4

Diament – może być bezbarwny lub czarny. Powstaje w temperaturze 500

o

C oraz pod

ciśnieniem 15000 atm.

Łupliwość – zdolność minerałów do pękania pod wpływem uderzenia lub nacisku na części
ograniczone płaskimi powierzchniami zwanymi powierzchniami przełamu. Jest to własność
kierunkowa, uwarunkowana strukturą sieciową minerałów. Nie występuje wśród minerałów
bezpostaciowych. Wyróżniamy 5 stopni łupliwości:

-

łupliwość doskonała – minerał łupie się łatwo pod naciskiem paznokcia; idealnie
gładkie powierzchnie łupliwości; typowa dla minerałów blaszkowych,

-

łupliwość bardzo dobra – minerał rozpada się na odłamki ograniczone prawidłowymi
ścianami przypominającymi ściany kryształu naturalnego,

-

łupliwość wyraźna – pękanie wzdłuż różnych powierzchni łupliwości; pojawiają się też
przełamy,

-

niewyraźna – ściany płaskie należą do rzadkości,

-

bardzo niewyraźna – nie można dostrzec płaszczyzn łupliwości.

Przełam – podzielność według niepłaskich powierzchni. Wykazują go minerały, które nie
posiadają łupliwości. Rozpadają się pod wpływem czynników mechanicznych według
krzywych powierzchni minerałów. Wyróżniamy różne przełamy:

-

muszlowy,

-

haczykowaty,

-

zadziorowaty,

-

równy,

-

cukrowaty,

-

ziemisty.

MAKROSKOPOWE CECHY OPTYCZNE MINERAŁÓW

Barwa – związana jest ze zdolnością pochłaniania światła białego; wyróżniamy minerały:

-

bezbarwne (achromatyczne),

-

barwne (idiochromatyczne),

-

zabarwione (allochromatyczne).

Rysa (barwa rysy) – barwa proszku uzyskanego po zarysowaniu minerału.

Połysk – powstaje odbicie światła od powierzchni minerału. Jest tym silniejsza im większą
wartość ma odbicie światła. Wyróżniamy połyski:

-

metaliczny,

2

MAKROSKOPOWE ROZPOZNAWANIE MINERAŁÓW

Minerał – jednorodny składnik skorupy ziemskiej o charakterze fazy krystalicznej, powstały w
wyniku procesów geologicznych. Cechuje się określonym stechiometrycznym składem
chemicznym i właściwościami fizycznymi, a także krystaliczną strukturą sieciową.
Skała – naturalne skupienie kilku minerałów, rzadziej jednego, powstałe pod wpływem
różnych procesów geologicznych. Minerały, które odgrywają większą rolę w budowie skał
nazywamy minerałami skałotwórczymi. Ze względu na sposób powstania skały dzielimy na:

-

magmowe – stanowią produkt zastygania magmy, tj. ognistopłynnej masy
powstającej w głębszych częściach skorupy ziemskiej

-

osadowe – powstają na powierzchni skorup ziemskiej (litosfery), są zwykle
produktami niszczenia różnego typu skał starszych. Powstają w wyniku wytrącenia
minerałów z roztworu wodnego, jak również ze szczątków organizmów roślinnych i
zwierzęcych. Dlatego też dzieli się je na skały:

•

klastyczne,

•

chemiczne,

•

organogeniczne.

-

metamorficzne (przeobrażone) – są one pochodzenia magmowego lub osadowego,
które w wyniku działania różnych czynników dostały się w głębsze części skorupy
ziemskiej i tam pod wpływem zwiększonego ciśnienia i temperatury uległy
przeobrażeniom, czyli daleko idącym zmianom swej pierwotnej budowy i składu
mineralnego jednak bez upłynnienia. Zaliczamy tu utwory metasomatyczne
zmienione w kontakcie z intruzjami.

Postać krystalograficzna – jest razem 32 układów. Minerały uzyskują budowę
charakterystyczną (łupliwość, przełam).

