1

Zarys historii chrze cija stwa

Kalendarium wydarze z historii chrze cija stwa

2 r. p.n.e. – Narodzenie Jezusa w Betlejem.

29 r. n.e. – Chrzest Jezusa w rzece Jordan przez Jana Chrzciciela.
33 r. n.e. – Pi$%dziesi&tnica: zst&pienie ducha wi$tego na wierz&cych w Jerozolimie.
35 – Nawrócenie Saula z Tarsu na drodze do Damaszku.
36 – Og1oszenie po raz pierwszy Ewangelii poganom (która ci&gle szeroko g1oszona jest
pomi$dzy 4ydami).
40 – Ko ció1 Antioche ski zaczyna odgrywa% czo1ow& rol$ w g1oszeniu Ewangelii
4ydom i poganom.
44 – Jakub ginie zg1adzony przez króla Heroda Agrypp$ I.
47- 49 – Pierwsza podró> misyjna Aposto1a Paw1a; razem z Barnab& zostaje wys1any z
Antiochii na Cypr i do Azji Mniejszej.
49 – Cesarz Klaudiusz wyp$dza 4ydów z Rzymu, aby st1umi% nieporozumienia
wywo1ywane dyskusjami na temat Jezusa; chrze cijanie zyskuj& oparcie w mie cie.
50 – Jerozolimska narada Piotra, Paw1a, Jakuba, Barnab& i innych; poruszona zosta1a
kwestia obrzezania i innych wymaga prawa >ydowskiego w odniesieniu do wierz&cych
pogan.
51- 53 – Druga podró> Aposto1a Paw1a z Sylasem, a póCniej Tymoteuszem; zostaj&
za1o>one zbory w Grecji: w Filippi, Tesalonikach, Berei i Koryncie.
53 - 56 – Trzecia podró> Aposto1a Paw1a; przez d1u>szy czas us1uguje on w Efezie wraz z
Akwil& i Pryscyll&; miasto staje si$ wiod&cym centrum chrze cija skiego wiata.
58- 60 – Obrona Aposto1a Paw1a przed Feliksem, zarz&dc& Judei, a póCniej przed jego
nast$pc& Festusem i królem Herodem Agrypp& II w Cezarei.
61- 63 – Uwi$zienie Paw1a w Rzymie; areszt domowy pozwala mu na prowadzenie
pewnej dzia1alno ci ewangelicznej.
64 – Oskar>enie chrze cijan w Rzymie o spowodowanie po>aru; prze ladowania Nerona;
m$cze ska mier% w. Paw1a.
66 – Ucieczka chrze cijan z Jeruzalem do Pelli wkrótce po wybuchu powstania
>ydowskiego.
67 – Józef Flawiusz (Józefus) poddaje dowodzone przez siebie si1y >ydowskie
Rzymianom; chroni go i u1askawia Wespazjan, który póCniej zostanie cesarzem.
70 – Zniszczenie Jerozolimy przez Rzymian; wi&tynia leg1a w gruzach z wyj&tkiem
“Muru P1aczu”; zniesienie kap1a stwa i rozwi&zanie Sanhedrynu; rozproszenie 4ydów.

– Wczesne opisy ewangeliczne i listy Paw1a pojawiaj& si$ w obiegu w Syrii, Egipcie i

Azji Mniejszej.
75 – Powstanie pierwszych sekt, jak: Docety ci, Nikolaici, Nazarejczycy i Ebionici.
93 – Prze ladowanie chrze cijan przez cesarza Domicjana.
95 – List Klemensa, rzymskiego prezbitera, do ko cio1a w Koryncie; pro ba o jedno % i
dyscyplin$.
96 – Powstanie Ksi$gi Objawienia.
100 – Mmier% Jana, ostatniego z dwunastu Aposto1ów.
I w. – Prawda utrzymywana jest w czysto ci i prostocie; konflikty z wierzeniami
>ydowskimi i fa1szywymi nauczycielami; intensywne rozprzestrzenianie si$ Prawdy w

wiecie ródziemnomorskim i imperium rzymskim; rozpoczynaj& si$ okresowe

prze ladowania inicjowane przez rzymskich cesarzy.
67- 110 – Ignacy, biskup Antiochii; powstanie listów wyra>aj&cych wczesne przekonania
i zasady wiary; podkre la si$ rol$ biskupów jako okr$gowych przywódców Ko cio1a,
godnych szacunku i pos1usze stwa; chrze cijanie gin& na arenach w Rzymie pod rz&dami
cesarza Trajana.
69- 156 – Polikarp, biskup Smyrny, ucze

w. Jana, sprzeciwia si$ dzia1alno ci

rzymskiego biskupa Anicetusa, który usi1uje zmieni% zwyczaj obchodzenia eucharystii
14. dnia; umiera mierci& m$cze sk& w wieku 86 lat.
100- 167 – Justyn M$czennik; b1yskotliwy mówca, pisarz i obro ca wczesnego

