1
1
Gazownictwo
Gazownictwo
Podstawowe wlasnosci gazów rozprowadzanych
Podstawowe wlasnosci gazów rozprowadzanych
sie
sie
ciami
ciami
gazow
gazow
ymi
ymi
Pa
Pa
liw
liw
a
a
gazow
gazow
e
e
oraz
oraz
ich
ich
mieszanin
mieszanin
y,
y,
roz
roz
p
p
r
r
o
o
wa
wa
d
d
z
z
a
a
n
n
e sie
e sie
ciami
ciami
gazow
gazow
ymi
ymi
na terenie Polski winny spelniac w
na terenie Polski winny spelniac w
ymagania
ymagania
okreslone przez n
okreslone przez n
orm
orm
e
e
PN
PN
-
-
87/C
87/C
-
-
96001 “
96001 “
Paliwa
Paliwa
gazowe
gazowe
rozprowadzane
rozprowadzane
wspólna
wspólna
siecia
siecia
i
i
przeznaczone
przeznaczone
dla
dla
gospodarki
gospodarki
komunalnej
komunalnej
”.
”.
Gazy uzywane dzieli sie na 4 grupy:
Gazy uzywane dzieli sie na 4 grupy:
G
G
rupa
rupa
I
I
–
–
(GS
(GS
-
-
gazy
gazy
sztuczne
sztuczne
;
;
efekt
efekt
przetworzenia
przetworzenia
paliw
paliw
stalych
stalych
i
i
cieklych
cieklych
oraz
oraz
ich
ich
mieszanin
mieszanin
y
y
z gazem ziemnym i
z gazem ziemnym i
gazem propan
gazem propan
–
–
butan),
butan),
G
G
rupa
rupa
II
II
–
–
(GZ
(GZ
-
-
gazy
gazy
ziemne
ziemne
;
;
gazy
gazy
pochodzenia
pochodzenia
naturalnego
naturalnego
,
,
których glównym skladnikiem jest metan),
których glównym skladnikiem jest metan),
G
G
rupa
rupa
III
III
–
–
(GPR
(GPR
–
–
mieszaniny
mieszaniny
propan
propan
-
-
butan
butan
)
)
G
G
rupa
rupa
IV
IV
–
–
mieszanin
mieszanin
y
y
C3
C3
-
-
C4
C4
z
z
powietrzem
powietrzem
.
.
2
2
Gazownictwo
Gazownictwo
Podstawowe wlasnosci uzytkowe gazów
Podstawowe wlasnosci uzytkowe gazów
palnych okreslaja parametry:
palnych okreslaja parametry:
§
§
c
c
ieplo
ieplo
spalania
spalania
lub w
lub w
artosc
artosc
opalowa
opalowa
§
§
g
g
estosc
estosc
wlasciwa,
wlasciwa,
§
§
l
l
iczba
iczba
Wobbego
Wobbego
,
,
§
§
predkosc spalania,
predkosc spalania,
§
§
granice zaplonu.
granice zaplonu.
3
3
Gazownictwo
Gazownictwo
Cieplo
Cieplo
spalania
spalania
gazu
gazu
(
(
MJ/
MJ/
m
m
3
3
)
)
jest
jest
ilos
ilos
cia
cia
ciepla
ciepla
jak
jak
a
a
otrzymuje sie podczas
otrzymuje sie podczas
calkowit
calkowit
ego
ego
spaleni
spaleni
a
a
1m
1m
3
3
gazu
gazu
w
w
warunkach normalnych (wartosc opalowa
warunkach normalnych (wartosc opalowa
stanowi c
stanowi c
ieplo
ieplo
spalania
spalania
pomniejszone o cieplo
pomniejszone o cieplo
parowania w
parowania w
od
od
y
y
w
w
ydzielonej
ydzielonej
z
z
pa
pa
liwa
liwa
pod
pod
c
c
zas
zas
spalania
spalania
).
).
Gestosc
Gestosc
wlasciwa
wlasciwa
(k
(k
G/
G/
m
m
3
3
)
)
jest
jest
stosunk
stosunk
iem
iem
masy gazu
masy gazu
do jego
do jego
objetosci
objetosci
i wyraza mase
i wyraza mase
1m
1m
3
3
gazu
gazu
w
w
warunkach normalnych.
warunkach normalnych.
4
4
Gazownictwo
Gazownictwo
Liczba
Liczba
Wobbego
Wobbego
(MJ/
(MJ/
m
m
3
3
) jest
) jest
stosunk
stosunk
iem
iem
i
i
lo
lo
sci
sci
ciepla
ciepla
gazu
gazu
do
do
pierwiastka
pierwiastka
kwadratowego
kwadratowego
z
z
gestosci
gestosci
wzglednej
wzglednej
gazu
gazu
(g
(g
estosc
estosc
wzgledna
wzgledna
gazu
gazu
jest
jest
stosunk
stosunk
iem
iem
mas
mas
jednakowych
jednakowych
objetosci
objetosci
gazu
gazu
i
i
powietrza
powietrza
znajdujacych
znajdujacych
sie w
sie w
takich
takich
samych
samych
warunkach
warunkach
cisnienia
cisnienia
i
i
temperatury
temperatury
)
)
.