Kształty minerałów:

-

regularne

-

izometryczne

-

włókniste

-

beczułkowate

-

itp.

Minerały tworzą się w wyniku krystalizacji magmy (zmienia się ona pod wpływem
temperatury).

Właściwości fizyczne minerałów:
1. właściwości skalarne (niezależne od kierunku badań):

-

gęstość

-

ciepło topnienia

-

pojemność elektryczna

8

-

Porfirowa – obecność większych ziaren minerałów (prakryształów) na tle
bezpostaciowego ciasta skalnego. W skałach wylewnych charakterystyczne są np.
andezyt, porfir.

Tekstura – sposób rozmieszczenia składników w skale. Wyróżniamy tekstury:

-

bezładna – brak jakiegokolwiek uporządkowania.

-

kierunkowa – ułożenie składników wykazuje regularność. Wyróżniamy fluidalną,
potokową.

-

Masywne (zbite) – minerały wypełniają całą przestrzeń.

-

Porowate – powstałe w wyniku odgazowania krystalizującej magmy. Wyróżniamy
pęcherzykowatą, gąbczastą: >50% porowatości, np. pumeks.

MAKROSKOPOWE ROZPOZNAWANIE SKAŁ MAGMOWYCH

Skały głębinowe mają zawsze strukturę pełnokrystaliczną, a wylewne porfirową lub

szklistą. Skały zasadowe są zwykle ciemne, kwaśne jasne. W skałach, w których nie
występuje kwas nie może być granit.

Klasa perydotytu
Reprezentowana głównie przez skały głębinowe (perydotyt, dunit, pirokseny i pikryt). Skały
zasadowe, niemal czarne, drobnoziarniste. W Polsce występują na głębokości 600 m w
Rajgrodzie.

Klasa gabra i bazaltu
Reprezentowana przez skały głębinowe (gabro, noryt i anortozyt), wylewne (bazalt, melafir) i
żyłowe (diabaz). Bazalty są idealnie czarne. Melafir wykazuje fioletowy odcień barwy,
strukturę migdałowcową. Diabazy szare lub zielono – szare, struktura porfirowa. Minerały tej
klasy mają teksturę zbitą, przełam nierówny lub gładki (diabazy cukrowaty).

Klasa diorytu i andezytu
Skały obojętne, głębinowe. Dioryt ma strukturę pełnokrystaliczną, barwę szarą, ciemnoszarą
lub prawie czarną w zależności od koncentracji piroksenów i amfiboli. Zawiera szare blaszki
biotytu. Andezyt ma barwę szarą. Prakryształy tworzy piroksen i amfibol. Strukturą
porfirowa, ciasto skalne stanowią jasne plagioklazy.

Klasa sjenitu i trachitu
Skały obojętne, nasycone krzemionką, głębinowe. Sjenit - struktura pełnokrystaliczna; barwa
czerwonawa, różowa lub szara. Często przypomina granit, ale ma mniej lub wcale kwarcu (do
10%). Skład: różowy lub czerwony ortoklaz, plagioklazy, biotyt i amfibol. Biały albit i

6

jednej płaszczyźnie), sprężysty, powierzchnie przełamu postrzępione. Muskowit barwa biała,
lub biało – srebrzysta; w cienkich płytkach prawie bezbarwny. Biotyt czarny, zielonkawy,
brunatno – czarny, czerwonawy; wielkość blaszek od ułamka mm

2

do kilku mm

2

w

pregmatytach (skały żyłowe). Biotyt i muskowit rozpadają się na minerały wtórne
(mieszaninę illitu, chlorytu i tlenków żelaza). Łyszczyki występują także w skałach osadowych
i metamorficznych.
4. grupa skaleni