2

chrze cija stwa przed wp1ywem poga skich filozofów; podkre la moraln& nauk$ Jezusa;
ginie zabity w Rzymie.
180 – Celsus, wp1ywowy przeciwnik chrystianizmu; krytykuje pacyfizm i niech$% do
popierania imperium.
130- 200 – Ireneusz, biskup Lyonu; broni tradycji apostolskiej; broni chrze cija stwo
przed naporem pogl&dów gnostyckich i filozofii greckiej; pierwsze usystematyzowanie
przekona

chrze cija skich; powstrzymuje biskupa rzymskiego Wiktora I przed

zmuszaniem chrze cijan z Antiochii do przestrzegania Paschy w terminie wi&t
wielkanocnych, powo1uj&c si$ na warto % staro>ytnego obyczaju.
II w. – Wiara rozprzestrzenia si$ g1ównie pomi$dzy nie>ydowskimi mieszka cami miast;
pojawiaj& si$ pierwsze b1$dy doktrynalne; chrze cijanie zwracaj& na siebie powszechn&
uwag$, opuszczaj&c wi&tyni$, odrzucaj&c poga skie wi$ta i demonstruj&c surowe
obyczaje moralne; doprowadza to do okrutnych prze ladowa i ostracyzmu.
160- 220 – Tertulian; nawrócony prawnik staje si$ nadzwyczajnym teologiem i obro c&
wiary; odrzuca wszystkie filozofie i herezje; oczekuje na rych1e wtóre przyj cie
Chrystusa; podwa>a prawo kap1anów do odpuszczania grzechów, a g1osi post i modlitw$.
185- 254 – Orygenes; najbardziej wykszta1cony przedstawiciel wczesnego Ko cio1a; w
swych obszernych pismach cytuje dwie trzecie Nowego Testamentu; broni pacyfizmu;
umiera na skutek tortur.
250 – Zakrojone na szerok& skal$ prze ladowania cesarza Decjusza; próbuje on
przywróci% religijne obyczaje staro>ytnego Rzymu.
III w. – Gwa1towny rozwój chrze cija stwa rywalizuj&cego z Cesarstwem;
zniekszta1cenie nauk; kler zdobywa tytu1y i presti>; ceremoniom nadaje si$ niezwykle
wystawny charakter; pojawiaj& si$ jeszcze sporadycznie prze ladowania.
303- 313 – Cesarz Dioklecjan doprowadza do intensywnych dziesi$cioletnich
prze ladowa chrze cijan; ostateczne próby o>ywienia starej religii i przywrócenia si1y
Cesarstwa.
312 – Ariusz, prezbiter Aleksandrii w Egipcie; broni wczesnego pogl&du, wedle którego
Chrystus jest Synem Bo>ym, a nie wspó1istotn& i wieczn& istot& równ& Ojcu.
313 – Edykt Mediola ski; ustanawia religijn& tolerancj$ dla wszystkich; przywraca
mienie skonfiskowane chrze cijanom.
321 – Konstantyn zabrania pracowa% w sabat, którym usi1uje zast&pi% niedziel$.
325 – Sobór Nicejski; zwo1any przez Konstantyna, aby rozwi&za% “kwesti$ aria sk&”;
pod naciskiem cesarza stwierdza si$ tam, >e Chrystus i Bóg s& równi; Ariusz zostaje
wykl$ty i wygnany.
264- 340 – Euzebiusz, biskup Cezarei, ojciec Ko cio1a; p1odny pisarz; przyczynia si$ do
ustalenia kanonu ksi&g Nowego Testamentu; doprowadza do umiarkowanego stanowiska
soboru w Nicei.
(?)- 342 – Euzebiusz z Nikomedii; popiera pogl&dy Ariusza; przewodzi partii dwudziestu
biskupów na Soborze Nicejskim; zostaje patriarch& Konstantynopola.
334 – Przeniesienie Stolicy Cesarstwa z Rzymu do Konstantynopola; zwi$kszenie
presti>u rzymskiego biskupa, który staje si$ obro c& ludu w miejsce cesarza.
375 – Wprowadzenie kultu anio1ów i zmar1ych wi$tych.
380 – Teodozjusz wprowadza przymus chrze cija stwa i burzy poga skie wi&tynie;
budowa wspania1ych ko cio1ów.
340- 420 – Mw. Hieronim; wykszta1cony naukowiec katolicki; autor Wulgaty, 1aci skiego
t1umaczenia Biblii z j$zyków oryginalnych; pomija ksi$gi apokryficzne.
354- 430 – Mw. Augustyn; wybitny biskup z Pó1nocnej Afryki; najbardziej wp1ywowy z
teologów, który w najwi$kszym stopniu przyczyni1 si$ do ukszta1towania doktryny
Ko cio1a; jego rozprawa “Pa stwo Bo>e” przyczynia si$ do powstania hierarchii pod
kontrol& papiesk&.
431 – Sobór w Efezie; nazywa Mari$ “Matk& Bo>&”; usuwa Nestoriusza, biskupa
Konstantynopola.
440- 461 – Panowanie papie>a Leona (Wielkiego), za1o>yciela redniowiecznego
papiestwa, który wynosi je do znacz&cej pozycji; uwa>a herezj$ za “zbrodni$ przeciwko
spo1eczno ci”, godn& mierci.