.
Predkosc spalania
Predkosc spalania
gazu okresla z jaka predkoscia przesuwa sie
gazu okresla z jaka predkoscia przesuwa sie
plomien wzgledem mieszaniny palnej gazu i powietrza.
plomien wzgledem mieszaniny palnej gazu i powietrza.
Granice zaplonu
Granice zaplonu
wyrazaja takie graniczne zawartosci paliwa
wyrazaja takie graniczne zawartosci paliwa
gazowego w mieszaninie z powietrzem pomiedzy którymi zachodzi
gazowego w mieszaninie z powietrzem pomiedzy którymi zachodzi
spalanie tej mieszaniny.
spalanie tej mieszaniny.
5
5
Gazownictwo
Gazownictwo
Glówne przyczyny wzrostu zuzycia gazu ziemnego:
Glówne przyczyny wzrostu zuzycia gazu ziemnego:
§
§
A)wyrazna
A)wyrazna
przewaga stosowania gazu jako nosnika energii z
przewaga stosowania gazu jako nosnika energii z
punktu widzenia ochrony srodowiska
punktu widzenia ochrony srodowiska
–
–
ekologiczny charakter
ekologiczny charakter
gazu,
gazu,
§
§
B) konkurencyjnosc cenowa.
B) konkurencyjnosc cenowa.
Wielkosc emisji zanieczyszczen powietrza, powstajacych w wyniku
Wielkosc emisji zanieczyszczen powietrza, powstajacych w wyniku
spalania gazu ziemnego i wegla kamiennego dla zródla o mocy
spalania gazu ziemnego i wegla kamiennego dla zródla o mocy
1Mw, przy zalozeniu srednich parametrów wegla (wartosc opalowa
1Mw, przy zalozeniu srednich parametrów wegla (wartosc opalowa
22 MJ/kg, zawartosc popiolu 20%, zawartosc siarki 1%).
22 MJ/kg, zawartosc popiolu 20%, zawartosc siarki 1%).
Emisja w przypadku spalania:
Emisja w przypadku spalania:
gazu
gazu
wegla
wegla
§
§
SO2
SO2
9 (g/h)
9 (g/h)
4440 (g/h)
4440 (g/h)
§
§
SO2
SO2
240 (g/h)
240 (g/h)
900 (g/h)
900 (g/h)
§
§
CO
CO
30 (g/h)
30 (g/h)
9900 (g/h)
9900 (g/h)
§
§
pyl
pyl
-
-
8800 (g/h)
8800 (g/h)
6
6
Gazownictwo
Gazownictwo
§
§
S
S
wiatowe tendencje zwiekszenia wykorzystania gazu
wiatowe tendencje zwiekszenia wykorzystania gazu
§
§
Europa
Europa
–
–
prognoza zapotrzebowania na gaz (bez panstw
prognoza zapotrzebowania na gaz (bez panstw
bylego ZSRR):
bylego ZSRR):
1998r
1998r
–
–
430
430
mld
mld
m
m
3
3
,
,
2010r
2010r
–
–
560
560
mld
mld
m
m
3
3
,
,
2030r
2030r
–
–
650
650
mld
mld
m
m
3
3
.
.
Struktura pierwotnych nosników energii (tab.1)
Struktura pierwotnych nosników energii (tab.1)
§
§
Prognoza zuzycia gazu w róznych sektorach gospodarki
Prognoza zuzycia gazu w róznych sektorach gospodarki
(tab.2),
(tab.2),
§
§
Przebudowa obecnej struktury nosników energetycznych w
Przebudowa obecnej struktury nosników energetycznych w
Polsce,
Polsce,
§
§
Druga edycja zalozen polityki energetycznej Polski.
Druga edycja zalozen polityki energetycznej Polski.
7
7
Gazownictwo
Gazownictwo
100
100
100
100
100
100
Razem
Razem
5
5
,
,
0
0
7
7
,5
,5
18
18
Pierwotna energia
Pierwotna energia
elektryczna i inne
elektryczna i inne
64,6
64,6
46,5
46,5
17
17
Paliwa sta
Paliwa sta
l
l
e
e
20,2
20,2
25
25
45
45
Ropa naftowa
Ropa naftowa
10,2
10,2
21
21
20
20
Gaz ziemny
Gaz ziemny
Polska
Polska
%
%
Europa
Europa
Srodkowa
Srodkowa
%
%
Europa
Europa
Zachodnia
Zachodnia
%
%
Struktura energii pierwotnej w Europie i Polsce (dane za 1998r.)
Struktura energii pierwotnej w Europie i Polsce (dane za 1998r.)