Są białe, czerwone lub mięsisto czerwone – zależnie od barwnika, tzw. pyłu

hematytowego (Fe

2

O

3

). Połysk szklisty, pokrój kryształów grubotabliczkowy, łupliwość

doskonała w jednym kierunku, twardość 6. Kryształy dochodzą do kilku cm średnicy. W
skałach żyłowych osobniki dochodzą do kilkunastu m. Wietrzejące skalenie potasowe
przechodzą w minerał ilasty – kaolinit. Ortoklaz i mikroklin występują w skałach głębinowych,
sanidyn w skałach wylewnych. Ortoklaz biały, różowy lub mięsisto czerwony. Szlachetną
odmianą jest zielony amazonit K[Al

3

Si

3

O

8

]. Drugą grupę skaleni stanowią plagioklazy. Tworzą

szereg członów w zależności od udziału w ich budowie albitu i anortytu. Albit jest biały,
pozostałe

plagioklazy

szare,

zielono-szare

i

szaro-zielone.

Pokrój

kryształów

grubotabliczkowy. Cechą niektórych plagioklazów (np. labradoryt) jest iryzacja światła
powodująca specyficzną grę barw zielonawo – niebieskich. Skalenie występują w skałach
nasyconych i przesyconych krzemionką (kwaśne i obojętne), a także w skałach osadowych
(głównie piaskowce).
5. grupa skaleniowców

Charakteryzują się składem zbliżonych do skaleni, ale mają niższy udział krzemionki w

stosunku do glinu. Spotyka się je w skałach magmowych niedosyconych krzemionką. Łatwo
wietrzeją więc są trudne do makroskopowej identyfikacji.
6. grupa krzemionki

Minerały najbardziej odporne na wietrzenie mechaniczne i naturalne. W

temperaturze 1715

o

C krystalizuje najbardziej szlachetny kwarc – krystalobalit. Odmiana o

barwie żółtej – cytryn, czarnej – morion, fioletowej – ametyst, bezbarwnej – kryształ górski.
Wszystkie kwarce dają tłusty przełam. Kwarc składa się z szeregu minerałów polimorficznych,
tj. przyjmujących różne postacie krystalograficzne w zależności od temperatury. Wyróżniamy
kwarc wysokotemperaturowy (krystalobalit) i niskotemperaturowy (ß – kwarc; krystalizuje w
temp. 573

o

C w układzie trygonalnym; pospolity minerał skałotwórczy). Twardość wzorcowa

7, łupliwości nie ma. Charakteryzuje się przełamem muszlowym. Połysk na ścianach szklisty,
na powierzchni przełamu tłusty. Jest odporny na wietrzenie fizyczne i chemiczne. Rozpuszcza
się tylko w kwasie fluorowowodorowym. Występuje pospolicie w skałach magmowych
przesyconych krzemionką oraz osadowych i metamorficznych.
7. grupa oliwinów

Oliwin jest zielony (chryzolit), twardość 7. Występuje w skałach głębinowych

zasadowych (gabro) i wylewnych magmowych (bazalt). Przekształca się w serpentyn.

12

Karta dokumentacyjna otworu wiertniczego zawiera profil litologiczny otworu, wykonany na
osi pionowej z dokładnym umiejscowieniem, charakterystyką i opisem makroskopowym
poszczególnych warstw oraz dane dotyczące położenia i charakteru zwierciadła wody
gruntowej.
Lokalizacja wierceń uzależniona jest od charakteru opracowania, potrzeb planowania,
wielkości i charakteru obiektu budowlanego, oceny warunków geologiczno-inżynierskich.
Otwory lokalizujemy w punktach, które wybieramy po dokładnej analizie materiałów i
morfologii terenu. Jeśli nie przeprowadzono takiej analizy, należy je rozmieścić w regularnej
siatce kwadratów lub równobocznych trójkątów. Maksymalna odległość nie powinna być
większa niż 30 metrów.
Jeśli opracowanie dotyczy rejonu projektowanego obiektu zlokalizowanego na planie
sytuacyjno-wysokościowym, wówczas wiercenia lokalizuje się w zasadzie wokół jego obrysu,
a tylko w przypadku obiektów o dużych powierzchniach lokalizuje się je wewnątrz
budynków. Aby zmniejszyć liczbę wykonywanych otworów badawczych należy je wykonywać
w kilku rzutach, z których każdy zagęszcza obserwację z poprzedniego rzutu. Jeżeli otwory I-
go lub I-szych rzutów potwierdzają przewidywane uprzednio nieskomplikowane, proste
warunki geologiczno – inżynierskie możemy wówczas zrezygnować z następnych wierceń.
Przy wykopach powyżej 3 m wykonujemy dodatkowe wiercenia aby wykryć gleby
osuwiskowe, gleby nośne.