3

445 – Cesarz Walentynian III uznaje rzymskiego biskupa za g1ow$ Ko cio1a
Zachodniego.
476 – Upadek Rzymu; koniec istnienia Zachodniego Cesarstwa (pierwszy róg z
proroctwa Daniela 7:8).
V w. – Wydarzenia polityczne doprowadzaj& do zwi$kszenia presti>u biskupa Rzymu.
500 – Ksi$>a katoliccy zaczynaj& przywdziewa% wyró>niaj&ce ich szaty.
533 – Cesarz Justynian uznaje biskupa rzymskiego za g1ow$ wszystkich ko cio1ów.
539 – Pokonanie Ostrogotów (trzeciego rogu z Dan 7:8) w Rawennie; zwyci$stwo
cesarza by1o pozorne, gdy> nie potrafi1 on efektywnie w1ada% Itali& z Konstantynopola;
pozosta1& luk$ w sprawowaniu w1adzy wype1nia papiestwo – “ma1y róg” z Dan 7:8;
pocz&tek 1260, 1290 i 1335 dni z Dan 12.
554 – Potwierdzenie prawa do doczesnej w1adzy papie>a przez Justyniana.
590- 604 – Pontyfikat Grzegorza I (Wielkiego); uwa>any za pierwszego rzeczywistego
papie>a sprawuje kontrol$ nad wszystkimi zachodnimi ko cio1ami i doprowadza do
skonsolidowania w1adzy papieskiej w Europie; usystematyzowanie teologii i
udoskonalenie liturgii; wprowadzenie doktryny o czy %cu.
VI w. – Okoliczno ci nadal sprzyjaj& wzrostowi cywilnej i religijnej w1adzy papiestwa.
732 – Bitwa pod Tours we Francji; ostateczne pokonanie Muzu1manów; uchronienie
Europy przed islamizacj&.
754 – Pepin, król Franków, pokonuje Longobardów; poprzez nadanie ich ziem
(wi$kszo ci terenów Italii) papie>owi wywy>sza go do rangi króla doczesnego “Pa stwa
Ko cielnego”, które przetrwa a> do 1870 r.
786 – Wprowadzenie kultu obrazów i krzy>y.
800 – Papie> Leon III koronuje Karola Wielkiego na “Cesarza Rzymu”; jego panowanie
nad Rzymianami i Frankami zosta1o pob1ogos1awione w zamian za uznanie “Pa stwa
Ko cielnego”; silne rz&dy cesarza i obustronne zwi&zki wynosz& papiestwo do rangi
mocarstwa; pocz&tek “papieskiego millenium”.
858 – Che1pliwy pontyfikat papie>a Miko1aja I; ro ci sobie on prawo do sprawowania
kontroli nad w1adzami cywilnymi i religijnymi.
870- 1050 – “Pó1noc ciemnych wieków”; 1apówkarstwo, korupcja, niemoralno % i rozlew
krwi czyni& ten okres najczarniejszym w historii papieskiej degradacji.
1000 – Millenium od przypuszczalnej daty narodzenia Chrystusa; w krajach
chrze cija skich wzrasta strach przed s&dem ostatecznym i ko cem wiata.
1054 – Podzia1 chrze cija stwa na Wschód i Zachód na tle przywództwa w Ko ciele;
patriarcha Konstantynopola odrzuca roszczenia papie>a Rzymu.
1073 – Pontyfikat papie>a Grzegorza VII (Hildebranda); papie>a uznaje si$ za
absolutnego suwerena wiata i zwierzchnika wszystkich klas; próba reformy kleru,
szczególnie w zakresie niemoralno ci i symonii (nabywania urz$dów za pieni&dze);
wprowadzenie celibatu kap1a stwa.
1090 – Wprowadzenie ró>a ca – modlitwy z paciorkami.
1096- 1291 – Wyprawy krzy>owe; usilne próby wyswobodzenia Ziemi Mwi$tej spod
panowania islamskiego; wszystkie warstwy spo1eczne odpowiadaj& pozytywnie na
wezwanie papie>a Urbana II do wzi$cia udzia1u w wyprawach; pocz&tkowo krzy>owcy
odnosz& sukcesy, lecz nie potrafi& stawi% trwa1ego oporu Muzu1manom i wycofuj& si$ do
Azji Mniejszej.
1122 – Konkordat w Wormancji doprowadza do kompromisu w1adzy mi$dzy
papiestwem a przywódcami cywilnymi.
1157 – Pocz&tek ruchu Waldensów (Francja); wzywaj& oni do powrotu do prostoty >ycia
ewangelicznego; krytykuj& przepych, bogactwo i niebiblijne zwyczaje Ko cio1a; póCniej
przeciwstawiaj& si$ ca1emu systemowi kap1a skiemu.
1160 – Za spraw& Piotra Waldo powstaje pierwsze t1umaczenie Biblii na j$zyk
wspó1czesny (francuski).
1163 – Sobór w Tours; uchwa1a, >e heretycy maj& by% cigani i wi$zieni, a ich dobra
konfiskowane.
1179 – Trzeci Sobór Latera ski; og1oszenie kl&twy przeciwko herezji Albigensów;
krytyka Piotra Waldo za rozsy1anie wieckich kaznodziejów.

