniowej kości udowej. Wobec tego do przodu od mięśnia tworzy się dół biodrowo-grzebieniowy
(fossa iliopectinea), stanowiący dno trójkąta udowego (p. wyżej). W dole tym przebiegają naczynia udowe. Pod przyczepami
mięśnia leży kaletka maziowa.

Mięsień przywodzi i zgina udo oraz obraca je na zewnątrz.

Unaczynienie — drogą gałęzi t. udowej i t. zasłonowej.

Unerwienie — przez n. udowy i n. zasłonowy.

Mięsień przewodziciel długi (m. adductor longus)

Przyczepia się pod guzkiem łonowym i na spojeniu łonowym. Włókna jego rozchodzą się promienisto i dochodzą do wargi
przyśrodkowej kresy chropawej w jej trzeciej części środkowej. Ten silny mięsień przywodzi udo, zgina staw biodrowy i obraca
udo na zewnątrz.

Unaczyniony przez gałęzie t. udowej i zasłonowej.

Unerwienie z n. zasłonowego.

Mięsień przywodziciel krótki (m. adductor brevis)

Rozpoczyna się na gałęzi dolnej kości łonowej i kończy się na górnej trzeciej części wargi przyśrodkowej kresy chropawej. Leży do tyłu
od poprzednich przywodzicieli.

Dz i ał an i e , un ac z yn i en i e i un er wi en i e — j a k w p op rz e dn i m .

Mięsień przywodziciel wielki (m. adductor magnus)

Rozpoczyna się długą linią przyczepu na gałęziach dolnych kości łonowej i kulszowej, zachodzącą na guz kul-szowy. Włókna tego
mięśnia biegną wachlarzowato do wargi przyśrodkowej kresy chropawej i przyczepiają się na całej jej długości. Włókna górne mają
przebieg prawie poziomy, natomiast dolne niemal pionowy. Włókna rozpoczynające się na guzie kulszowym tworzą część kończącą
się silnym ścięgnem, które przyczepia się na guzku przywodzicieli (tuberculum adductorium) kłykcia przyśrodko-wego
kości udowej.

Działanie przywodziciela wielkiego jest złożone. Przede wszystkim jest on najsilniejszym mięśniem przywodzącym udo. Następnie, w
przeciwieństwie do poprzednich, mięsień ten prostuje staw biodrowy dzięki temu, że jego przyczepy końcowe przeszły
częściowo do przodu, na kłykieć kości udowej i na powierzchnię przednią uda przez membrana vastoadductoria. Z tych też
względów mięsień obraca udo do wewnątrz, a nie na zewnątrz, jak inne przywodziciele.

Ostatnio twierdzi się, że również przywodziciel długi obraca udo do wewnątrz i że wobec tego wszystkie długie przywodziciele
jednostawowe obracają udo do wewnątrz, krótkie zaś na zewnątrz (Benninghoff).

Unaczynienie — tt. przeszywające od t. głębokiej uda, t. zasłonowa.

Unerwienie — gałąź tylna n. zasłonowego i n. piszczelowy.

Mięsień smukły (m. gracilis)

Długi płaski mięsień w kształcie wstęgi, leży po przyśrodkowej stronie uda. Rozpoczyna się cienkim, płaskim ścięgnem na brzegu
przyśrodkowym dolnej gałęzi kości łonowej. Biegnąc ku dołowi przechodzi w cienkie ścięgno, które kieruje się za kłykieć
przyśrodkowy kości udowej. Na kłykciu kości piszczelowej spłaszcza się i biegnąc ku dołowi i przodowi kończy się na kości
piszczelowej w okolicy jej guzowatości. W odcinku końcowym łączy się z powiezią goleni i tworzy tzw. g ę s i ą stopkę (pes
anserinus), wspólnie ze ścięgnami m. krawieckiego i półścięgnistego.

Mięsień przy kolanie wyprostowanym przywodzi udo, przy zgiętym zaś obraca goleń do środka. Bierze również udział w zginaniu
kolana.

Unaczynienie — jak poprzedniego.

Unerwiony — przez n. zasłonowy.

Przywodziciele wykonują bardzo ważną pracę szczególnie w tych czynnościach, przy których działają siły odwodzące udo. A wiec w
rozkroku mięśnie te hamują, dalsze rozchodzenie się ud, jak np. przy jeździe na nartach. Szczególnie czynne są przywodziciele przy
konnej jeździe, kiedy kolana jeźdźca, naciskają boki konia. Ze względu na to, że w grupie tej występują zarówno zginacze, jak i
prostowniki stawu biodrowego, przywodziciele odgrywają ważną rolę przy ustalaniu stawu biodrowego w pozycji stojącej.

