Firma

1

Pojęcie firmy

OGÓLNA DEFINICJA FIRMY:

Art. 43

2

KC

§ 1. Przedsiębiorca działa pod firmą.

§ 2. Firmę ujawnia się we właściwym rejestrze, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej.

Firma osoby fizycznej

Art. 43

4

KC

Firmą osoby fizycznej jest jej imię i nazwisko. Nie wyklucza to włączenia do firmy pseudonimu
lub określeń wskazujących na przedmiot działalności przedsiębiorcy, miejsce jej prowadzenia
oraz innych określeń dowolnie obranych.

Firma osoby prawnej

Art. 43

5

KC

§ 1. Firmą osoby prawnej jest jej nazwa.
§ 2. Firma zawiera określenie formy prawnej osoby prawnej, które może być podane w skrócie, a
ponadto może wskazywać na przedmiot działalności, siedzibę tej osoby oraz inne określenia
dowolnie obrane.
§ 3. (...)
§ 4. (…)

Funkcje firmy

3

FUNKCJE:

ZNACZENIE:

PRZYKŁADY

identyfikacyjna

firma pozwala na identyfikację i rozróżnienie przedsiębiorców

działających na rynku (np. dwóch Janów Kowalskich prowadzi
działalność gospodarczą odpowiednio pod firmą: Zakład Szewski Jan
Kowalski; Cukiernia „Złoty Pączek” Jan Kowalski, dzięki czemu
mimo zbieżności nazwisk zachowują tożsamość rynkową)

Zakład Stolarski Jan Waryński ≠ Waryński S.A.
Adidas AG ≠ Adidas Polska sp. z o.o.
PKO BP S.A. ≠ Bank Pekao S.A.

informacyjna

firma jest nośnikiem różnego rodzaju informacji: o

wspólnikach lub osobach związanych z powstaniem danego
przedsiębiorcy (firmy o charakterze osobowym), o lokalizacji lub
przedmiocie działalności (firmy rzeczowe) lub przynajmniej o rodzaju
przedsiębiorcy (poprzez dodatek obowiązkowy) oraz jego statusie
prawnym (upadłość, likwidacja etc.)

Zakład Stolarski Jan Kowalski
Białostockie Atelier Fotograficzne Kowalski
sp.j.
Kowalski spółka z o.o.
Kowalski i partnerzy, adwokaci
Kowalski spółka jawna w likwidacji
Kowalski S.A. w organizacji

reklamowa

posługiwanie się firmą w obrocie jest obowiązkiem i prawem

przedsiębiorcy – pozwala mu zgromadzić i utrzymać klientelę a także
zbudować renomę (tzw. goodwill, coś co potocznie określa się jako
„dobrą firmę”)

prawo do firmy bywa często najbardziej wartościowym

składnikiem przedsiębiorstwa (np. Coca-Cola Company)

Funkcja reklamowa szczególnie silnie oddziaływuje na dobór i

brzmienie dodatków nieobowiązkowych; stąd częsta praktyka
wysuwania w materiałach reklamowych (pieczątki, foldery, strony
WWW) na plan pierwszy dodatku nieobowiązkowego, nawet z
pominięciem rdzenia firmy (szczególnie nazwiska przedsiębiorcy –
osoby fizycznej) - por. np. art. 34 KRSU

Zakład Stolarski „Złoty Dąb” Jan Kowalski
Sklep Narciarski „U Mistrza” Adam Wielgosz
Agencja Ochrony GIGANT Jan Mikrus
IMPEXMETAL Adam Nowak
Zakład Fryzjerski „Golden Lok” Zofia Nowacka
Przedsiębiorstwo Budowlane „Wersal Podlaski”
Rogowski i Piekut spółka jawna
Polski Koncern Naftowy Orlen S.A.

Budowa firmy

E L E M E N T Y F I R M Y

dodatki nieobowiązkowe

(dowolne, fakultatywne)

+

rdzeń

(korpus)

+

dodatki obowiązkowe

(obligatoryjne)

np. Przedsiębiorstwo

Produkcyjno-Handlowo-

Usługowe, Zakład Stolarski,

Bracia, Ojciec i Syn,

Fabryka, Zakład

Produkcyjny

(o ile elementy te nie

wchodzą w skład rdzenia

firmy)

(art. 43

4

i 43

5

KC)