4

1184 – Sobór w Weronie; uchwa1a, >e tak heretycy jak i ci, którzy ich ochraniaj&, maj&
by% skazani i wygnani, a ich dobra skonfiskowane.
1198- 1216 – Pontyfikat Innocentego III, najpot$>niejszego z papie>y; ro ci sobie prawa
do tytu1u “Namiestnika Chrystusa” i do detronizacji królów; podporz&dkowuje sobie
wszelkie w1adze cywilne tamtego czasu; obrona dogmatów Ko cio1a i zakaz czytania
Biblii w j$zykach narodowych; Innocentego uznaje si$ za ojca Inkwizycji – ko cielnego
s&du do wykrywania i karania herezji; nakaz masowej eksterminacji Albigensów.
1229 – Sobór w Tuluzie; uprawomocnienie papieskiej Inkwizycji; usankcjonowanie
prze ladowa protestantów; katolików zobowi&zuje si$ do energicznych prze ladowa
herezji; prawo umo>liwia niszczenie miejsc spotka , uznawanie anonimowych oskar>e ,
u>ywanie tortur w celu wydobycia zezna , konfiskat$ dóbr oraz u miercanie mieczem
lub ogniem; ludziom wieckim zabrania si$ posiadania Biblii.
1231 – Papie> Grzegorz IX nakazuje, aby heretycy byli wydawani w1adzy wieckiej w
celu “nale>ytego ukarania” - mierci& na stosie; pokutuj&cy heretycy maj& by%
do>ywotnio wi$zieni.
1305 – Papie> Klemens V nadaje w1adz$ inkwizytorsk& królowi francuskiemu Filipowi
IV, który wykorzystuje j& do prze ladowa

i ostatecznego zniszczenia zakonu

Templariuszy.

– Dante, wstrz& ni$ty tym, co zastaje w Rzymie, nazywa Watykan “bagnem korupcji”

i przeznacza dla papie>a tamtych dni najni>sze partie piek1a.
1366 – Wycliffe publicznie pot$pia nadu>ycia papiestwa i jego mieszanie si$ do

wieckich spraw pa stwa.

