S

P

O

R

T

O

bserwujemy dzisiaj coraz
dalej posuni´tà specjalizacj´
w hodowli koni. Najlepsze

stadniny nie prowadzà ju˝ hodowli

„na chybi∏ trafi∏“, lecz ukierunkowujà

swojà myÊl hodowlanà na uzyskanie

zaplanowanych cech eksterieru

i charakteru. Stàd, jeÊli chce si´ wy-

hodowaç konie o szczególnych pre-

dyspozycjach do konkretnej

dyscypliny (czego innego

oczekujemy od konia do

uje˝d˝enia, do skoków czy

do WKKW, do zaprz´gów czy

w∏aÊnie do rajdów, a jeszcze innymi

zaletami powinien byç obdarzony koƒ
do rekreacji, gry w polo itd.), to nale˝y

∏àczyç ze sobà osobniki pochodzàce

z ukszta∏towanych ju˝ linii. Nic dziw-

nego, ˝e najbardziej rozwini´ta jest

hodowla koni skokowych i uje˝d˝e-

niowych, chocia˝ w niektórych kra-

jach (na przyk∏ad we Francji) ugrunto-

wujà si´ równie˝ linie koni rajdowych.

W Polsce nie jest to jeszcze mo˝liwe,
przede wszystkim ze wzgl´du na sto-
sunkowo niedu˝à liczb´ koni wyko-

rzystywanych w tym sporcie i zwiàza-

nà z tym ma∏à iloÊcià startujàcych kla-

czy - potencjalnych za∏o˝ycielek linii

˝eƒskich. Dlatego dobór koni do raj-

dów jest w naszym kraju nadal dosyç

przypadkowy, zdarza si´ nawet, ˝e tra-
fiajà do tej dyscypliny konie, które nie

sprawdzi∏y si´ wczeÊniej w innych for-
mach u˝ytkowania. JeÊli jednak chce-
my dorównaç najlepszym, to nale˝y
dà˝yç do stworzenia krajowej hodowli
konia rajdowego, tym bardziej, ˝e dys-
ponujemy przecie˝ wspania∏à hodow-
là koni czystej krwi arabskiej, a udo-
wodniona jest przydatnoÊç tej rasy do
rajdów d∏ugodystansowych. Od wielu
lat nasze araby poddawane sà próbom
wyÊcigowym na torze s∏u˝ewieckim;
wiele z nich mog∏oby sprawdziç si´
z powodzeniem w rajdach d∏ugody-

RENATA BURZY¡SKA

fot. Ma∏gorzata ˚ó∏taƒska

K o ƒ P o l s k i 1 / 9 9

26

Koƒ do rajdów d∏ugodystansowych powinien byç szybki

i wytrzyma∏y. Cechy te wypracowuje si´ przez lata

systematycznego treningu. Jednak˝e kupujàc konia do rajdów,

od razu musimy zwróciç uwag´ na pewne jego predyspozycje.

Jakie konie

do rajdów?

Rajd Mi∏ki ‘92 - finisz

Nie tylko araby cechujà si´ predyspozycjami

rajdowymi - oto „rajdowy“ folblut bioràcy

udzia∏ w zesz∏orocznych MP

K o ƒ P o l s k i 1 / 9 9

27

stansowych, a najlepsze ogiery wykazu-
jàce si´ szybkoÊcià, wytrzyma∏oÊcià
i bardzo dobrym zdrowiem, by∏yby do-
skona∏ymi reproduktorami w produkcji
koni rajdowych, mam na myÊli ewentu-
alne ich wykorzystanie w hodowli arab-
skiej i angloarabskiej.

Jaki powinien byç koƒ do rajdów

d∏ugodystansowych?