WARUNKI I FORMY UŁOŻENIA NIEZABURZONYCH GRUNTÓW OSADOWYCH

Wyróżnia się dwa rodzaje środowisk sedymentacyjnych:

1.

morskie – zajmują największe przestrzenie na powierzchni kuli ziemskiej

2.

lądowe – dominują osady:

-

rzeczne (fluwialne)

-

jeziorne (limniczne)

-

lodowcowe (glacjalne)

-

eoliczne

-

pustynne

Mają większe znaczenie w budownictwie niż środowisko morskie.

Środowisko sedymentacji morskiej:

-

osady pochodzą z lądu, nazywają się osadami terrygenicznymi (terra – ziemia),
naniesione do morza z lądu przez rzeki, wiatr, lodowiec;

-

osady utworzone na dnie z resztek życia organicznego, bądź powstające w wyniku
procesów biologicznych organizmów morskich (osady biologiczne);

10

Linia biegu warstwy – krawędź przecięcia się stropu lub spągu warstwy z płaszczyzną
poziomą.
Upad warstwy – kąt dwuścienny mierzony w płaszczyźnie pionowej między stropem lub
spągiem warstwy a płaszczyzną poziomą.

ZASADY SPORZĄDZANIA PRZEKROJÓW GEOLOGICZNO-INŻYNIERYJNYCH

Konieczne jest opracowanie

-

mapy dokumentacyjnej, zawierającej lokalizację wykonanych wyrobisk,

-

profilu geologicznego wyrobisk budowlanych,

-

zestawienie danych geologicznych i inżynierskich odnośnie do rozpoznanego podłoża
(przy danych hydrologicznych odnośnie do poziomu i rodzaju występujących wód
podziemnych),

- danych geodezyjnych.

W praktyce geologicznej, a szczególnie geologiczno-inżynieryjnej, mamy do czynienia z
przekrojami zestawionymi w oparciu o dane uzyskane w czasie wykonywania wierceń.
Do sporządzenia przekroju potrzebne są następujące rodzaje dokumentów

-

karty dokumentowanych otworów,

-

plan sytuacyjno-wysokościowy z naniesioną lokalizacją wykonanych wierceń,

-

dane geodezyjne,

-

wyniki badań rozpoznania utworów geologicznych.

Zaburzenia ciągłe - fałd

1. fałd stojący
2. fałd obalony

16

Lessy:
Osady powstałe w wyniku wywiewania najdrobniejszych cząstek z pustyni i przenoszone na
odległości dochodzące do tysięcy kilometrów. Charakteryzują się strukturą makroporowatą.
Zbudowane są z ziarn kwarcu spojonych CaCO

3

. Powstają one na obszarach zlodowaceń.

Materiał jest unoszony przez wiatr i osypuje się na powierzchnię. Lessy są osadami
zapadowymi. Jako grunty są niezwykle niebezpieczne dla budownictwa ze względu na
możliwość utraty struktury pod wpływem działania wody lub obciążeń powyżej
wytrzymałości struktury.

OBIEG WODY W PRZYRODZIE

Strefa aeracji – przewietrzanie wody.
Strefa kapilarna – najbardziej potrzebna roślinom (inaczej ryzosfera).
Strefa wahań – odpowiada dopływowi i odpływowi wód w różnych okresach.
Strefa saturacji – nasycenia wodą.