8
8
Gazownictwo
Gazownictwo
Dostarczanie gazu do odbiorców odbywa sie za pomoca sieci
Dostarczanie gazu do odbiorców odbywa sie za pomoca sieci
przesylowych, rozdzielczych oraz instalacji gazowych w
przesylowych, rozdzielczych oraz instalacji gazowych w
budynkach i obiektach przemyslowych
budynkach i obiektach przemyslowych
§
§
sieci przesylowe
sieci przesylowe
(uklad gazociagów wysokiego cisnienia
(uklad gazociagów wysokiego cisnienia
p > 0.4
p > 0.4
MPa, wraz z tloczniami i stacjami redukcyjnymi I
MPa, wraz z tloczniami i stacjami redukcyjnymi I
-
-
go
go
stopnia,
stopnia,
§
§
sieci rozdzielcze
sieci rozdzielcze
(sieci niskiego cisnienia
(sieci niskiego cisnienia
–
–
0.6÷2.5
0.6÷2.5
kPa
kPa
oraz sieci sredniego cisnienia 5÷20
oraz sieci sredniego cisnienia 5÷20
kPa oraz 20÷400
kPa oraz 20÷400
kPa)
kPa)
wraz ze stacjami redukcyjnymi II
wraz ze stacjami redukcyjnymi II
-
-
go stopnia.
go stopnia.
9
9
Gazownictwo
Gazownictwo
Siec przesylowa gazu w Polsce
Siec przesylowa gazu w Polsce
10
10
Gazownictwo
Gazownictwo
Elementy sieci wysokiego cisnienia
Elementy sieci wysokiego cisnienia
§
§
tlocznie,
tlocznie,
§
§
rurociagi,
rurociagi,
§
§
stacje redukcyjne I
stacje redukcyjne I
-
-
go stopnia,
go stopnia,
§
§
PMG.
PMG.
11
11
Gazownictwo
Gazownictwo
Rurociagi
Rurociagi
§
§
rury stalowe o srednicach wewnetrznych 500
rury stalowe o srednicach wewnetrznych 500
–
–
1400 mm,
1400 mm,
§
§
wewnetrzna powierzchnia powlekana najczesciej
wewnetrzna powierzchnia powlekana najczesciej
polietylenem,
polietylenem,
§
§
laczone poprzez spawanie,
laczone poprzez spawanie,
§
§
zewnatrz zabezpieczone przed korozja,
zewnatrz zabezpieczone przed korozja,
§
§
Max dopuszczalne cisnienie (8,4
Max dopuszczalne cisnienie (8,4
MPa
MPa
–
–
Jamal
Jamal
),
),
6,5
6,5
MPa
MPa
w Polsce
w Polsce
12
12
Gazownictwo
Gazownictwo
(
)
D
S
c
?
?
L
p
p
Q
k
p
⋅
⋅
⋅
⋅
⋅
−
=
2
2
2
2
2
przyjmujemy, ze
przyjmujemy, ze
czyli
czyli
D
S
c
?
?
L
a
⋅
⋅
⋅
⋅
=
2
2
2
dla Q =
dla Q =
const
const
, wzrost p
, wzrost p
⇒
⇒
spadek
spadek
k
p
dp
dp
2
2
1
1
k
p
p
dp
Q
dp
p
α
=
−
⋅
(
)
2
2
p
k
Q
p
p
α
=
−
⋅
13
13
Gazownictwo
Gazownictwo
Temperatura gazu na tloczeniu
Temperatura gazu na tloczeniu
1
1
2
1
2
−
=
m
m
T
T
p
p
2
1
1
1
2
T
T
p
p
m
m
=
−
14
14
Gazownictwo
Gazownictwo
PMG
PMG
§
§
struktury wyeksploatowanych zlóz
struktury wyeksploatowanych zlóz
weglowodorów,
weglowodorów,
§
§
struktury warstw wodonosnych,
struktury warstw wodonosnych,
§
§
kawerny wyplukane w
kawerny wyplukane w
wysadach
wysadach
solnych,
solnych,
§
§
wyrobiska górnicze starych kopaln.
wyrobiska górnicze starych kopaln.
15
15
Gazownictwo
Gazownictwo
Struktury wyeksploatowanych zlóz
Struktury wyeksploatowanych zlóz
weglowodorowych
weglowodorowych
§
§
najczesciej stosowany (75
najczesciej stosowany (75
% PMG na swiecie),
% PMG na swiecie),
§
§
kilka lat budowy, (koniecznosc uzupelnienia instalacji
kilka lat budowy, (koniecznosc uzupelnienia instalacji
naziemnej do zatlaczania i odbioru gazu),
naziemnej do zatlaczania i odbioru gazu),
§
§
glebokosc polozenia warstw zbiornika 300
glebokosc polozenia warstw zbiornika 300
÷
÷
1000
1000
m,
m,
§
§
zloza dobrze rozpoznane poprzez proces eksploatacji,
zloza dobrze rozpoznane poprzez proces eksploatacji,
§
§
koszt budowy PMG w wyeksploatowanych zlozach 30
koszt budowy PMG w wyeksploatowanych zlozach 30
%
%
nizszy od warstw wodonosnych,
nizszy od warstw wodonosnych,
(W Polsce 5
(W Polsce 5
PMG 1
PMG 1
mld
mld
250
250
mln
mln
m
m
3
3
, docelowo 5
, docelowo 5
mld
mld
m
m
3
3
).
).