Mięśnie goleni

Grupa przednia

Mięsień piszczelowy przedni (m. tibialis anterior)

Rozpoczyna się na powierzchni bocznej kości piszczelowej, na błonie międzykostnej oraz w części górnej na powięzi goleni.
Włókna biegną ku dołowi, przechodząc w dolnej części goleni w silne ścięgno, które pod troczkiem górnym prostowników
przechodzi na siopc. biegnie pod troczkiem dolnym i kieruje się do brzegu przyśrodkowego stopy. Kończy się na powierzchni
dolnej kości klinowatej przyśrodkowej i podstawio I kości śródstopia.

Mięsień jest silnym prostownikiem stopy. Poza tym odwraca stopę, tzn. podnosi jej brzeg przyśrodkowy. W pozycji stojącej mięsień
pociąga ku przodowi kosi piszczelową, jeżeli środek ciężkości zostanie przesunięty ku tyłowi, np. przy przegięciu tułowia w tył.

Mięsień prostownik długi palców (m. extensor digitorum
longus)

Leży obok poprzedniego, oddzielony od niego błoną ścięgnistą. Rozpoczyna się na tej błonic, n.i kłykciu bocznym kości piszczelowej, na
brzegu przednim i trzech czwartych powierzchni przedniej trzonu strzałki, na błonie międzykostnej, wreszcie na błonie ścięgnistej,
oddzielającej ten mięsień od grupy bocznej, oraz na powięz i goleni. W połowie goleni mięsień dzieli się na cztery ścięgna, które
spłaszczając się biegną pod troczkami prostowników do powięzi grzbietowej czterech bocznych palców stopy. Pod troczkiem
dolnym ścięgna są objęte pętlą ścięgnistą, stanowiącą część toczka dolnego prostowników, której jedno ramię przyczepia się do
strony bocznej kości piętowej, drugie zaś — w zatoce stepu. Pętla ta silnie przytrzymuje ścięgna mięśnia przy kościach stepu.

W większości przypadków mięsień daje jeszcze piąte pasmo ścięgniste, które przyczepia się na podstawie V, a czasem i IV, kości
śródstopia. Ścięgno to czasem jest zakończeniem małego brzuśca mięśniowego, oddzielającego się od prostownika palców. Jest to
mięsień strzałkowy trzeci (m. peroneus tertius), współdziałający z prostownikiem palców w czynności prostowania stopy.

Działanie mięśnia polega na prostowaniu, nawracaniu i odwodzeniu stopy oraz prostowaniu palców.

Mięsień prostownik długi palucha (m. extensor hallucis
longus)

Rozpoczyna się na środkowej trzeciej części strzałki i błony międzykostnej. Jego górny odcinek jest przykryty przez dwa
poprzednie mięśnie i dopiero w dolnej części goleni wychodzi on między ich ścięgnami na powierzchnię. Jego ścięgno biegnie pod
trocz-kami prostowników w kierunku podstawy paliczka dalszego palucha, do której się przyczepia, gdyż paluch nie posiada rozcięgna
grzbietowego. Mięsień prostuje paluch i stopę.

.

Grupa boczna

Mięsień strzałkowy długi (m. peroneuss fibularis longus)

Rozpoczyna się na głowie i górnej części trzonu strzałki oraz na ścianach błoniastych komory mm. strzałkowych. Płaskie ścięgno tego
mięśnia układa się na ścięgnie m. strzałkowego krótkiego i razem z nim zagina się na kostce bocznej, kierując się ku przodowi i
dołowi na brzeg boczny stopy. Na przebiegu do tyłu od kostki bocznej oba ścięgna są przytrzymywane przy strzałce przez zgrubiałe
pasmo powięzi goleni, tworzące t r o c z e k g ó r n y m m . s t r z a ł k o w yc h (r e t i n a c u l u m m m . p e r o n e o r u m s. fibularium
superius). Stąd ścięgno biegnie do bloczka strzałkowego kości piętowej. Tutaj oba ścięgna przytrzymuje troczek dolny mm.
strzałkowych (retinaculum mm. peroneorum s. fibularium inferius). Dalej ścięgno biegnie po powierzchni bocznej kości piętowej do
kości sześciennej i zmieniając kierunek układa się w rowku tej kości, przeznaczonym dla ścięgna m. strzałkowego długiego. Biegnąc
na dolnej powierzchni kości stopy, ścięgno dochodzi do podstawy I kości śródstopia i kości klinowatej przyśrodkowej.

