Kontrola pracowników - alkohol i narkotyki

Za nieprzestrzeganie przez pracownika przepisów bhp lub przepisów przeciwpożarowych, opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia, stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości lub spożywanie alkoholu w czasie pracy - pracodawca może stosować karę pieniężną. Stan nietrzeźwości lub fakt spożywania alkoholu są w zakładzie pracy niedopuszczalne. Niedopuszczenie lub natychmiastowe odsunięcie od pracy pracownika w razie stawienia się do pracy w stanie po użyciu alkoholu albo pijącego alkohol w miejscu pracy jest obowiązkiem pracodawcy. Pracodawca powinien dbać o „stan trzeźwości" swoich pracowników jak i niedopuszczać do spożywania alkoholu w miejscu pracy. Aby mógł on realizować te obowiązki musi przeprowadzać działania kontrolne w tym zakresie. Od 1 lipca 2011 r. ustawodawca ułatwił pracodawcy realizację tych obowiązków, wprowadzając możliwość żądania przez pracodawcę przeprowadzenia przez organ zobowiązany do ochrony porządku publicznego badania stanu trzeźwości pracownika.

fot. Thinkstock

1. Czy kontrola lub badania pracownika naruszają jego godność? 
Uzasadnieniem działań pracodawcy mogą być konkretne okoliczności dające pracodawcy podstawę do podejrzenia, że dany pracownik spożywał w miejscu pracy alkohol lub też jest nietrzeźwy. Istotny jest tu wyrok SN z dnia 15 października 1999 r. (I PKN 309/1999), w którym sąd orzekł, iż uzasadnione okolicznościami polecenie udania się na komisariat policji w celu zbadania stanu trzeźwości pracownika nie narusza jego godności (OSNP 2001, Nr 5, poz. 147). W uzasadnieniu do tego wyroku czytamy, iż sąd ustalił, że powód nie wykonał jeszcze wszystkich swoich obowiązków, zanim otrzymał polecenie udania się na komisariat, a bezsporne okoliczności (przede wszystkim butelka po wódce na stole w pomieszczeniu, gdzie powód się znajdował) uzasadniały wydanie takiego polecenia. W świetle tych okoliczności polecenie wydane przez Prezesa nie spowodowało naruszenia godności i dóbr osobistych powoda. Podejrzenie, że jest on nietrzeźwy i pił alkohol mogłoby być łatwo usunięte przez wynik badania stanu trzeźwości. O naruszeniu godności i dóbr osobistych można by mówić wówczas, gdyby żadne okoliczności obiektywnie nie uzasadniały tego rodzaju podejrzeń, a Prezes działałby zupełnie nieracjonalnie. Bezsporne okoliczności sprawy uzasadniały wydanie polecenia, które było do nich dostosowane, a sama obecność osób trzecich przy jego wydaniu nie świadczy o naruszeniu przez przełożonego godności i dóbr osobistych powoda.
Użycie przez pracodawcę nie atestowanego urządzenia do badania zawartości alkoholu w organizmie nie wyklucza zarzucenia pracownikowi stawienia się do pracy po użyciu alkoholu, jeżeli przemawiają za tym inne okoliczności, a pracownik nie skorzystał ze stworzonej mu możliwości weryfikacji wyniku badania – podkreśla to wyrok SN z dnia 22 września 2004 r. (I PK 576/03, OSNP 2005, Nr 7, poz. 91).