1377 – Papie> Grzegorz XI oskar>a Wycliffe'a o herezj$ na skutek jego publikacji i
wyk1adów w Oxfordzie, nieustannie atakuj&cych ca1y rzymski system; póCniej Wycliffe
zostaje nazwany zaszczytnym mianem “porannej gwiazdy Reformacji”.
1378 – Pocz&tek “Wielkiej Schizmy”, która na 39 lat podzieli1a Ko ció1 Katolicki;
powo1ano dwóch rywalizuj&cych papie>y: Urbana VI i Klemensa VII; ka>dy z nich ro ci1
sobie prawo do zwierzchniej roli.
1388 – John Purcey ko czy dzie1o t1umaczenia Biblii rozpocz$te przez Wycliffe'a; jest to
pierwsze t1umaczenie ca1ej Biblii na j$zyk angielski.
1401 – W Anglii powstaje pierwsze prawo przeciwko herezji, g1ównie przeciwko
Lollardom (zwolennikom nauki Wycliffe'a).
1408 – Jan Hus (Czechy) otwarcie wyst$puje przeciwko odpustom i nadu>yciom
hierarchii ko cielnej; Ko ció1 pozbawia go prawa do nauczania, jednak broni go lud.
1409 – Papie> Aleksander V nakazuje zniszczenie wszystkich dzie1 Wycliffe'a;
arcybiskup Czech publicznie pali 200 ksi&g.
1415 – Sobór w Konstancji; pot$pienie Wycliffe'a (30 lat po jego mierci); Jan Hus
skazany na mier% przez spalenie na stosie.
1450 – papie> Miko1aj V upowa>nia Portugalczyków do “atakowania, podbijania i
traktowania jako wiecznych niewolników Saracenów, pogan i innych wrogów
Chrystusa”.
1453 – Zdobycie Konstantynopola przez Turków; upadek Wschodniego Cesarstwa
Rzymskiego pozbawia papie>a powa>nego rywala; rozproszenie drugiej fali zagro>enia
muzu1ma skiego dla Europy w bitwie pod Wiedniem (1683 r.).
1456 – opublikowanie Biblii przez Jana Gutenberga w Mainzu; by1a to w Europie jedna z
najwcze niejszych pozycji wydanych drukiem.
1476 – Papie> Sykstus IV przyznaje w1adz$ inkwizytorsk& Ferdynandowi i Izabelli z
Hiszpanii; dominikanin Tomasz de Torquemada podejmuje to dzie1o z gorliwo ci& i
wyró>nia si$ okrucie stwem; papie> Innocenty VIII w 1487 r. nazywa go Wielkim
Inkwizytorem.
1491 – Savonarola, mnich i polityk florencki, krytykuje korupcj$ kleru; w 1497 atakuje
zbrodnie papie>a Aleksandra VI i odrzuca ofert$ kardynalskiego kapelusza; w 1498
zostaje spalony na stosie.
1514 – Sobór Latera ski rozpoczyna dzie1o naprawy nadu>y% ko cielnych; obwieszcza
zwyci$stwo nad wszystkimi herezjami.
1517 – Luter og1asza w Wittenberdze 95 tez – “iskr$, która zapali1a Europ$”; póCniejsze

5

kazania i publikacje dobitnie pot$piaj& papiestwo i doprowadzaj& do powstania i
szerokiego rozpowszechnienia ruchu protestanckiego.
1521 – Sejm w Wormancji pot$pia Lutra jako heretyka; papie> Leon X przyznaje
Henrykowi VIII, królowi Anglii, tytu1 “Obro cy wiary”, za przeciwstawienie si$
Lutrowi.
1534 – Król Henryk VIII oddziela si$ od Ko cio1a Rzymskiego na skutek odmowy
uniewa>nienia jego pierwszego ma1>e stwa.
1536 – Torturowanie i zabijanie anabaptystów w Muenster.

– William Tyndale, angielski t1umacz Biblii, zostaje pot$piony przez papiestwo i

stracony na stosie.
1537 – Dzia1alno % Menno Simonsa, przywódcy ruchu Mennonitów; zabrania on
sk1adania przysi&g i zabijania; odrzuca niebiblijn& terminologi$.
1541 – Jan Kalwin, wygnany z Pary>a, czyni Genew$ centralnym punktem protestanckiej
Europy.
1545- 1563 – Sobór Trydencki rozpoczyna reform$ Ko cio1a pod wodz& Jezuitów;
przyjmuje poprawione credo i powo1uje katolick& “komisj$ reformacyjn&”; stawia
tradycj$ ojców Ko cio1a na równi z Bibli& i oficjalnie dodaje do kanonu ksi$gi
apokryficzne.
1555 – Pokój augsburski; ugoda pozwalaj&ca ksi&>$tom decydowa% o wyznaniu
panuj&cych na ich terytorium.
1556 – Tomasz Cranmer, arcybiskup Canterbury, spalony na stosie za wyst&pienie z
Ko cio1a rzymskiego.
1559 – Papie> Pius IV zach$ca do eksterminacji Hugenotów francuskich (oko1o 400 tys.
protestantów, którzy przyj$li nauki Lutra).
1563 – Ko ció1 Anglika ski przyjmuje credo “trzydziestu dziewi$ciu artyku1ów” –
mieszanin$ protestanckich dogmatów i katolickiej liturgii.
1572 – Francuscy katolicy dokonuj& masakry 70 tys. Hugenotów w Pary>u, w dzie

w.