- Jan Kowalski, Nowak i Zieliński,
-Browar Dojlidy, Żywiec,
- Wedel,
- Polski Koncern Naftowy Orlen,
- DaimlerChrysler Automotive Polska,
- General Motors Poland

a)wskazujące rodzaj
przedsiębiorcy:
np. spółka jawna, spółka z
ograniczoną
odpowiedzialnością, spółka
akcyjna, przedsiębiorstwo
państwowe, spółdzielnia,

b)wskazujące sytuację prawną
przedsiębiorcy:
np. w organizacji, w likwidacji,
w upadłości

c)inne

Budowa firmy

– osoby fizycznej

oraz poszczególnych spółek handlowych

5

B U D O W A F I R M Y

rdzeń

(korpus)

dodatki obowiązkowe

(obligatoryjne)

dodatki nieobowiązkowe

(fakultatywne)

osoba fizyczna

(art. 43

4

KC)

imię i nazwisko przedsiębiorcy

(nie dotyczy)

pseudonim lub określenia wskazujące na

przedmiot działalności przedsiębiorcy, miejsce

jej prowadzenia oraz inne określenia dowolnie

obrane

(art. 43

4

, z zastrzeżeniem art. 43

3

KC)

W przypadku wymienionych poniżej rodzajów przedsiębiorców, odpowiednie ustawy regulują tylko kwestię ich nazwy;
Znajduje tu zatem zastosowanie art. 43

5

§ 1 KC: „Firmą osoby prawnej jest jej nazwa”

spółdzielnia

(art. 5 § 1 PrSpółdz)

(dowolny)

dodatek

„spółdzielnia” lub „spółdzielczy”

określenia wskazujące na przedmiot

działalności, siedzibę tej osoby oraz inne

określenia

dowolnie obrane

(art. 43

5

§ 2, z zastrzeżeniem art. 43

3

KC)

przedsiębiorstwo

państwowe

(art. 7 ust. 3 PPU)

(dowolny)

określenie formy prawnej osoby

prawnej, które może być podane w

skrócie

Do poniższych podmiotów stosuje się przepisy szczególne względem art. 43

5

§ 1 KC :

spółka jawna

(art. 24 § 1 KSH)

nazwiska lub firmy (nazwy)

wszystkich wspólników

albo

nazwisko albo firmę (nazwę)

jednego albo kilku

wspólników.

dodatkowe oznaczenie

„spółka jawna”

określenia wskazujące na przedmiot

działalności, siedzibę tej spółki oraz inne

określenia

dowolnie obrane

(art. 43

5

§ 2 w zw. z art. 33

1

§ 1,

z zastrzeżeniem art. 43

3

KC)

spółka partnerska

(art. 90 § 1 KSH)

nazwisko co najmniej jednego

partnera

oznaczenie „i partner” bądź „i

partnerzy” albo „spółka

partnerska”

oraz

określenie wolnego zawodu

wykonywanego w spółce

6

Budowa firmy

– osoby fizycznej

oraz poszczególnych spółek handlowych c.d.

B U D O W A F I R M Y

rdzeń

(korpus)

dodatki obowiązkowe

(obligatoryjne)

dodatki nieobowiązkowe

(fakultatywne)

spółka

komandytowa

(art. 104 § 1 KSH)

nazwisko jednego lub kilku

komplementariuszy

dodatkowe oznaczenie

„spółka komandytowa”.

spółka

komandytowo-

akcyjna

(art. 127 § 1 KSH)

nazwiska jednego lub kilku

komplementariuszy

dodatkowe oznaczenie”

spółka komandytowo-akcyjna”.

spółka z

ograniczoną

odpowiedzialnością

(art. 160 § 1 KSH)

może być obrany dowolnie

dodatkowe oznaczenie „spółka z

ograniczoną odpowiedzialnością”

określenia wskazujące na przedmiot

działalności, siedzibę tej osoby oraz inne

określenia

dowolnie obrane

(art. 43

5

§ 2, z zastrzeżeniem art. 43

3

KC)

spółka akcyjna

(art. 305 § 1 KSH)

może być obrany dowolnie

dodatkowe oznaczenie

„spółka akcyjna”

Zasady prawa firmowego

7

ZASADA:

PODSTAWA NORMATYWNA

1) jawności

art. 43

2

KC:

„§ 1 Przedsiębiorca działa pod firmą.
§ 2. Firmę ujawnia się we właściwym rejestrze, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej.”
(zob. także art. 20 SDG, art. 34 KRSU)

2) prawdziwości

art. 43

3

§ 2 KC:

„Firma nie może wprowadzać w błąd, w szczególności co do osoby przedsiębiorcy, przedmiotu działalności
przedsiębiorcy, miejsca działalności, źródeł zaopatrzenia.”
(zob. także art. 5 i 6 ZNKU)

3) ciągłości

art. 43

7

KC:

„Zmiana firmy wymaga ujawnienia w rejestrze. W razie przekształcenia osoby prawnej można zachować jej
dotychczasową firmę z wyjątkiem określenia wskazującego formę prawną osoby prawnej, jeżeli uległa ona
zmianie. To samo dotyczy przekształcenia spółki osobowej.”
art. 43

8

KC:

„§ 1. W przypadku utraty członkostwa przez wspólnika, którego nazwisko było umieszczone w firmie, spółka może
zachować w swej firmie nazwisko byłego wspólnika tylko za wyrażoną na piśmie jego zgodą, a w razie jego
śmierci - za zgodą jego małżonka i dzieci.
§ 2. Przepis § 1 stosuje się odpowiednio w wypadku kontynuowania działalności gospodarczej osoby fizycznej
przez inną osobę fizyczną będącą jej następcą prawnym.
§ 3. Kto nabywa przedsiębiorstwo, może je nadal prowadzić pod dotychczasową nazwą. Powinien jednak
umieścić dodatek wskazujący firmę lub nazwisko nabywcy, chyba że strony postanowiły inaczej.”

4) jedności

art. 43

2

KC:

„§ 1 Przedsiębiorca działa pod firmą.”

5) wyłączności

art. 43

3

§ 1 KC:

„Firma przedsiębiorcy powinna się odróżniać dostatecznie od firm innych przedsiębiorców prowadzących
działalność na tym samym rynku.”

8

ZASADA:

Objaśnienia

1) Jawności

Firma podlega ujawnieniu w sposób formalny w rejestrze przedsiębiorców. Ujawnienia w rejestrze wymaga także

zmiana firmy.

Przedsiębiorca ma obowiązek posługiwać się firmą w obrocie („Przedsiębiorca działa pod firmą”), i to w brzmieniu

ujawnionym w rejestrze (dopuszczalne jest posługiwanie się skrótem firmy, o ile również został ujawniony w rejestrze -
art. 43

5

§ 1 KC). Obowiązek posługiwania się firmą w brzmieniu ujawnionym w rejestrze dotyczy w szczególności

szyldów, pieczątek, faktur, oświadczeń składanych w formie pisemnej innym osobom, pism procesowych i w
postępowaniu administracyjnym.

2) Prawdziwości

Brzmienie firmy musi być zgodne z rzeczywistym stanem faktycznym i prawnym.

Brzmienie firmy nie może wprowadzać w błąd (dotyczy to zarówno rdzenia jak i dodatków)

Szczególnym przejawem zasady prawdziwości są przypadki zastrzeżenia określonych oznaczeń tylko dla firm

danego rodzaju przedsiębiorców (np. art. 90 § 3. KSH: „Firmy z oznaczeniem "i partner" bądź "i partnerzy" albo "spółka
partnerska" oraz skrótu "sp.p." może używać tylko spółka partnerska.”; art. 3 PrBank: „Wyrazy "bank" lub "kasa" mogą
być używane w nazwie oraz dla określenia działalności lub reklamy wyłącznie banku (…)”

3) Ciągłości

Zasada ciągłości stanowi odstępstwo od rygorystycznego stosowania zasady prawdziwości. Pomimo zmian

organizacyjno-prawnych przedsiębiorcy, które co do zasady powinny skutkować zmianami w brzmieniu firmy,
ustawodawca w pewnych sytuacjach pozwala prowadzić działalność pod firmą w brzmieniu dotychczasowym, wymagając
jedynie czasem umieszczenia w firmie stosownych dodatków.

Zasada ciągłości dotyczy następujących przypadków: przekształcenie osoby prawnej (art. 43

7

KC); utrata

członkostwa przez wspólnika, którego nazwisko było zamieszczone w firmie (art. 43

8

§ 1 KC), kontynuowanie

działalności gospodarczej osoby fizycznej przez inną osobę fizyczną będącą jej następcą prawnym (art. 43

8

§ 2 KC),

nabycie przedsiębiorstwa (art. 43

8

§ 3 KC),

Zasady prawa firmowego -

wyjaśnienie

9

4) Jedności

„jeden przedsiębiorca – jedna firma”

Przedsiębiorca nie może używać więcej niż jednej firmy. W przypadku osoby prawnej firma oddziału zawiera pełną

nazwę tej osoby oraz określenie "oddział" ze wskazaniem miejscowości, w której oddział ma siedzibę.