Źródła zasilania wód podziemnych:

-

infiltracja z opadów,

-

infiltracja z koryta rzeki,

-

sztuczna infiltracja ze studni chłonnej,

-

sztuczna infiltracja z rurociągu nawadniającego.

Ochrona wody obejmuje warstwę przypowierzchniową, bo woda z warstw poniższych nie
nadaje się do picia.

STATECZNOŚĆ ZBOCZY

Analiza stateczna zboczy i masywów gruntowych, ma duże znaczenie w projektowaniu
nasypów, wyrobisk, grobli. Zagadnienie stateczności jest bardzo często zadaniem ogólnej
teorii wytrzymałości granicznej gruntów, ale mającym istotne cechy wynikające ze specyfiku
gruntów przy naruszeniu ich równowagi. Stateczność zboczy jest działem statyki.
Głównymi przyczynami naruszenia równowagi zboczy jest:

a)

grupa procesów degradacyjnych,

b)

naruszenie równowagi.

Ad a)
Procesy degradacyjne przebiegają wolno, często w sposób niezauważalny, zależą od
warunków meteorologicznych i fizyko-geologicznych, a także od właściwości powierzchni
zbocza i zwykle nie są przedmiotem zainteresowań mechaniki gruntów
Ad b)

14

OSADY ALUWIALNE

Utwory składane przez rzekę na dnie łożyska lub jego brzegach nazywamy aluwiami.
Transport w rzece odbywa się głównie w okresach powodzi. Kiedy woda opadnie i jej
prędkość zmniejszy się - następuje osadzanie się materiału, a na dnie rzeki powstają ławice
żwirów, piasków i namułów. Osadzany materiał jest warstwowany nieregularnie , ale
warstwa jest zawsze pochylona w kierunku prądu.
Kąt pochylenia stanowi kąt stoku naturalnego, który zależy od granulacji materiału, stopnia
zaokrąglenia powierzchni, siły prądu i gęstości ośrodka. W wodzie jest mniejszy niż w
powietrzu i wynosi od 15-25 stopni.
W rzece tworzą się osady o różnym stopniu rozdrobnienia od głazów przez żwiry, piaski,
muły, iły do madów. W górnym biegu rzeki przeważa materiał gruboziarnisty tj. głazy,
kamienie, żwiry i gruboziarniste piaski. W biegach nizinnych rzek osadza się materiał drobny,
piaszczysty a w starorzeczach osadzają się cząstki pyłowe (muły), iły i mady, które składają
się w znacznej części z substancji organicznych rozłożonych przez wody gnilne rzeki.
Bliżej ujścia rzeki ilość drobnych cząstek wzrasta i tworzą się ławice namułów o coraz
drobniejszych cząstkach . W utworach deltowych znajdują się domieszki organiczne wskutek
czego mają one często charakter gruntów organicznych np. namuły piaszczyste, namuły
gliniaste. W starorzeczach charakterystycznych dla dojrzałych rzek płynących w zatokach
występuje akumulacja roślinna i tworzą się torfy.
Dużą trudnością w budowie tras komunikacyjnych i obiektów liniowych (np. rurociągi,
gazociągi, itp.) stanowią stożki napływowe, które mogą być ruchome. Przejście tras przez
stożki napływowe wymaga odpowiednich badań geotechnicznych oraz zastosowania
właściwych rozwiązań konstrukcyjnych. Grubość osadów rzecznych może być znaczna i
budowle wymagać mogą w takich przypadkach głębokich posadowień i fundamentów
specjalnych. Np. miąższość osadów delty Mississippi dochodzi do 30 m, Gangesu do 80 m,
Nilu do 97 m, Padu do 170 m. Cechą charakterystyczną dolin rzecznych jest V-kształtna
dolina. Meandry to zakola rzek zwykle w gruntach najmniej odpornych na działanie wody.
Typy erozji:

-

boczna

-

wgłębna (aż do osiągnięcia bazy erozyjnej)

-

wsteczna (powstają wodospady)

Kaptaż – zjawisko polegające na tym, że źródła jednej rzeki przechwyci inna rzeka.