16
16
Gazownictwo
Gazownictwo
Struktury warstw wodonosnych
Struktury warstw wodonosnych
§
§
trudniejsza i bardziej ryzykowna
trudniejsza i bardziej ryzykowna
budowa zbiornika
budowa zbiornika
(trudne rozpoznanie struktury),
(trudne rozpoznanie struktury),
§
§
bardzo kosztowna aparatura i
bardzo kosztowna aparatura i
urzadzenia naziemne
urzadzenia naziemne
(separatory, filtry, podgrzewacze
(separatory, filtry, podgrzewacze
gazu),
gazu),
§
§
okolo 15
okolo 15
% PMG tego typu.
% PMG tego typu.
17
17
Gazownictwo
Gazownictwo
Kawerny solne
Kawerny solne
§
§
stosunkowo drogie,
stosunkowo drogie,
§
§
moga pelnic role magazynów szczytowych,
moga pelnic role magazynów szczytowych,
§
§
duze pojemnosci przy zajeciu niewielkich
duze pojemnosci przy zajeciu niewielkich
terenów,
terenów,
§
§
okolo 3
okolo 3
% PMG
% PMG
–
–
tego typu,
tego typu,
1 zbiornik w Polsce
1 zbiornik w Polsce
(Mogilno
(Mogilno
–
–
okolo 0.5
okolo 0.5
mld
mld
m3)
m3)
18
18
Gazownictwo
Gazownictwo
Zalety PMG
Zalety PMG
§
§
zabezpieczenie pelnych i nieprzerwanych
zabezpieczenie pelnych i nieprzerwanych
dostaw gazu dla systemu gazowniczego,
dostaw gazu dla systemu gazowniczego,
§
§
zmniejszenie jednostkowych kosztów
zmniejszenie jednostkowych kosztów
transportu,
transportu,
§
§
tworzenie rezerw strategicznych,
tworzenie rezerw strategicznych,
§
§
rozwiazanie problemów stalych dostaw
rozwiazanie problemów stalych dostaw
gazu importowanego.
gazu importowanego.
19
19
Gazownictwo
Gazownictwo
Tlocznia
Tlocznia
§
§
sprezarki polaczone szeregowo
sprezarki polaczone szeregowo
§
§
sprezarki polaczone równolegle
sprezarki polaczone równolegle
§
§
schemat polaczen mieszany
schemat polaczen mieszany
.
.
min
T
Q
Q
=
∑
=
i
T
Q
Q
20
20
Gazownictwo
Gazownictwo
Rodzaje sprezarek
Rodzaje sprezarek
§
§
tlokowe,
tlokowe,
§
§
odsrodkowe.
odsrodkowe.
Rodzaje napedu
Rodzaje napedu
§
§
silniki spalinowe
silniki spalinowe
–
–
gazowe,
gazowe,
§
§
silniki elektryczne,
silniki elektryczne,
§
§
turbiny gazowe.
turbiny gazowe.
21
21
Gazownictwo
Gazownictwo
Zalety turbin gazowych w stosunku do silników
Zalety turbin gazowych w stosunku do silników
spalinowych
spalinowych
§
§
osiagniecia duzych mocy w malych
osiagniecia duzych mocy w malych
zwartych konstrukcjach,
zwartych konstrukcjach,
§
§
wieksza równomiernosc pracy wobec
wieksza równomiernosc pracy wobec
zbednosci mechanizmu korbowego,
zbednosci mechanizmu korbowego,
§
§
mniejsze koszty eksploatacji (wyzsza
mniejsze koszty eksploatacji (wyzsza
sprawnosc mechaniczna, mniejsze koszty
sprawnosc mechaniczna, mniejsze koszty
eksploatacji oraz nizsze koszty remontów).
eksploatacji oraz nizsze koszty remontów).
22
22
Gazownictwo
Gazownictwo
Tlocznie w Polsce
Tlocznie w Polsce
§
§
32
32
–
–
motosprezarki,
motosprezarki,
§
§
17
17
–
–
sprezarek tlokowych z napedem
sprezarek tlokowych z napedem
elektrycznym,
elektrycznym,
§
§
4
4
–
–
turbosprezarki GPA,
turbosprezarki GPA,
§
§
1
1
–
–
turbosprezarka SOLAR.
turbosprezarka SOLAR.
23
23
Gazownictwo
Gazownictwo
Podstawowa charakterystyka SGT
Podstawowa charakterystyka SGT
System gazociagów tranzytowych skladac sie bedzie docelowo z
System gazociagów tranzytowych skladac sie bedzie docelowo z
dwóch nitek gazociagów DN
dwóch nitek gazociagów DN
1400 polaczonych ze soba w 14 punktach
1400 polaczonych ze soba w 14 punktach
na trasie o dlugosci 681
na trasie o dlugosci 681
km (rys. 1).
km (rys. 1).