Wspomniana bruzda m. strzałkowego długiego na kości sześciennej jest pokryta rodzajem chrząstki włóknistej, ścięgno jest tu
poszerzone i zmienione również w rodzaj chrząstki włóknistej. Zapewnia to ścięgnu należytą wytrzymałość, szczególnie chroniąc je
przed rozejściem się włókien w miejscu stale narażonym na specjalnie trudne warunki pracy. Podobnie na stopie ścięgno przebiega w
kanale kostno-ścięgnistym, pokrytym od strony podeszwy więzadłem podeszwowym długim.

Mięsień zgina, nawraca i odwodzi stopę.

Mięsień strzałkowy krótki (m. peroneus s. fibularis brevis)

Rozpoczyna się na dolnej części strzałki i przegród międzymięśniowych. ścięgno jego leży głębiej od ścięgna m. długiego, które ślizga
się po jego powierzchni zewnętrznej. Przebiegając pod troczkami razem ze ścięgnem mięśnia poprzedniego, w odcinku końcowym
przebiega nad bloczkiem strzałkowym kości piętowej i kończy się na guzowatości V kości śródstopia oraz cienkim pasmem
ścięgnistym dochodzi do rozcięgna grzbietowego palca V.

Działanie — jak poprzedniego.

Mięśnie strzałkowe, jak już podano, są zaopatrzone przez nerw strzałkowy powierzchowny. Przy jego porażeniu i wyłączeniu działania
mięśni strzałkowych stopa nie może być nawrócona.

Grupa tylna

Mięsień trójgłowy łydki (m. triceps surae)

Składa się z mięśnia brzuchatego i płaszczkowatego; tworzą one potężne ścięgno kończące się na guzie piętowym.

Mię

sie

ń

brzuchaty

ł ydki (m. gastrocnemius)

Leży powierzchownie na stronie tylnej goleni i u osób nie otyłych wyraźnie zarysowuje się przez skórę.

Składa się z dwóch głów, bocznej i przyśrodkowej (caput laterale et mediale), które rozpoczynają się na kości
udowej mocnymi krótkimi ścięgnami bezpośrednio nad odpowiednimi kłykciami. Stąd obie biegną ku dołowi i rozszerzając się
tworzą dwa brzuśce, ograniczające dolną połowę dołu podkolanowego. Łącząc się ze sobą brzuśce pozostawiają pionową bruzdę,
zanikającą ku dołowi w miejscu przejścia obu głów w płaskie ścięgno, które pokrywa leżący głębiej m. płaszczkowaty. We
wspomnianej bruździe przebiega dążąca do żyły podkolanowej ż. odstrzałkowa i n. skórny przyśrodkowy łydki, gałąź n.
piszczelowego. Głowa przyśrodkowa mięśnia jest dłuższa i schodzi niżej od bocznej.

Mięsień brzuchaty łydki jest mięśniem dwustawowym i poza działaniem wspólnym z m. płaszczkowatym na staw skokowo-goleniowy
zgina staw kolanowy w sposób zależny od położenia punktu stałego. Mięsień ten działa najsilniej przy stawie kolanowym
wyprostowanym lub będącym w stadium prostowania. Stąd też dobre warunki dla jego maksymalnego skurczu powstają np. przy
biegu czy skoku.

Mię

sie

ń

p

ł aszczkowaty (m. soleus)

Leży pod poprzednim, rozpoczynając się długą łukowatą linią przyczepu, biegnącą od górnej części powierzchni tylnej
strzałki, przez głowę strzałki, łuk ścięgnisty między kośćmi goleni, dalej na kresie podkolanowej kości piszczelowej i w końcu na
brzegu przyśrodkowym części środkowej trzonu tej kości.

Mięsień płaszczkowaty jest silnym zginaczem stawu skokowo-goleniowego (skokowego górnego).

Mięsień trójgłowy łydki w całości jest silnym zginaczem stopy. Jest on najważniejszym mięśniem odrywającym piętę od ziemi i
pozwalającym stanąć na palcach. Te ruchy są nieodzowne przy chodzie, biegu, czy skoku, dlatego też porażenie mięśnia powoduje
ciężkie zaburzenia chodu. Na skutek napięcia stałego antagonistów stopa ustawia się w pozycji zgięcia grzbietowego, w postaci
„stopy hakowatej" (piętowej) — pes calcaneus. Kończyna wykroczna jest wtedy przenoszona do przodu w pozycji
nienormalnej z piętą silnie skierowaną do dołu.

Ze względu na przebieg osi stawu skokowo-piętowo-łódkowego mięsień odwraca stopę. Przy postawie „na baczność" z lekkim
pochyleniem tułowia do przodu mięsień utrzymuje tułów, nie pozwalając na dalsze zgięcie grzbietowe stawu skokowo-goleniowego i
na upadek do przodu.