W delcie powstają starorzecza, gdzie dominuje frakcja organiczna. Ganges wytworzył deltę o
szerokości 600 km.

Procesy endogeniczne – dążą do wyrównania powierzchni Ziemi (rzeki tworzące delty).
Procesy egzogeniczne – różnicują powierzchnię Ziemi (wybuchy wulkanów, trzęsienia Ziemi).

Torfowisko:

-

torf niski – hipnowy,

20

Dokumentowanie:

Prace terenowe

a. pomiarowe

1. geodezyjne i fotogrametryczne

b. geologiczne

1. kartowanie geologiczne
2. profilowanie wyrobisk
3. nadzór, dozór

Roboty geologiczne

a. górnicze

1. powierzchniowe
2. podziemne

b. wiertnicze

1. ręczne i mechaniczne
2. sondy rdzeniowe

Badania polowe

a. geofizyczne

1. sejsmiczne
2. geoelektryczne
3. inne metody geofizyczne

b. hydrogeologiczne

1. obserwacje wahania zwierciadła wody
2. pobieranie próbek wody

c. geologiczno - inżynierskie

1. badania makroskopowe
2. pobieranie próbek
3. sondowanie dynamiczne i statyczne

Badania laboratoryjne

a. badania podłoża

1. gruntów
2. skarp
3. wody

ZŁOŻONOŚĆ BUDOWY GEOLOGICZNEJ

1. Procesy geomorfologiczne:

-

proste - powierzchnia terenu pozioma , brak wcięć erozyjnych,

-

złożone - powierzchnia terenu pochylona lub falista,

-

bardzo skomplikowane.

2. Ustalenie procesów geodynamicznych

-

proste - brak procesów geodynamicznych,

-

złożone - bliskość skarp,

-

bardzo skomplikowane - obecność osuwisk , tereny górnicze.

3. Warunki hydrogeologiczne:

-

proste - jeden poziom wód o znanej zmienności wód,

-

złożone - więcej niż jeden poziom wód, wahania zmienne,

-

bardzo skomplikowane - kilka poziomów, duże, zmienne wahania.

4. Złożoność budowy geologicznej:

-

proste - warstwy poziome, poziomy litologiczne, nie występują grunty
organiczne,

-

złożone - zmiany facjalne, różna miąższość , duże zmiany stanów gruntów,

-

bardzo skomplikowane - budowa fałdowo-łuskowa, uskoki w podłożu.

Sumując wszystkie punkty możemy określić stopień zróżnicowania podłoża:

-

proste - 4 punkty,

-

złożone - 5–7 punktów,

-

bardzo skomplikowane - więcej niż 7 punktów.

18

- powierzchnia po której osunęły się skały
- osuwisko
- skały nienaruszone przez osuwisko
- szczeliny inicjalne w górnej części zbocza osuwiskowego sygnalizujące niebezpieczeństwo
dalszego osuwania się zbocza

Kategorie osuwisk:
Wyznaczamy trzy kategorie geotechniczne stateczności zboczy:

a)

kategoria I obejmuje:

-

skarpy wykopów do wysokości 1,5 m, nienawodnione,

-

skarpy nasypów do wysokości 3 m,

-

zbocza z gruntów sypkich lub spoistych bez śladów osuwisk do wysokości
6 m, niezabudowanych.

b)

kategoria II obejmuje:

-

skarpy wykopów do 4,5 m, nienawodnione,

-

skarpy wykopów do wysokości 2,5 m, przy obecności wody,

-

skarpy nasypów do 8 m,

-

zbocza z gruntów sypkich i spoistych do kilkunastu metrów bez śladów
osuwisk, niezabudowanych,

-

zbocza skalne i zwietrzelinowe niezależnie od wysokości o nachyleniu do 15°,
bez śladów osuwisk, przeznaczone do zagospodarowania.

c)

kategoria III obejmuje:

-

głębokie wykopy,

-

nasypy o wysokości powyżej 8 m.

