T. Nagel

„Jak to jest być nietoperzem?”

Cel (T. Nagela):

• Wyjaśnienie dlaczego nie mamy pojęcia o

tym, czym mogłoby być wyjaśnianie
fizycznej natury zjawisk

• Pokazanie na czym polega problem relacji

umysł-ciało

• [argumentacja przeciwko stanowiskom

redukcjonistycznym/fizykalistycznym]

Pojęcia omawiane:

• Subiektywny charakter doznań

• Punkt widzenia

• Pojmowanie obiektywne – wprowadzenie

pojęcia typu

• Status faktów vs. Schematy pojęciowe

Problemy redukcjonizmu:

• w teoriach redukcjonistycznych pomija się

problem świadomości [czyli to dlaczego
relacja umysł-ciało jest czymś swoistym] i
po prostu redukuje się umysł do ciała
(fizykalizm – przykład: J.J.C. Smart)

• redukcjonizm nie rozumie i nie usiłuje

wyjaśniać zjawisk mentalnych

Subiektywny charakter doznań:

• Fakt, że jakoś organizm ma w ogóle świadome

doznania znaczy, że istniej coś takiego jak bycie
organizmem

→

ma on świadome stany mentalne

wtw, gdy jest coś takiego, jak bycie tym
organizmem

• Nie da się go analizować za pomocą systemów

odwołujących się do stanów funkcjonalnych lub
intencjonalnych [redukcjonizm nie sprawdza się]

Subiektywny charakter doznań

Cd.:

• Subiektywny charakter doznań [zrozumiałe dla

grupy osobników tego samego gatunku np. ludzi]
≠ prywatny charakter doznań [zrozumiałe tylko
dla nas samych]

• Subiektywny fenomen – związany jest z jednym

jedynym punktem widzenia; obiektywna teoria
fizykalna ten punkt pomija

Punkt widzenia czyli pojmowanie

subiektywne i obiektywne:

• Parafraza pytania tytułowego: Jak to jest

dla nietoperza być nietoperzem?

• „jak to jest” – pytanie o analogie - ≠ „co [w

naszym doświadczeniu] przypomina”
doświadczenie nietoperza

• „jak to jest” = „jak to jest dla samego

podmiotu [nietoperza]” doznawać to, czego
doznaje

Punkt widzenia czyli pojmowanie

subiektywne i obiektywne Cd.:

• po to aby pojąć jak to jest być nietoperzem trzeba

przyjąć jego punkt widzenia

• Echolokacja nietoperzy ≠ jakiś z naszych zmysłów

[możemy sobie jedynie wyobrażać]

• o ile mogę sobie wyobrazić niektóre stany, to

mogę w ten sposób dowiedzieć się co by dla mnie
znaczyło zachowywać się jak nietoperz ale nie, jak
to jest dla nietoperza być nietoperzem dlatego, że
jestem ograniczony do zasobów własnego umysłu

Punkt widzenia czyli pojmowanie

subiektywne i obiektywne –

odwoływanie się do ogółów:

• Możemy nietoperzowi przypisać pewnego typu

doznania/stany mentalne

→

w ten sposób

opisujemy go ogólnie [porządkując] ale
subiektywnego charakteru jego doznań nie
możemy poznać

• Poprzez odwołanie się do bardziej ogólnych

własności i skutków opisuje się nasze
indywidualne dla nas/naszego gatunku punkty
widzenia

Punkt widzenia czyli pojmowanie

– problem obiektywizacji:

• Doświadczenie

→

zrozumiałe w pełni w

swym subiektywnym charakterze tylko z
jednego punktu widzenia

→

żadne przejście

do większej obiektywności [tzn. do
mniejszego związku ze szczególnym
punktem widzenia] nie przybliża nas do
rzeczywistej natury tego zjawiska

Postulaty T. Nagela:

• Należy szukać nowych pojęć i metod –

jakiejś

fenomenologii

obiektywnej,

niezależnie od empatii czy wyobraźni

• Np. spróbować rozwinąć pojęcia służące do

wyjaśnienia

osobie

od

urodzenia

niewidomej na czym polega widzenie

• Poświęcenie uwagi temu, co subiektywne i

temu, co obiektywne

Dziękuje za uwagę

* Koniec *