Szybki i wytrzyma∏y - tak brzmi naj-

krótsza odpowiedê. Ale rzeczywistoÊç
nie jest taka prosta, poniewa˝ cechy te
wypracowuje si´ przez lata racjonalne-
go, systematycznego treningu. I tu le˝y
sedno sprawy: czy mo˝na przewi-
dzieç, podejmujàc prac´ z m∏odym,
trzy-czteroletnim koniem, jaki b´dzie
jej efekt po kilku latach? Dlatego tak
wa˝na jest umiej´tnoÊç trafnego wybo-
ru konia, co jest rzeczà nie∏atwà; sko-
rzystanie z pomocy doÊwiadczonej
osoby i lekarza weterynarii jest prak-
tycznie koniecznoÊcià. W ka˝dym
„koƒskim“ podr´czniku znajdziemy
bardziej lub mniej dok∏adny opis eks-
terieru konia i jego chodów, a tak˝e
d∏ugà list´ wszelkich wad budowy, po-
stawy koƒczyn oraz niedok∏adnoÊci
w mechanice ruchu, a jednak wybór
wierzchowca na podstawie takiej
„ksià˝kowej“ oceny nie jest mo˝liwy.
Dlaczego? No có˝, ka˝dy z nas wie, ˝e
koƒ, tak jak i cz∏owiek, posiada psychi-
k´. I chocia˝ opracowaƒ naukowych
poÊwi´conych psychologii konia te˝ by
si´ troch´ znalaz∏o i mogà one nam
niewàtpliwie pomóc (szczególnie
w dalszej pracy z koniem), to w chwili
podejmowania decyzji co do zakupu
konia liczy si´ cz´sto pierwsze, ogólne
wra˝enie. Aby nie ˝a∏owaç póêniej
swojego wyboru warto jednak wie-
dzieç, na co przede wszystkim trzeba
zwróciç uwag´ w przypadku kupna
konia do rajdów d∏ugodystansowych.

T´tno

Otó˝ w procesie treningowym b´-

dziemy dà˝yç do tego, aby podwy˝szo-
ne skutkiem okreÊlonego wysi∏ku t´tno
konia powraca∏o jak najszybciej do sta-
nu przedwysi∏kowego. Na pewno ∏a-
twiej b´dzie to osiàgnàç u koni z natu-
ralnie niskim t´tnem spoczynkowym
(im bardziej wytrenowany jest koƒ, tym
ni˝sza jest spoczynkowa wartoÊç jego
t´tna, lecz gdy mamy do czynienia z ko-
niem m∏odym, to trudno mówiç o wy-
trenowaniu), dlatego nale˝y zmierzyç

t´tno oglàdanego konia w boksie,
w warunkach zupe∏nego spokoju. Âred-
nio, liczba uderzeƒ serca na minut´
u zdrowego doros∏ego konia wynosi od
28 do 40. Im bli˝sza dolnej granicy b´-
dzie ta wartoÊç, tym bardziej koƒ b´-
dzie nadawa∏ si´ do rajdów d∏ugody-
stansowych. Konie wyjàtkowo pobudli-
we, reagujàce zwy˝kà t´tna na bodêce
zewn´trzne lub utrzymujàce wysokie
t´tno w stanie zdenerwowania, do wy-
czynu w tej dyscyplinie niestety nie na-
dajà si´, nawet jeÊli fizycznie sà zdolne
do pokonania dystansu.

Budowa fizyczna

Wspomnia∏am ju˝, ˝e nie da si´ za∏a-

twiç sprawy ca∏kiem „ksià˝kowo“, gdy˝
znalaz∏oby si´ wiele przyk∏adów na to,
i˝ nieprawid∏owo zbudowane konie
odnoszà sukcesy w sporcie wyczyno-
wym, zostawiajàc w pokonanym polu
pi´knych, wzorcowo niemal wyglàda-
jàcych konkurentów. Ale myÊl´, ˝e raj-
dy d∏ugodystansowe sà pod tym wzgl´-
dem chyba najbardziej bezlitosne.
Chocia˝ ka˝da regu∏a ma swoje wyjàt-
ki, to trzeba jednak przyznaç, ˝e
w przypadku konia o wadliwych koƒ-
czynach czy z∏ej mechanice ruchu
z ka˝dym kilometrem trasy zwi´ksza si´
ryzyko kontuzji i automatycznie nie-
ukoƒczenia zawodów. Dlatego wnikli-
wie sprawdziç trzeba kopyta (powinny
byç proporcjonalne, prawid∏owej bu-
dowy, dobrze wysklepione, o dobrym,
elastycznym i nie∏amliwym rogu), Êci´-
gna i stawy (równie˝ muszà byç prawi-