Pełzanie - bardzo wolne przemieszczanie się (1m w ciągu roku), u góry szczeliny, pęknięcia,
które się „rozsypują”.

1) pełzanie kończące się w zasięgu rys
2) układ rozpełzywania w dowolne strony
3) spełzywanie z dwóch stron
4) tworzą się haki zboczowe

Zsuwy - charakteryzują się powierzchnią poziomą.
Osuwiska klasyczne - powierzchnia pod kątem wzdłuż powierzchni krzywoliniowych.
Spływy - powierzchnia wzdłuż równoległej do linii morfologicznej.
Obrywy i osypy - wynikają z procesów erozji.

Zbocze - forma geometryczna powstała w sposób naturalny, składa się z:
- korony zbocza kończącej się krawędzią górną,
- kąt nachylenia pomiędzy poziomą a kierunkiem skłonu,
- krawędź dolna, gdzie zaczyna się podnóże zbocza,
- zasięg oddziaływania w głąb podłożą- pomiędzy podstawą skarpy a krawędzią dolną,

24

PUNKTY BADAWCZE

Badania laboratoryjne wykonuje się tylko sporadycznie w celu sprawozdania oznaczeń
makroskopowych.

Rodzaj i liczbę niezbędnych punktów badawczych oraz ich rozmieszczenie ustala się zależnie

od stopnia wstępnego rozpoznania geologicznego terenu, warunków gruntowych i wodnych oraz
projektowania zabudowy.

Nowe punkty sytuuje się zwykle od 2 do 3 m (niezbędne minimum to 1 m) poza obrysem

budynku, a w przypadku budowli wielonawowych również w osiach słupów wewnętrznych. Dla
jednego budynku o powierzchni mniejszej niż 600 m

2

należy wykopać co najmniej trzy otwory

wiertnicze lub wykopy badawcze względnie sondowania. Dla obiektów o powierzchni większej niż
600 m

2

liczbę otworów lub wykopów należy zwiększyć zgodnie z „Tablicą 2”, przy czym odległość

między nimi nie powinna przekraczać od 30 do 50 m.
Dla

obiektów

liniowych

odległość

między

punktami

badawczymi

nie

powinna

przekraczać 100 m.

Tablica 1 – stopnie złożoności warunków geotechnicznych

Proste warunki gruntowe

- jednorodne, genetyczne i litologiczne równoległe warstwy gruntów dobrej nośności,
- poziom wody gruntowej poniżej projektowanego poziomu posadowienia,
- brak niekorzystnych zjawisk geologicznych

Złożone warunki gruntowe

- niejednorodne, nieciągłe warstwy zmienne wykształcenie genetyczne i litologiczne,
- występowanie warstw gruntów słabych w tym organicznych i nasypów niekontrolowanych,
- poziom wody gruntowej w poziomie posadowienia lub wyżej,
- brak niekorzystnych zjawisk geologicznych (czynnych procesów geologicznych).

Skomplikowane warunki gruntowe

- występowanie niekorzystnych zjawisk geologicznych (zjawiska i formy krasowe, osuwiskowe, sufozyjne),
- szkody górnicze,
- obszary delt.

Tablica 2 – Liczba punktów badawczych przy badaniach podłoża w kategorii I, w zależności od powierzchni

projektowanej zabudowy; podane liczby oznaczają łączną liczbę punktów badawczych

Liczba punktów dla powierzchni zabudowy w m

2

do 600

od 600 do 1.500

od 1.55 do 5.000

od 5.000 do 20.000

więcej niż 20.000

od 3 do 5

od 5 do 8

od 8 do 12

od 12 do 18

od 5 do 7 – na każdy

następny ha

Przyjęte do projektu dane sprawdza się wówczas w wykopie budowlanym. W dokumentacjach
wielostadiowych, gdy nie jest określona lokalizacja obiektu, wykonuje się badania wstępne jako
badania kategorii I niezależnie od zróżnicowania podłoża.

