2013-01-05

1

Cięcie cesarskie (sectio cesarea)

u przeżuwaczy

Katedra Rozrodu

G.J.D.

Literatura obowiązująca z tego tematu:

• Jackson P.G.G.: Położnictwo weterynaryjne. Elsevier, Urban & Partner,

Wrocław 2010

• Dejneka G.J., Niżański W., Twardoń J.: Cięcie cesarskie u bydła. Cz. I.

Wskazania i przygotowania do zabiegu. Wybór miejsca cięcia powłok
brzusznych. Magazyn Wet. 17 (12), 2008, 1248-1252.

• Dejneka G.J., Niżański W., Twardoń J.: Cięcie cesarskie u bydła. Cz. II.

Technika operacyjna. Powikłania po zabiegu. Magazyn Wet. 18 (7-8),
2009, 815-819.

Wskazania do cięcia cesarskiego Bo

• Rozwiązywanie zaistniałego

ciężkiego porodu

– skręty macicy
– dysproporcje płodowo -

matczyne

• niedojrzałości jałówek
• krzyżowanie międzyrasowe
• hipertrofia mięsni płodu

– słabe rozwarcie się szyjki macicy
– nieprawidłowości płodowe

• zaburzenia w prezentacji
• Potworkowatości
• Płody zgniłe i odęte

• Cięcie cesarskie - jako zabieg z

wyboru

– Uniknięcie spodziewanych

komplikacji porodowych (głównie
dysproporcji płodowo –
matczynych)

• predyspozycje rasowe
• zbyt wczesne dopuszczenie

jałówki do rozrodu

• niezamierzone krzyżowanie

międzyrasowe

– Przenoszenie ciąży
– Puchlina błon płodowych
– Niektóre przypadki zalegania

przedporodowego

Belgian Blue

• Jest to rasa

predysponowana do
hipertrofii mięśni

• Ponad 80 %

rozwiązywanych
cięciem cesarskim

Dysproporcje płodowo-matczyne i skręty macicy to częste

przyczyny chirurgicznego rozwiązywania ciężkiego porodu u

bydła

Zaburzenia w prezentacji (ustawieniu – usytuowaniu)

płodu mogą stanowić wskazanie do sectio cesarea

2013-01-05

2

Puchlina (wodnica) błon płodowych to rzadkie

wskazanie do sectio cesarea

Badanie samicy przed podjęciem decyzji o

zabiegu

Wskazówki prognostyczne wg Greena i wsp.

(1999)

•

Jeżeli ręka położnika może przejść (ominąć) dokoła
cielaka (obok głowy szyi i kończyn), to jest
prawdopodobne, że jest na tyle dużo miejsca, aby
płód został wydobyty przez pociąganie.

•

Jeżeli natomiast manipulacje takie nie są możliwe i
z każdym kolejnym parciem (skurczem) nie notuje
się postępów w akcji porodowej – niezbędne staje
się cesarskie cięcie

Frame (2006) proponuje dwie solidne, szybkie do

ustalenia wskazówki:

•

brak obecności główki płodu w kanale rodnym (główka nie
wystaje poprzez szyjkę do pochwy)

•

kończyny (raciczki) płodu nie są ułożone jedna przy drugiej
lecz są skrzyżowane – co świadczy o silnym naporze na barki
cielaka od strony miednicy matki

Jeżeli stwierdzi się oba te kryteria, to prognoza co do

rozwiązania porodu metodami zachowawczymi powinna
być bardzo ostrożna – poważnie natomiast rozważyć trzeba
ewentualność wykonania cesarki

Sprzęt potrzebny do operacji

•

środki dezynfekcyjne do
przygotowania pola operacyjnego

•

środki farmakologiczne (leki
anestezjologiczne, antybiotyki, płyny i
inne)

•

materiały do szycia

•

komplet narzędzi chirurgicznych

•

serwety operacyjne

•

powrozy do pętania krowy

•

sprzęt do strzyżenia i golenia pola
operacyjnego

•

przenośna lampa

Personel potrzebny do operacji

•

Obecność drugiego lekarza
(operatora) ułatwia i przyspiesza
jednak zabieg, a w przypadku
operowania na zwierzęciu leżącym,
sytuacja taka jest znacznie bardziej
komfortowa

•

Oprócz operatora (operatorów) do
zabiegu cesarskiego cięcia u bydła
niezbędny jest personel pomocniczy
– do trzymania i /lub ujarzmiania
zwierzęcia

•

Wskazana jest też dodatkowa asysta
w zakresie wyciągania i
reanimowania cielaka, oraz
zapewnienia mu opieki tuż po
urodzeniu

2013-01-05

3

Dlaczego generalnie preferowana jest lewa

strona przy laparotomii ?