Bart1omieja (23 sierpnia); papie> Grzegorz XIII celebruje na t$ okazj$ msz$ dzi$kczynn&,
og1asza jubileusz i upami$tnia to wydarzenie nowym medalem i malowid1em w pobli>u
kaplicy syksty skiej.
1598 – Edykt Nantejski, po czterdziestu latach nieustannych prze ladowa , gwarantuje
Hugenotom francuskim swobod$ przekona (edykt zosta1 wydany w 1685 r., sk1aniaj&c
500 tys. Hugenotów do ucieczki do krajów protestanckich).
XVI w. – Szeroko rozprzestrzeniony ruch reformacyjny podejmuje wysi1ki w celu
odnowienia prawd biblijnych; doprowadza do powstania ko cio1ów protestanckich i
pierwszego powa>nego cofni$cia papiestwa; przywódcami Reformacji s& Luter, Zwingli,
Kalwin i Knox; ko czy si$ Mredniowiecze i zmienia si$ sytuacja w Europie.
1611 – Opublikowanie w Londynie Biblii króla Jakuba; to dzie1o 47 naukowców
przetrwa 300 lat jako jedyne protestanckie t1umaczenie Biblii w krajach u>ywaj&cych
j$zyka angielskiego; najbardziej wp1ywowe dzie1o w historii wiata.
1641 – Katolicy irlandzcy dokonuj& masakry 30 tys. protestantów.
1648 – Pokój Westfalski ko czy wojn$ trzydziestoletni& i ustanawia granic$ pomi$dzy
pa stwami protestanckimi i katolickimi.
1703- 1791 – John Wesley wyg1asza kazania do t1umów gromadz&cych si$ na polach i
ulicach; porusza zagadnienie moralno ci.
1795 – Szerokie rozpowszechnienie pogl&dów antypapieskich, wywo1ane ruchami
nacjonalizmu i o wiecenia we Francji i Anglii.
1789- 1799 – Rewolucja Francuska; otwarcie ery zagro>enia dla religii, a szczególnie dla
pozycji papiestwa; Napoleon Bonaparte upokarza papie>a Piusa VI, doprowadzaj&c do
jego mierci we francuskim wi$zieniu w 1799 r.; jest to moment prze1omowy, który
oznacza drugie powa>ne cofni$cie papiestwa (zako czenie trzech i pó1 czasu z Dan
12:10-11).
1806 – Napoleon og1asza koniec “Mwi$tego Cesarstwa Rzymskiego”, które istnia1o od
800 r. n.e.
1799- 1829 – Religijne przebudzenie w Europie i Ameryce daje nowy impuls do
zainteresowania si$ Bibli& i ujawnia konieczno % oczyszczenia z b1$dów przesz1o ci;