Mięsień podeszwowy (m. plantaris)

Jest mięśniem słabym, rozpoczynającym się na kłykciu bocznym kości udowej, nieco wyżej i przyśrodkowo od głowy bocznej m.
brzuchatego oraz na torebce stawu kolanowego. Jego długie i cienkie ścięgno biegnie ku dołowi między mięśniem brzuchatym i
płaszczkowatym i dochodzi do ścięgna piętowego, łącząc się z nim lub przebiegając razem do guza piętowego. Część jego włókien
może dochodzić do rozcięgna podeszwowego, przypominając stosunki m. dłoniowego długiego. Jest to mięsień szczątkowy. Napina
torebkę stawu kolanowego.

Mięsień podkolanowy (m. popliteus)

Płaski, trójkątny, rozpoczyna się na kłykciu bocznym kości udowej i na torebce stawu kolanowego. Włókna jego biegną ku dołowi
kończąc się na kości piszczelowej, tuż powyżej kresy m. płaszczkowatego.

Mięsień bierze nieznaczny udział w zginaniu stawu kolanowego, natomiast przy zgiętym kolanie obraca goleń do wewnątrz.

Mięsień piszczelowy tylny (m. tibialis posterior)

Rozpoczyna się na błonie mię-dzykostnej między zginaczami palców oraz na górnych częściach kości piszczelowej i strzałki.
Mięsień piszczelowy tylny jest silnym odwracaczem ł przywodzicielem stopy, natomiast stosunkowo słabym jej zginaczem.

Mięsień zginacz długi palców (m. flexor digitorum longus)

Rozpoczyna się na kości piszczelowej poniżej przyczepu m. płaszczkowatego, na powięzi pokrywającej m. piszczelowy tylny i
na łuku ścięgnistym, utworzonym przez tę powięź, łączącym kości goleni. W części dolnej goleni mięsień przechodzi w
ścięgno, zdążające w kierunku kostki przyśrodkowej. Powyżej kostki ścięgno krzyżuje się ze ścięgnem m. piszczelowego
tylnego i układa się do tyłu od kostki przyśrodkowej, którą otacza, i przechodzi pod troczkiem zginaczy i pod podpórką
skokową na stopę. Na tym przebiegu ma pochewkę, leżącą niżej od pochewki m. piszczelowego tylnego. Na stopie krzyżuje
ścięgno m. zginacza długiego palucha, przyjmując od niego wiązkę włókien, i dzieli się na cztery części dla palców II—V.
ścięgna kończą się na podstawach paliczków dalszych. Przebiegając na palcach przechodzą przez rozdwojone ścięgna zginacza
krótkiego palców.

Mięsień zgina stopę i palce oraz odwraca i przywodzi stopę.

Mięsień zginacz długi palucha (m. flexor hallucis longus)

Jest najsilniejszym mięśniem głębokiej warstwy zginaczy goleni. Rozpoczyna się na środkowej części strzałki, na błonie
międzykostnej i przegrodzie międzymięśniowej tylnej. Mięsień biegnie ku dołowi w kierunku kostki przyśrodkowej. Ścięgno
leży w bruździe kości skokowej, pod podpórką skokową, otoczone pochewką, i przechodzi na stopę. Krzyżuje się ze ścięgnem
m. zginacza długiego palców i kończy się na podstawie paliczka dalszego palucha.

Siła tego mięśnia podkreśla jego pracę przy chodzeniu. Przy przesuwaniu ciała ku przodowi paluch kończyny zakrocznej zostaje
silnie przyciśnięty do podstawy, podczas gdy pięta zaczyna się odrywać od ziemi. Przed oderwaniem się kończyny zakrocznej od
podstawy cały ciężar ciała, przetaczając się przez głowę pierwszej kości śródstopia, zostaje przeniesiony na paluch. Stąd też zarówno
pierwsza kość śródstopia, jak i kości palucha mają tak potężną budowę w stosunku do bocznych promieni kośćca stopy, składających
się z dalszego szeregu kości stepu, śródstopia i palców.

Mięśnie stopy

Mięś

nie grzbietu stopy

Mięsień prostownik krótki palucha (m. extensor hallucis
brevis)

Rozpoczyna się na kości piętowej w okolicy zatoki stepu. Płaski brzusiec, zazwyczaj wyczuwalny przez skórę, przechodzi w
ścięgno, biegnące do paliczka bliższego palucha. Mięsień prostuje i odwodzi paluch. Unerwiony przez n. strzałkowy głęboki

Mięsień prostownik krótki palców (m. extensor digitoruin
brevis)

Rozpoczyna się w pobliżu poprzedniego. Jego wachlarzowato rozchodzące się ścięgna biegną do rozcięgien grzbietowych
palców od II do V. Ostatniego ścięgna można brakować.

