Tu jeste :

Baza informacji

>

Neopoganizm

ród o: Sekty i Fakty

Neopoganizm w dobie New Age

Jaros aw Tomasiewicz

Trzecia fala neopoganizmu narasta od ko ca lat 60. M odzie owa kontestacja lat 60. proklamowa a Epok Wodnika,
do której g ównych cech zaliczy mo na poszukiwanie nowej (odmiennej od chrze cija skiej) duchowo ci,
eksponowanie pierwiastka kobiecego i d enie do harmonii z przyrod .

Po falach fascynacji buddyzmem zen i chrze cija stwem (Jesus Revolution) przysz a kolej na zwrócenie si ku

asnym przedchrze cija skim korzeniom i w 1973 roku grupa ex-hippisów pod wodz Wally'ego Hope'a odprawi a

obrz dy w Stonehenge [1]. Równie kryzys intelektualny prawicy w latach 60. sprawi , e jej od am (zainicjowana
we Francji Nouvelle Droite) poszed ladami znanego w oskiego okultysty i zarazem prawicowego filozofa, barona
Juliusa Evoli.

I tak na XVI konferencji stowarzyszenia GRECE w 1981 roku oficjalnie og oszono: Naszym prawem i obowi zkiem
jest rozniecenie poetyckich emocji XX stulecia. Jeste my przekonani, e imieniem tych emocji jest Poganizm [2].

Pojawiaj si nowe nurty, zwi zane z g bok ekologi , feminizmem, subkultur gejów. Ale cho odwo uj si do
has a Nowej Ery (New Age), to obficie czerpi z dziedzictwa poprzednich pokole ezoteryków.

Nurt ekopoga ski

Nurt ekopoga ski nawi zuje najcz ciej do szamanizmu, który reprezentuje - jak to uj Marek Has w Medytacjach
szama skich - wiatopogl d ekologiczny i holistyczny [3].

Szamanizm sta si niejako pó oficjaln religi g bokiej ekologii (deep ecology), nurtu najpe niej wyra anego przez
organizacj Earth First! John Taylor napisa w swym artykule o EF!:

"Najwa niejszym duchowym ród em dla aktywistów EF! jest system wierze Indian Ameryka skich. (...) dzia acze
EF! twierdz , e powinni my na ladowa sposoby ycia charakterystyczne dla najbardziej pierwotnych ludów (...).
Dalej, ludzie EF! coraz szerzej dyskutuj na temat wa no ci rytua u dla ka dej "spo eczno ci wojowników". (...)
Niektórzy dzia acze EF! wytworzyli w asne "rytua y w czania" (...), które dostarczaj rytualnych rodków do
po czenia ludzi duchowo z innymi istotami i ca planet . Podczas tych warsztatów odprawia si rytua y, gdzie
ludzie pozwalaj si z fantazj ow adn

duchowi jakiego nieludzkiego stworzenia albo nawet ska i rzek (...).

Ekstatyczny taniec rytualny, maj cy u wi ci mi dzygatunkow , a nawet mi dzyplanetarn jedno , trwa czasem
ca noc."

I konkluduje: "Porozumiewanie si mi dzy zwierz tami a cz owiekiem jest powszechnym tematem w pierwotnych
mitach religijnych, a zmiana wygl du ze zwierz cego na ludzki lub z ludzkiego na zwierz cy oraz czno duchowa

cz ci praktyk szama skich - wielu dzia aczy EF! wykazuje do wiadczenia szamanistyczne" [4].

Ortodoksyjny szamanizm rozumiany jako religia plemienna nale y do mniej popularnych nurtów neopoga stwa, ale
jego znaczenie ci gle ro nie. Dzisiejszy szaman czasem praktykuje konkretn tradycj plemienn , równic dobrze
mo e jednak tworzy w asne rytua y. Rodzi to jednak problemy.

