Deklaracja z Salamanki ( fragmenty)

1.

Niniejsze Wytyczne w sprawie Specjalnych Potrzeb Edukacyjnych zostały przyj te

przez wiatow Konferencj zorganizowan przez Rz d Hiszpanii we współpracy z

UNESCO, która odbyła si w dniach 7-10 czerwca 1994 r. w Salamance. Ich celem

jest o ywienie polityki i ukierunkowanie działa podejmowanych przez rz dy,

organizacje mi dzynarodowe, krajowe instytucje pomocy, organizacje pozarz dowe i

inne organy w trakcie wdra ania Deklaracji z Salamanki w sprawie Zasad, Polityki i

Praktyki w dziedzinie Specjalnych

Potrzeb Edukacyjnych. Wytyczne sformułowano

korzystaj c w du ej mierze z do wiadcze krajów uczestnicz cych, a tak e rezolucji,

zalece i publikacji ONZ i innych organizacji mi dzyrz dowych, szczególnie

Standardowe Zasady Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych Organizacja

Narodów Zjednoczonych - Standardowe Zasady Wyrównania Szans Osób

Niepełnosprawnych, A/RES/48/96, Rezolucja ONZ przyj ta przez Zgromadzenie

Ogólne na 48 sesji w dniu 20 grudnia 1993 r.. Uwzgl dniono tak e propozycje,

zalecenia i wskazówki, jakie pojawiły si na pi ciu regionalnych seminariach

zwołanych celem przygotowania Konferencji wiatowej.

2.

Prawo ka dego dziecka do nauki jest proklamowane w Powszechnej Deklaracji

Praw

Człowieka i zostało potwierdzone w wiatowej Deklaracji o Edukacji dla

Wszystkich.

Ka da osoba niepełnosprawna ma prawo do wyra enia swoich ycze odno nie

kształcenia, o ile tylko mog by one okre lone. Rodzice maj nieodł czne prawo do

konsultacji w sprawie form nauczania najlepiej odpowiadaj cym potrzebom,

warunkom i aspiracjom ich dzieci

.

3.

Przewodni zasad towarzysz c niniejszym Wytycznym jest przekonanie, e

szkoły

powinny przyjmowa wszystkie dzieci niezale nie od ich warunków fizycznych,

intelektualnych, socjalnych, emocjonalnych, j zykowych czy innych

.

Dotyczy to dzieci

upo ledzonych

i utalentowanych, dzieci ulicy i dzieci pracuj cych, dzieci ze

społeczno ci koczowniczych czy odległych, dzieci z mniejszo ci j zykowych,

etnicznych czy kulturowych oraz dzieci z innych regionów lub grup nierównych szans

czy z marginesu. Uwarunkowania te nało yły szereg ró nych wyzwa na systemy

szkolnictwa. W kontek cie niniejszych Wytycznych poj cie “specjalnych potrzeb

edukacyjnych” odnosi si do wszystkich dzieci i młodzie y, których potrzeby wynikaj

z niepełnosprawno ci czy trudno ci w uczeniu si . Wiele dzieci do wiadcza trudno ci

w uczeniu si , a tym samym maj specjalne potrzeby wychowawcze na pewnym

etapie pobierania nauki.

Szkoły musz znale sposoby skutecznego kształcenia

wszystkich dzieci, tak e tych, które znajduj si w wyj tkowo niekorzystnej sytuacji

czy s dotkni te powa nym kalectwem. Istnieje coraz powszechniejsza zgoda co do

tego, e dzieci i młodzie o szczególnych potrzebach w zakresie nauczania powinny

by uwzgl dniane w planach o wiatowych przygotowywanych z my l o wi kszo ci

dzieci. Doprowadziło to do wyłonienia si koncepcji szkoły integracyjnej

. Wyzwanie,

przed jakim stoi szkoła integracyjna polega na rozwoju nauczania stawiaj cego

dziecko w centrum uwagi, zdolnego skutecznie wykształci wszystkie dzieci, równie

te, które znajduj si w wyj tkowo niekorzystnym poło eniu lub s obarczone

powa n niepełnosprawno ci . Zalet takich szkół jest nie tylko to, e s one zdolne

do zapewnienia wła ciwego wykształcenia wszystkim dzieciom;

ich powstanie jest

zasadniczym krokiem na drodze zmian postaw dyskryminacyjnych

, tworzenia

przyjaznych rodowisk oraz rozwoju otwartego społecze stwa. Zmiana perspektywy

społecznej jest imperatywem.

Zbyt długo problemy ludzi niepełnosprawnych były

pomna ane przez dyskredytuj ce społecze stwo, które koncentrowało si na ich

upo ledzeniu, a nie mo liwo ciach.

4.