Mięsień prostuje palce. Unerwiony jak poprzedni.

Mięś

nie podeszwy

Mięśnie palucha

Tworzą wyniosłość przyśrodkową stopy. Są to mięśnie: odwo-dziciel, zginacz krótki i przywodziciel palucha.

Unaczynienie mięśni tej grupy — od tt. podeszwowych, przyśrodkowej i bocznej oraz od łuku podeszwowego.

Unerwienie — od nn. podeszwowych: odwodziciel — od przyśrodkowego, przywodziciel — od bocznego, zginacz — od obu.

Mię

sie

ń

odwodziciel palucha (m. abductor hallucis)

Rozpocz yna się na stronie przyśrodkowej guza kości piętowej i tworzy silny brzusiec, któty kończy się na trzeszczeć
przyśrodkowej i na podstawie palucha. Czynność określa nazwa mięśnia.

Mię

sie

ń

zgi

ń

acz kr

ó

tki palucha (m. flexor hallucis brevis)

Rozpoczyna się na kości łódkowatej i klinowatych, kończy się na obu trzeszczkach, leżących u podstawy palucha oraz na samej
podstawie. Wzmacnia sklepienie stopy, zgina paluch.

Mię

sie

ń

przywodziciel palucha (m. adductor hallucis)

Posiada podobnie jak na ręce głowę skośną i poprzeczną. Głowa skośna (caput obliąuum) rozpoczyna się na podstawie II—
IV kości śródstopia i na przyległych kościach stepu. Głowa poprzeczna (caput transversum) rozpoczyna się na torebkach
stawów śródstopno-palcowych II—V i biegnąc poprzecznie w kierunku przyśrodkowym kończy się na trzeszczce bocznej u
podstawy palucha.

Mięsień wzmacnia sklepienie podłużne i poprzeczne stopy oraz przywodzi paluch do palca II.

Mięśnie palca małego

Tworzą wyniosłość boczną podeszwy. Należą do nich mięśnie: odwodzicie!, zginacz krótki i przeciwstawiacz palca
małego.Unaczynienie — drogą gałązek t. podeszwowej bocznej.

Unerwienie — od n. podeszwowego bocznego.

Mię

sie

ń

odwodziciel palca ma

ł ego (m. abductor digiti tninimi)

Rozpoczyna się na wyrostku bocznym guza piętowego, kończy się na guzowatości V kości śródstopia i na podstawie paliczka
bliższego palca małego. Wzmacnia sklepienie podłużne stopy i zgina mały palec.

Mię

sie

ń

zginacz palca ma

ł ego (m. flexor digiti minimi)

Rozpoczyna się na podstawie V kości śródstopia, na więzadle podeszwowym długim i na pochewce ścięgna m. strzałkowego
długiego. Mięsień kończy się na podstawie palca małego i na brzegu V kości śródstopia. Zgina mały palec, nieco go odwodzi i
wzmacnia sklepienie podłużne stopy.

Mię

sie

ń

przeciwstawiacz palca ma

ł ego (m. opponens digiti

minimi)

Niestały, rozpoczyna się na pochewce ścięgna m. strzałkowego długiego i na więzadle podeszwowym długim, a kończy się na
bocznej powierzchni V kości śródstopia. Zgina nieco palec mały.

Jak wynika z podanego opisu, mięśnie palucha i palca małego powodują pewne ich ruchy, lecz niemniej ważnym ich zadaniem, jeżeli
nie ważniejszym jest wzmacnianie sklepienia stopy.

Mięśnie pośrednie podeszwy

Leżą między wyniosłościami boczną i przyśrodko-wą. Należą do nich mięśnie: zginacz krótki palców, czworoboczny podeszwy,
glistowate i międzykostne.

Mię

sie

ń

zginacz kr

ó

tki palc

ó

w (m. flexor digitorum brevis)

Rozpoczyna się wspólnym brzuścem na guzie piętowym i na rozcięgnie podeszwowym. Leży powierzchownie pod rozcięgnem i w

środku przebiegu dzieli się na cztery brzuśce dla palców II—V. Brzuśce kończą się ścięgnami, które kierują się na po-deszwową
stronę palców. Na swym przebiegu na wysokości paliczka środkowego ścięgna rozszczepiają się i przepuszczają ścięgna zginacza
długiego, które do tego miejsca leżą głębiej od ścięgien zginacza krótkiego. Te ostatnie kończą się na paliczku środkowym, ścięgna
zaś zginacza długiego — na podstawie paliczków dalszych. Stosunki topograficzne ścięgien obu zginaczy przypominają układ zgina-
czy palców ręki.