22

Przykłady konstrukcji, które mogą być zaliczone do kategorii I:

-

jedno- lub kondygnacyjne budynki o prostej konstrukcji i budynki rolnicze przy
maksymalnym obciążeniu obliczeniowym na słup równym 250 kN, a na ściany 100
kN/m, na fundamentach bezpośrednich, palowych lub na studniach,

-

ściany oporowe i zabezpieczenia wykopów, gdy różnica poziomów nie przekracza 2
m,

-

płytkie

wykopy

powyżej

zwierciadła

wody

i

niewielkie

nasypy

do

wysokości 3 m.

Badania kategorii I obejmują:

-

rozpoznanie gruntów zalegających w poziomie posadowienia,

-

rozpoznanie gruntów do poziomu posadowienia w celu ustalenia prawidłowej
organizacji robót ziemnych,

-

określenie profilu gruntowego od 2 do 3 m poniżej poziomu posadowienia,

-

ustalenie zwierciadła, wahań poziomu wody gruntowej i jej agresywności.

Rozpoznanie warunków geotechnicznych kategorii I odbywa się zazwyczaj na podstawie:

-

dokumentacji archiwalnych,

-

małośrednicowych wierceń geotechnicznych,

-

obserwacji studni lub innych punktów umożliwiających ustalenie poziomu wód
gruntowych i agresywności środowiska.

Dokumentacja badań geotechnicznych kategorii I składa się z części opisowej, planu sytuacyjnego
zawierającego lokalizację budowli i punktów badań geotechnicznych, profili i przekrojów
geotechnicznych z naniesionymi danymi o gruntach i poziomach wód gruntowych oraz ewentualne
zestawienia profili archiwalnych wierceń i wykonanych w trakcie badań polowych.

b)

kategoria II

Obejmuje konstrukcje i fundamenty nie podlegające szczególnemu zagrożeniu, w prostych lub
złożonych warunkach gruntowych przy mało skomplikowanych przypadkach obciążenia. Konstrukcje
te są przeważnie projektowane i wykonywane z zastosowaniem powszechnie stosowanych metod.
Przykłady konstrukcji, które mogą być zaliczone do kategorii II:

-

powszechnie spotykane konstrukcje posadowienia bezpośrednio, a także na
fundamentach płytowych lub palowych,

-

ściany oporowe wyższe niż w kategorii I lub inne konstrukcje oporowe utrzymujące
grunt lub wodę,

-

przyczółki i filary mostowe oraz nabrzeża,

-

nasypy i budowle ziemne, poza kategorią I,

-

nawierzchnie lotnisk o sztywnej i podatnej konstrukcji,

-

kotwy gruntowe i inne konstrukcje kotwiące,

-

tunele w twardych niespękanych skałach, nie wymagające pełnej szczelności lub
spełnienia innych specjalnych warunków.

c)

kategoria III

Obejmuje obiekty bardzo duże czy rzadko występujące, wrażliwe na osiadania, konstrukcje w
skomplikowanych warunkach gruntowych lub konstrukcje obarczone nadzwyczajnym ryzykiem nawet
w prostych lub złożonych warunkach, obiekty na obszarach działania czynnych procesów
geologicznych, czynnych szkód górniczych, konstrukcje zagrażające środowisku.
Przykłady konstrukcji, które mogą być zaliczone do kategorii III:

-

budowle o szczególnie dużych obciążeniach, budynki wysokie,

-

budynki z wielokondygnacjowymi podziemiami,

-

zapory i inne konstrukcje działające w warunkach dużych różnic ciśnień wody,