6

powstaj& nowe grupy religijne; towarzystwa biblijne zaczyn&j& szeroko rozpowszechnia%
Biblie, tanio i w t1umaczeniach na j$zyki narodowe.
1829- 1844 – “Ruch Millerowski” (wschodnie Stany Zjednoczone) pobudza szerokie
zainteresowanie proroctwami biblijnymi dotycz&cymi czasów ostatecznych; szczero %
reform tego ruchu przygotowuje wierz&cych do odebrania dalszych b1ogos1awie stw
(rych ten rozpocz&1 si$ po zako czeniu 1290 dni z Dan 12:10-11).
1846 – Sojusz Ewangelicki (Londyn) – zacz&tek ruchu ekumenicznego, konsoliduje
wierzenia ko cio1ów ewangelickich, podkre la znaczenie doktryn fundamentalnych;
dyskredytuje nie podporz&dkowuj&ce si$ grupy religijne – “sekty” (zako czenie 2300 dni
z Dan 8:13-14, kiedy to klasa “Mwi&tnicy” mia1a zosta% “oczyszczona”).
1854 – Og1oszenie przez papie>a Piusa IX dogmatu o niepokalanym pocz$ciu Marii
Panny.
1859 – Karol Darwin w swym dziele O pochodzeniu gatunków popularyzuje teori$
ewolucji; zrewolucjonizowanie my lenia i os1abienie wp1ywów religijnych.
1870 – Król W1och Victor Emanuel pozbawia papiestwo wszelkich pozosta1o ci
doczesnej w1adzy w Rzymie i “Pa stwie Papieskim”; moment ten wyznacza trzecie
cofni$cie papiestwa.
1870 – Sobór Watyka ski I og1asza dogmat o nieomylno ci papie>a w zakresie wiary i
moralno ci.
1874 – Pocz&tek Paruzji Pa skiej (niewidzialnej obecno ci); zako czenie 1335 dni z Dan
12:12 wyznacza pocz&tek wylewania “b1ogos1awie stwa” duchowych prawd w obfito ci
nieznanej od pierwszych dni istnienia Ko cio1a; otwarcie ery nowoczesno ci – korzy ci z
rozwoju przemys1owego, gwa1townego przyrostu wiedzy, mo>liwo ci szybkiego
przemieszczania si$ i wzrostu zamo>no ci; rozwój ten doprowadza tak>e do wiatowych
niepokojów, konfliktów i wojen (Dan 12:1,4).
1876 – Zapocz&tkowanie ruchu “Badaczy Pisma Mwi$tego” przez pastora C.T. Russella
w Allegheny, Pensylwania; ruch ten szybko rozrasta si$ w formie lokalnych zgromadze
w ca1ych Stanach Zjednoczonych i konwencji w wi$kszych miastach; b1$dy Ciemnych
Wieków zostaj& obna>one, a podkre lone znaczenie okupowej ofiary Chrystusa,
wysokiego powo1ania Wieku Ewangelii, niewidzialnej obecno ci Chrystusa w czasie
4niwa i Boskiego Planu, którego kulminacj& b$dzie b1ogos1awie stwo Restytucji dla
ca1ego rodzaju ludzkiego.
Koniec XIX w. – “Wy>sza Krytyka” – ruch naukowy, rozwijaj&cy si$ g1ównie w
Niemczech, który poddaje Bibli$ literackiej i historycznej analizie; pomimo twierdze o
zamiarze konstruktywnej identyfikacji Cróde1 i metod autorów biblijnych, doprowadza on
do istotnego podwa>enia autorytetu i natchnienia Pisma Mwi$tego.
Pocz&tek XX w. – Spór mi$dzy modernizmem a fundamentalizmem tj. mi$dzy
radykalnym os1abieniem wp1ywów wierze tradycyjnych a ponownym podkre leniem
znaczenia ortodoksji; pierwsi zaprzeczaj& cudom, upadkowi cz1owieka, potrzebie
pojednania i zmartwychwstaniu; drudzy próbuj& zdefiniowa% podstawy wiary i
zdemaskowa% teori$ ewolucji, “Wy>sz& Krytyk$” i “kulty”; kontrowersje te przetrwaj& a>
do czasów nam wspó1czesnych.
1914 – Wybuch I Wojny Mwiatowej; pogrzebanie nadziei na zbudowanie wspó1czesnego
spo1ecze stwa bez wojen; obalenie rz&dz&cych domów w Europie wiadczy o upadku
teorii o “boskim upowa>nieniu królów (koniec “czasów pogan” z Uuk 21:24).
1925 – “Ma1pi” proces Johna Scopesa, nauczyciela biologii z Dayton, Tenessee; szeroko
rozpowszechniona próba sprawdzenia legalno ci prawa stanowego zabraniaj&cego
nauczania ewolucji w szko1ach publicznych; tak oskar>yciel William J. Bryan (wybitny
m&> stanu), jak i obro ca Clerence Darrow (s1ynny prawnik) byli ochotnikami; Scopes
zosta1 uniewinniony, jednak>e wiara w stworzenie zosta1a tak o mieszona, >e prawo
stanowe okaza1o si$ by% niemodne.
1929 – Traktat Lateranski; W1ochy uznaj& mi$dzynarodow& suwerenno % Stolicy
Apostolskiej z papie>em jako doczesnym w1adc& Pa stwa Watyka skiego (44 hektary
powierzchni); papiestwu wynagrodzono wcze niejsz& utrat$ “Pa stwa Ko cielnego”;
doprowadzi1o to do ustanowienia stosunków dyplomatycznych pomi$dzy Watykanem a
wszystkimi wa>niejszymi rz&dami, z wyj&tkiem USA i ZSRR.

7

1929- 1930 – Papie> Pius XI zawiera 18 konkordatów z w1adzami krajów europejskich,
aby zapewni% duchow& zwierzchno % rzymskiego Ko cio1a nad katolikami w krajach ich
zamieszkania oraz uwolni% si$ spod kontroli prawa wieckiego.
1939 – Wybuch II Wojny Mwiatowej, która doprowadza do globalnych zniszcze i
powoduje za1amanie moralne spo1ecze stw na skutek os1abienia wp1ywów religii.
1948 – Powo1anie Mwiatowej Rady Ko cio1ów (Amsterdam); kolejne konferencje odby1y
si$ w: Evanston (1954), New Delhi (1961), Uppsala (1968), Nairobi (1975) i Vancouver
(1983); spo1eczno % ponad 250 ko cio1ów