Główną czynnością mięśnia jest wzmacnianie sklepienia podłużnego stopy, poza tym zgina on palce II—V.

Unerwienie: n. podeszwowy przyśrodkowy.

Mię

sie

ń

czworoboczny podeszwy (m. quadratus plantae)

Z wany również m. zginaczem dodatkowym (m. flexor accessorius), rozpoczyna się na powierzchni guza piętowego.
Biegnie ku przodowi w postaci płaskiej płytki mięśniowej i kończy się skośnym brzegiem na ścięgnie m. zginacza długiego palców.

Zarówno jak poprzedni, mięsień ten wzmacnia sklepienie stopy, a poza tym skierowuje działanie zginacza długiego palców wzdłuż
osi stopy.

Unerwienie: n. podeszwowy boczny.

Mięś

nie glistowate (mm. lumbricales)

Tozpoczynają się na ścięgnach m. zgłnacza długiego palców. Te cztery cienkie walcowate mięśnie biegną ku stronie
przyśrodkowej podstawy paliczków bliższych II—V i przywodzą palce do palucha.

Unerwienie dwóch mięśni bocznych — od n. podeszwowego bocznego, dwóch przyśrodkowych — od przyśrodkowego.

Mięśnie międzykostne stanowią najgłębszą warstwę mięśni podeszwy. Dzielą się na podeszwowe i grzbietowe.

Unerwienie: przez n. podeszwowy boczny.

Trzy mięś

nie mi

ę

dzykostne podeszwowe (mm. interossei plan

tares)

Rozpoczynają się na stronie przyśrodkowej III—V kości śródstopia, kończą zaś na stronie przyśrodkowej podstawy paliczka
bliższego tych samych palców i na torebkach stawów śródstopno-palccwych. Mięśnie utrwalają sklepienie stopy, zginaja palce III—
V i nieco przywodzą do linii orientacyjnej, przebiegającej przez palec II.

Cztery mięś

nie mi

ę

dzykostne grzbietowe (mm. interossei dor

sales)

Leżą w przestrzeniach międzykostnych i rozpoczynają się na zwróconych do siebie powierzchniach podstaw kości śródstopia. Mięsień
międzykostny pierwszy rozpoczyna się więc na podstawach I i II kości śródstopia, kończy się na stronie przyśrodkowej podstawy
paliczka bliższego palca II. Mięśnie drugi, trzeci i czwarty kończą się na bocznych stronach palca II, III i IV. Poza tym wszystkie
cztery mięśnie przyczepiają się do torebek stawów śródstopno-palcowych.

Mięśnie utrwalają sklepienie stopy, zginają stawy śródstopno-palcowe II—V i nieco odwodzą palce od linii orientacyjnej.

Zestawiając ruchy palców stopy należy podkreślić, że odbywają się one głównie dokoła osi poprzecznych. Ruchy zginania są
silniejsze od ruchów prostowania, gdyż mięśnie podeszwy przeważnie nie dochodzą do rozcięgien grzbietowych palców, w
przeciwieństwie do mięśni dłoni. Ruchy przywodzenia i odwodzenia są prawie zniesione, ruchy w pojedynczych stawach nie mogą
być wykonywane. Zaledwie nieliczni ludzie mogą wykonywać ruchy poszczególnymi palcami stopy.

Główną czynnością mięśni podeszwy są ruchy zgięcia, które jedynie są w pełni zachowane. Niemniej ważną czynnością jest
utrzymanie sklepienia stopy.

Rozcięgno grzbietowe palców stopy jest znacznie słabiej rozwinięte od roz-cięgna palców ręki, a na paluchu w ogóle nie występuje.

Zespół Szkół Medycznych

Szkoła Policealna nr 5

Technik masażysta
Bartosz Lewandowski

Mięśnie klatki piersiowej, powłok

brzusznych, kończyny górnej i kończyny

dolnej

Praca kontrolna

napisana pod kierunkiem

mgr Magdaleny Różankowskiej

Legnica 2008

Spis treści

Mięśnie klatki piersiowej................1

Mięsień piersiowy większy (m.
pectoralis major) ...............................1
Mięsień piersiowy mniejszy (m.
pectoralis minor) ...............................1
Mięsień podobojczykowy (m.
subclavius) ........................................1
Mięsień zębaty przedni (m. serratus
anterior) ............................................1
Mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne
(mm. intercostales externi) ...............1
Mięśnie międzyżebrowe wewnętrzne
(mm. intercostales interni) ................1

Mięśnie międzyżebrowe najgłębsze
(mm. intercostales intimi). .................2
Mięśnie podżebrowe (mm.
subcostales) .....................................2
Mięsień poprzeczny klatki piersiowej
(m. transversus thoracis) ..................2
Mięsień mostkowo-obojczykowo-
sutkowy (m. sternocleidomastoideus),
...........................................................2