Jak napisa Piers Vitebsky w ksi ce Szaman: "W

ciwe tradycyjnym kulturom warto ci trudno pogodzi z ideami

New Age wegetarianizmem, feminizmem czy d eniem do uwolnienia zio olecznictwa od czarów. Istnieje

Neopoganizm w dobie New Age

http://www.psychomanipulacja.pl/art/neopoganizm-w-dobie-new-age.htm

1 of 6

2013-02-21 21:10

niebezpiecze stwo, e neoszamanizm stworzy sobie w asny idealny obraz szamanizmu, a nast pnie b dzie zarzuca
tradycyjnym kulturom, i nie potrafi temu idea owi sprosta " [5].

Teologia feministyczna

W feminizmie pojawi si nurt tak zwanej teologii feministycznej. Jego skrajny (mo na tu wymieni Starhawk, Z.
Budapest i Morgan MacFarland) od am si gn do tradycji poga skiej. Szukaj c argumentów dla swej walki z
seksizmem, kobiety pocz y bada mitologie, by podj prób stworzenia religii czysto kobiecej, wolnej od
wszelkich elementów patriarchalnych.

Na pierwszej Narodowej Konferencji Duchowo ci Kobiecej w Bostonie w 1976 roku kobiety ta czy y z obna onymi
piersiami i piewa y: Bogini yje!; konferencja zaleci a budowa o tarze z lustrami w domach, aby w ten sposób stale
przypomina sobie, e s boginiami [6].

Religi Ruchu Wyzwolenia Kobiet odnalaz y w wiccanizmie, który Budapest okre li a jako czwart fal feminizmu
(po matriarchacie, sufra yzmie i Wom-Lib) [7]. Wiccanizm akcentuje biegunowo (polarity) wiata, czcz c
podwójne bóstwo: Boskiego Króla (identyfikowanego ze S

cem) i Bogini - Wielk Matk (uto samian z

Ksi ycem lub Ziemi ), przy czym to pierwiastek kobiecy jest dominuj cy. To Bogini jest wieczna, ona daje ycie
Bogu - swemu m owi i synowi zarazem [8].

Oczywi cie feministki równie szuka y staro ytnej genealogii. W 1921 roku dr Margaret Murray opublikowa a prac
The Witch Cult in Western Europe, w której dowodzi a, e redniowieczne czarownice by y kap ankami
staro ytnego kultu p odno ci.

W 33 lata pó niej Gerald Gardner, emerytowany urz dnik celny i cz onek okultystycznego stowarzyszenia Ordo
Templi Orientis, obwie ci , e kult czarownic przetrwa a do naszych czasów, a on jest jego cz onkiem. Na dowód
prawdziwo ci swych s ów Gardner prezentowa Ksi

Cieni, rzekomo staro ytn , w rzeczywisto ci jednak b

kompilacj XIX- i XX-wiecznych tekstów, takich jak Aradia C.G. Lelanda, Book oj the Law A. Crowleya czy My
Lowe in a Love Cult P. Bernarda. Zasypany zosta lawin listów od ludzi pragn cych zosta czarownikami i w ten
oto sposób narodzi si jeden z najpowa niejszych nurtów wspó czesnego poganizmu [9].

Po mierci Gardnera w 1964 roku (zast pi a go Monique Wilson) ruch wicca ski rozdar a schizma. Wi kszo
wiccan przyj a reformy Alexa i Maxine Sanders, którzy wzbogacili Gardneria sk ortodoksj o elementy
zaczerpni te z innych wersji nowoczesnego okultyzmu czy ezoterycznego buddyzmu. Inne sabaty (covens - tak
nazw nosz lokalne grupy wiccan) wyrzek y si rytualnej nago ci i daleko odesz y od gardneryzmu, staraj c si
bardziej zbli

do autentycznych tradycji poga skich. Obecnie obok aleksandrian i gardnerian w brytyjskim

wiccanizmie wyró nia si jeszcze nurty: heredytarny (uwa aj cy, e zdolno ci czarodziejskie s dziedziczne i
przekazywane przez krew i ma

stwo) oraz tradycyjny [10].

Cz sto feministki odwo uj si te do mitu Diany. Grupy Dianiczne czcz wy cznie Bogini i wykluczaj ze swego
grona m czyzn, traktuj c sw religi jako "siostrze stwo" (sisterhood); nawet te z nich, które uznaj bóstwo m skie
i dopuszczaj m czyzn, pierwiastek m ski traktuj jako podrz dny. Uto samianie Matki Ziemi z Bogini sprawia, e
kobiecy nurt neopoganizmu wyj tkowo silnie akcentuje ekologiczny aspekt swej religii: ochron Ziemi przed
gwa tem nowoczesnej cywilizacji [11].