24
24
Gazownictwo
Gazownictwo
4
91
542
Tlocznia
Szamotuly
4
91
365
Tlocznia
Wloclawek
5
116
244
Tlocznia
Ciechanów
5
116
127
Tlocznia Zambrów
6
141
2
Tlocznia
Kondratki
[MW]
Liczba
agregatów
Moc zainstalowana
Kilometr
Lokalizacja tloczni
Maksymalne cisnienie robocze w gazociagu nie moze przekroczyc 8,
Maksymalne cisnienie robocze w gazociagu nie moze przekroczyc 8,
4
4
MPa
MPa
25
25
Gazownictwo
Gazownictwo
Przewidywana charakterystyka turboagregatu sprezarkowego
Przewidywana charakterystyka turboagregatu sprezarkowego
GT
GT
35
35
/
/
46MB
46MB
(stacja
(stacja
Kondratki
Kondratki
)
)
1
2
1
1
1
1
n
n
s
p
n
L
pV
n
p
−
=
−
−
26
26
Gazownictwo
Gazownictwo
Przewidywana charakterystyka turboagregatu sprezarkowego
Przewidywana charakterystyka turboagregatu sprezarkowego
GT
GT
35
35
/
/
46MB
46MB
(stacja
(stacja
Kondratki
Kondratki
)
)
27
27
Gazownictwo
Gazownictwo
Stacja gazowa 1 stopnia
Stacja gazowa 1 stopnia
28
28
Gazownictwo
Gazownictwo
Stacja gazowa 2 stopnia
Stacja gazowa 2 stopnia
29
29
Stacje Gazowe
Stacje Gazowe
Stacja gazowa
Stacja gazowa
–
–
zespól urzadzen do:
zespól urzadzen do:
§
§
redukcji,
redukcji,
§
§
regulacji,
regulacji,
§
§
pomiarów,
pomiarów,
§
§
rozdzialu
rozdzialu
paliwa gazowego.
paliwa gazowego.
Stacja redukcyjna
Stacja redukcyjna
–
–
stacja gazowa, w sklad której
stacja gazowa, w sklad której
wchodzi zespól urzadzen do obnizania cisnienia
wchodzi zespól urzadzen do obnizania cisnienia
wyjsciowego dla:
wyjsciowego dla:
§
§
Q> 60 m3/h gdy
Q> 60 m3/h gdy
Pwej
Pwej
< 0.4
< 0.4
MPa
MPa
,
,
§
§
Q dowolne gdy
Q dowolne gdy
Pwej
Pwej
> 0.4
> 0.4
MPa
MPa
30
30
Stacje Gazowe
Stacje Gazowe
Stacje gazowe dzielimy na :
Stacje gazowe dzielimy na :
§
§
Stacje gazowe wysokiego cisnienia
Stacje gazowe wysokiego cisnienia
(st. I stopnia),
(st. I stopnia),
§
§
Stacje gazowe sredniego cisnienia
Stacje gazowe sredniego cisnienia
(st. II stopnia)
(st. II stopnia)
31
31
Stacje Gazowe I stopnia
Stacje Gazowe I stopnia
Podstawowe elementy technologiczne:
Podstawowe elementy technologiczne:
§
§
przewód wejsciowy z zespolem zaporowo
przewód wejsciowy z zespolem zaporowo
-
-
upustowym,
upustowym,
§
§
zespól filtrów na kazdym ciagu,
zespól filtrów na kazdym ciagu,
§
§
podgrzewacze gazu,
podgrzewacze gazu,
§
§
ciagi redukcyjne,
ciagi redukcyjne,
§
§
aparatura kontrolno
aparatura kontrolno
-
-
pomiarowa,
pomiarowa,
§
§
przewód wyjsciowy z zespolem zaporowo
przewód wyjsciowy z zespolem zaporowo
–
–
upustowym
upustowym
dodatkowo : urzadzenia do nawaniania
dodatkowo : urzadzenia do nawaniania
32
32
Stacje Gazowe
Stacje Gazowe
Podstawowe procesy zachodzace w stacjach
Podstawowe procesy zachodzace w stacjach
gazowych:
gazowych:
§
§
halas,
halas,
§
§
nawanianie,
nawanianie,
§
§
podgrzewanie gazu,
podgrzewanie gazu,
§
§
pomiary,
pomiary,
33
33
Stacje Gazowe
Stacje Gazowe
Halas:
Halas:
§
§
rezultat procesu redukcji,
rezultat procesu redukcji,
§
§
rezultat przeplywu gazu w przewodach (redukcja ma
rezultat przeplywu gazu w przewodach (redukcja ma
wiekszy wplyw, bo znacznie wieksza predkosc
wiekszy wplyw, bo znacznie wieksza predkosc
przeplywu)
przeplywu)
§
§
zostaje przeniesiony na przewody czesci wylotowej
zostaje przeniesiony na przewody czesci wylotowej
reduktora.
reduktora.
Natezenie halasu zalezy od:
Natezenie halasu zalezy od:
§
§
intensywnosci zródla halasu,
intensywnosci zródla halasu,
§
§
geometrii
geometrii
orurowania
orurowania
(L, D, zmiana kierunku)
(L, D, zmiana kierunku)
34
34
Stacje Gazowe
Stacje Gazowe
Sposoby redukcji halasu:
Sposoby redukcji halasu:
§
§
Aktywne (zmniejszenie halasu w zródle),
Aktywne (zmniejszenie halasu w zródle),
§
§
Pasywne ( zabezpieczenie przed rozprzestrzenieniem
Pasywne ( zabezpieczenie przed rozprzestrzenieniem
sie halasu)
sie halasu)
Pasywne to:
Pasywne to:
§
§
tlumiki halasu umieszczone w
tlumiki halasu umieszczone w
orurowaniu
orurowaniu
po stronie
po stronie
wylotowej reduktora,
wylotowej reduktora,
§
§
wytlumienie
wytlumienie
orurowania
orurowania
po stronie wylotowej
po stronie wylotowej
reduktora.
reduktora.