protestanckich, anglika skich i

grekokatolickich z 90 krajów organizuje dyskusje na temat pal&cych problemów
wspó1czesnego chrze cija stwa; nadaje to ogromny impet ruchowi ekumenicznemu.
Po1owa XX w. – Papiestwo osi&ga presti> wiatowy porównywalny ze redniowiecznym,
poprzez rozwój wi$zów dyplomatycznych, publikacj$ przyci&gaj&cych powszechn&
uwag$ encyklik oraz dzia1alno % w rodkach masowego przekazu.
1962- 1965 – Drugi Sobór Watyka ski (Rzym); barwne, szeroko rozreklamowane
zgromadzenie biskupów katolickich z ca1ego wiata, zainicjowane przez papie>a Jana
XXIII; modernizuje zarz&d Ko cio1a, praktyki i liturgi$; w dramatyczny sposób zmienia
swój poprzedni negatywny stosunek do ekumenizmu i k1adzie podwaliny pod dialog z
ugrupowaniami protestanckimi, zwanymi teraz “od1&czonymi bra%mi”.
1963 – Papie> Jan XXIII og1asza encyklik$ “Pacem in terra”, która przez
przewodnicz&cego Zgromadzenia Ogólnego ONZ zosta1a okre lona jako “ wiat1o
przewodnie w wiecie usilnie poszukuj&cym zgody i zrozumienia”.
1965 – Entuzjastyczne przyj$cie papie>a Paw1a VI na forum ONZ w Nowym Jorku; jego
apel: “Nigdy wi$cej wojny, precz z wojn&!” ugruntowa1 obraz papie>a jako g1ównego
wyraziciela stanowiska chrze cija stwa wobec spraw mi$dzynarodowych.
1968 – Encyklika Paw1a VI zabrania sztucznej kontroli urodze ; wywo1uje to
ogólno wiatow& wrzaw$ w ród katolików i otwiera dyskusj$ nad innymi spornymi
kwestiami, w tym tak>e nad nieomylno ci& papie>a i celibatem ksi$>y; papie>owi
Paw1owi VI nie udaje si$ uspokoi% tej sytuacji w czasie swego pontyfikatu.
1970 – Fala fundamentalizmu; ko cio1y, podkre laj&c wag$ nauk biblijnych i
tradycyjnych warto ci, pozyskuj& coraz wi$cej cz1onków, za ruchy modernistyczne
ponosz& straty; podejmuje si$ wysi1ki w celu wprowadzenia nauczania kreacjonizmu w
szko1ach publicznych; do 1980 r. ruch ten osi&gn&1 znaczn& si1$ polityczn& i wp1yn&1 na
prezydentur$ Reagana.

– Rozwój “ko cio1ów elektronicznych”; pocz&tek ery masowego sprzedawania religii

przez zr$cznych kaznodziei telewizyjnych, którzy osi&gaj& znaczne wp1ywy; dzia1aj& na
tym polu: Billy Graham, Jerry Falwell, Jim Bakker, Pat Robertson, Robert Schuller,
Jimm Swaggart i Oral Roberts; do 1985 r. tuzin s1u>b teleewangelizacyjnych osi&gn$1o
roczne obroty bud>etowe w wys. 100 mln dolarów ka>da.
1979 – Papie> Jan Pawe1 II rozpoczyna seri$ wiatowych pielgrzymek dobrej woli, które
czyni& go najcz$ ciej podró>uj&cym papie>em w historii; w Istambule (dawniej
Konstantynopol) w Turcji proponuje on Dimitriosowi I, patriarsze panuj&cemu nad 150
mln chrze cijan wschodnio ortodoksyjnych, ponowne zjednoczenie wschodniego i
zachodniego chrze cija stwa; jest to próba zako czenia najstarszej chrze cija skiej
schizmy (od 1054 r.).
1982 – Doktrynalne propozycje Mwiatowej Rady Ko cio1ów; kompromis w sprawie
chrztu, eucharystii i s1u>by stanowi ukoronowanie wieloletnich wysi1ków w celu
zharmonizowania nie daj&cych si$ pogodzi% pogl&dów; w razie jego przyj$cia by1oby to
najwi$ksze osi&gni$cie w sprawie jedno ci od czasów przedreformacyjnych.

– historyczna podró> papie>a Jana Paw1a II do Anglii; proponuje on ponowne

zjednoczenie Ko cio1a Anglika skiego (65 mln) z Rzymskokatolickim (764 mln) pod
przywództwem papie>a; ko cio1y te rozdzieli1y si$ w 1534 r.
1984 – Stany Zjednoczone ustanawiaj& formalne stosunki dyplomatyczne z Watykanem,
pomimo sprzeciwu fundamentalistów.

ród o: Fragment broszury “Siedem Ko cio ów z Objawienia” Charlesa F. Redekera

Uaktualnienie 24-12-2008 r. © 2004 - 2008.

8