Poganizm gejowski

W opozycji nie tylko do judeochrze cija skiego monoteizmu, ale i do poganizmu feministycznego pojawi si
poganizm gejowski. Jego pocz tków mo emy doszuka si w tak zwanym George-Kreis - bractwie skupionym
wokó niemieckiego poety Stefana George (1868-1933). Zapo yczywszy od Nietzschego kult Dionizosa, urz dza
poga skie bachanalia, zarazem za ad spo eczny oprze chcia na m skiej mi

ci (któr uosabia jego

kilkunastoletni przyjaciel Maximin).

Kult heroicznej m sko ci wi za si w tym rodowisku z pogard dla pierwiastka kobiecego i silnym pangerma skim
nacjonalizmem (z kobieco ci uto samiani byli ydzi) [12].

Po drugiej wojnie wiatowej ruch poszukiwania m skiej to samo ci pojawi si jako swego rodzaju refleks czy
rykoszet feminizmu. Oznacza odnajdywanie w sobie cz owieka pierwotnego, gwa townego: ojca, obro

i

wojownika.

Neopoganizm w dobie New Age

http://www.psychomanipulacja.pl/art/neopoganizm-w-dobie-new-age.htm

2 of 6

2013-02-21 21:10

Idee te wyartyku owane zosta y w wydanych w 1990 roku ksi kach Roberta Bly'a Iron John: a Book about Men,
Sama Keena Fire in the Belly i Johna Rowana The Horned God. Pojawi si Men's Movement, o którym pismo Time
Out tak pisa o w maju 1992 roku: "Podczas tych plemiennych sp dów tylko dla m czyzn wali si w b bny, wznosi
chóralne okrzyki i (o dziwo) przestrzega si wegetaria skiej diety, a wszystko to ma by ho dem dla m sko ci i
lamentem nad utracon wi zi z ojcami" [13].

Pot pienie homoseksualizmu przez religie monoteistyczne sprawi o te , e cz

gejów zacz a szuka oparcia w

tradycji poga skiej. Pojawi y si grupy takie jak: Gay and Lesbian Pogan Coalition w USA, Hohlink w Anglii czy
Arbeitsgemeinsrhaft Schwuler Heiden w Niemczech. Pod wzgl dem wyznaniowym reprezentowa y typowo
postmodernistyczny synkretyzm, szukaj c inspiracji w okultyzmie (Thelemie Crowleya), wiccanizmie i mitraizmic
[14].

Science-fiction i fantasy

Ciekawym zjawiskiem s wyznania zainspirowane przez... literatur science-fiction i fantasy. W 1968 roku Tim Zell
utworzy Church of All Worlds, którego nazwa, struktura i teologia zosta y zapo yczone z powie ci Roberta
Heinleina Stranger in a Strange Land. W utworze tym wychowany przez Marsjan bohater tworzy religi opieraj
si na odczuwaniu pe nej empatii (zwanej grokking), któr osi gano poprzez psychodeliki i seks rozumiany jako
boskie zjednoczenie [15].

Swoich wyznawców ma te s ynny twórca horrorów H.P.L. Lovercratt, którego pos pn kosmologi (z kultem
Cthulhu na czele) propaguje mi dzy innymi pismo Etudies Lovercrutfiennes [16].

Istniej wreszcie parareligijne grupy nieukrywaj ce, e motywem ich powstania by

art, a celem - zabawa.

Wymieni tu mo emy np. Hassidic Druids, ale przede wszystkim dyskordianizm - kult bogini chaosu i niezgody
(greckiej Eris, rzymskiej Discordii), traktowanej jako antyteza czczonego przez oficjalne religie m skiego Boga adu.

Ta parodia religii obros a w asn ateologi wy

on w dziele Principia Discordia, czyli jak odnalaz em Bogini i co

jej zrobi em, kiedy j odnalaz em [17].