Ze względu na zasadę jedności firmy, w przypadku działalności zorganizowanej w postaci kilku zakładów bądź w

przypadku prowadzenia kilku przedsiębiorstw należy zadbać o to, by brzmienie firmy było prawdziwe dla całego zakresu
wykonywanej działalności (uniwersalne). Dla przykładu: przedsiębiorca działający pod firmą Fabryka Gwoździ Kowalski
sp. j., w przypadku rozszerzenia przedmiotu działalności o usługi wulkanizacyjne będzie zmuszony dokonać zmiany firmy
w taki sposób, aby jej brzmienie nie kolidowało z zasadą prawdziwości firmy (np. na: Przedsiębiorstwo Produkcyjno-
Usługowe Kowalski sp. j.)

5) Wyłączności

„jedna firma - jeden przedsiębiorca”

Firma przedsiębiorcy musi być oryginalna – „powinna się odróżniać dostatecznie od firm innych przedsiębiorców

prowadzących działalność na tym samym rynku”.

zasada wyłączności nie ma charakteru absolutnego, zakres jej zastosowania wyznacza kryterium rynku, na którym

funkcjonuje dany przedsiębiorca (np. w Polsce istnieje co najmniej kilka spółek o firmie „ABC sp. z o.o.” a zapewne
kilkaset – zawierających w firmie rdzeń „ABC”)

pojęcie „tego samego rynku” należy interpretować z uwzględnieniem aspektu terytorialnego i funkcjonalnego.

aspekt terytorialny: zasada wyłączności nie np. stoi na przeszkodzie, aby dwaj cukiernicy o tym samym nazwisku

prowadzili działalność pod firmą Zakład Cukierniczy „Marcepan” Adam Nowak - o ile jeden z nich prowadzi działalność
w Poznaniu a drugi w Lublinie, przy czym działają wyłącznie na rynkach lokalnych. W przypadku, gdy terenem faktycznej
działalności przedsiębiorcy jest obszar całego kraju (a często i świata), oznacza to wyłączność firmy w skali całego rynku
krajowego (np. Wedel S.A. prowadzi działalność w całej Polsce i w takim też zakresie firma tego przedsiębiorcy korzysta z
zasady wyłączności)

aspekt funkcjonalny: zasada wyłączności nie stoi na przeszkodzie stosowaniu przez przedsiębiorców w firmie

podobnych elementów, o ile prowadzą działalność gospodarczą o różnym przedmiocie, nie stwarza to ryzyka
wprowadzenia klienteli w błąd oraz nie narusza przepisów szczególnych; np. co do zasady dopuszczalne jest
funkcjonowanie na danym rynku przedsiębiorców pod firmą Jan Kowalski ABC Kursy Językowe oraz ABC Sklepy
Sportowe Kowalski sp. j.

Zasady prawa firmowego

– wyjaśnienie c.d.

Zakaz zbycia firmy (zasada niezbywalności firmy

)

10

art. 43

9

§ 1 KC:

„Firma nie może być

zbyta.”

Firma jest związana z osobą przedsiębiorcy. Z tego powodu nie
może być przedmiotem obrotu, przedmiotem czynności
rozporządzającej (podobnie jak nazwisko osoby fizycznej).

art. 43

9

§ 2 KC:

„Przedsiębiorca może

upoważnić innego

przedsiębiorcę

do korzystania ze swej

firmy,

jeżeli nie wprowadza to w

błąd.”

Upoważnienie do korzystania z firmy nie oznacza, że za zgodą
uprawnionego inny przedsiębiorca może działać pod taką samą
firmą. Upoważnienie może obejmować tylko korzystanie z
nazwy, pod jaką działa przedsiębiorca (bądź jej elementów) w
innym charakterze, niż brzmienie firmy – o ile nie wprowadza
to w błąd. Dopuszczalne są np. następujące sytuacje:

nazwisko Wedel jest rdzeniem firmy Wedel S.A.

Uprawniony przedsiębiorca nie może zbyć swojej firmy. Może
natomiast (i czyni to w praktyce) upoważniać innych
przedsiębiorców do korzystania ze znaku towarowego
zawierającego wyraz „Wedel”

Słowo „Adidas” (neologizm utworzony od nazwiska Adi

(Adolf) Dassler) wchodzi w skład rdzenia firmy Adidas Polska
sp. z o.o. Spółka upoważnia innych przedsiębiorców do
używania tego słowa np. jako oznaczenie przedsiębiorstwa czy
też element szyldu („Salon Firmowy Adidas” z reguły
prowadzony jest przez innego przedsiębiorcę, niż Adidas
Polska sp. z o.o.)

Firma a inne oznaczenia c.d.

źródło

regulacji

postać

ilość

firma

KC

słowna

1

znaki towarowe

PWP

słowna,

graficzna,

inne

wiele

oznaczenie

przedsiębiorstw

a

UZNK

słowna,

graficzna,

inne

wiele