MAJ 2004 ÂWIAT NAUKI

13

pano

rama

ADAM HAR

T

-DA

VIS

Science Photo Librar

y/Photo R

esear

chers, Inc.

EK

OL

OGIA

Zabójczy strach

ZESTRESOWANE ˚ABY MNIEJ ODPORNE NA PESTYCYDY. REBECCA RENNER

W

prawdzie od dawna by∏o wiadomo,
˝e populacja p∏azów si´ zmniejsza,
ale przyczyny tego zjawiska pozo-

stawa∏y niejasne. Poczàtkowo podejrzewa-
no m.in. pestycydy, jednak ich szkodliwoÊç
dla p∏azów nie jest wcale taka oczywista. Ist-
nieje jedynie kilka opracowaƒ, w których
przypisuje si´ gini´cie p∏azów dzia∏aniu pe-
stycydów. I nawet w tych nielicznych êró-
d∏ach przytaczane st´˝enia pestycydów wy-
dajà si´ zbyt niskie, aby mog∏y zabijaç p∏azy.

Niemniej Rick A. Relyea, biolog z Uni-

versity of Pittsburgh, uwa˝a, ˝e standardo-
we testy toksykologiczne mogà znacznie
zani˝aç szkodliwy wp∏yw pestycydów na ˝a-
by w warunkach naturalnych. W badaniach,
których wyniki opublikowane zosta∏y w nu-
merze Ecological Applications z grudnia
2003 roku, wykaza∏, ˝e karbaryl, powszech-
nie stosowany Êrodek owadobójczy o han-
dlowej nazwie Sevin, jest znacznie bardziej
niebezpieczny dla kijanek – nawet 46 razy –
gdy dzia∏a jednoczeÊnie z innym zagro˝e-
niem – obecnoÊcià drapie˝ców.

Relyea umieszcza∏ kijanki w zbiornikach

z wodà, w której rozpuszczono ró˝ne ilo-
Êci karbarylu. St´˝enia uznawane za nie-
szkodliwe zgodnie z przewidywaniami nie
wp∏ywa∏y na kijanki. Natomiast wiele kija-
nek gin´∏o, gdy tylko w pojemniku umiesz-
czono jednoczeÊnie ˝ywiàce si´ kijankami
czerwono nakrapiane traszki (Notoph-
thalmus viridescens),
oddzielone od kijanek
siatkà.

Relyea po 10 latach

badaƒ stwierdzi∏, ˝e
kijanki wyczuwajà
najmniejszy Êlad za-
gro˝enia – na przyk∏ad
reagujà ju˝ na jednà
larw´ wa˝ki (równie˝
ch´tnie polujàcà na ki-
janki) w metrze sze-
Êciennym wody. Wy-
nik doÊwiadczeƒ z
karbarylem i traszka-
mi jest zgodny z inny-
mi odkryciami Relyei,
który stwierdzi∏ ju˝
wyst´powanie tego ro-
dzaju synergii w sied-
miu eksperymentach,
w których ekspozycji

na karbaryl poddawa∏ kijanki szeÊciu gatun-
ków ˝ab. W kolejnym przes∏anym ju˝ do dru-
ku artykule opisuje analogiczny skutek obec-
noÊci drapie˝nika i jednego ze stosowanych
powszechnie Êrodków chwastobójczych. Ba-
dania Relyei „pokazujà, ˝e rozpoznanie stre-
sorów wyst´pujàcych w przyrodzie mo˝e
mieç kluczowe znaczenie w okreÊleniu rze-
czywistej szkodliwoÊci pestycydów dla dzikiej
fauny” – mówi David Skelly, biolog z Yale
University.

Environmental Protection Agency (EPA),

zgodnie z informacjà podanà przez jej rzecz-
nika prasowego, zapozna∏a si´ z wczeÊ-
niejszymi wynikami Relyei, stoi jednak
na stanowisku, ˝e aktualne normy wystar-
czajàco chronià p∏azy, poniewa˝ oparte sà
na badaniach wp∏ywu karbarylu na ∏oso-
sia atlantyckiego, który jest bardziej wra˝-
liwy na dzia∏anie tego Êrodka ni˝ p∏azy.
Pomimo to i EPA, i herpetolodzy interesu-
jà si´ wynikami Relyei dotyczàcymi zgub-
nej synergii stresorów. „Bardzo trudno do-
wieÊç, ˝e obecnie stosowane pestycydy sà
g∏ównà przyczynà gini´cia p∏azów” – mó-
wi Donald W. Sparling, biolog z Southern
Illinois University. Nawet wykazanie szko-
dliwoÊci DDT dla dzikiej fauny zaj´∏o ca∏e
lata. „Musimy si´ opieraç na wynikach
dobrze udokumentowanych badaƒ, a prace
Relyei niewàtpliwie si´ do nich zaliczajà”
– zauwa˝a.

n

GRA W DWA OGNIE.

Trucizna

szkodzi szeÊciotygodniowym
kijankom tylko wtedy,
gdy opodal czai si´ drapie˝nik.

G∏ównà przyczynà zmniejszania
si´ populacji p∏azów jest
kurczenie si´ ich naturalnego
Êrodowiska, przede wszystkim
w wyniku dzia∏alnoÊci cz∏owieka,
takiej jak wyràb lasów, osuszanie
mokrade∏ i introdukcja obcych
gatunków, na przyk∏ad zarybianie
stawów i strumieni pstràgiem.
Jednak p∏azów jest coraz mniej
tak˝e na obszarach zachowanych
we wzgl´dnie niezmienionym
stanie. Oprócz zatrucia pestycydami
i innymi Êrodkami chemicznymi
przypisuje si´ to zmianom klimatu,
nowym chorobom, paso˝ytom
i podwy˝szonemu poziomowi
promieniowania ultrafioletowego.
Wszyscy coraz bardziej sk∏aniajà
si´ do wniosku, ˝e za zag∏ad´
p∏azów w skali globalnej
nie odpowiada jedna nadrz´dna
przyczyna, lecz kilka odr´bnych
czynników o ró˝nym stopniu
szkodliwoÊci.

DLACZEGO

GINÑ ˚ABY