d∏owe, bez ˝adnych zniekszta∏ceƒ).
Doradza∏abym wykonanie przeÊwie-
tleƒ, aby zabezpieczyç si´ przed kup-
nem konia po zaleczonych urazach
(mo˝e to mieç miejsce, gdy kupujemy
konia z toru wyÊcigowego lub po karie-
rze w innej dyscyplinie jeêdziectwa).
Pr´dzej czy póêniej, w miar´ przyby-
wania pokonywanych kilometrów, kon-
tuzja mo˝e si´ odnowiç i uniemo˝liwiç
dalsze starty w zawodach.

Niektóre wady wr´cz uniemo˝liwiajà

u˝ycie konia do rajdów d∏ugodytanso-
wych, o ile zale˝y nam na zdrowiu ko-
nia, a przecie˝ ˝aden wyczyn nie mo˝e
odbywaç si´ kosztem zwierz´cia. Sà to
sztorcowe lub mi´kkie p´ciny, gdy˝
w pierwszym wypadku mo˝e dojÊç do
urazu trzeszczek kopytowych, poza tym
koƒ sztorcowy nie jest wygodny dla
jeêdêca ze wzgl´du na twardy zazwy-
czaj chód, co na d∏u˝szych dystansach
przyspiesza zm´czenie jeêdêca i wp∏y-
wa ujemnie na jego dosiad; natomiast
mi´kkoÊç p´cin mo˝e sprzyjaç urazom
Êci´gien. Bardzo niepo˝àdana jest
sk∏onnoÊç konia do Êcigania lub strycho-
wania (mo˝e to byç powodem rozku-
wania si´ konia, jak i jego kaleczenia
si´), a tak˝e tak zwane bilardowanie
(powoduje os∏abienie stawu nadgarst-
kowego spowodowane wyrzucaniem
koƒczyny w bok).

Pami´taç nale˝y, ˝e start na dystan-

sach od 80 do 160 km oznacza od kil-
ku do kilkunastu godzin jazdy; wszel-
kie nieprawid∏owoÊci b´dà niepo-
trzebnie zwi´ksza∏y zm´czenie konia.

Rajd - Kierzbuƒ ‘98: u góry ch∏odzenie
konia na bramce serwisowej,
obok - zawodnicy na trasie rajdu

I na odwrót, post´pujàce zm´czenie
spowoduje nasilanie si´ negatywnych
skutków tych˝e nieprawid∏owoÊci.
Wszystko to zwi´ksza niestety praw-
dopodobieƒstwo eliminacji w trakcie
zawodów lub na mecie.

Z pewnoÊcià u konia do rajdów naj-

wa˝niejszy jest prawid∏owy, obszerny
ruch we wszystkich chodach. Przy ogl´-
dzinach konia zwróçmy koniecznie
uwag´ na sposób jego poruszania si´.
Po˝àdany jest energiczny, aktywny i jed-
noczeÊnie swobodny st´p o d∏ugich wy-
krokach (koƒczyny tylne powinny wy-
raênie przekraczaç Êlad koƒczyn przed-
nich), równie zaanga˝owany, wydajny
k∏us i elastyczny galop o d∏ugich foulee.

