Czy można dokonywać kontroli osobistej pracowników?

Prowadzę sklep spożywczy. Z zatrudnionymi pracownicami zawarłem umowy

o odpowiedzialności materialnej. Przeprowadzane w ostatnim czasie inwentaryzacje wykazały braki towaru.

Czy mogę w związku z tym dokonywać kontroli osobistej pracownic, po zakończeniu przez nie pracy w

danym dniu? Jeżeli tak, to jak powinna być ona przeprowadzana?

RADA
Może Pan dokonywać kontroli wyłącznie zawartości toreb pracownic po zakończonej przez nich
pracy, jednak o takiej możliwości powinni oni zostać wcześniej poinformowani.

UZASADNIENIE
Zgodnie z zasadami odpowiedzialności materialnej, pracownicy objęci wspólną odpowiedzialnością
materialną odpowiadają za niedobory w mieniu w wysokości określonej w umowie. Jeżeli jednak zostanie
ustalone, że szkoda w całości lub w części została spowodowana tylko przez niektórych pracowników, za
całość tej szkody lub za jej część odpowiadać będą tylko sprawcy szkody.
Jedną z możliwych przyczyn powstania szkody w mieniu pracodawcy są kradzieże dokonywane przez
pracowników. Jednak bezprawne dokonywanie kontroli osobistej pracowników może godzić w ich sferę
prywatności i godności osobistej, czyli będzie stanowić naruszenie dóbr osobistych.

Możliwość kontroli przez pracodawcę np. zawartości torebek pracowników powinna być przewidziana w
wewnętrznych przepisach regulujących porządek i organizację pracy, tj. w regulaminie pracy lub jeżeli
pracodawca nie jest obowiązany do tworzenia takiego regulaminu, w wewnętrznym zarządzeniu.
Stanowisko takie zajął Sąd Najwyższy w wyroku z 13 kwietnia 1972 r. (I PR 153/72, OSNC 1972/10/184),
w którym stwierdził, że „stosowane szeroko w ramach przepisów regulaminów pracy lub ustalonych
zwyczajów przeszukiwanie członków załogi w celu zapobiegania wynoszeniu mienia zakładów pracy jest
zgodne z prawem i nie narusza dóbr osobistych pracowników wówczas, gdy pracownicy zostali uprzedzeni
o możności stosowania tego rodzaju kontroli”.
W obowiązującym u danego pracodawcy akcie prawnym należałoby jasno sformułować, kto, kiedy i jakich
czynności w zakresie kontroli osobistej może dokonywać. Właściwe także byłoby określenie, w jaki sposób
pracownicy mogą dokonywać zakupów towarów u swojego pracodawcy na własny użytek.

Przykład:
Pracodawca prowadzący sklep z artykułami sportowymi wyznaczył pracownikom szafki zamykane na zamki
patentowe, w których pracownicy mają zostawiać swoje rzeczy osobiste (w tym torebki, siatki itp.). Ponadto
w regulaminie pracy określił, że po zakończeniu pracy sam pracodawca lub upoważniona przez niego na
piśmie osoba może zażądać pokazania zawartości torebek lub siatek będących własnością pracownika. W
regulaminie ustalono również, że pracownik, który w czasie godzin pracy chce dokonać zakupu na swój
użytek, powinien ten fakt zgłosić pracodawcy, a do zakupionego towaru dołączyć paragon.
Jednak rewizja osobista prowadzona w szerszym zakresie niż kontrola zawartości torebek lub siatek może
godzić w dobra osobiste pracownika i narażać pracodawcę na odpowiedzialność z tym związaną.

WAśNE!
Jeśli pracodawca ma uzasadnione podejrzenie, że pracownik dokonuje kradzieży jego mienia,
powinien zgłosić ten fakt policji.
• art. 111, art. 125 § 2 Kodeksu pracy.
Beata Naróg
specjalista w zakresie prawa pracy
Orzecznictwo uzupełniające:
• W myśl art. 24 § 1 Kodeksu cywilnego w zw. z art. 300 Kodeksu pracy o naruszeniu dobra osobistego
można mówić jedynie wtedy, gdy działanie drugiej strony było bezprawne. (Wyrok sądu apelacyjnego z 14
maja 1998 r., III APa 18/98, Apel. W-wa 1998/4/17)