Poganizm, neopoganizm, ekologia

Poganizm i neopoganizm przeciwstawiane s antropocentryzmowi religii monoteistycznych z ich paradygmatem
czynienia ziemi sobie poddan . Czy s usznie?

Pogl d o immanentnym ekologizmie religii poga skich wydaje si by fa szywy. Poga skie mity pe ne s krwawych
opisów eksterminacji ca ych gatunków (jak np. wyt pienie gigantów przez bogów olimpijskich czy harpii i
centaurów przez Heraklesa w mitologii greckiej) [18].

W kronikach znajdziemy liczne wiadectwa z ego lub co najmniej instrumentalnego traktowania zwierz t przez
pogan (trudno za wyraz szacunku do wszelkich organizmów i stworze uwa

cho by hekatomby ofiar ze zwierz t,

sk adanych na o tarzach poga skich bóstw). Kult si natury nie przeszkadza poganom wykorzystywaniu przyrody na
miar posiadanych rodków (czy nie taka jest wymowa mitu Prometejskiego?).

Bodaj najwi ksza masakra du ych ssaków na-st pi a 11 tysi cy lat temu, gdy Ameryki zasiedlili niew tpliwie
poga scy przodkowie Indian [19]. Oczywi cie, pierwotne religie poga skie by y znacznie bli sze naturze; wynika o
to jednak w du ym stopniu z ni szego szczebla cywilizacyjnego ówczesnych spo ecze stw.

Podobnie rzecz si ma z wegetarianizmem, który czasem bywa czony z neopoganizmem. Religijne uzasadnienie
dla tego sposobu od ywiania si stworzy jako pierwszy bodaj e Pitagoras. Dieta by a dla niego zasadniczym
elementem etyki; mawia on: "Dopóki ludzie zarzynaj zwierz ta, dopóty nie przestan zabija si nawzajem".

Wed ug jednego z pitagorejczyków, Arystoksenosa z Tarentu, prawid owa dieta sk ada mia a si z kaszy

czmiennej, wina, owoców, dzikiego lazu i asfodelu, pszenicznego chleba, surowych i gotowanych warzyw oraz

przypraw. Pitagorejczycy sprzeciwiali si sk adaniu ofiar ze zwierz t, utrzymuj c e wo podgrzewanych zió i
korzeni jest ofiar bardziej godn bogów ni sw d palonego t uszczu.

Opór wobec mi so erstwa wynika jednak z koncepcji metempsychozy - w drówki dusz, które po mierci mia y
przechodzi od jednego cz owieka do drugiego lub od ludzi do zwierz t. Metafizyczne uzasadnienie wegetarianizmu
sprawia o, e nie by on konsekwentny.

Neopoganizm w dobie New Age

http://www.psychomanipulacja.pl/art/neopoganizm-w-dobie-new-age.htm

3 of 6

2013-02-21 21:10

Owc , która daje we

, czy wo u - pos usznego pomocnika cz owieka, uznano za zwierz ta po yteczne i wobec

tego niejadalne. Niektóre jednak stworzenia, które niszcz przyrod , np. winia czy koza, zosta y uznane za
szkodliwe i wobec tego jadalne. W razie potrzeby wolno by o zjada po cie mi sa zwierz t po ledniejszych, ale nie
wolno by o spo ywa ich serc i mózgów [20].

Pitagorejczycy i neopitagorejczycy z ich numerologi (wszystko jest liczb ) przetrwali do naszych czasów, a do
dietetycznych pogl dów Pitagorasa nawi za s ynny kompozytor Richard Wagner. Wagner nazywa jedzenie mi sa
trupo erstwem i stawiaj c na równi z alkoholizmem traktowa jako na óg, po który si gaj tylko ludzie o s abej woli.

Jego zdaniem upadek cz owieka nast pi nie poprzez zjedzenie owocu, ale spo ycie mi sa. Nasi praojcowie yli jako
rolnicy w b ogos awionych dolinach Indusu i ywili si wy cznie p odami ziemi. Dopiero kiedy wyw drowali na
pó noc, zacz li na podobie stwo drapie nych zwierz t od ywia si mi sem. Tym samym stawali si coraz bardziej
krwio erczy i okrutni.