Mięśnie brzucha............................2

Mięsień skośny zewnętrzny brzucha
(m. obliquus externus abdominis) .....2
Mięsień skośny wewnętrzny brzucha

(m. obliąuus internus abdominis) ......3
Mięsień poprzeczny brzucha (m.
transversus abdominis) .....................3
Mięsień prosty brzucha (m. rectus
abdominis) ........................................3
Mięsień piramidowy (m. pyramidalis) 3

Mięśnie kończyny górnej...............4
Mięśnie obręczy kończyny górnej. 4

Mięsień naramienny (m. deltoideus) .4
Mięsień nadgrzebieniowy (m.
supraspinatus) ..................................4
Mięsień podgrzebieniowy (m.
infraspinatus) ....................................4
Mięsień obły mniejszy (m. teres
minor) ...............................................4
Mięsień obły większy (m. teres major)
...........................................................4
Mięsień podłopatkowy (m.
subscapularis) ..................................5

Mięśnie ramienia...........................5
Grupa przednia mięśni..................5

Mięsień dwugłowy ramienia (m.
biceps brachii) ..................................5
Mięsień ramienny (m. brachialis) ......5
Mięsień kruczo-ramienny (m.
coracobrachialis) ..............................6

Grupa tylna mięśni........................6

Mięsień trójgłowy ramienia (m. triceps
brachii) ..............................................6

Głowa długa (caput longum) ...................6
Głowa boczna (caput laterale) ................6
Głowa przyśrodkowa (caput mediale) .....6

Mięsień łokciowy (m. anconeus) .......6

Mięśnie przedramienia..................6
Grupa przednia mięśni..................6

Mięsień nawrotny obły (m. pronator
teres) ................................................6
Mięsień zginacz promieniowy
nadgarstka (m. flexor carpi radialis)...7
Mięsień dłoniowy długi (m. palmaris
longus) ..............................................7
Mięsień zginacz łokciowy nadgarstka
(m. flexor carpi ulnaris) .....................7
Mięsień zginacz powierzchowny
palców (m. flexor digitorum
superficialis) ......................................7
Mięsień zginacz głęboki palców (m.
jlexor digitorum profundus) ...............8

Mięsień zginacz długi kciuka (m.
flexor pollicis longus) ........................8
Mięsień nawrotny czworoboczny (m.
pronator quadratus) ..........................8

Grupa boczna mięśni....................9

Mięsień ramienno-promieniowy (m.
brachioradialis) .................................9
Mięsień prostownik promieniowy długi
nadgarstka (m. extensor carpi radialis
longus) ..............................................9
Mięsień prostownik promieniowy
krótki nadgarstka (m. extensor carpi
radialis brevis) ..................................9
Mięsień odwracacz przedramienia (m.
supinator) ..........................................9

Grupa tylna mięśni........................9

Mięsień prostownik palców (m.
extensor digitorum) ...........................9
Mięsień prostownik palca małego (m.
extensor digiti minimi) .....................10
Mięsień prostownik łokciowy
nadgarstka (m. extensor carpi ulnaris)
.........................................................10
Mięsień odwodziciel długi kciuka (m.
abductor pollicis longus) .................10
Mięsień prostownik krótki kciuka (m.
extensor pollicis brevis) ..................10
Mięsień prostownik długi kciuka (m.
extensor pollicis longus) .................10
Mięsień prostownik wskazicicla (m.
extensor indicis) ..............................10

Mięśnie ręki.................................10

Mięśnie kłębu ..................................10

Mięsień odwodziciel krótki kciuka (m.
abductor pollids brevis)..........................10
Mięsień zginacz krótki kciuka (m. flexor
pollids brevis) ........................................11
Mięsień przeciwstawiacz kciuka (m.
opponens pollids) ..................................11
Mięsień przywodziciel kciuka (m. adductor
pollicis) ..................................................11

Mięśnie kłębiku ...............................11

Mięsień odwodziciel palca małego (m.
abductor digiti minimi) ...........................11
Mięsień zginacz krótki palca małego (m.
flexor digiti minimi brevis) ......................11
Mięsień przeciwstawiacz palca małego
(m. opponens digiti minimi) ...................11
Mięsień dłoniowy krótki (m. palmaris
brevis) ....................................................11

Mięśnie środkowe ręki. ...................11

Mięśnie glistowate (mm. lumbricales) ...11
Mięśnie międzykostne dłoniowe (mm.
interossei palmares) ..............................12
Mięśnie międzykostne grzbietowe (mm.
interossei dorsales) ...............................12