• Bo żwacz działa jak „wielki tampon” zapobiegając wypadnięciu

innych narządów

• Bo znajdujące się po prawej stronie pętle jelit często wypadają

w trakcie operacji co poważnie utrudnia zabieg

• Bo po prawej stronie zachodzi konieczność nacinania nie

dającej się przesunąć dwublaszkowej sieci

Lokalizacja cięcia u krowy stojącej

Lokalizacja cięcia u krowy leżącej

Cięcie paralumbalne u krowy stojącej

2013-01-05

4

Przecięcie otrzewnej

• Otrzewną przecina

się po uprzednim
uniesieniu jej przy
pomocy pęsety

UWAGA !

Czasami przy cięciu paralumbalnym mogą być

problemy z wydobyciem ciężarnej macicy

------------------------------------

Przecięcie macicy

• Macicę przecinamy po uprzednim

częściowym wydobyciu na
zewnątrz powłok brzusznych
chwytając przy tym za części
twarde płodu (czasami jesteśmy
zmuszeni do cięcia
intraperitonealnego)

• Prowadząc cięcie na ścianie

macicy staramy się omijać
brodawki w celu uniknięcia
większych krwawień

Wydobywanie płodu przy cięciu bocznym na

krowie stojącej

Reanimacja cielaka

2013-01-05

5

Zabezpieczenie jamy macicy

Szycie macicy

• Odbywa się rutynowo wg znanych

zasad

• Nić nie powinna przechodzić

przez śluzówkę tylko obejmować
surowiczówkę i mięśniówkę

• Powinno się używać nici

wchłanianych o numerze 3 - 5

Zespalanie - schematycznie

Zespalanie powłok brzusznych

• Przebiega rutynowo –

wg znanych zasad

• Skórę można zespalać

metalowymi klamrami –
co skraca czas trwania
zabiegu

Cięcie brzuszno - boczne wg

Vandeplassche

Cięcie brzuszno - boczne

• Cięcie brzuszno – boczne ma dość

korzystną lokalizację - pod

względem topograficznym.

Operowana okolica jest

stosunkowo mało unaczyniona i

słabo unerwiona, pokłady

mięśniowe są tu dość cienkie, a

ciężarny róg macicy wraz z

płodem znajdują się blisko rany

operacyjnej

• dostęp do ciężarnej macicy i jej

wydobycie są w miarę łatwe,

nawet wtedy, gdy obecny jest

duży i/lub odęty płód

2013-01-05

6

Znieczulenie miejscowe

W przypadku cięcia brzuszno

– bocznego znieczulenie
miejscowe ma charakter
bloku odcinkowego –
zablokowanie
przewodnictwa nerwowego
poprzez wytworzenie
infiltracyjnej bariery miedzy
linią cięcia a ośrodkami
nerwowymi

Nacinanie tunica flava

Nacinanie lub rozdzielanie mięśni

Z mięśniem prostym

brzucha postępować
możną w dwojaki
sposób:

– Nacinać nożyczkami lub

skalpelem

– Rozdzielać na tępo po

uprzednim nacięciu
„okienka” ( tym
przypadku później
mięśni nie szyjemy !!!)

Przecięcie otrzewnej

Otrzewną nacina się na wysokości 1/3 dolnej

(!!), gdyż ma ona tendencję do „uciekania do
góry” co sprawia trudności w czasie szycia

Wydobywanie ciężarnej macicy

Przy wydobywaniu

macicy staramy się
chwycić za części
twarde płodu –
najczęściej za guz
piętowy i raciczkę płodu
– ponieważ większość
noworodków jest w
położeniu główkowym

Nacinanie macicy

2013-01-05

7

Wydobywanie cielęcia

Zabezpieczenie jamy macicy

Szycie macicy

Zespalanie powłok brzusznych

Szycie tunica flava

• Powięź żółta jest warstwą

oporową - musi być więc
bardzo dokładnie i mocno
zszyta

• Można szyć szwem ciągłym

lub pojedynczym, wskazane
zakładanie 2 pięter (rycina
obok)

• Materiał raczej

niewchłanialny

2013-01-05

8

Zabezpieczenie krowy po operacji

Komplikacje pooperacyjne

Cięcie cesarskie u małych przeżuwaczy

Wskazania do zabiegu i

technika operacyjna są w
zasadzie podobne jak u
bydła, choć uwypuklić tu
trzeba fakt, że u samic
wyniszczonych i słabych
cięcie jest nieopłacalne i
zdarza się, że właściciele
rezygnują w ogóle z
udzielenia pomocy

Cięcie cesarskie u małych przeżuwaczy –

lokalizacja laparotomii

Uwaga !

Szycie u owiec i kóz jest

niejednokrotnie
utrudnione przez
„papierowo” cienkie
powłoki brzuszne

K O N I E C