35
35
Stacje Gazowe
Stacje Gazowe
Nawanianie gazu:
Nawanianie gazu:
§
§
gaz ziemny
gaz ziemny
wysokometanowy
wysokometanowy
(96% CH
(96% CH
4
4
) jest
) jest
bezwonny,
bezwonny,
§
§
moze powodowac objawy niedotlenienia,
moze powodowac objawy niedotlenienia,
§
§
ze wzgledu na jego wlasciwosci palne i
ze wzgledu na jego wlasciwosci palne i
wybuchowe rozprowadzanie w formie czystej jest
wybuchowe rozprowadzanie w formie czystej jest
niebezpieczne,
niebezpieczne,
§
§
gaz ziemny z powietrzem tworzy mieszanine
gaz ziemny z powietrzem tworzy mieszanine
wybuchowa :
wybuchowa :
DGW = 4.9% obj.
DGW = 4.9% obj.
GGW = 15.4 % obj.
GGW = 15.4 % obj.
36
36
Stacje Gazowe
Stacje Gazowe
Srodki do nawaniania gazu:
Srodki do nawaniania gazu:
§
§
tetrahydrotiofen
tetrahydrotiofen
(THT
(THT
–
–
C
C
4
4
H
H
8
8
S) jest ciecza,
S) jest ciecza,
§
§
posiada silny charakterystyczny zapach,
posiada silny charakterystyczny zapach,
§
§
szkodliwy dla skóry, oczu, ukladu
szkodliwy dla skóry, oczu, ukladu
oddechowego.
oddechowego.
Dwa rodzaje urzadzen do nawaniania gazu:
Dwa rodzaje urzadzen do nawaniania gazu:
§
§
nawanianie kontaktowe,
nawanianie kontaktowe,
§
§
nawanianie wtryskowe.
nawanianie wtryskowe.
37
37
Stacje Gazowe
Stacje Gazowe
Podgrzewanie gazu:
Podgrzewanie gazu:
podczas rozprezania gazu nastepuje spadek
podczas rozprezania gazu nastepuje spadek
temperatury (zjawisko
temperatury (zjawisko
Joule’a
Joule’a
–
–
Thomsona
Thomsona
),
),
§
§
dla gazu ziemnego spadek cisnienia o 1 bar
dla gazu ziemnego spadek cisnienia o 1 bar
powoduje obnizenia temperatury o 0.4 ,
powoduje obnizenia temperatury o 0.4 ,
§
§
podgrzewanie gazu przed redukcja do
podgrzewanie gazu przed redukcja do
takiej temperatury, aby po redukcji
takiej temperatury, aby po redukcji
temperatura gazu byla w przedziale
temperatura gazu byla w przedziale
< 5, 10>
< 5, 10>
o
T
C
p
bar
∆
∆
o
C
o
C
38
38
Stacje Gazowe
Stacje Gazowe
Ilosc ciepla potrzebna do podgrzania gazu o objetosci V
Ilosc ciepla potrzebna do podgrzania gazu o objetosci V
:
:
-
-
sprawnosc cieplna urzadzenia grzewczego.
sprawnosc cieplna urzadzenia grzewczego.
Najczesciej stosowane sa podgrzewacze przeplywowe :
Najczesciej stosowane sa podgrzewacze przeplywowe :
ciecz
ciecz
–
–
borygo
borygo
.
.
Temperatura czynnika grzewczego jest funkcja
Temperatura czynnika grzewczego jest funkcja
temperatury gazu za urzadzeniem redukcyjnym.
temperatury gazu za urzadzeniem redukcyjnym.
V
T
kJ
Q
h
ρ
η
∆
=
η
(
)
3
/
m
h
39
39
Stacje Gazowe
Stacje Gazowe
Pomiary w stacji redukcyjnej :
Pomiary w stacji redukcyjnej :
§
§
cisnienia,
cisnienia,
§
§
temperatury,
temperatury,
§
§
przeplywu.
przeplywu.
Urzadzenia do pomiaru przeplywu (gazomierze):
Urzadzenia do pomiaru przeplywu (gazomierze):
§
§
rotorowe,
rotorowe,
§
§
turbinowe,
turbinowe,
§
§
zwezkowe,
zwezkowe,
§
§
miechowe
miechowe
.
.
Powszechne stosowanie korektorów.
Powszechne stosowanie korektorów.
40
40
Stacje Gazowe
Stacje Gazowe
Elementy stacji gazowej II stopnia :
Elementy stacji gazowej II stopnia :
§
§
filtr,
filtr,
§
§
gazomierz,
gazomierz,
§
§
korektor,
korektor,
§
§
zawór szybkozamykajacy,
zawór szybkozamykajacy,
§
§
reduktor
reduktor
§
§
wydmuchowy zawór upustowy,
wydmuchowy zawór upustowy,
§
§
rejestrator cisnienia wyjsciowego.
rejestrator cisnienia wyjsciowego.