Zmiana od ywiania poci gn a bowiem za sob zmian substancji cia a, co spowodowa o zepsucie krwi, a nast pnie
ska enie natury cz owieka. W g

nym Li cie przeciw wiwisekcjom Wagner dowodzi , e ludzi ze zwierz tami czy

braterstwo, które opiera si na tym, co stanowi zasad istnienia: na woli ycia. Kiedy zapominamy o tym, tracimy
wi z natur , a przestaj c traktowa zwierz ta z lito ci i yczliwo ci , z czasem przestajemy te traktowa w ten
sposób ludzi [21].

O dziwo, nie przeszkadza o mu to nienawidzi

ydów, których czyni odpowiedzialnymi za ca e z o wiata.

Mi so erstwo czy z opisywanymi w Starym Testamencie krwawymi ofiarami ze zwierz t, co - jak twierdzi -
wynika o z dzy panowania nad wiatem. Przypadek Wagnera dowodzi, e neopoganizm nie jest bynajmniej
uniwersalnym remedium na bol czki wspó czesno ci.

Jaros aw Tomasiewicz

PRZYPISY:

1 G. Firsoff, Why we need Stonehenge: A History of worship and celebration, Campaign for Pagan and Druidic
Rights at Stonehenge, Bristol bdw. O zwi zkach mi dzy neopoganizmem a New Age zob. np. K.R. Wade, Sekrety
New Age, Warszawa 1991; A. De Lassus, New Age: nowa religia?, Warszawa 1993; oraz - z przeciwstawnych
pozycji - T. Doktór, Konspiracja Wodnika [w] Gnosis, nr 4.

2. Metapolitics: what is it? Ideas for a cultural revolution, European Renaissance Association, bmw bdw, s. 33. Sam
skrót nazwy stowarzyszenia (Groupement de Recherche et d'Etudes pour la Civilisation Europeenne) równie
nieprzypadkowo nawi zuje do tradycji antycznej Grecji. Szerzej o Nowej Prawicy: J. Tomasiewicz, Mi dzy
faszyzmem a anarchizmem. Nowe idee dla Nowej Ery, Pyskowice 2000, s. 25-28; M. W gierski, Europejska Nowa
Prawica [w] Arcana, nr 6 (1996).

3. M. Has, Medytacje szama skie, Kraków 1991, s. 3. O teologicznych implikacjach environmentalizmu por.
równie krytyczny artyku Warrena Newmana, Ruch ochrony rodowiska jako religia [w:] Zielone Brygady. Pismo
ekologów, nr 7 (49). Zob. te N. Drury, Szamanizm, Pozna 1994, zw aszcza rozdzia Szamanizm na Zachodzie.

4. J. Taylor, Religia i polityka Earth First [w] Zielone Brygady. Pismo ekologów, nr 5 (47).

5. P. Vitebsky, Szaman, Warszawa 1996, s. 151.

6. Cyt za: C. Ferreira, Niebezpiecze stwo feministycznej religii [w:] Nova et Vetera, nr 1 (1995).

7. T. Wynne Griffon, Historia okultyzmu, Toronto 1992, s. 27. Termin "wicca" pochodzi od staroangielskiego
"wicce", oznaczaj cego kobiet m dr m dro ci niedost pn dla ogó u lub po prostu czarownic . A. Savage, Magia
Chaosu [w:] bruLion, nr 19B. Czasem Wicca nazywane jest tak e sztuk czarów (the Craft of the Wise) albo -
bardziej potocznie - Sztuk (the Craft). Pagan, s. 5. 8. A. Savage, Magia, Bogini-Matka i Rogaty Bóg mog nosi
ró ne imiona; najpopularniejszymi s Aradia i Cerunnos, ale np. wiccanin Wally Pearson przyznaje, e nazywa
czczone przez siebie bóstwa Gaia i... Captain Planet. Wally's Guide to Wicca [w:] The Wiccan, nr 105.

9. King, Joga Zachodu [w] bruLion, nr 17-18; R. Cavendish, wiat..., op. cit., s. 54-57. Gwoli cis

ci dodajmy, e

zdaniem niektórych sabaty czarownic istnia y ju w latach 30. Por. Encyklopedia Wiedzy Zakazanej. Podró przez

wiat czarnej magii, Warszawa 1992, s. 146.