Specjalne potrzeby edukacyjne obejmuj sprawdzone zasady rzetelnego nauczania,

z których mog skorzysta wszystkie dzieci. Zakłada to , e

ró nice mi dzy lud mi s

czym normalnym, a nauczanie musi by odpowiednio dostosowane do potrzeb

dziecka, a nie dziecko musi dostosowa si do z góry przyj tych zało e

dotycz cych tempa i charakteru procesu uczenia si .

Pedagogika zorientowana na

dziecko słu y wszystkim uczniom, a w konsekwencji całemu społecze stwu.

Do wiadczenia wykazuj , e mo e to znacz co ograniczy liczb osób

rezygnuj cych z dalszej nauki i powtarzaj cych klasy, co tak cz sto jest elementem

wielu systemów o wiaty przy jednoczesnym zapewnieniu wy szych osi gni .

Pedagogika stawiaj ca dziecko w centrum uwagi pomaga unikn marnotrawstwa

zasobów i przekre lania nadziei, co zbyt cz sto jest nast pstwem złej jako ci

nauczania i postawy “jeden rozmiar jest dobry dla wszystkich” wobec edukacji.

Szkoły zorientowane na dziecko s ponadto platform kształcenia społecze stwa

zorientowanego na człowieka, które szanuje zarówno ró nice, jak i godno ka dej

osoby.

I. Nowe my lenie na temat specjalnych potrzeb edukacyjnych

5.

W ci gu minionych dwóch dziesi cioleci trendy w polityce społecznej promowały

integracj i uczestnictwo w yciu społecznym oraz zwalczały wyobcowanie ze

społecze stwa.

Integracja i uczestnictwo s zasadnicze dla zachowania godno ci

ludzkiej oraz korzystania z praw człowieka. W dziedzinie edukacji znajduje to

odzwierciedlenie w rozwoju strategii staraj cych si doprowadzi do prawdziwej

równo ci szans.

Do wiadczenia wielu krajów wykazuj , e integracji dzieci i

młodzie y o specjalnych potrzebach edukacyjnych najlepiej słu szkoły

integracyjne, które s otwarte dla wszystkich dzieci w społeczno ci. To wła nie w

takich warunkach, te dzieci i młodzie mog osi gn najwi ksze post py w nauce i

zintegrowa si ze społecze stwem. Cho szkoły integracyjne stwarzaj korzystne

podstawy osi gania równych szans i pełnego uczestnictwa w yciu społecznym, ich

sukces wymaga zgodnego wysiłku nie tylko ze strony nauczycieli i pracowników

szkół, ale tak e rówie ników, rodziców, rodzin i wolontariuszy. Reforma instytucji

społecznych nie jest jedynie zadaniem technicznym, przede wszystkim zale y od

przekonania, zaanga owania i dobrej woli jednostek tworz cych społecze stwo.

6.

Fundamentaln zasad funkcjonowania szkoły integracyjnej jest przekonanie, e

wszystkie dzieci w miar mo liwo ci powinny uczy si razem, niezale nie od

do wiadczanych przez nie trudno ci czy ró nic

. Szkoły integracyjne musz uznawa

i odpowiada na zró nicowane potrzeby swoich uczniów, przyjmuj c ró ne style i

tempa uczenia si oraz gwarantuj c ka demu odpowiednie wykształcenie dzi ki

wła ciwym programom nauczania, przygotowaniom organizacyjnym, strategiom

kształcenia, wykorzystaniu zasobów oraz współpracy z lokalnymi społeczno ciami.

Continuum wsparcia i wysiłków powinno odpowiada continuum specjalnych potrzeb

spotykanych w ka dej szkole.

7.

W ramach szkół integracyjnych dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi

powinny otrzymywa takie dodatkowe wsparcie, jakiego mog wymaga w celu

zapewnienia skuteczno ci ich kształcenia

. Szkolnictwo integracyjne jest

najskuteczniejszym rodkiem budowania solidarno ci mi dzy dzie mi o specjalnych

potrzebach i ich rówie nikami.

Kierowanie dzieci do szkół specjalnych - lub

specjalnych klas czy sekcji w szkole na stałe - powinno by wyj tkiem i powinno by

zalecane jedynie w tych rzadkich przypadkach, w których bez w tpienia wiadomo, e

nauczanie w salach lekcyjnych szkoły powszechnej nie zaspokoi edukacyjnych lub

społecznych potrzeb dziecka b d gdy jest to wymagane z uwagi na dobro dziecka

lub innych dzieci.

8.

Sytuacja dotycz ca specjalnych potrzeb edukacyjnych bardzo ró ni si w

poszczególnych krajach. S kraje, np. gdzie dobrze funkcjonuj systemy szkół

specjalnych dla osób o okre lonym upo ledzeniu. Takie

szkoły specjalne mog

stanowi cenne ródło dla rozwoju szkół integracyjnych.