Mięśnie kończyny dolnej.............12
Mięśnie obręczy kończyny..........12

Mięsień lędźwiowy większy (m. psoas
major) .............................................12
Mięsień biodrowy (m. iliacus) ..........12
Mięsień lędźwiowy mniejszy (m.
psoas minor) ...................................12
Mięsień pośladkowy wielki (m. gluteus
maximus) ........................................13
Mięsień pośladkowy średni (m.
gluteus rnedius) ..............................13
Mięsień pośladkowy mały (m. gluteus
minimus) .........................................13
Mięsień naprężacz powięzi szerokiej
(m. tensor fasciae latae) .................14
Mięsień groszkowaty (m. pirifortnis)
.........................................................14
Mięsień zasłaniacz wewnętrzny (m.
obturatońus internus) ......................14
Mięśnie bliźniacze (mm. gemelli) ....14
Mięsień czworoboczny uda (m.
quadratus femoris) ..........................14
Mięsień zasłaniacz zewnętrzny (m.
obturatorius externus) .....................14

Mięśnie uda.................................15
Grupa przednia............................15

Mięsień krawiecki (m. sortonus) .....15
Mięsień czworogłowy uda (m.
quadriceps femoris) ........................15

Mięsień prosty uda (m. rectus femoris) .15
Mięsień obszerny pośredni (m. vastus
intermedius) ..........................................15
Mięsień obszerny przyśrodkowy (m.
vastus medialis) ....................................15
Mięsień obszerny boczny (m. vastus
lateralis) .................................................15

Grupa tylna..................................16

Mięsień półścięgnisty (m.
semitendinosus) .............................16
Mięsień półbłoniasty (m.
Semimembranosus).........................16
Mięsień dwugłowy uda (m. biceps
femoris) ...........................................16

Grupa przyśrodkowa...................16

Mięsień grzebieniowy (m. pectineus)
.........................................................16
Mięsień przewodziciel długi (m.
adductor longus) .............................16
Mięsień przywodziciel krótki (m.
adductor brevis) ..............................17
Mięsień przywodziciel wielki (m.
adductor magnus) ...........................17
Mięsień smukły (m. gracilis) ............17

Mięśnie goleni..............................17
Grupa przednia............................17

Mięsień piszczelowy przedni (m.
tibialis anterior) ...............................17
Mięsień prostownik długi palców (m.
extensor digitorum longus) .............17
Mięsień prostownik długi palucha (m.
extensor hallucis longus) ................18

Grupa boczna..............................18

Mięsień strzałkowy długi (m.
peroneuss fibularis longus) .............18
Mięsień strzałkowy krótki (m.
peroneus s. fibularis brevis) ............18

Grupa tylna..................................18

Mięsień trójgłowy łydki (m. triceps
surae) .............................................18

Mięsień brzuchaty łydki (m.
gastrocnemius) ......................................18
Mięsień płaszczkowaty (m. soleus) ......19

Mięsień podeszwowy (m. plantaris) 19
Mięsień podkolanowy (m. popliteus)
.........................................................19
Mięsień piszczelowy tylny (m. tibialis
posterior) ........................................19
Mięsień zginacz długi palców (m.
flexor digitorum longus) ..................19
Mięsień zginacz długi palucha (m.
flexor hallucis longus) .....................19

Mięśnie stopy...............................20
Mięśnie grzbietu stopy.................20

Mięsień prostownik krótki palucha (m.
extensor hallucis brevis) .................20
Mięsień prostownik krótki palców (m.
extensor digitoruin brevis) ...............20

Mięśnie podeszwy.......................20

Mięśnie palucha ..............................20

Mięsień odwodziciel palucha (m. abductor
hallucis) .................................................20

Mięsień zgiń acz krótki palucha (m. flexor
hallucis brevis) ......................................20
Mięsień przywodziciel palucha (m.
adductor hallucis) ..................................20

Mięśnie palca małego .....................20

Mięsień odwodziciel palca małego (m.
abductor digiti tninimi) ...........................21
Mięsień zginacz palca małego (m. flexor
digiti minimi) ..........................................21
Mięsień przeciwstawiacz palca małego
(m. opponens digiti minimi) ...................21

Mięśnie pośrednie podeszwy ..........21

Mięsień zginacz krótki palców (m. flexor
digitorum brevis) ....................................21
Mięsień czworoboczny podeszwy (m.
quadratus plantae) ................................21
Mięśnie glistowate (mm. lumbricales) ...21
Trzy mięśnie międzykostne podeszwowe
(mm. interossei plantares) ....................21
Cztery mięśnie międzykostne grzbietowe
(mm. interossei dorsales) ......................21