41
41
Gazownictwo
Gazownictwo
Rury z PE
Rury z PE
Maksymalne cisnienie robocze
Maksymalne cisnienie robocze
a)
a)
szereg SDR11 do 0,4
szereg SDR11 do 0,4
MPa
MPa
,
,
b) szereg SDR17,6 do 0,1
b) szereg SDR17,6 do 0,1
MPa
MPa
.
.
(SDR Standard
(SDR Standard
Dimension
Dimension
Ratio
Ratio
oznacza stosunek srednicy nominalnej
oznacza stosunek srednicy nominalnej
rury „d” do grubosci jej scianki „e”
rury „d” do grubosci jej scianki „e”
Metody laczenia rur z PE
Metody laczenia rur z PE
§
§
zgrzewanie doczolowe,
zgrzewanie doczolowe,
§
§
zgrzewanie
zgrzewanie
polifuzyjne
polifuzyjne
,
,
§
§
zgrzewanie
zgrzewanie
elektroopoprowe
elektroopoprowe
,
,
§
§
za pomoca polaczen mechanicznych.
za pomoca polaczen mechanicznych.
(Przy zgrzewaniu rur i ksztaltek PE obowiazuja procedury podane
(Przy zgrzewaniu rur i ksztaltek PE obowiazuja procedury podane
przez
przez
ich producentów.)
ich producentów.)
d
SDR
e
=
42
42
Gazownictwo
Gazownictwo
Zgrzewanie doczolowe
Zgrzewanie doczolowe
§
§
Ogrzewanie czolowych powierzchni laczonych elementów w
Ogrzewanie czolowych powierzchni laczonych elementów w
styku z plyta grzewcza az do uplastycznienia, a
styku z plyta grzewcza az do uplastycznienia, a
nastepnie
nastepnie
polaczenia ze soba z odpowiednia sila docisku.
polaczenia ze soba z odpowiednia sila docisku.
Zgrzewanie
Zgrzewanie
polifuzyjne
polifuzyjne
§
§
Równoczesne ogrzanie zewnetrznej powierzchni koncówki
Równoczesne ogrzanie zewnetrznej powierzchni koncówki
rury i wewnetrznej powierzchni ksztaltki a
rury i wewnetrznej powierzchni ksztaltki a
nastepnie
nastepnie
docisniecie laczonych elementów i pozostawienie ich az do
docisniecie laczonych elementów i pozostawienie ich az do
ostygniecia.
ostygniecia.
Zgrzewanie elektrooporowe
Zgrzewanie elektrooporowe
§
§
Odbywa sie przy pomocy ksztaltek z wtopionym drutem
Odbywa sie przy pomocy ksztaltek z wtopionym drutem
elektrooporowym. W te
elektrooporowym. W te
elektroksztaltki
elektroksztaltki
wsuwa sie koncówki
wsuwa sie koncówki
rur z PE a nastepnie przepuszcza prad (24V lub 39V) w
rur z PE a nastepnie przepuszcza prad (24V lub 39V) w
okreslonym czasie. Zgrzewanie przebiega automatycznie.
okreslonym czasie. Zgrzewanie przebiega automatycznie.
Polaczenia mechaniczne
Polaczenia mechaniczne
§
§
Polaczenia PE/stal
Polaczenia PE/stal
43
43
Gazownictwo
Gazownictwo
Gazowe instalacje wewnetrzne
Gazowe instalacje wewnetrzne
Instalacja gazowa to uklad przewodów za kurkiem
Instalacja gazowa to uklad przewodów za kurkiem
glównym, spelniajacy okreslone wymagania
glównym, spelniajacy okreslone wymagania
szczelnosci, prowadzony wewnatrz lub na zewnatrz
szczelnosci, prowadzony wewnatrz lub na zewnatrz
budynku wraz z urzadzeniami do pomiaru zuzycia gazu
budynku wraz z urzadzeniami do pomiaru zuzycia gazu
armatura i innym wyposazeniem oraz urzadzeniami
armatura i innym wyposazeniem oraz urzadzeniami
gazowymi zainstalowanymi zgodnie z potrzebami
gazowymi zainstalowanymi zgodnie z potrzebami
uzytkowymi i przeznaczeniem budynku.
uzytkowymi i przeznaczeniem budynku.
44
44
Gazownictwo
Gazownictwo
Zalety miedzi
Zalety miedzi
§
§
latwa obróbka mechaniczna,
latwa obróbka mechaniczna,
§
§
wysoka odpornosc na korozje,
wysoka odpornosc na korozje,
§
§
latwosc i szybkosc montazu,
latwosc i szybkosc montazu,
§
§
mniejszy ciezar rur i laczników w stosunku do takich samych
mniejszy ciezar rur i laczników w stosunku do takich samych
elementów stalowych,
elementów stalowych,
§
§
niskie straty cisnienia ( wysoka gladkosc powierzchni
niskie straty cisnienia ( wysoka gladkosc powierzchni
wewnetrznej),
wewnetrznej),
§
§
duza szczelnosc instalacji,
duza szczelnosc instalacji,
§
§
duza trwalosc instalacji (50 lat),
duza trwalosc instalacji (50 lat),
§
§
mozliwosc ponownego przetworzenia miedzi.
mozliwosc ponownego przetworzenia miedzi.