Personel tych specjalnych

instytucji posiada wiedz i do wiadczenie niezb dne do wczesnej obserwacji i

identyfikacji dzieci niepełnosprawnych. Szkoły specjalne mog tak e słu y jako

o rodki szkoleniowe i wspieraj ce dla personelu szkół ogólnodost pnych. Wreszcie

szkoły lub jednostki specjalne działaj ce w ramach szkół integracyjnych - wci

mog zapewnia najbardziej odpowiednie wykształcenie stosunkowo małej liczbie

dzieci niepełnosprawnych, które nie mog by odpowiednio przyj te w zwykłych

klasach czy szkołach. Inwestowanie w istniej ce szkoły specjalne powinno by

dostosowane do ich nowej i rozszerzonej roli polegaj cej na zapewnianiu

profesjonalnego wsparcia typowym szkołom w zaspakajaniu szczególnych potrzeb w

zakresie edukacji. Istotnym wkładem, jaki mo e wnie personel szkół specjalnych

do zwykłych szkół jest dostosowanie tre ci programów i metod nauczania do

indywidualnych potrzeb uczniów.

9.

Ogólnie rzecz ujmuj c krajom posiadaj cym nieliczne szkoły specjalne lub gdzie

wyst puje ich brak

doradza si skoncentrowanie wysiłków na rozwoju szkół

integracyjnych i wyspecjalizowanych słu b w celu umo liwienia tym szkołom

przyj cia wi kszo ci dzieci i młodzie y - w szczególno ci dotyczy to realizacji szkole

dla nauczycieli w zakresie nauczania specjalnego

oraz utworzenie wła ciwie

wyposa onych o rodków zatrudniaj cych odpowiedni kadr , do których szkoły

mogłyby zwraca si o pomoc. Do wiadczenie, szczególnie w krajach rozwijaj cych

si , wskazuje, e wysokie koszty szkół specjalnych ,w praktyce oznaczaj , e jedynie

mniejszo uczniów, zwykle z elit miejskich, mo e z nich korzysta . Przewa aj ca

wi kszo uczniów wymagaj cych nauczania specjalnego, w szczególno ci w

regionach wiejskich, w konsekwencji nie pobiera adnej nauki. W istocie szacuje si ,

e w wielu krajach rozwijaj cych si mniej ni 1% dzieci ze specjalnymi potrzebami

edukacyjnymi jest obj tych istniej cym systemem. Ponadto

do wiadczenia sugeruj ,

e szkoły integracyjne słu ce wszystkim dzieciom w społeczno ci notuj najwi ksze

sukcesy w uzyskiwaniu od lokalnej społeczno ci poparcia oraz w tworzeniu

nowatorskich metod wykorzystywania ograniczonych zasobów, którymi dysponuj

.

10.

Plany o wiatowe rz dów powinny koncentrowa si na edukacji dla

wszystkich

osób, we

wszystkich

regionach kraju oraz

w

ka dych

warunkach ekonomicznych

poprzez szkoły zarówno publiczne, jak i prywatne.

11.

Poniewa niegdy stosunkowo niewiele dzieci niepełnosprawnych miało dost p do

nauki, szczególnie w rozwijaj cych si regionach wiata, obecnie s miliony

niepełnosprawnych dorosłych, którzy nie maj wykształcenia podstawowego nawet w

elementarnej postaci. Dlatego konieczne s poł czone wysiłki w celu nauki czytania,

pisania, liczenia i podstawowych umiej tno ci osób niepełnosprawnych w formie

programów o wiatowych dla dorosłych.

12.

Szczególnie wa ne jest uznanie faktu,

i kobiety cz sto maj podwójnie nierówne

szanse - uprzedzenia dotycz ce płci mno trudno ci spowodowane ich

niepełnosprawno ci .

Kobiety i m czy ni powinni mie jednakowy wpływ na

tworzenie programów edukacyjnych i takie same mo liwo ci z nich korzystania.

Nale y podj specjalne starania w celu zach cania dziewcz t i kobiet

niepełnosprawnych do udziału w programach o wiatowych.

13.

Niniejsze Wytyczne w zało eniu maj słu y jako ogólna wskazówka w planowaniu

działa dotycz cych specjalnych potrzeb edukacyjnych. Oczywi cie nie mog

uwzgl dnia wielu ró nych sytuacji spotykanych w ró nych regionach i krajach na

wiecie i musz by odpowiednio dostosowane do lokalnych wymaga i

uwarunkowa . Aby przyniosły efekty, musz by uzupełnione krajowymi,

regionalnymi i lokalnymi planami działa inspirowanymi polityczn i powszechn

wol wprowadzenia

edukacji dla wszystkich

.

Wytyczne dla działa w zakresie specjalnych potrzeb edukacyjnych

przyj te przez

WIATOW KONFERENCJ DOTYCZ C SPECJALNYCH POTRZEB EDUKACYJNYCH:

DOST P I JAKO

Salamanka, Hiszpania 7-10 czerwca 1994 r. UNESCO 1994

ródło: :

http://www.eurosprawni.sprint.pl/?id_cat=14&id_art=46&lang=pl