Wzrost i wielkoÊç konia nie sà czyn-

nikami istotnymi, chocia˝ nie poleca∏a-
bym koni du˝ych i ci´˝kich, które mo-
gà gorzej znosiç trudy rajdu. Wspo-
mnia∏am wczeÊniej o predyspozycjach
koni arabskich do rajdów, a sà one
przecie˝ niedu˝ego wzrostu. We Fran-
cji oprócz koni czystej krwi arabskiej
szeroko u˝ywane do rajdów d∏ugody-
stansowych sà angloaraby czystej krwi,
których hodowla stoi w tym kraju na
bardzo wysokim poziomie. Cz´sto sà
to angloaraby z przewagà krwi arab-
skiej. W Polsce rasa ta nie zosta∏a do-
tàd w rajdach sprawdzona (wi´kszoÊç

naszych koni rajdowych to araby, zda-
rzajà si´ te˝ konie innych ras, jak ko-
nie: ma∏opolskie, wielkopolskie, fol-
bluty, czy nawet k∏usaki).

Na pewno warto zwróciç uwag´ na

umi´Ênienie oglàdanego konia oraz
na budow´ przodu. Po˝àdana by∏aby
g∏´boka i dobrze o˝ebrowana klatka
piersiowa, dajàca nadziej´ na dobrze
rozwini´te p∏uca i serce (co ma prze-
cie˝ ogromne znaczenie dla prawi-
d∏owego znoszenia wysi∏ku i szybkie-
go spadku t´tna).

Psychika

Wspomnia∏am ju˝ o sferze psychicz-

nej konia, którà trudno oceniaç przy
pierwszym kontakcie ze zwierz´ciem,
a która odgrywa kapitalnà rol´ w rywa-
lizacji sportowej. Koƒ ch´tny do
wspó∏pracy z jeêdêcem i ambitny mo-
˝e osiàgnàç dobry wynik nawet przy
pewnych niedoskona∏oÊciach budowy
czy ruchu. I wprost przeciwnie, koƒ
bardzo dobrze zbudowany i obdarzo-
ny wspania∏ym ruchem, ale niech´tny
do podporzàdkowania si´ jeêdêcowi
i zwyczajnie leniwy, mo˝e nie spe∏niaç
pok∏adanych w nim nadziei. Odwaga,
a jednoczeÊnie zrównowa˝enie i spo-
kój - takie cechy sà niezwykle cenne
nie tylko u konia rajdowego.

Wnioski

Przy tylu elementach decydujà-

cych o wi´kszej lub mniejszej przy-
datnoÊci konia do rajdów d∏ugody-
stansowych poszukiwanie konia
idealnego mog∏oby okazaç si´ uto-
pià. Oglàdajàc i oceniajàc konia le-
piej zaczàç od jego zalet, a wadami,
których zawsze mo˝na si´ doszu-
kaç, zajàç si´ w drugiej kolejnoÊci.

Pami´taç tylko nale˝y o tych nie-

prawid∏owoÊciach, które zdecydowa-
nie utrudnia∏yby rajdowe u˝ytkowa-
nie konia, bàdê te˝ przy takim u˝ytko-
waniu powodowa∏yby zagro˝enie dla
jego zdrowia. Uprawianie tej dyscy-
pliny jeêdzieckiej wià˝e si´ z mnó-
stwem godzin sp´dzonych wspólnie
z koniem, w czasie treningów i na
konkursowych trasach. MyÊl´, ˝e
przede wszystkim trzeba si´ b´dzie
wzajemni polubiç, stàd dobrze by by-
∏o przed podj´ciem decyzji kupna ko-
nia wybraç si´ na nim na przeja˝d˝k´
w teren, aby upewniç si´, czy jazda
na tym koniu sprawi nam przyjem-
noÊç i czy spe∏nia nasze oczekiwania;
a je˝eli polubimy naszego konia, on
odp∏aci nam tym samym.

Skoro mamy ju˝ konia, czas zajàç

si´ jego treningiem…

Ale o tym za miesiàc.

K o ƒ P o l s k i 1 / 9 9

28

Rajd Kierzbuƒ ‘98: przed przeglàdem weterynaryjnym