45
45
Gazownictwo
Gazownictwo
Laczniki rur
Laczniki rur
§
§
do laczenia rur miedzianych, zmiany kierunku lub
do laczenia rur miedzianych, zmiany kierunku lub
odgalezienia produkowane sa laczniki z miedzi, brazu lub
odgalezienia produkowane sa laczniki z miedzi, brazu lub
mosiadzu.
mosiadzu.
Wyróznia sie dwa rodzaje laczników
Wyróznia sie dwa rodzaje laczników
§
§
do dwustronnego lutowania,
do dwustronnego lutowania,
§
§
do jednostronnego lub dwustronnego gwintowania (drugi
do jednostronnego lub dwustronnego gwintowania (drugi
koniec przeznaczony do lutowania)
koniec przeznaczony do lutowania)
Szczelnosc laczników sprawdza sie hydraulicznie.
Szczelnosc laczników sprawdza sie hydraulicznie.
Dla laczników do
Dla laczników do
F
F
54 mm
54 mm
–
–
ci
ci
s
s
nienie pr
nienie pr
ó
ó
bne = 8
bne = 8
MPa
MPa
,
,
Dla
Dla
F
F
›
›
54 mm
54 mm
–
–
ci
ci
s
s
nienie pr
nienie pr
ó
ó
bne = 4
bne = 4
MPa
MPa
.
.
46
46
Gazownictwo
Gazownictwo
Metody laczenia instalacji gazowych z miedzi
Metody laczenia instalacji gazowych z miedzi
§
§
nierozlaczne
nierozlaczne
a) lutowanie z lacznikami,
a) lutowanie z lacznikami,
b) lutowanie bez laczników,
b) lutowanie bez laczników,
c) polaczenia
c) polaczenia
lutospawane
lutospawane
,
,
d) polaczenia spawane,
d) polaczenia spawane,
§
§
rozlaczne
rozlaczne
a) z wykorzystaniem laczników gwintowanych.
a) z wykorzystaniem laczników gwintowanych.
47
47
Gazownictwo
Gazownictwo
Technologia wykonywania instalacji gazowych
Technologia wykonywania instalacji gazowych
z miedzi
z miedzi
Obejmuje nastepujace operacje technologiczne:
Obejmuje nastepujace operacje technologiczne:
§
§
ciecie,
ciecie,
§
§
kalibracje (zewnetrzna i wewnetrzna),
kalibracje (zewnetrzna i wewnetrzna),
§
§
giecie (na zimno, po wyzarzeniu zmiekczajacym na
giecie (na zimno, po wyzarzeniu zmiekczajacym na
goraco),
goraco),
§
§
kielichowanie
kielichowanie
(laczenie rur bez laczników),
(laczenie rur bez laczników),
§
§
czyszczenie i lutowanie,
czyszczenie i lutowanie,
§
§
kontrole jakosci polaczenia.
kontrole jakosci polaczenia.
48
48
Gazownictwo
Gazownictwo
Urzadzenia gazowe
Urzadzenia gazowe
§
§
Klasyfikacja urzadzen gazowych (PN
Klasyfikacja urzadzen gazowych (PN
-
-
86/M
86/M
-
-
40303)
40303)
a) rodzaj urzadzenia (konstrukcja, funkcje),
a) rodzaj urzadzenia (konstrukcja, funkcje),
b) wielkosc urzadzenia (liczba palników, moc, pojemnosc),
b) wielkosc urzadzenia (liczba palników, moc, pojemnosc),
c) typ urzadzenia (sposób doprowadzenia powietrza i
c) typ urzadzenia (sposób doprowadzenia powietrza i
odprowadzenia spalin),
odprowadzenia spalin),
d) kategoria urzadzenia (rodzaj spalanego paliwa gazowego),
d) kategoria urzadzenia (rodzaj spalanego paliwa gazowego),
e) postac i odmiana.
e) postac i odmiana.
(Sposób dostosowania urzadzenia do dalszego uzytkowania przy
(Sposób dostosowania urzadzenia do dalszego uzytkowania przy
zamianie paliwa gazowego.
zamianie paliwa gazowego.
Odmiana dotyczy wyposazenia urzadzenia gazowego.)
Odmiana dotyczy wyposazenia urzadzenia gazowego.)
49
49
Gazownictwo
Gazownictwo
Przyklad zaworu szybkozamykajacego (
Przyklad zaworu szybkozamykajacego (
prod
prod
. RMG) z
. RMG) z
mechanizmem wyzwalajacym w postaci zatrzasku kulkowego.
mechanizmem wyzwalajacym w postaci zatrzasku kulkowego.
50
50
Gazownictwo
Gazownictwo
51
51
Gazownictwo
Gazownictwo
52
52
Gazownictwo
Gazownictwo
53
53
Gazownictwo
Gazownictwo
koniec
koniec