Neopoganizm w dobie New Age

http://www.psychomanipulacja.pl/art/neopoganizm-w-dobie-new-age.htm

4 of 6

2013-02-21 21:10

10.. Cavendish, wiat..., op. cit., s. 59-60; Encyklopedia..., op. cit., s. 149; Pagan..., op. cit., s. 6.

11. Pagan..., op. cit., s. 10.

12. M. Maciejewski, Ruch..., op. cit., s. 210-221.

13. T. Thorne, S ownik poj kultury postmodernistycznej. Mody, kulty, fascynacje, Warszawa 1995, s. 199-200.
Zob. te R. Bly, elazny Jan. Rzecz o m czyznach, Pozna 1993.

14. Biuletyn Hoblink, nr 9.

15. The History of the Church of All Worlds [w:] Green Egg, vol. 2, nr. 5; M. Adler, Drawing Down The Moon.
Witches, Druids, Goddess-Worshippers, and Other Pagans in America Today, Beacon Press, 1986, s. 283-319. Bodaj
najpe niejszym przewodnikiem po ameryka skim neopoganizmie jest J. Gordon Melton, Magic, Witchcraft, and
Paganism in America. A Bibliography, Garland Publishing, 1982.

16. Zob. P. Jaskanis, Mitologia wg Lovercrafta [w:] H.P. Lovercraft, Dagon, Warszawa 1994.

17. R. Prinke, Robert Anton Wilson: prorok marksizmu-leninizmu [w] R. Shea, R.A. Wilson, Oko w piramidzie,
Pozna 1994; M. Adler, Drawing..., op. cit. s. 319-338.

18. Por. np. R. Graves, Mity greckie, Warszawa 1992, s. 124; M. Pietrzykowski, Mitologia staro ytnej Grecji,
Warszawa 1983, s. 251; J. Parandowski, Mitologia, Warszawa 1967, s. 44-47.

19. Diamond, Trzeci szympans. Ewolucja i przesz

zwierz cia zwanego cz owiekiem, Warszawa 1996, s. 422.

20. N. Davies, Europa. Rozprawa historyka z histori , Kraków 1998, s. 141-142, 1229. Szerzej: J. Gajda,
Pitagorejczycy, Warszawa 1996.

21. E. Weisskopf, Antysemicki wegeterianizm Richarda Wagnera [w:] Fronda, nr 7 (1996).

Menu:

Podstawowe informacje o sektach
i psychomanipulacji
Baza informacji
Gdzie i jak uzyska pomoc?
Archiwum czasopisma "Sekty i Fakty"

Psychomanipulacja.pl poleca:

Reklama

ytki ceramiczne

Warto przeczyta - polecamy!

Atak z ego

Ks. Gabriele Amorth

Zmanipuluj ci ,

kochanie

Chrze cija stwo

kontra magia

Dzie z ycia diab a.
Podr cznik kuszenia

Inwazja

neopoga stwa

Neopoganizm w dobie New Age

http://www.psychomanipulacja.pl/art/neopoganizm-w-dobie-new-age.htm

5 of 6

2013-02-21 21:10

Cena:

28.99 z

zobacz wi cej...

Robert Tekieli

Cena:

24.99 z

zobacz wi cej...

Ks. Jan Kracik

Cena:

24.99 z

zobacz wi cej...

Janusz Pyda OP

Cena:

19.99 z

zobacz wi cej...

Ks. Aleksander Posacki

SJ

Cena:

24.99 z

zobacz wi cej...

TOLLE.PL - ksi

ki warte Twojego czasu

Polityka prywatno ci
Copyright

© 2003-2013 Victoris.pl

Na stronie polecamy:

scjentologia

|

satanizm

|

wiadkowie Jehowy

|

homeopatia

Linki:

ksi garnia katolicka

|

choroby

|

dom i ogród

|

biuro rachunkowe Lublin

Neopoganizm w dobie New Age

http://www.psychomanipulacja.pl/art/neopoganizm-w-dobie-new-age.htm

6 of 6

2013-02-21 21:10